Κοινωνική Οικονομία Συνεταιριστική Επιχειρηματικότητα

Transcript

1 Κοινωνική Οικονομία Συνεταιριστική Επιχειρηματικότητα Ενότητα 4: Ο συνεταιριστικός θεσμός Ιστορική εξέλιξη και συνεταιριστικές αρχές Δρ. Ανδρονίκη Καταραχιά Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τα βασικά στοιχεία του συνεταιριστικού θεσμού, την ιστορική του εξέλιξη και τις αρχές του. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας Ορισμός συνεταιρισμού. Ιστορική εξέλιξη. Συνεταιριστικές αξίες και αρχές. Άξονες της συνεταιριστικής κοινωνικής πολιτικής. 5

6 Ορισμός Συνεταιρισμού Συνεταιρισμός είναι μια αυτόνομη Οργάνωση προσώπων τα οποία συνδέονται εθελοντικά με σκοπό να εξυπηρετήσουν τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές ανάγκες και επιδιώξεις τους μέσω μιας συμμετοχικής και δημοκρατικά ελεγχόμενης επιχείρησης. Στην Ελλάδα σύμφωνα με το Νόμο 2810/2000 «αγροτική συνεταιριστική οργάνωση είναι αυτόνομη ένωση προσώπων, η οποία συγκροτείται εθελοντικά και επιδιώκει, με την αμοιβαία βοήθεια των μελών της, την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη και προαγωγή τους, μέσω μιάς συνιδιόκτητης και δημοκρατικά διοικούμενης επιχείρησης». 6

7 Ιστορική εξέλιξη (1) Η κοινωνική οικονομία ως θεσμός γεννιέται στις αρχές του 19ου αιώνα παρουσιάζοντας διάφορες αποκλίσεις σαν έννοια και σαν πρακτική αναπτύσσοντας δραστηριότητες ή διάφορα οργανωτικά σχήματα, θέτοντας διάφορους σκοπούς ανάλογα με συγκεκριμένες ιστορικές, θεσμικές και τοπικές συνθήκες. Για παράδειγμα στην Αγγλία δημιουργήθηκε το 1844 ο καταναλωτικός συνεταιρισμός των «Δίκαιων Σκαπανέων του Rochdale» ενώ στη Γερμανία, από το 1849 και ύστερα, ιδρύθηκαν προμηθευτικοί και κυρίως πιστωτικοί συνεταιρισμοί, όπως «οι Λαϊκές Τράπεζες», στη Γαλλία, από το 1835 και μετέπειτα, συστάθηκαν καταναλωτικοί και ιδίως παραγωγικοί συνεταιρισμοί και στην Ελλάδα λειτούργησαν υποδειγματικά τα Αμπελάκια. 7

8 Ιστορική εξέλιξη (2) Η Ελλάδα πριν ακόμη από την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους έχει μακριά συνεργατική παράδοση με το θεσμό της κοινοτικής αυτοδιοίκησης, τα σινάφια και τις συντεχνίες να υποστηρίζουν παράλληλα με τα επαγγελματικά τους συμφέροντα και το συλλογικό τρόπο αυτοβοήθειας και αλληλεγγύης. Διάφοροι τύποι επίσης κτηνοτροφικών συνεταιρισμών, όπως οι λεγόμενοι, σερμπιές, στην Ακαρνανία, καθώς και τα μητάτα, τα παραδοσιακά και τα κοινάτα στην Κρήτη λειτουργούσαν στην πιο απλοϊκή μορφή. Το πρώτο οργανωτικό παράδειγμα αποτελεί στις αρχές του 1900 η ίδρυση του Μετοχικού Γεωργικού Συλλόγου Αλμυρού. Ο πρώτος αυτός σύγχρονος συνεταιρισμός ιδρύθηκε σαν σωματείο, γιατί δεν υπήρχε συνεταιριστική νομοθεσία 8

9 Ιστορική εξέλιξη (3) Tο 1909 ιδρύεται η Μεγαρική Εταιρεία Οίνων, το 1911 το Μετοχικό Ταμείο Αλληλοβοήθειας Παραχελωίτιδας (Αιτωλοκαρνανίας) και άλλοι μικροί γεωργικοί συνεταιρισμοί στην Κρήτη, την Εύβοια και την Θεσσαλία. Ώθηση στο κίνημα έδωσε ο νόμος περί συνεταιρισμών 602/1915, ο οποίος ήταν σε ισχύ μέχρι το Σημαντικό σταθμό επίσης για την εξέλιξη των συνεταιρισμών αποτέλεσε η ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος το 1929 επί κυβερνήσεως του Ελ. Βενιζέλου. Το 1935 ίδρυση της Πανελλήνια ς Συνομοσπονδίας Ενώσεων Γεωργικών Συνεταιρισμών (ΠΑΣΕΓΕΣ) με έδρα την Αθήνα. 9

10 Ιστορική εξέλιξη (4) Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός απετέλεσε την αφετηρία του κοινωνικού- συνεταιριστικού τομέα της οικονομίας στην Ελλάδα στη βάση του διπόλου Κράτος-Αγρότες, με το Κράτος συνεπικουρούμενο από τις Τράπεζες να θεωρεί τον εαυτό του ως δρών υποκείμενο στην οικονομική ζωή και να ασκεί πέρα από την οικονομική και μια αγροτική πολιτική, με αντιφάσεις, μεσολαβήσεις, στρεβλώσεις και παλινδρομήσεις μεν, αλλά σαφώς δείχνοντας την πολιτική του βούληση. 10

11 Συνεταιριστικές αξίες Οι συνεταιρισμοί βασίζονται στις αξίες: - της αυτοβοήθειας. - της αυτοευθύνης. - της δημοκρατίας. - της ισότητας. - της δικαιοσύνης. - της αλληλεγγύης. Co-operatives are based on the values of self-help, self responsibility, democracy,equality, equity and solidarity. In the tradition of their founders, co-operative members believe in the ethical values of honesty, openness, social responsibility and caring for others. Πηγή: ICA,

12 Συνεταιριστικές αρχές Εθελοντική και ανοικτή συμμετοχή. Δημοκρατικός έλεγχος των μελών. Οικονομική συμμετοχή των μελών. Αυτονομία και ανεξαρτησία. Εκπαίδευση, κατάρτιση και πληροφόρηση. Συνεργασία μεταξύ συνεταιρισμών. Κοινοτικό ενδιαφέρον. 12

13 Εθελοντική και ανοικτή συμμετοχή Οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις είναι εθελοντικές οργανώσεις, ανοικτές σε όλα τα πρόσωπα, τα οποία είναι ικανά να χρησιμοποιήσουν τις υπηρεσίες τους και να αποδεχτούν με προθυμία τις ευθύνες των μελών, χωρίς εθνικές, κοινωνικές, φυλετικές, πολιτικές ή θρησκευτικές διακρίσεις. 13

14 Δημοκρατικός έλεγχος των μελών Οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις είναι δημοκρατικές οργανώσεις, οι οποίες ελέγχονται από τα μέλη τους, τα οποία συμμετέχουν στη διαμόρφωση της πολιτικής και στη λήψη των αποφάσεων τους. Οι άνδρες και οι γυναίκες που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ως αιρετοί αντιπρόσωποι είναι υπόλογοι στα μέλη. Πρωτίστως τα μέλη των συνεταιριστικών εταιρειών έχουν ίσα εκλογικά δικαιώματα (ένα μέλος, μία ψήφος) και παράλληλα οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις είναι οργανωμένες με δημοκρατικό τρόπο. 14

15 Οικονομική συμμετοχή των μελών Τα μέλη συμμετέχουν δίκαια στο κεφάλαιο της συνεταιριστικής τους επιχείρησης και στον έλεγχο του με δημοκρατικές μεθόδους. Μέρος, τουλάχιστον, αυτού του κεφαλαίου είναι συνήθως η κοινή περιουσία της συνεταιριστικής επιχείρησης. Τα μέλη συνήθως λαμβάνουν περιορισμένη αποζημίωση για το κεφάλαιο το οποίο καταβάλλουν ως προϋπόθεση της συμμετοχής τους. Τα μέλη διαθέτουν τα πλεονάσματα για όλους ή για οποιονδήποτε από τους ακόλουθους σκοπούς: Για ανάπτυξη της συνεταιριστικής επιχείρησης τους, πιθανόν με τη δημιουργία αποθεματικών, μέρος των οποίων τουλάχιστον θα πρέπει να είναι αδιαίρετο. Για την παραχώρηση ωφελημάτων στα μέλη, ανάλογα με τις συναλλαγές που είχαν με τη συνεταιριστική επιχείρηση και για προώθηση άλλων δραστηριοτήτων που εγκρίνονται από τα μέλη. 15

16 Αυτονομία και ανεξαρτησία Οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις είναι αυτόνομες, αυτοβοηθούμενες οργανώσεις, ελεγχόμενες από τα μέλη τους. Εάν θα συνάψουν συμφωνίες με άλλους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων και των κυβερνήσεων, ή εάν θα εξασφαλίσουν κεφάλαια από εξωτερικές πηγές θα πρέπει να το πράττουν με όρους οι οποίοι διασφαλίζουν το δημοκρατικό έλεγχο που ασκείται από τα μέλη και συνάδουν με τη συνεταιριστική αυτονομία τους. 16

17 Εκπαίδευση, κατάρτιση και πληροφόρηση Οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις εξασφαλίζουν εκπαίδευση και κατάρτιση για τα μέλη, τους αιρετούς αντιπροσώπους, τους διευθυντές και τους υπαλλήλους τους έτσι ώστε να μπορούν να συμβάλλουν ενεργά στην ανάπτυξη των συνεταιριστικών εταιρειών τους. Ενημερώνουν το κοινό, ειδικότερα τη νέα γενιά και τους ηγέτες της κοινής γνώμης, για τη φύση του συνεργατισμού και τα ωφελήματα που προσφέρει. 17

18 Συνεργασία μεταξύ συνεταιριστικών εταιρειών Οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις εξυπηρετούν τα μέλη τους περισσότερο αποτελεσματικά και ενδυναμώνουν το συνεταιριστικό κίνημα συνεργαζόμενες μεταξύ τους σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. 18

19 Κοινοτικό ενδιαφέρον Οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις εργάζονται για σταθερή ανάπτυξη των κοινοτήτων τους εφαρμόζοντας την πολιτική που αποφασίζετε από τα μέλη τους. 19

20 Άξονες της συνεταιριστικής κοινωνικής πολιτικής Η αύξηση του εθνικού προϊόντος. Η αναδιανομή του εισοδήματος και του πλούτου. Η περιφερειακή ανάπτυξη. Η προώθηση προγραμμάτων κοινωνικού χαρακτήρα. 20

21 Βιβλιογραφία ICA (2013), Co-operative identity, values & principles, Retrieved November 18, 2013, from Katarachia, A. (2013), Social Co-operative Economy in Greece: institutional framework and attitudes. COOPERATIVES DURING CRISIS AND POST-CRISIS PERIOD (COOPCY) ICA Global Research Conference 2013, June 12th 15th 2013, Nicosia, Cyprus Κλήμη-Καμινάρη, Ο. και Παπαγεωργίου, Κ. Λ. (2010), Κοινωνική Οικονομία Μια Πρώτη Προσέγγιση, Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική, Αθήνα. Παπαγεωργίου, Κ. Ο., (2007), Βιώσιμη Συνεταιριστική Οικονομία (Β Έκδοση), Εκδόσεις Σταμούλης, Αθήνα. 21