PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA 1

Transcript

1 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA 1

2 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA 2 1. OBXECTIVOS. O Departamento seguirá as recomendacións da CIuG, e en aplicación do Decreto 231/2002 do 6 de xuño(dog do 15 de xullo de 2002) proponse acadar os seguintes obxectivos: 1.-Comprender os conceptos, leis, teorías e modelos máis importantes da química e aplicalos á interpretación científica de distintos fenómenos da realidade diaria. 2.-Utilizar as estratexias e procedementos que a química proporciona para realizar investigacións sinxelas e analizar algunha das súas aplicacións. 3.-Comprender o carácter integrador da química a través das súas relacións con outras ciencias, como a física, a bioloxía ou a xeoloxía. 4.-Comprender que a evolución dos coñecementos químicos está condicionada pola interacción coa tecnoloxía e ligada as necesidades da sociedade, e como a súa aprendizaxe require dunha actitude flexible e aberta fronte a distintas opinións. 5.-Aplicar estratexias propias do método científico para avaliar informacións procedentes de distintas fontes e establecer opinións propias e críticas respecto de problemas científicos e tecnolóxicos actuais relacionados coa química. 6.-Valorar a contribución da química ó progreso da tecnoloxía e, polo tanto, á mellora das condicións de vida da humanidade. 7.-Seleccionar e aplicar os coñecementos apropiados para analizar situacións relacionadas coas química que se presentan na vida cotiá. Os obxectivos descritos, pola súa xeneralidade, débense acadar ao longo de todo o curso e no desenvolvemento de tódolos temas. Sen embargo parécenos conveniente resaltar para cada un deles os temas que terán maior peso á hora de acadar ditos obxectivos. Obxectivo 1.-Contidos 1.7, 2.2, 3.4, 3.5, 3.6, 5.4 e 7.1 entre outros. Obxectivo 2.-Tódolos contidos procedimentais e de forma especial as practicas de laboratorio descritas nesta programación. Obxectivo 3.-Contidos que forman a base da química física como 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 2.5 e 2.6 son os que poden por de manifesto a interrelación entre a química e a física, coa bioloxía teñen especial interese os relacionados coa química do carbono 9.1, a cinética química 5.3 e 5.5, as reaccións de transferencia de protóns 7.4 e 7.7 e as de transferencia de electróns 8.1 e, para rematar sinalar como tema máis próximo á xeoloxía o estudio do enlace químico 3.2, 3.3 e 3.7. Obxectivo 4.-Contidos 8.1, 8.2, 8.3, 8.4, , 9.4, 5.5, 5.6 e 6.6 entre outros. Obxectivo 5.-Contidos 5.5, 5.6, e 6.6. Obxectivo 6.- Contidos 4.7, 8.1, 8.2, 8.3, 8.4, 8.5 e 8.6. Obxectivo 7.-Contidos 1.5, 1.6, 1.10, 4.4, 5.5, 6.6, 7.1, 84, 8.6 e 9.4 aínda que é un obxectivo a traballar en tódalas unidades.

3 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA 3 2. CONTIDOS CONTIDOS CONCEPTUAIS. Tema 1.-CÁLCULOS NUMÉRICOS ELEMENTAIS EN QUÍMICA Repaso de coñecementos previos Sustancias químicas Masa atómica, masa molecular, mol Composición centesimal dun composto Determinación da fórmula dun composto por análise elemental: fórmula empírica e molecular Mesturas. Mesturas homoxéneas: mesturas de gases disolucións líquidas Formas de expresar a concentración das disolucións: porcentaxe en peso, molaridade, molalidade, fracción molar Comportamento dos gases en condicións ideais. Ecuación de estado, lei de Dalton das presións parciais Determinación da masa molecular dun gas a partir dos valores de magnitudes relacionados coa ecuación de estado Reacción química. Ecuación química Cálculos estequiométricos: reactivo limitante, reaccións nas que participan gases e/ou sustancias en disolución, reactivos con un determinado grao de pureza, rendemento dunha reacción. Tema 2.- ESTRUTURA DA MATERIA 2.0.-Repaso dos modelos atómicos estudiados en cursos anteriores. Espectros Orixes da teoría cuántica. Hipótese de Plank. Efecto fotoeléctrico Modelo atómico de Bohr e as súas limitacións Introducción á mecánica cuántica. Hipótese de De Broglie. Principio de Heisenberg. Mecánica ondulatoria Orbitais atómicos. Números cuánticos Configuracións electrónicas. Principio de Pauli e regra de Hund Sistema periódico: clasificación periódica dos elementos. Variación periódica das propiedades dos elementos Estudio dos seguintes grupos: alcalinos, alcalinoterreos, térreos, carbonoideos, nitroxenoideos, anfíxenos e halóxenos. Tema 3.-ENLACE QUÍMICO 2.1.-Concepto de enlace en relación coa estabilidade enerxética dos átomos enlazados Enlace iónico. Propiedades das sustancias iónicas. Concepto de enerxía de rede. Ciclo de Born-Haber Enlace covalente. Propiedades das sustancias covalentes.

4 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA Teoría do enlace covalente. Estructura de Lewis. Enlaces simples e enlaces múltiples Hibridación de orbitais atómicos. Xeometría de moléculas covalentes. TRPECV Forzas intermoleculares Enlace metálico. Teorías que explican o enlace metálico Estudio dos principais compostos do hidróxeno, osíxeno, nitróxeno e xofre: hidruros, óxidos e ácidos. Tema 4. TERMOQUÍMICA 4.1.-Introducción á termodinámica. Sistemas termodinámicos. Variables termodinámicas Primeiro principio da termodinámica Concepto de entalpía Entalpía de reacción. Entalpía de formación. Entalpía de enlace. Cálculo de entalpías de reacción a partir de entalpías de formación e de entalpías de enlace Lei de Hess Segundo principio da termodinámica. Concepto de entropía. Entropía e desorde Enerxía libre e espontaneidade das reaccións químicas. Tema 5. CINÉTICA QUÍMICA 5.1.-Aspecto cinético das reaccións. Concepto de velocidade de reacción Ecuacións cinéticas. Orde de reacción Mecanismo de reacción. Molecularidade Teoría das reaccións químicas Factores dos que depende a velocidade dunha reacción. Catalizadores: tipos e utilización en procesos industriais. Tema 6.-EQUILIBRIO QUÍMICO 6.1.-Concepto de equilibrio químico. Características Cociente de reacción e constante de equilibrio Formas de expresar a constante de equilibrio K p e K c. Relación entre as constantes de equilibrio Grao de disociación Termodinámica e equilibrio: relación entre K p e G Factores que modifican o estado de equilibrio: principio de Le Chatelier. Importancia nos procesos industrial Equilibrios heteroxéneos sólido-líquido. Solubilidade e producto de solubilidade. Tema 7.-REACCIÓNS DE TRANSFERENCIA DE PROTÓNS 7.1.-Concepto de ácido-base segundo as teorías de Arrhenius e Brönsted-Lowry Concepto de pares ácido-base conxugados Fortaleza relativa dos ácidos e grao de ionización.

5 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA Equilibrio iónico da auga. Concepto de ph Volumetrías de neutralización ácido-base Estudio cualitativo da hidrólise Estudio cualitativo das disolucións reguladoras. Tema 8.-REACCIÓNS DE TRANSFERENCIA DE ELECTRÓNS 8.1.-Concepto de oxidación e reducción. Número de oxidación. Oxidantes e reductores Axuste de reaccións químicas polo método do ión-electrón Estequiometría das reaccións redox Estudio da célula galvánica. Tipos de electrodos. Potencial de electrodo. Escala normal d potenciais. Potencial dunha pila Relación entre E 0 e G. Espontaneidade dos procesos redox Electrólise: estudio da cuba electrolítica. Leis de Faraday. Principais aplicacións industriais. Tema 9.-QUÍMICA DO CARBONO 9.1.-Enlace nos compostos orgánicos. Estereoisomería Reactividade dos compostos orgánicos. Desprazamentos electrónicos. Rupturas de enlaces e intermedios da reacción Tipos de reacciones orgánicas: substitución, adición e eliminación Principais aplicacións da química do carbono na industria química CONTIDOS PROCEDIMENTAIS. Tema 1.-CÁLCULOS NUMÉRICOS ELEMENTAIS EN QUÍMICA Determinación da masa molecular dun composto coñecendo as masas atómicas Calculo dos moles dunha sustancia coñecendo a súa masa e viceversa Determinación da fórmula empírica dun composto a partir da súa análise elemental Determinación ad fórmula molecular dun composto a partir da fórmula empírica e a masa molecular do mesmo Utilización de: Pipeta Matraz aforado Balanza Preparación no laboratorio dunha disolución a partir dos productos comerciais: A partir dun sólido puro (NaOH, NaCl...) A partir dunha disolución dun ácido (HCl (acu) ) 1.7.-Calculo da concentración dunha disolución a partir de: A masa do soluto e do volume de disolución O % en masa do soluto e a densidade da disolución Os datos de dilución doutra de concentración coñecida A concentración expresada doutra forma.

6 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA Cálculo de calquera das variables termodinámicas da ecuación de estado de los gases ideais a partir das restantes Calculo das presións parciais a partir das concentracións dos compoñentes dunha mestura de gases e da presión total. Realizar cálculos utilizando a ecuación de Dalton Axuste dunha ecuación química Resolución de problemas do tipo: Determinación do reactivo limitante e do reactivo en exceso Dado o número de moles (o a información precisa para coñecelos: masa, volume e concentración dunha disolución ou volume dun gas nunhas condicións dadas de P y T) consumidos dun reactivo ou xerados dun producto determinación do número de moles e gramos (volume no caso de gases e concentración e volume si se trata de disolucións) consumidos ou producidos do resto de reactivos e productos. Determinación do rendemento dunha reacción Realización dos mesmos problemas descritos no apartado con reactivos cun determinado grao de pureza. Tema 2.- ESTRUTURA DA MATERIA 2.1.-Significado dos números cuánticos Combinacións de números cuánticos que son solución da ecuación de Schrödinger. Asignarlle a cada unha delas o nome do orbital correspondente Representación dos orbitais atómicos de tipo s e p Configuracións electrónicas dos átomos polielectrónicos Manexo da táboa periódica dos elementos Ubicación dun elemento no grupo e período correspondente e viceversa; coñecendo o período e o grupo identificación do elemento Variación, en función da posición dos elemento correspondentes na táboa periódica, dos valores de radio atómico, potencial de ionización, afinidade electrónica e electronegatividade de distintos elementos Variación, en función da posición dos elemento correspondentes na táboa periódica, dos valores de radio atómico, potencial de ionización e afinidade electrónica de diferentes ións. Tema 3.-ENLACE QUÍMICO 3.1.-Predicción do tipo de enlace entre distintos elementos a partir da súa posición na táboa periódica Ciclo de Born-Haber para distintos compostos iónicos Cálculo dos parámetros enerxéticos do ciclolo de Born-Haber Influencia sobre a enerxía de rede do radio iónico e a carga Influencia da enerxía reticular sobre distintas propiedades físicas como o punto de fusión, a solublidade ten o valor Representación de moléculas covalentes mediante estrúcturas de Lewis Predicción, aplicando a teoría de repulsión de pares electrónicos de capa de valencia (TRPECV), da xeometría de moléculas covalentes Asignación da hibridación ao átomo central dunha molécua covalente a partir da xeometría da mesma.

7 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA Representación de orbitais híbridos (sp 1, sp 2 e sp 3 ) correspondentes a diferentes moléculas Predicción da polaridade das moléculas coñecendo a súa xeometría e a correspondente hibridación Determinación das forzas intermoleculares que manteñen unidas entre si distintas moléculas covalentes Relación de propiedades físicas das sustancias como solubilidade, punto de fusión e punto de ebulición coas forzas intermoleculares e o tamaño das moléculas Propiedades do composto dependendo do tipo de enlace. Tema 4. TERMOQUÍMICA 4.1.-Calculo do traballo mecánico a presión constante Calculo do Q absorbido ou desprendido por unha masa determinada coñecendo o calor específico e a variación de temperatura Realización de cálculos utilizando el primeiro principio da termodinámica Calculo de Q p ( H) a partir de Q v ( U) e viceversa Uso do calorímetro Determinación experimental do calor de disolución del NaOH (s) e compostos similares Determinación experimental do calor de neutralización dun ácido forte (HCl) e unha base forte (NaOH) Determinación experimental do calor de reacción de NaOH (s) con unha disolución de HCl Calculo de entalpías de reacción a partir de entalpías de formación Calculo de entalpías de reacción a partir de entalpías de enlace Determinación das entalpías de reacción utilizado a lei de Hess. Manexo de diagramas entálpicos Calculo de entropías de reacción a partir e entropía molar estándar determinación da espontaneidade dunha reacción a partir dos valores de G coñecendo o signo de H e S Calculo da G de reacción a partir de G de formación Determinación da G de reacción utilizado a lei de Hess. Tema 5. CINÉTICA QUÍMICA 5.1.-Determinación da ecuación de velocidade a partir de datos de velocidades iniciais Representación nun diagrama entálpico de H, Ea d e Ea i Relación entre H, Ea d e Ea i para reaccións exotérmicas e endotérmicas. Tema 6.-EQUILIBRIO QUÍMICO 6.1.-Relación entre cociente de reacción e constante de equilibrio. Evolución da reacción ata acadar o equilibrio Resolución de problemas numéricos relacionados coa composición da mestura no equilibrio e as constantes de equilibrio. Entre outros se deberán resolver problemas do tipo:

8 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA Dada a constante de equilibrio e as concentracións iniciais (ou a información precisa para calculalas) determinar a composición da mestura no equilibrio e tódalas variacións posibles deste problema Coñecida K p determinar K c e viceversa Coñecidas as concentracións iniciais (ou a información precisa para calculalas) e K c determinar o grao de disociación α e tódalas variacións posibles deste problema Coñecidas T, P no equilibrio e α calcular K p, e a densidade da mestura de equilibrio, así como tódalas variacións posibles deste problema Aplicación da lei de Le Chatelier para predecir o efecto sobre o equilibrio das variacións de concentración dalgunha especie, presión parcial dalgunha especie, presión total, volume e temperatura Análise das condicións termodinámicas e cinéticas óptimas para a fabricación dun producto Definición termodinámica de Kp Cálculo de K p a partir de G 0 f Cálculo do producto de solubilidade dunha sustancia pouco soluble a partir da solubilidade e viceversa Predicción da formación dun precipitado a partir do valor de K s, e das concentracións dos ións dun composto pouco soluble presentes na disolución Determinación cuantitativa do efecto que sobre a solubilidade ten a presencia dun ión común Resolución de problemas de precipitación fraccionada. Predicción da orde de precipitación dos ións e calculo da concentración de cada un que permanece en disolución cando precipita algún deles Preparación no laboratorio dun precipitado por adición de dúas disolucións Disolución no laboratorio dun precipitado por formación dun complexo e doutro por variación do valor do ph Uso do buchner e o kitasato e realización dunha filtración ao baleiro. Tema 7.-REACCIÓNS DE TRANSFERENCIA DE PROTÓNS 7.1.-Calculo das concentracións de H + e OH - e dos valores de ph e poh de disolucións de ácidos fortes e de bases fortes Calculo das concentracións de H + e OH -, dos valores de ph e poh, do grao de ionización e das constantes de acidez ou basicidade de disolucións de ácidos débiles e de bases débiles. Ao tratarse de problemas de equilibrio e de aplicación todo o recollido ao respecto no tema Utilización dunha bureta Utilización do ph-metro, o papel indicador e os indicadores de uso máis común Realización no laboratorio da valoración dun ácido (HCl) forte cunha base forte (NaOH) Resolución cuantitativa de problemas numéricos de valoración dun ácido forte cunha base forte determinando a concentración dunha disolución coñecendo a da outra Predicción do carácter ácido, neutro ou básico da disolución aq. dunha sal.

9 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA Comprobación no laboratorio dos diferentes valores de ph de distintas disolucións acuosas utilizando ph-metro, papel indicador e/ou indicadores Comprobación do caracter regulador dunha disolución utilizando ph-metro, papel indicador e/ou indicadores. Tema 8.-REACCIÓNS DE TRANSFERENCIA DE ELECTRÓNS 8.1.-Asignación dos números de oxidación aos distintos elementos que forman un composto Determinación do carácter redox dunha reacción química mediante a asignación de números de oxidación. Determinación do axente oxidante e reductor, da sustancia que se oxida e da que se reduce Axuste, polo método do ión-electrón, dunha ecuación química que represente un proceso redox Construcción no laboratorio dunha célula galvánica (Pila Daniell) Para unha célula galvánica determinada e utilizando datos tabulados de potenciais normais de reducción: Predicción do proceso químico que ten lugar ao deseñar una célula galvánica con dous electrodos Determinación de quen se reduce e quen se oxida, quen é o oxidante e quen é o reductor Predicción de que electrodo é o cátodo e cal o ánodo Predicción do sentido da corrente no circuíto externo Predicción do valor da forza electromotriz da pila Tódalas variacións posibles dos problemas que se describen dende o apartado ata o Uso dunha célula electrolítica. Realización dunha electrólise (a da auga) Para unha electrólise determinada: Calculo da masa dunha substancia depositada nun electrodo (ou o volume de gas liberado nun electrodo) Cálculo do tempo preciso para depositarse determinada masa (ou liberarse determinado volume dun gas) coñecida a intensidade de corrente eléctrica e viceversa Determinación dos procesos electrolíticos que ocorren no ánodo e no cátodo Predicción do sentido da corrente no circuíto externo Tódalas variacións posibles dos problemas que se describen dende o apartado ata o Tema 9.-QUÍMICA DO CARBONO 9.1.-Formulación con nomenclatura IUPAC de hidrocarburos, alcohois, fenois, aldehidos, cetonas, ácidos, éteres, derivados haloxenados, aminas, amidas e nitrilos Representación de moléculas orgánicas mediante estruturas de Lewis Predicción, aplicando a teoría de repulsión de pares electrónicos de capa de valencia (TRPECV), da xeometría de moléculas orgánicas Asignación da hibridación ao átomo central coñecida a xeometría das moléculas orgánicas

10 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA Representación dos orbitais híbridos (sp 1, sp 2 e sp 3 ) correspondentes a diferentes moléculas orgánicas Predicción da polaridade das moléculas orgánicas coñecendo a súa xeometría e a correspondente hibridación Determinación do tipo de forzas intermoleculares que manteñen unidas entre si distintas moléculas orgánicas Relación de propiedades físicas de compostos orgánicos como solubilidade, punto de fusión e punto de ebulición coas forzas intermoleculares e o tamaño das moléculas. 9.9 Representación de moléculas orgánicas con estructuras de cabalete e mediante proxeccións de Newman e de Fischer Identificación de diferentes isómeros de cadea, posición, función e cistrans dun composto dado Identificación dos carbonos asimétricos nun composto dado. Identificación e representación de diferentes enantiómeros. 3. CRITERIOS DE AVALIACIÓN Tema 1.-CÁLCULOS NUMÉRICOS ELEMENTAIS EN QUÍMICA Determinar a masa molecular dun composto coñecendo as masas atómicas Calcular os moles dunha sustancia coñecendo a súa masa e viceversa Determinar a fórmula empírica dun composto a partir da súa análise elemental Determinar a fórmula molecular dun composto a partir da fórmula empírica e a masa molecular do mesmo Expresar a concentración dunha disolución das seguintes formas: M, m, N, % (en masa e volume) e x i Utilizar adecuadamente: Pipeta Matraz aforado Balanza Preparar unha disolución a partir dos productos comerciais: A partir dun sólido puro (NaOH, NaCl...) A partir dunha disolución dun ácido (HCl (acu) ) 1.8.-Calcular la concentración dunha disolución a partir de: A masa do soluto e do volume de disolución O % en masa do soluto e a densidade da disolución Os datos de dilución doutra de concentración coñecida A concentración expresada doutra forma Cálculo de calquera de las variables termodinámicas de la ecuación de estado de los gases ideais a partir das restantes Calcular densidades e masas moleculares a partir da ecuación de estado dos gases ideais Calcular as presións parciais a partir das concentracións dos compoñentes dunha mestura de gases e da presión total. Realizar cálculos utilizando a ecuación de Dalton Escribir e axustar unha ecuación química.

11 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA Resolver problemas do tipo: Determinar o reactivo limitante e o reactivo en exceso Dado o número de moles (o a información precisa para coñecelos: masa, volume e concentración dunha disolución ou o volume dun gas nunhas condicións dadas de P y T) consumidos dun reactivo ou xerados dun producto determinar o número de moles e gramos (volume no caso de gases e concentración e volume si se trata de disolucións) consumidos ou producidos do resto de reactivos e productos. Determinar o rendemento dunha reacción Os mesmos problemas descritos no apartado con reactivos cun determinado grao de pureza. Tema 2.- ESTRUTURA DA MATERIA 2.1.-Coñecer o significado dos números cuánticos Coñecer as combinacións de números cuánticos solucións da ecuación de Schrödinger. Asignarlle a cada unha delas o nome do orbital correspondente Representar os orbitais atómicos de tipo s e p Escribir as configuracións electrónicas dos átomos polielectrónicos Manexar a táboa periódica dos elementos Ubicar un elemento no grupo e período correspondente e viceversa; coñecendo o período e o grupo identificar o elemento Comparar, en función da posición dos elemento correspondentes na táboa periódica, os valores de radio atómico, potencial de ionización, afinidade electrónica e electronegatividade de distintos elementos Comparar, en función da posición dos elemento correspondentes na táboa periódica, os valores de radio atómico, potencial de ionización e afinidade electrónica de diferentes ións. Tema 3.-ENLACE QUÍMICO 3.1.-Predicir e interpretar o tipo de enlace entre distintos elementos a partir da súa posición na táboa periódica Representar o ciclo de Born-Haber para distintos compostos iónicos Coñecido o ciclo de Born-Haber determinar algún dos parámetros enerxéticos nel implicados a partir dos demais Coñecer e valorar a influencia que sobre a enerxía de rede teñen o radio iónico e a carga Coñecer e valorar a influencia que sobre distintas propiedades físicas como o punto de fusión ou a solubilidade ten o valor da enerxía reticular Representar moléculas covalentes mediante a utilización de estructuras de Lewis Aplicar a teoría de enlace de valencia para interpretar diferentes moléculas covalentes Predicir, aplicando a teoría de repulsión de pares electrónicos de capa de valencia (TRPECV), a xeometría de moléculas covalentes Coñecida a xeometría das moléculas covalentes asignarlles a hibridación ao átomo central.

12 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA Debuxar os orbitais híbridos (sp 1, sp 2 e sp 3 ) correspondentes a diferentes moléculas Predicir a polaridade das moléculas coñecendo a súa xeometría e a correspondente hibridación Determinar que tipo de forzas intermoleculares manteñen unidas entre si distintas moléculas covalentes Coñecer diferentes sólidos cristalinos covalentes (diamante, grafito, sílice...) Relacionar propiedades físicas das sustancias como solubilidade, punto de fusión e punto de ebulición coas forzas intermoleculares e o tamaño das moléculas Dados diferentes compostos ou sustancias asignar o tipo de enlace, iónico, covalente ou metálico, que lles corresponda Coñecido o tipo de enlace predecir as propiedades do composto. Tema 4. TERMOQUÍMICA 4.1.-Calcular o traballo mecánico a presión constante. (W= P. V) 4.2.-Calcular o Q absorbido o desprendido por unha masa determinada coñecendo o calor específico e a variación de temperatura. (Q=mc T) 4.3.-Realizar cálculos utilizando o primeiro principio da termodinámica. (U=Q+W) Calcular Q p ( H) a partir de Q v ( U) e viceversa. Coñecer técnicas experimentais para calcular Q p e Q v Utilizar un calorímetro Determinar experimentalmente o calor de disolución del NaOH (s) e compostos similares Determinar experimentalmente o calor de neutralización dun ácido forte (HCl) e unha base forte (NaOH) Determinar experimentalmente el calor de reacción de NaOH (s) con unha disolución de HCl Calcular entalpías de reacción a partir de entalpías de formación Calcular entalpías de reacción a partir de entalpías de enlace Determinar entalpías de reacción utilizado a lei de Hess. Manexar diagramas entálpicos Calcular entropías de reacción a partir e entropía molar estándar das sustancias Predicir a espontaneidade dunha reacción a partir dos valores de G coñecendo o signo de H e S Calcular G de reacción a partir de G de formación Determinar G de reacción utilizado a lei de Hess. Tema 5. CINÉTICA QUÍMICA 5.1.-Determinar a ecuación de velocidade a partir de datos de velocidades iniciais Interpretar a reacción química utilizando o modelo de colisións e do estado de transición Representar nun diagrama entalpico H, Ea d e Ea i.

13 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA Obter a relación entre H, Ea d e Ea i para reaccións exotérmicas e endotérmicas. Calcular un dos parámetros enerxéticos citados a partir das outras variables Coñecer os distintos factores que poden afectar á velocidade da reacción (Estado físico, concentracións, presión, volume, temperatura e presencia de catalizadores) Coñecer aplicacións á industria de coñecementos cinéticos (obtención do amoníaco). Tema 6.-EQUILIBRIO QUÍMICO 6.1.-Determinar para unha mestura determinadas se esta se atopa en equilibrio e, de non ser así, determina en que sentido evolucionará ata acadalo Resolver problemas numéricos relacionados coa composición da mestura no equilibrio e as constantes de equilibrio (lei de acción de masas). Entre outros deberá resolver problemas do tipo: Dada a constante de equilibrio e as concentración iniciais (ou a información precisa para calculalas) determinar a composición da mestura no equilibrio e tódalas variacións posibles deste problema Coñecida K p determinar K c e viceversa Coñecidas as concentracións iniciais (ou a información precisa para calculalas) e K c determinar o grao de disociación α e tódalas variacións posibles deste problema Coñecidas T, P no equilibrio e α calcular K p, e a densidade da mestura de equilibrio, así como tódalas variacións posibles deste problema Aplicar a lei de Le Chatelier para predicir o efecto sobre o equilibrio das variacións de concentración dalgunha especie, presión parcial dalgunha especie, presión total, volume e temperatura Analizar as condicións termodinámicas e cinéticas óptimas para a fabricación dun producto Coñecendo G 0 f calcular K p Comparar a constante de equilibrio a distintas temperaturas utilizando a definición termodinámica de K p Coñecer aplicacións á industria de coñecementos termodinámicos (obtención do amoníaco) 6.8.-Coñecendo a solubilidade dunha sustancia pouco soluble calcular o producto de solubilidade e viceversa Predecir, coñecendo K s, se para determinadas concentracións de ións dun composto pouco soluble se formará ou non un precipitado Determinar cuantitativamente el efecto que sobre a solubilidade ten a presenza dun ión común Resolver problemas de precipitación fraccionada predicindo a orde de precipitación dos ións e calculando a concentración de cada un que permanece en disolución cando precipita algún deles Preparar no laboratorio un precipitado por adición de dúas disolucións Disolver no laboratorio un precipitado por formación dun complexo e doutro por adición dun ácido Coñecer o uso do buchner e o kitasato e realizar unha filtración ao baleiro.

14 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA 14 Tema 7.-REACCIÓNS DE TRANSFERENCIA DE PROTÓNS 7.1.-Interpretar, utilizando a teoría de Arrhenius e a de de Brönsted e Lowry, o comportamento ácido ou básico de diferentes substancias Completar ecuacións químicas que representen procesos ácido-base sinalando os correspondentes ácidos e bases conxugados Interpretar o carácter forte ou débil dun ácido ou duna base en función do valor da correspondente K a ou K b Calcular as concentracións de H + e OH - e os valores de ph e poh de disolucións de ácidos fortes e de bases fortes Calcular as concentracións de H + e OH -, os valores de ph e poh, o grao de ionización e as constantes de acidez ou basicidade de disolucións de ácidos débiles e de bases débiles. Ao tratarse de problemas de equilibrio e de aplicación todo o recollido ao respecto no tema Calcular o pk a Utilizar unha bureta, un ph-metro, papel indicador e indicadores Realizar no laboratorio a valoración dun ácido (HCl) forte cunha base forte (NaOH) Resolver cuantitativamente problemas numéricos de valoración dun ácido forte cunha base forte determinando a concentración dunha coñecendo a da outra Predicir e xustificar o carácter ácido, neutro ou básico da disolución acuosa dunha sal Utilizando ph-metro, papel indicador e/ou indicadores comprobar diferentes valores de ph de distintas disolucións acuosas e interpretar os resultados Comprobar o caracter regulador dunha disolución utilizando un ph-metro, papel indicador e/ou indicadores. Tema 8.-REACCIÓNS DE TRANSFERENCIA DE ELECTRÓNS 8.1.-Coñecer diferentes definicións do proceso de oxidación (ganancia de osíxeno, cesión de electróns e incremento do número de oxidación) e de reducción (diminución de osíxeno, ganancia de electróns e diminución do número de oxidación) 8.2.-Asignar números de oxidación aos distintos elementos que forman un composto Asignar números de oxidación para determinar se unha reacción química e de oxidación-reducción e, de ser así, quen é o oxidante e quen o reductor, que sustancia se oxida e cal se reduce Axustar, polo método do ión-electrón, unha ecuación química que represente un proceso redox Deseñar no laboratorio unha célula galvánica (Pila Daniell) Para unha célula galvánica determinada e utilizando datos tabulados de potenciais normais de reducción: Predicir o proceso químico que ten lugar ao deseñar una célula galvánica con dous electrodos Indicar quen se reducirá e quen se oxidará, quen será o oxidante e quen o reductor Predicir que electrodo será o cátodo e cal o ánodo Predicir en que sentido circularán os electróns no circuíto externo Predicir o valor da forza electromotriz ou potencial normal da pila.

15 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA Tódalas variacións posibles dos problemas que se describen dende o apartado ata o representar unha pila mediante notación simbólica (diagrama de pila) Construir unha célula electrolítica. Realizar, no laboratorio, unha electrólise (a da auga) Para unha electrólise determinada: Calcular a masa dunha substancia depositada nun electrodo (ou o volume de gas liberado nun electrodo) Coñecida a intensidade de corrente eléctrica calcular o tempo preciso para depositarse determinada masa (ou liberarse determinado volume dun gas) e viceversa Indicar que procesos electrolíticos ocorren no ánodo e no cátodo Predecir en que sentido circularán os electróns no circuito externo Tódalas variacións posibles dos problemas que se describen dende o apartado ata o Coñecer as principais aplicacións industriais da electrólise. Tema 9.-QUÍMICA DO CARBONO 9.1.-Formular con nomenclatura IUPAC hidrocarburos, alcohois, fenois, aldehidos, cetonas, ácidos, éteres, derivados haloxenados, aminas, amidas e nitrilos Representar moléculas orgánicas mediante estructuras de Lewis Predicir, aplicando a teoría de repulsión de pares electrónicos de capa de valencia (TRPECV), a xeometría de moléculas orgánicas Coñecida a xeometría das moléculas orgánicas asignarlles a hibridación ao átomo central Debuxar os orbitais híbridos (sp 1, sp 2 e sp 3 ) correspondentes a diferentes moléculas orgánicas Predicir a polaridade das moléculas orgánicas coñecendo a súa xeometría e a correspondente hibridación Determinar que tipo de forzas intermoleculares manteñen unidas entre si distintas moléculas orgánicas Relacionar propiedades físicas de compostos orgánicos como solubilidade, punto de fusión e punto de ebulición coas forzas intermoleculares e o tamaño das moléculas. 9.9 Representar moléculas orgánicas con estructuras de cabalete e mediante proxección de Newman e de Fischer Nomear e identificar diferentes isómeros de cadea, posición, función e cistrans- dun composto dado Identificar carbonos asimétricos nun composto dado. Identificar e debuxar diferentes enantiómeros. 4. METODOLOXÍA Ata o momento 2º de Bacharelato é o único curso no noso sistema educativo onde a maioría dos alumnos e alumnas que o cursan, independentemente das súas inquedanzas profesionais, fan, ao rematalo, unha proba externa, a de acceso a universidade, que non deixa de ser, ademais doutras cousas, unha proba de diagnóstico.

16 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA 16 Sería polo tanto unha irresponsabilidade pola nosa parte non ter como norte da nosa actividade os contidos e os criterios de avaliación que a CIuG propón nas súas orientacións para as PAAU. A metodoloxía debe ir encamiñada a que o alumno sexa capaz de aprender por si mesmo e aplicar os métodos apropiados de investigación, tratando de que vexa a conexión dos aspectos teóricos coas aplicacións que se lle poden dar na Sociedade. Partindo dos principios da aprendizaxe significativa, pódense adoptar as seguintes estratexias didácticas: - Conectar os novos contidos cos coñecementos anteriores, polo que é conveniente unha avaliación inicial antes de cada tema. - Establecer relacións cos contidos que sexan comúns a outras materias. - Establecer relacións entre os contidos da materia e a realidade na que poden ser aplicados, favorecendo unha ensinanza práctica. - Realizar unha metodoloxía activa na que os alumnos sexan os verdadeiros protagonistas da aprendizaxe. - Favorecer os hábitos de estudio e técnicas de traballo intelectual. - Realizar experiencias en grupos para que constrúan teorías ou comproben expresións. En cada tema iniciarase o desenvolvemento teórico da materia partindo de niveis de complexidade baixa, que permitan adaptarse ós niveis de coñecementos previos dos alumnos e alumnas. Deste modo, partindo do que xa saben, o alumno poderá construír novas aprendizaxes que conectarán coas que xa teñen, ampliando os coñecementos en cantidade e calidade (aprendizaxe significativa). É por esto polo que se engade o tema 1 (cálculos numéricos elementais en Química), que non aparece nos contidos recollidos no DOG, co fin de recordar algúns aspectos básicos na aprendizaxe da Química como punto de partida. Considérase imprescindible que o alumno traballe "ó día" e de forma individual as tarefas desenvoltas e propostas na clase para que desta forma non se "perda" e adquira o coñecemento e a comprensión da materia con solidez, ademais de formar un hábito de traballo. Desta forma os alumnos e as alumnas aprenderán Química en vez dunha serie de conceptos e resultados de xeito simplemente mecánico e memorístico. 5. PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN. Para avaliar os contidos realizaranse distintas probas escritas. En cada trimestre farase un exame por tema impartido (ou cando haxa contidos suficientes) dos que figuran na secuenciación de contidos correspondentes a dito trimestre. Obterase unha primeira cualificación C 1 como media aritmética das cualificacións de ditas probas. Pouco antes de rematar a avaliación realizarase unha proba xeral de toda a materia impartida no mesmo da que sairá unha cualificación C 2. A cualificación C 3 da avaliación será o resultado da seguinte expresión: C1 + 2 C2 C3 = 3

17 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA 17 Nota aclaratoria á expresión anterior: O Departamento entende que o exame xeral debe ter un valor dobre sobre a media dos exames desenvolvidos ao rematar cada tema. Se C 3 < 5. O/A alumno/a poderá recuperar a materia correspondente a dita avaliación a finais de curso nunha data a determinar. Se a cualificación é igual ou superior a 5 nas tres avaliacións, considerarase que o/a alumno/a acadou os obxectivos do curso. A cualificación final da materia será a media aritmética das obtidas nas tres avaliacións. En caso de avaliación negativa, e dicir, se o/a alumno/a ten unha cualificación inferior a 5 nalgunha das avaliacións (tendo en conta a recuperación se é o caso), ten dereito por lei a unha proba extraordinaria en setembro, con data a determinar. A proba abarcará tódolos contidos da materia do curso. 6. ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN Segundo o anterior: Se C 3 < 5. O/A alumno/a poderá recuperar a materia correspondente a dita avaliación a finais de curso nunha data a determinar. En caso de avaliación negativa, e dicir, se o/a alumno/a ten unha cualificación inferior a 5 nalgunha das avaliacións (tendo en conta a recuperación se é o caso), ten dereito por lei a unha proba extraordinaria en setembro, con data a determinar. A proba abarcará tódolos contidos da materia do curso. En caso de obter unha avaliación positiva nesta proba de setembro considerarase que o/a alumno/a acadou os obxectivos do curso. 7. MATERIAIS E RECURSO DIDÁCTICOS. Libro de texto: Química 2º Bacharelato. Bahía edicións. Consorcio editorial galego. Recursos varios: Táboa periódica, material de laboratorio, material de vídeo. 8. TEMAS TRANSVERSAIS. Na materia de Química non só se tratará de conseguir os obxectivos curriculares, senón tamén contribuír á consecución duns obxectivos que lle podemos chamar obxectivos para a vida; obxectivos concretos que todo cidadán debe ter conseguido ó entrar na idade adulta. Nesta materia os temas transversais que se tratarán son:

18 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO QUÍMICA 18 Educación cívica e moral, á que contribúen os seguintes contidos actitudinais: Coñecemento e valoración das propias capacidades e limitacións. Constancia no traballo e na busca de solucións. Adquisición de bos hábitos e orde na presentación dos traballos. Valoración da importancia da aplicación responsable dos coñecementos da Química na mellora das condicións de vida. Educación ambiental e calidade de vida, ó analizar problemas científicos e tecnolóxicos relacionados coa Química e as súas incidencias sobre o medio ambiente. Educación para o consumidor, ó desenvolver: O interese por investigar a presencia de certos contaminantes na auga e nos alimentos polo uso de certos productos orgánicos na agricultura e a nivel doméstico, creando unha conciencia de consumidor responsable. A educación na necesidade de respectar as instruccións e as normas de seguridade de certos productos de uso frecuente no fogar. Educación para a saúde, valorando os efectos que teñen sobre a saúde os contaminantes medioambientais, os hábitos alimenticios e o uso de certas substancias, desenvolvendo a capacidade de tomar decisións ante as drogas. 9. ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES. Non se contemplan