ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Το πρόγραµµα που σχεδιάζει ο µαθητής ιγγελίδης Νικόλαος Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Περιεχόµενα της διάλεξης Κύρια χαρακτηριστικά της µεθόδου του προγράµµατος που σχεδιάζει ο µαθητής Προϋποθέσεις επιτυχίας, συνέπειες και βασικά συµπεράσµατα για τη µέθοδο Παραδείγµατα εφαρµογής στην πράξη και σχεδιασµός δραστηριοτήτων «Η γυµναστική δεν είναι απλά παιχνίδια, όπως ο περισσότερος κόσµος νοµίζει. Χρειάζεται πολύ προσπάθεια προκειµένου να κάνεις ένα µάθηµα πετυχηµένο». Τι παραπάνω µπορεί να κάνει ένα µάθηµα πετυχηµένο; Όταν είσαστε µαθητής, έχετε δοκιµάσει να σχεδιάσετε ένα δικό σας πρόγραµµα άσκησης ή ένα πρόγραµµα προσωπικής σας ανάπτυξης, σε οποιοδήποτε µάθηµα; Ποιος παίρνει τις αποφάσεις; Μέθοδοι διδασκαλίας (teaching styles) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Το πρόγραµµα που σχεδιάζει ο µαθητής άσκαλος Μαθητής
Το πρόγραµµα που σχεδιάζει ο µαθητής Ο µαθητής ανεξαρτητοποιείται ακόµη περισσότερο. Ο καθηγητής επιλέγει το γενικό αντικείµενο διδασκαλίας. Ο µαθητής σχεδιάζει και εκτελεί µια σειρά ασκήσεων οργανωµένων σε ένα ατοµικό πρόγραµµα. Είναι σηµαντικό να έχει κάποιος στο µυαλό του ότι αυτή η µέθοδος δεν είναι του τύπου "τα πάντα επιτρέπονται" ή "κάνε ότι θέλεις". ΣΤΟΧΟΣ Να προτρέψει το σχεδιάσει και να εκτελέσει µια σειρά ασκήσεων οργανωµένων σε ένα προσωπικό πρόγραµµα. Ο ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΣ Επιλέγει το γενικό αντικείµενο διδασκαλίας από το οποίο ο µαθητής θα διαλέξει το συγκεκριµένο αντικείµενο. Θέτει ερωτήµατα προς το µαθητή, αν χρειαστεί, µε σκοπό να τον διευκολύνει στις επιλογές που θα κάνει. Παρακολουθεί την πρόοδο του µαθητή. Ακούει τις ερωτήσεις που θα υποβάλλει ο µαθητής και απαντά στις ερωτήσεις του. Ο ΜΑΘΗΤΗΣ Επιλέγει το αντικείµενο µε το οποίο θα ασχοληθεί. Προσπαθεί να βρει ερωτήσεις, προβλήµατα ή δραστηριότητες κατάλληλες γι αυτό το αντικείµενο. Οργανώνει τις ασκήσεις και σχεδιάζει ένα προσωπικό πρόγραµµα. Ελέγχει αν η πορεία που ακολούθησε ήταν σύµφωνη µε το σχεδιασµό που έκανε. Ένα παράδειγµα εφαρµογής Ο καθηγητής δίνει στο µαθητή ένα φύλλο µε διάφορες ασκήσεις. Ο µαθητής επιλέγει µια άσκηση για κοιλιακούς, µια άσκηση για κάµψεις Στη συνέχεια, ο µαθητής επιλέγει πόσες επαναλήψεις θα κάνει από την κάθε µια άσκηση, πόσα σετ κλπ. Υπόδειγµα κάρτας δραστηριοτήτων Θ.1. Σκοποί: α) Να διαγνώσει τι είδους σουτ προτιµά από κάθε θέση. β) Να διαγνώσει τα δυνατά και αδύνατά του σηµεία στο σουτ από κάθε θέση. γ) Να θέσει στόχους για προσωπική βελτίωση στα σηµεία και τα είδη σουτ που θέλει ο ίδιος ο µαθητής να βελτιωθεί. δ) Να είναι σε θέση ο µαθητής να σχεδιάσει ένα πρόγραµµα βελτίωσης της ικανότητας για σουτ στο µπάσκετ από διαφορετικές θέσεις και γωνίες ως προς την µπασκέτα. Οδηγίες προς το µαθητή: οκίµασε να σουτάρεις από οποιαδήποτε απ τις έξι θέσεις της ρακέτας (Α-Ζ). οκίµασε την κάθε θέση ως αφετηρία για σουτ από στάση, σουτ µε άλµα, µπάσιµο ή οποιοδήποτε άλλο είδος σουτ. ΘΕΣΗ ΣΤΗ ΡΑΚΕΤΑ Θέση Α Θέση Β Θέση Γ Θέση Θέση Ε Τι είδους σουτ προτιµάς από κάθε θέση; Τι σκορ επιτυγχάνεις σε κάθε θέση; Τι χρειάζεται να βελτιώσεις στην τεχνική σου σ αυτήν τη θέση; Τι στόχους θα βάλεις για να βελτιωθείς; Τι ασκήσεις θα κάνεις, για να βελτιωθείς; Θέση Ζ Με ποιους τρόπους θα παρακολουθείς την πρόοδό σου; Πώς θα αξιολογείς την επιτυχία σου στην επίτευξη των στόχων;
Πότε χρησιµοποιείται Όταν ο στόχος είναι να δώσουµε στο µαθητή την ευθύνη να δηµιουργήσει ένα ατοµικό πρόγραµµα βασισµένο στις δικές του ικανότητες πάνω σε ένα συγκεκριµένο αντικείµενο (π.χ. µανσέτα στο βόλεϊ) ή σε µια ενότητα διδασκαλίας (π.χ. βόλεϊ). Όταν θέλουµε να δώσουµε κάποιο χρόνο στο µαθητή (π.χ. 15 λεπτά σε κάθε µάθηµα) να ασχοληθεί περισσότερο µε µια δραστηριότητα που του αρέσει ή µε µια δεξιότητα στην οποία θέλει να βελτιωθεί περισσότερο. Προϋποθέσεις επιτυχίας Όταν η σχολική χρονιά βρίσκεται προς το τέλος της ή πλησιάζουν οι διακοπές των γιορτών και στόχος µας είναι να βοηθήσουµε τους µαθητές να φτιάξουν το δικό τους πρόγραµµα άσκησης κατά τη διάρκεια των διακοπών. Ο µαθητής να έχει διδαχθεί µια ποικιλία ασκήσεων και αντικειµένων προηγουµένως. Ο µαθητής να έχει αναπτύξει σε κάποιο βαθµό τις ικανότητές του και τα ενδιαφέροντά του µε τη χρήση όλων των προηγούµενων µεθόδων Ο µαθητής θα πρέπει να µπορεί να δεσµευθεί µε την εκτέλεση του προγράµµατος που θα σχεδιάσει. Συνέπειες για την αξιολόγηση του µαθητή Σ αυτήν την περίπτωση, το κύριο καθήκον του εκπαιδευτικού, εφόσον ο µαθητής έχει κάνει τις επιλογές και έχει σχεδιάσει το πρόγραµµά του, είναι να παρακολουθεί την πορεία του µαθητή και να αξιολογεί, για παράδειγµα, κατά πόσο είναι συνεπής µε τους στόχους που βάζει, κατά πόσο τους πετυχαίνει κ.τ.λ.. Με βάση τα στοιχεία αυτά, κάνει την αξιολόγηση και δίνει την αντίστοιχη ανατροφοδότηση στο µαθητή. Σχόλια και συµπεράσµατα Στη µέθοδο αυτή ο µαθητής αποκτά σηµαντικό βαθµό ανεξαρτησίας. Αυτό την κάνει κατάλληλη ως µέθοδο, ιδιαίτερα, όσο αναφερόµαστε σε µεγαλύτερες ηλικίες (π.χ. στο Γυµνάσιο, το Λύκειο και ακόµη παραπέρα). Η ανεξαρτησία απαιτεί κάποιο βαθµό υπευθυνότητας προκειµένου να µην εκληφθεί το µάθηµα σαν "κάνε ότι σου κατέβει". Ο καθηγητής θα πρέπει να παρακολουθεί την πρόοδο του µαθητή και να του δίνει ανατροφοδότηση. Αυτός ο τρόπος διδασκαλίας εξατοµικεύει σχεδόν σε απόλυτο βαθµό το µάθηµα.
Συζήτηση Με ποιους τρόπους θα προσπαθούσατε να δεσµεύσετε το µαθητή, ώστε να είναι συνεπής στην εφαρµογή του προγράµµατος που σχεδίασε; Με ποιους τρόπους θα παρακολουθούσατε την πρόοδο των µαθητών σας στη διδασκαλία µε τη µέθοδο του προγράµµατος που σχεδιάζει ο µαθητής; Από τη θεωρία στην πράξη Οδηγίες για το σχεδιασµό Καθορισµός του αντικειµένου ή της διδακτικής ενότητας (π.χ. καλαθοσφαίριση, ανάπτυξη φυσικής κατάστασης κ.τ.λ.). Καθορισµός των διδακτικών σκοπών. Καθορισµός µιας σειράς ασκήσεων ή δραστηριοτήτων που καλλιεργούν αυτούς τους Καθορισµός των επιλογών που θα δοθούν στους µαθητές. Καθορισµός των τρόπων αξιολόγησης. Καθορισµός των τρόπων παρακολούθησης της προσπάθειας. Βήµα της διαδικασίας. Περιγραφή. Καθορισµός του αντικειµένου ή καθορίζει το αντικείµενο ή τη διδακτική της διδακτικής ενότητας. ενότητα δίνοντας το ερέθισµα, έτσι ώστε να ξεκινήσει ο µαθητής την υπόλοιπη διαδικασία σχεδιασµού. Καθορισµός των διδακτικών καθορίζει ή προτείνει ορισµένους σκοπών. στόχους ή ζητάει από το καθορίσει τους στόχους αυτούς, µε βάση ενδεχοµένως κάποια αυτοξιολόγηση (µέθοδος αυτοελέγχου) που έχει Καθορισµός µιας σειράς ασκήσεων ή δραστηριοτήτων που καλλιεργούν αυτούς τους Καθορισµός των επιλογών που θα δοθούν στους µαθητές Καθορισµός των τρόπων αξιολόγησης. Καθορισµός παρακολούθησης προσπάθειας. τρόπων της προηγηθεί. καθορίσει ποιες ασκήσεις είναι καταλληλότερες για την επίτευξη των σκοπών που έχουν τεθεί στο προηγούµενο βήµα. προτείνει ή καθορίζει τις επιλογές του µαθητή (π.χ. τις παραµέτρους που θα τροποποιήσει ο µαθητής κ.τ.λ.). προτείνει ή καθορίσει µε ποιους τρόπους θα αξιολογεί την πρόοδο και την επιτυχία του. καθορίζει τους τρόπους µε τους οποίους θα παρακολουθεί το µαθητή προκειµένου να του δίνει ανατροφοδότηση. ιδακτική ενότητα Ερωτήµατα-ερεθίσµατα από τον εκπαιδευτικό προς το µαθητή Ανάπτυξη φυσικής Ποια παράµετρος της φυσικής σου κατάστασης νοµίζεις ότι κατάστασης. χρειάζεται περισσότερη βελτίωση; Ποιες ασκήσεις θα χρησιµοποιούσες για να σχεδιάσεις ένα πρόγραµµα για την ανάπτυξη της αλτικότητας / αντοχής / ευλυγισίας / δύναµης; Πώς θα τις οργανώσεις; Με ποια σειρά θα τις βάλεις; Πόσο συχνά θα πραγµατοποιείς το πρόγραµµά σου; Πώς θα µετράς την πρόοδό σου; Καλαθοσφαίριση. Ποιες δεξιότητες νοµίζεις ότι χρειάζεται να αναπτύξεις προκειµένου να βελτιωθείς στο µπάσκετ (π.χ. αµυντικές ή επιθετικές δεξιότητες); Τι είδους ασκήσεις θα εκτελέσεις για κάθε στόχο; Πόσο συχνά θα τις πραγµατοποιείς; Πώς θα αξιολογείς τον εαυτό σου και την πρόοδό σου; Κολύµβηση. Ποιο κολυµβητικό στυλ νοµίζεις ότι χρειάζεται περισσότερη βελτίωση; (π.χ. πεταλούδα, ύπτιο, πρόσθιο, ελεύθερο) Ποιες ασκήσεις θα χρησιµοποιούσες, για να σχεδιάσεις ένα σχετικό πρόγραµµα; Πώς θα τις οργανώσεις; Με ποια σειρά θα τις βάλεις; Πόσο συχνά θα πραγµατοποιείς το πρόγραµµά σου; Πώς θα µετράς την πρόοδό σου; Πιθανές διαδροµές της διαδικασίας αλληλεπίδρασης στη µέθοδο του προγράµµατος που σχεδιάζει ο µαθητής καθορίζει το αντικείµενο ή τη διδακτική ενότητα. καθορίζει τους προτείνει σκοπούς και ζητά από το κάνει τις επιλογές του. καθορίσει τους προτείνει τις ασκήσεις, τις ερωτήσεις, τα προβλήµατα. καθορίσει τις ασκήσεις, τις ερωτήσεις, τα προβλήµατα. προτείνει στο µαθητή τρόπους αξιολόγησης και ο µαθητής κάνει τις επιλογές του. καθορίσει τους τρόπους αξιολόγησης.
Βιβλιογραφία ιγγελίδης Ν. (2006). Το φάσµα των µεθόδων διδασκαλίας στη φυσική αγωγή: από τη θεωρία στην πράξη. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Χριστοδουλίδη (Κεφάλαιο 9). Mosston M. & Ashworth S. (2002). Teaching physical education (5th edition). San Fransisco, CA: Benjamin Cummings (Κεφάλαιο 15).