ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ Τα κυριότερα σημεία και συμπτώματα των νευρολογικών παθήσεων είναι τα παρακάτω: 1. Κεφαλαλγία( = πονοκέφαλος) 2. Προσωπαλγία 3. Απώλεια αισθήσεων, σπασμοί, λιποθυμία 4. Απώλεια οράσεως 5. Ζάλη 6. Πόνος στο πάνω άκρο 7. Πόνος στο κάτω άκρο 8. Διαταραχές κινητικότητας 9. Δυσχέρεια στη βάδιση 10. Έκπτωση μνήμης, νοημοσύνης και συμπεριφοράς 1. Κεφαλαλγία Η κεφαλαλγία είναι το συχνότερο συμπτώματα για το οποίο θα ζητήσει κάποιος τη βοήθεια του νευρολόγου. Αυτό που μας ενδιαφέρει πρώτα πρώτα να μάθουμε για έναν πονοκέφαλο προκειμένου να βρούμε την αιτία του είναι η διάρκειά του. Έτσι διακρίνουμε τις κεφαλαλγίες σε : i. Οξεία αιφνίδια κεφαλαλγία, δηλαδή την κατάσταση εκείνη που ξαφνικά αρχίζει δυνατός πονοκέφαλος και διαρκεί από λεπτά έως ώρες. Οι πιο συχνές αιτίες της Οξείας Αιφνίδιας Κεφαλαλγίας είναι Η ενδοεγκεφαλική αιμορραγία Η υπαραχνοειδής αιμορραγία Η λοίμωξη του ΚΝΣ πχ. Μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα *ΚΝΣ= Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Αυτές οι τρεις καταστάσεις είναι πολύ σοβαρές και χρειάζεται να αντιμετωπιστούν άμεσα.) Η ημικρανία ii. Υποξεία κεφαλαλγία δηλαδή ο πονοκέφαλος που ξεκινάει κάποια στιγμή και επιμένει για μερικές εβδομάδες έως και μήνες σε κάποιο άτομο που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχε ξαναπαραπονεθεί για πονοκέφαλο. Οι πιο συχνές αιτίες της είναι Η αυξημένη ενδοκράνια πίεση. Το κρανίο είναι φτιαγμένο από οστά και μετά την παιδική ηλικία χάνει την ικανότητά του να «μεγαλώνει», και αν μπορούμε να το πούμε έτσι, να «τεντώνεται» αν μεγαλώνει για κάποιο λόγο το περιεχόμενό του δηλ. ο εγκέφαλος. Αν το περιεχόμενό του μεγαλώσει πχ λόγω οιδήματος, αποστήματος, αιματώματος, όγκου κλπ, αυξάνεται η πίεση μέσα στο χώρο που περιβάλλεται από το κρανίο και αυτό λέγεται ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΕΝΔΟΚΡΑΝΙΑ ΠΙΕΣΗ. Το κύριο σύμπτωμα της είναι ο πονοκέφαλος, δηλ η κεφαλαλγία.
iii. Το απόστημα Ο όγκος Το υποσκληρίδιο αιμάτωμα Χρόνια κεφαλαλγία δηλαδή την κατάσταση εκείνη που ο ασθενής παραπονιέται για πονοκέφαλο που επιμένει για 3 ή περισσότερα χρόνια χωρίς όμως να έχει κάποιο άλλο νευρολογικό σημείο ή σύμπτωμα κατά τη φυσική εξέταση. Τα συχνότερα αίτιά της είναι : Η ημικρανία Κεφαλαλγία τύπου τάσεως Ένας τραυματισμός της κεφαλής Ψυχογενή πχ. Κατάθλιψη, άγχος iv. Αντανακλαστική κεφαλαλγία δηλαδή πονοκέφαλος που οφείλεται σε καταστάσεις όπως αυξημένη αρτηριακή πίεση, πρόβλημα στα δόντια που «χτυπάει» στο κεφάλι, ιγμορίτιδα, προβλήματα με τα μάτια πχ μεγάλου βαθμού μυωπία που δυσκολεύει το άτομο να δει καθαρά. 2. Προσωπαλγία είναι ο πόνος στο πρόσωπο χωρίς να υπάρχουν άλλα νευρολογικά σημεία. Διακρίνεται σε: Προσωπαλγία που οφείλεται σε τοπικά αίτια πχ. Ο πόνος μπορεί να προέρχεται από τα μάτια, τις γνάθους, τα δόντια, τα ιγμόρεια. (*Ιγμόρεια άντρα= ) Προσωπαλγία που οφείλεται στο τρίδυμο νεύρο, πχ, κάποιος όγκος έχει «πιάσει» ή πιέζει το τρίδυμο νεύρο. *Τρίδυμο νεύρο είναι το 5 ο κρανιακό νεύρο το οποίο νευρώνει αισθητικά το πρόσωπο και κινητικά τους μύες που είναι υπεύθυνοι για τη μάσηση. Προσωπαλγία χωρίς κάποια συγκεκριμένα νευρολογικά σημεία όπως η νευραλγία τριδύμου, η μεθερπητική νευραλγία, η ημικρανιακή νευραλγία. *Νευραλγία τριδύμου είναι μία πάθηση όπου ο ασθενής νιώθει έντονο πόνο σα μαχαιριά στη γνάθο( = σαγόνι) και στο μάγουλο, συνήθως από τη μία μόνο πλευρά του προσώπου δηλ ή στο αριστερό μισό ή στο δεξιό μισό, και ο πόνος αυτός εμφανίζεται όταν ο ασθενής μιλάει, τρώει, βουρτσίζει τα δόντια του, πλένει ή απλά αγγίζει το πρόσωπό του και μπορεί να προκληθεί ακόμη κ όταν τον χτυπάει κρύος αέρας στο πρόσωπο. **Μεθερπητική νευραλγία είναι μια κατάσταση που εμφανίζεται σε άτομα που είχαν έρπητα ζωστήρα ο οποίος είχε επηρεάσει τον
οφθαλμικό κλάδο του τρίδυμου. Αφού θεραπευθούν από τον έρπητα, παραμένει έντονος και συνεχής πόνος τον οποίο κυρίως αισθάνονται στο μάτι και το μέτωπο. 3. Απώλεια αισθήσεων, σπασμοί και λιποθυμία Όταν υπάρχει κάτι από τα παραπάνω είναι απαραίτητη η περιγραφή του συμβάντος από κάποιον που ήταν παρών για να μπορέσει να βγει ένα συμπέρασμα σχετικά με το αίτιο. Οι συχνότερες αιτίες απώλειας αισθήσεων, σπασμών και λιποθυμίας είναι : Η επιληψία ΠΡΟΣΟΧΗ! Η επιληψία έχει διάφορες μορφές και δεν προκαλούν όλες απώλεια αισθήσεων! Η συγκοπή δηλαδή η κατάσταση εκείνη όπου υπάρχει απώλεια των αισθήσεων που οφείλεται στη μειωμένη ροή αίματος στον εγκέφαλο. Συγκοπή μπορεί να συμβεί λόγω μεγάλης αιμορραγίας ή σοβαρής αναιμίας, λόγω έντονης υπότασης, λόγω της παρατεταμένης ορθοστασίας( πχ στην εκκλησία), μετά από έντονη συγκίνηση ή έντονο πόνο. Υπογλυκαιμία Παρατεταμένη υπέρπνοια 4. Απώλεια οράσεως Γενικά οι αιτίες της απώλειας οράσεως είναι : Κάποιο πρόβλημα στο μάτι Κάποιο πρόβλημα στο οπτικό νεύρο Κάποιο πρόβλημα στις οπτικές οδούς Διακρίνεται σε: a. Ξαφνική και παροδική απώλεια όρασης μπορεί να συμβεί όταν φτερνιζόμαστε ή βήχουμε( θόλωση της όρασης) ή μπορεί να οφείλεται σε διαταραχή της οφθαλμικής αρτηρίας. b. Ξαφνική και μόνιμη απώλεια της όρασης. Σχεδόν πάντα οφείλεται ή σε πρόβλημα στο οπτικό νεύρο( οξεία οπτική νευρίτιδα στα πλαίσια σκλήρυνσης κατά πλάκας) ή σε πρόβλημα στο αγγείο που πηγαίνει αίμα στην περιοχή( ισχαιμική οπτική νευροπάθεια) c. Προοδευτική απώλεια όρασης 5. Ζάλη ή αλλιώς ίλιγγος. Με τον όρο ίλιγγο εννοούμε μία αίσθηση αστάθειας ή διαταραχής της ισορροπίας που γίνεται αισθητή στο κεφάλι. Ο ασθενής μπορεί να αισθάνεται ότι περιστρέφεται ή ότι βρίσκεται μέσα σε μια βάρκα που κουνιέται ή ότι πέφτει ενώ στην πραγματικότητα και ο ίδιος στέκεται όρθιος και ακίνητος και το περιβάλλον του είναι σταθερό. Ο ίλιγγος είναι μια «ψευδαίσθηση» του ασθενούς ότι κουνιέται ο ίδιος ή ότι το περιβάλλον του κινείται. Γενικά αιτίες του ιλίγγου είναι: Πρόβλημα στο αιθουσαίο σύστημα
Μετατραυματικός ίλιγγος Μειωμένη παροχή αίματος στο λαβύρινθο Τοπική φλεγμονή Πρόβλημα στο στέλεχος πχ ισχαιμία ή έμφρακτο ή κάποιος όγκος στην περιοχή Διάφορα φάρμακα Υπόταση Καρδιακές αρρυθμίες 6. Πόνος στο άνω άκρο Για να πούμε ότι ο πόνος στο χέρι οφείλεται σε νευρολογικό πρόβλημα πρέπει πρώτα πρώτα να αποκλείσουμε από αιτίες τον τραυματισμό, κάποια πάθηση των μυών και κάποια πάθηση των οστών. Ο νευρολογικής φύσης πόνος στο άνω άκρο διακρίνεται Στον οξύ και Το χρόνιο. Συχνά νευρολογικά αίτια του οξέος πόνου στο άνω άκρο είναι: Κάποιο πρόβλημα στο περιφερικό νεύρο πχ τοξική περιφερική νευροπάθεια μετά από τη λήψη κάποιου φαρμάκου που επηρεάζει τα νεύρα Κάποιο πρόβλημα στο βραχιόνιο πλέγμα πχ μία φλεγμονή που επηρεάζει το νεύρο Κάποιο πρόβλημα στις αυχενικές ρίζες( «βγαίνουν» από το νωτιαίο μυελό) πχ πίεση από τους σπονδύλους (δισκοκήλη ή αλλιώς πρόπτωση μεσοσπονδύλιου δίσκου), τραύμα, έρπης ζωστήρας Κάποιο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο Έμφραγμα του μυοκαρδίου Συχνά νευρολογικά αίτια χρόνιου πόνου στο άνω άκρο είναι: Κάποιο πρόβλημα στο περιφερικό νεύρο πχ σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα ( συχνότερο στις γυναίκες),προσβολή του ωλένιου νεύρου ( συχνότερο στους άνδρες), διαβητική νευροπάθεια Κάποιο πρόβλημα στο βραχιόνιο πλέγμα πχ τραύμα που επηρέασε το νεύρο, όγκος που «πιάνει» το νεύρο ΠΡΟΣΟΧΗ!! Υπάρχει ένας όγκος που εντοπίζεται στην κορυφή του πνεύμονα και ονομάζεται Pancoast ο οποίος εκδηλώνεται με πόνο στην εσωτερική πλευρά του άνω άκρου επειδή «πιάνει» το βραχιόνιο πλέγμα!! Κάποιο πρόβλημα στο νωτιαίο μυελό πχ ένας όγκος κάποιο πρόβλημα στον εγκέφαλο 7. Πόνος στο κάτω άκρο Για να πούμε ότι ένας πόνος στο κάτω άκρο είναι νευρολογικής φύσης πρέπει να αποκλείσουμε τις κακώσεις των μαλακών ιστών και των οστών. Ο πόνος στο κάτω άκρο που οφείλεται σε νευρολογικά αίτια διακρίνεται στον Οξύ, το
Χρόνιο, τις επώδυνες μυικές συσπάσεις δηλ. τις κράμπες και τη διαλείπουσα χωλότητα. Οξύς πόνος κάτω άκρου: Η συχνότερη αιτία είναι η Οξεία Ισχιαλγία( αλλιώς «οσφυαλγία» ή «λουμπάγκο»). Στην ουσία πρόκειται για έντονο πόνο στην οσφύ ( μέση) που αντανακλά στο κάτω άκρο. Αυτό οφείλεται συνήθως σε πίεση που ασκείται πάνω στις νωτιαίες ρίζες πχ από πρόπτωση μεσοσπονδύλιου δίσκου, από ρήξη των μυών που βρίσκονται δίπλα στην σπονδυλική στήλη κλπ. Χρόνιος πόνος στο κάτω άκρο: Συνήθη αίτιά του είναι : κάποιος όγκος στην πύελο πχ καρκίνος μήτρας ή καρκίνος στον προστάτη ή το ορθό που έχει επεκταθεί κ έχει «πιάσει» το οσφυικό ή το ιερό πλέγμα Η διαβητική πλεγματοπάθεια δηλ λόγω του μη ρυθμισμένου σακχάρου στο αίμα για μεγάλο χρονικό διάστημα δημιουργείται πρόβλημα στα νεύρα που εκδηλώνεται με πόνο και ατριφία των μυών. Διαλείπουσα χωλότητα: Πρόκειται για πόνο στις γάμπες ή τους γλουτούς κατά τη διάρκεια της άσκησης( ακόμη και στο απλό περπάτημα) και οφείλεται σε αρτηριακή ανεπάρκεια των κάτω άκρων δηλ. δεν πηγαίνει αρκετό αίμα στα κάτω άκρα. Χαρακτηριστικά συμπτώματα αυτής της κατάστασης είναι η απουσία σφίξεων, η ωχρότητα, ο πόνος, η διαταραχή της αισθητικότητας,παράλυση. 8. Δυσχέρεια στη βάδιση: Στην κατηγορία αυτή διακρίνουμε τις παρακάτω υποομάδες: Α) Δυσχέρεια στη βάδιση με ατροφικά κάτω άκρα. Τα πιο συχνά αίτια είναι: Πρόβλημα στο μυ Πρόβλημα στη νευρομυική σύναψη Πρόβλημα στο περιφερικό νεύρο Β) Δυσχέρεια στη βάδιση λόγω σπαστικότητας των κάτω άκρων (Η σπαστικότητα είναι η συνεχής ακούσια σύσπαση συγκεκριμένων μυικών ομάδων των άνω ή κάτω άκρων, συνεπεία βλάβης του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος) Συχνές αιτίες: Οξεία παραπληγία: Μία βλάβη στο νωτιαίο μυελό πχ ένα τραύμα, ένας όγκος, μία αγγειακή βλάβη οδηγεί ξαφνικά σε παράλυση των κάτω άκρων. Σε λίγο καιρό μετά τη βλάβη του ν.μ αναπτύσσεται σπαστικότητα στα κάτω άκρα. Οξεία τατραπληγία : Δηλαδή παράλυση και των άνω και των κάτω άκρων. Αυτή η κατάσταση χρειάζεται άμεση ιατρική αντιμετώπιση αν απειλείται και η αναπνοή. Μπορεί να οφείλεται σε κάποια βλάβη στο νωτιαίο μυελό ψηλά ή σε βλάβη στο στέλεχος.
Γ) Αστάθεια βάδισης: Πιθανές αιτίες αστάθειας στη βάδιση είναι κάποια βλάβη στην παρεγκεφαλίδα ( όγκος, αγγειακή βλάβη), η νόσος του Πάρκινσον και η χορεία. *Ο ασθενής που έχει πρόβλημα στην παρεγκεφαλίδα περπατά με τα πόδια ανοιχτά και δείχνει έτοιμος να πέσει απ τη μία ή την άλλη σε κάθε βήμα δίνοντας την εικόνα μεθυσμένου. *Ο ασθενής με Πάρκινσον προχωρά με μικρά βήματα, σέρνοντας τα πόδια του και σκυφτός. * Ο ασθενής με χορεία περπατά σα να χορεύει και κάνει ακούσια μικρές κινήσεις που διαταράσσουν την ισορροπία του. 9. Διαταραχές κινητικότητας. Διακρίνουμε 2 κατηγορίες: Τις διαταραχές κινητικότητας που χαρακτηρίζονται από λίγες και αργές κινήσεις( = υποκινησία και βραδυκινησία) Τις διαταραχές που χαρακτηρίζονται από πολλές παθολογικές και ανεξέλεγκτες ακούσιες κινήσεις( =δυσκινησίες). Οι δυσκινησίες είναι οι εξής: α) τρόμος : είναι η ρυθμική εκκρεμοειδής κίνηση που εμφανίζεται είτε στην ηρεμία,είτε στη δράση, είτε όταν ο ασθενής πάει να κάνει κάποια κίνηση είτε όταν προσπαθεί να διατηρήσει μία στάση. Είναι χαρακτηριστικό της Νόσου του Πάρκινσον. Β) χορεία: συνεχή μυϊκά τινάγματα που συμβαίνουν κατά τύχη κ χωρίς να είναι συγχρονισμένα. Είναι χαρακτηριστικό σημείο της Χορείας του Χαντιγκτον και της Χορείας του Σαηντενχαμ. Γ) μυόκλονος: είναι σύντομες ξαφνικές μυικές συσπάσεις. Δ) Τινάγματα ή τικ : είναι σαν το μυόκλονο αλλά επαναλαμβάνονται στερεότυπα και κάποιος παρατηρητής μπορεί να τις μιμηθεί ενώ ο ίδιος ο ασθενης συνήθως μπορεί να το ελέγξει με λίγη προσπάθεια. Ε) συστροφική δυστονία: πρόκειται για μυικές συσπάσεις που στρέφουν το σώμα σε χαρακτηριστικές στάσεις για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. 10. Έκπτωση μνήμης, νοημοσύνης και συμπεριφοράς Μπορεί να οφείλεται σε εκφύλιση του εγκεφάλου, σε διάφορες νόσους όπως η Νόσος των τρελών αγελάδων, σε λοιμώξεις πχ χρόνια μηνιγγίτιδα, AIDS, σε αγγειακές βλάβες πχ πολλαπλά έμφρακτα, σε τραύματα, σε υποσκληρίδιο αιμάτωμα, σε όγκους.