Καηάζεζε ζέζεο ΑΚΔΛ απφ ηνλ Γεληθφ Γξακκαηέα ηεο Κ.Δ. ΑΚΔΛ Α. Κππξηαλνχ ζηε χλνδν ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ (15 θαη 17 Φεβξνπαξίνπ 2012) Θεσξνχκε φηη ε δηήκεξε ζχλνδνο ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ πνπ δηεμάγνπκε ζα είλαη πνιχ θαζνξηζηηθή γηα ηε κειινληηθή πνξεία ηνπ Κππξηαθνχ πξνβιήκαηνο αιιά θαη γηα ην κέιινλ θαη ηελ πξννπηηθή ηεο Κχπξνπ θαη ηνπ θππξηαθνχ ιανχ. Απφ ηελ ηθαλφηεηα καο λα αληαπνθξηζνχκε ζηηο απαηηήζεηο ησλ θαηξψλ ζα θαζνξηζηεί πνηα ζα είλαη ε πνξεία πνπ ζα αθνινπζεζεί. Γλσξίδνπκε φηη ηα πνιηηηθά θφκκαηα έρνπκε δηαθνξεηηθέο απφςεηο κεηαμχ καο. Με θάπνηα είλαη πξνθαλέο φηη δηαθσλνχκε γηα ηνλ ίδην ην ζηξαηεγηθφ ζηφρν, ελψ κε άιια γηα ην πεξηερφκελν πξνηάζεσλ πνπ έρνπκε θαηαζέζεη σο ειιελνθππξηαθή πιεπξά αιιά θαη γηα ηελ ηαθηηθή πνπ πξέπεη λα αθνινπζεζεί. Γελ έρνπκε ηελ ςεπδαίζζεζε φηη ε ζπδήηεζε απηή ζα εμαιείςεη ηηο δηαθσλίεο. Απηφ πνπ ζεσξνχκε φκσο ζεκαληηθφ είλαη λα θαηαθέξνπκε σο απνηέιεζκα ηεο ζπδήηεζεο, νη δηαθσλίεο λα δηαηππψλνληαη κε ηνλ πξέπνληα αιιεινζεβαζκφ. Δίλαη ζεκαληηθφ λα δεκηνπξγήζνπκε θιίκα πνπ ζα επηηξέςεη ςχρξαηκν θαη επνηθνδνκεηηθφ δηάινγν κεηαμχ καο. Θα επηηξέςεη αληαιιαγή απφςεσλ θαη πξνβιεκαηηζκφ κε ζηφρν λα θαηαιήμνπκε ζε απνθάζεηο πνπ ζα βαζίδνληαη ζην δίθαην καο θαη ζηε ινγηθή. Γπζηπρψο απηφ πνπ ζπκβαίλεη ζήκεξα είλαη νη εθαηέξσζελ αιιεινθαηεγνξίεο ζε έληνλν χθνο θαη ηφλν, αθφκα θαη ηηο ζηηγκέο πνπ δίλνπκε θξίζηκεο κάρεο ζηελ έδξα ηνπ ΟΗΔ. Σελ ίδηα ζηηγκή ζα ζέιακε λα επηζεκάλνπκε θαη ην εμήο γηα ην ΑΚΔΛ θαη ζέισ λα πηζηεχσ γηα φια ηα ππφινηπα θφκκαηα, εθείλν πνπ πξνέρεη είλαη ε επίηεπμε ιχζεο. Λχζεο πνπ ζα βαζίδεηαη ζε αξρέο θαη ζα είλαη ιεηηνπξγηθή γηα λα κπνξεί λα μεπεξάζεη φιεο ηηο δπζθνιίεο θαη ηα εκπφδηα πνπ ζα πξνθχςνπλ ζηελ πνξεία εθαξκνγήο ηεο. Λχζε πνπ ζα εληάζζεηαη ζηα ζπκθσλεζέληα πιαίζηα, ηηο δηαρξνληθέο απνθάζεηο ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ θαη ηηο δεζκεχζεηο πνπ αλαιάβακε έλαληη ηεο δηεζλνχο θαη ηεο ηνπξθνθππξηαθήο θνηλφηεηαο. Η επίηεπμε ιχζεο είλαη απαξαίηεηε γηα λα εδξαησζεί κφληκε θαη ζηαζεξή εηξήλε πνπ ζα απνθιείεη κειινληηθέο ζπγθξνχζεηο. Μφλν κε ηε ζσζηή ιχζε ζα θαζεζπραζηνχλ ηα αηζζήκαηα αλεζπρίαο ηνπ θππξηαθνχ ιανχ ζην ζχλνιν ηνπ θαη ζα ππάξμεη δηαξθήο ζηαζεξφηεηα. Αλ ζέινπκε λα ππάξμεη αλάπηπμε πνπ ζα νδεγήζεη ζηελ πξφνδν θαη ηελ επεκεξία ηνπ ζπλφινπ ηνπ ιανχ καο έρνπκε ππνρξέσζε λα εξγαζηνχκε γηα ηε δεκηνπξγία απηνχ ηνπ πεξηβάιινληνο. Θέισ φκσο απφ ηελ αξρή λα απαληήζσ θαη ζε έλα άιιν εξψηεκα. Η πθηζηάκελε θαηάζηαζε ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη γηα εκάο επηινγή; Ωο ΑΚΔΛ
2 δηαθσλνχκε ξηδηθά κ απηή ηελ πξνζέγγηζε. Κάηη ηέηνην ζα ζπληζηνχζε ληε θάθην δηρνηφκεζε. Θα ζήκαηλε παξαρψξεζε κεγάινπ ηκήκαηνο ηεο παηξίδαο καο ζηελ Σνπξθία γηαηί δελ πξέπεη λα ππάξρεη ακθηβνιία φηη ζα αθνκνηψζεη ην θαηερφκελν ηκήκα. Θα ζήκαηλε δεκηνπξγία ζπλφξσλ, κήθνπο 180 ρικ, κε ηελ Σνπξθία. Θα ζήκαηλε ηελ παξαρψξεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ Σνπξθία λα θέξεη φζν ζηξαηφ θαη φζνπο επνίθνπο ζέιεη. Μηα ηέηνηα εμέιημε ζα ήηαλ νδπλεξή γηα ηελ Κχπξν θαη ζα εγθπκνλνχζε ηεξάζηηνπο θηλδχλνπο γηα ην κέιινλ, αθνχ θαλέλαο δελ κπνξεί λα γλσξίδεη πνηεο ζα ήηαλ νη κειινληηθέο βιέςεηο ηεο Σνπξθίαο. Κάπνηνο ζα κπνξνχζε λα αληηηείλεη φηη ζα ζπκθσλήζνπκε γηα φια απηά κε ηελ Σνπξθία. Σν επηζεκαίλσ γηαηί δηαηππψζεθε δεκφζηα ε άπνςε φηη ίζσο λα πξέπεη λα καο πξνβιεκαηίζεη ην ελδερφκελν ηεο ζπκθσλεκέλεο δηρνηφκεζεο. Η ζέζε ηνπ ΑΚΔΛ είλαη μεθάζαξε. Κάηη ηέηνην ζα ήηαλ θαηαζηξνθηθφ γηα ηνπο ειιελνθππξίνπο θαη γηα ηνπο ηνπξθνθππξίνπο. Θα πεξηφξηδε ηηο δπλαηφηεηεο καο γηα αλάπηπμε θαη εμέιημε. Θα δπζθφιεπε ηηο πξνζπάζεηεο καο γηα θαηάθηεζε ηεο ζέζεο πνπ καο αμίδεη ζην επξσπατθφ γίγλεζζαη θαη ην ζχγρξνλν θφζκν. Δπηκέλνπκε, σο εθ ηνχηνπ, φηη νη φπνηεο απφςεηο θαη πξνηάζεηο θαηαηίζεληαη, ζα πξέπεη λα καο θέξλνπλ πιεζηέζηεξα ζηε ιχζε θαη φρη λα καο απνκαθξχλνπλ απ απηή. Σν δεηνχκελν δελ είλαη λα παγηψζνπκε ηα ηεηειεζκέλα αιιά λα ηα δηαξξήμνπκε θέξλνληαο ηελ απειεπζέξσζε θαη ηελ επαλέλσζε. Έρνπκε επηιέμεη ζ απηή ηε ζχλνδν ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ λα θαηαζέζνπκε κηα φζν ην δπλαηφ πην νινθιεξσκέλε άπνςε. Σν πξάηηνπκε γηαηί ζεσξνχκε φηη ε απνζπαζκαηηθή ζπδήηεζε είλαη θαη ιαλζαζκέλε θαη άδηθε. Θα επηρεηξήζνπκε ζχληνκε ηζηνξηθή αλαζθφπεζε γηα ηελ πνξεία ηνπ Κππξηαθνχ, ζα αλαθεξζνχκε ζηνπο ρεηξηζκνχο θαη ηηο πξνηάζεηο ηνπ Πξνέδξνπ ηεο Γεκνθξαηίαο, ζα ζρνιηάζνπκε απφςεηο πνπ δηαηππψλνληαη απφ θφκκαηα θαη ζα θαηαζέζνπκε ηηο πξνηάζεηο καο γηα ηα πεξαηηέξσ βήκαηα. Α. Ιζηνξηθή Αλαζθφπεζε Σν Κππξηαθφ είλαη πξφβιεκα εηζβνιήο θαη θαηνρήο απφ ηελ Σνπξθία. Δίλαη απνηέιεζκα μέλσλ επεκβάζεσλ, ησλ ΗΠΑ θαη ηεο Βξεηαλίαο, πνπ ήζειαλ λα δηακνξθψζνπλ ηέηνηα δεδνκέλα ζην λεζί πνπ ζα ηνπο επέηξεπαλ λα πξνσζήζνπλ ηηο ηκπεξηαιηζηηθέο ηνπο βιέςεηο θαη ζπκθέξνληα ζηελ επξχηεξε πεξηνρή, ηελ επνρή ηνπ Φπρξνχ Πνιέκνπ. Χο απνηέιεζκα ηεο εηζβνιήο θαη ηεο ζπλερηδφκελεο θαηνρήο απφ ηελ Σνπξθία, νη δηαθνξέο θαη ε έιιεηςε εκπηζηνζχλεο κεηαμχ ησλ δχν θνηλνηήησλ ζηελ Κχπξν απμήζεθε. Σαπηφρξνλα πξνέθπςε θαη ε αλάγθε γηα ξχζκηζε πνιιψλ δεηεκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηνλ νδπλεξφ ζπκβηβαζκφ πνπ απνδερηήθακε ην 1977 γηα νκνζπνλδηαθή ιχζε. Δίλαη γη απηφ πνπ σο ΑΚΔΛ ζεσξνχκε φηη ππάξρεη ε δηεζλήο θαη ε εζσηεξηθή πηπρή ηνπ Κππξηαθνχ. Η εζσηεξηθή πηπρή πξέπεη λα επηιπζεί κεηαμχ ειιελνθππξίσλ θαη ηνπξθνθππξίσλ. Η επίηεπμε ζπκθσλίαο πξέπεη λα είλαη απνηέιεζκα ηεο ειεχζεξεο βνχιεζεο ησλ δχν θνηλνηήησλ, κε ηε βνήζεηα θαη φρη κε ηελ επηβνιή απφ ηνλ ΟΗΔ. Απηφ ην μεθαζαξίδεη θαη ν Γ.Γ. ηνπ Οξγαληζκνχ ζηε δήισζε ηνπ κεηά ην Green Tree 2.
3 Η δηεζλήο πηπρή αθνξά ηελ ηνπξθηθή εηζβνιή, ηε ζπλερηδφκελε θαηνρή θαη ηα αξλεηηθά επαθφινπζα ηεο θαη ζα πξέπεη λα ζπδεηεζεί ζε δηεζλή δηάζθεςε. Η ζέζε ηνπ ΑΚΔΛ είλαη μεθάζαξε. Απηή ζα πξέπεη λα ζπγθιεζεί κφλν σο απνηέιεζκα ηεο επίηεπμεο ζπκθσλίαο γηα ηηο εζσηεξηθέο πηπρέο θαη κεηά απφ ζπγθαηάζεζε ησλ δχν θνηλνηήησλ. απηή ζα παξεπξεζνχλ ηα κφληκα κέιε ηνπ πκβνπιίνπ Αζθαιείαο, νη εγγπήηξηεο δπλάκεηο, ε Κππξηαθή Γεκνθξαηία θαη νη δχν θνηλφηεηεο. Ο Αξρηεπίζθνπνο Μαθάξηνο, ζπλεηδεηνπνηψληαο ηα δχζθνια δεδνκέλα πνπ δεκηνπξγήζεθαλ κεηά ηελ ηνπξθηθή εηζβνιή θαη ηελ θαηνρή θαη ηε ζηάζε κεξίδαο ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο, πξνέβε ην 1977 ζ έλα νδπλεξφ ζπκβηβαζκφ. Απνδέρηεθε σο πιαίζην ιχζεο ηε δηπεξηθεξεηαθή, δηθνηλνηηθή νκνζπνλδία. Ο φξνο δηπεξηθεξεηαθή ρξεζηκνπνηείην κέρξη ην 1980. Σφηε, κεηά απφ ζπλάληεζε πνπ είρε ν Γ.Γ. ηνπ ΟΗΔ Κνπξη Βαιληράηκ κε ηνπο πχξν Κππξηαλνχ θαη Ρανχθ Νηελθηάο, θαηαηέζεθε δεκφζηα δήισζε ηνπ εθπξνζψπνπ ηνπ Γ.Γ. ηνπ ΟΗΔ κε ηελ νπνία γηα πξψηε θνξά πηνζεηήζεθε ε αλαθνξά δηδσληθή, δηθνηλνηηθή νκνζπνλδία. Απφ ηφηε κέρξη ζήκεξα, ε ζπγθεθξηκέλε αλαθνξά βξίζθεηαη ζ φια ηα ζρεηηθά Φεθίζκαηα ηνπ ΟΗΔ, απνθάζεηο άιισλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ θαη ζηε πκθσλία ηεο 8 εο Ινπιίνπ 2006. Όινη νη δηαδνρηθνί Πξνέδξνη ηεο Κππξηαθήο Γεκνθξαηίαο, απνδέρηεθαλ ην ζπγθεθξηκέλν πιαίζην ιχζεο θαη εξγάζηεθαλ ζηε βάζε ηνπ κε ζηφρν ηελ επίηεπμε ιχζεο. Πξνζπάζεηα απαιιαγήο απφ ην ζπγθεθξηκέλν πιαίζην ζάρεη, φπσο είπα θαη πξνεγνπκέλσο, θαηαζηξνθηθέο ζπλέπεηεο γηα ηελ Κχπξν θαη ην ιαφ καο. Γελ απνθιείνπκε ην ελδερφκελν κηα ηέηνηα πξνζπάζεηα λα νδεγήζεη ζηελ νξηζηηθή δηρνηφκεζε ηνπ λεζηνχ. Γηαθσλνχκε κε φζνπο ππνζηεξίδνπλ φηη ε δηρνηφκεζε δελ είλαη κέζα ζηα ζρέδηα ηεο Σνπξθίαο. Σνπο δηαςεχδνπλ ηα ίδηα ηα ηζηνξηθά ληνθνπκέληα. Σν 1962, ν Ρανχθ Νηελθηάο πξνθήηεπε φηη ε Σνπξθία ζα πεηχραηλε θάπνηε λα δηρνηνκήζεη ηελ Κχπξν. Όηαλ ξσηήζεθε πψο, απάληεζε: «Γελ ζα βηαζηνχκε λα δηρνηνκήζνπκε ην λεζί. Θα πεξηκέλνπκε. Η επθαηξία ζα καο δνζεί ζην πηάην». Σν 1964 ν Άηζεζνλ, εκπλεπζηήο ηνπ πεξίθεκνπ δηρνηνκηθνχ ζρεδίνπ δήισλε «ε θαιύηεξε ιύζε γηα ην πξόβιεκα ηεο Κύπξνπ είλαη ε δηρνηόκεζε. Καη ζαο ιέγσ πσο αλ είρα ζηε δηάζεζε κνπ ηνλ έθην ζηόιν ζα κπνξνύζα λα ην ιύζσ αθόκα θαη αύξην». Η Σνπξθία θαη ηα κεγάια ηκπεξηαιηζηηθά ζπκθέξνληα, είραλ πάληνηε κία ζηαζεξή επηδίσμε: ηε δηρνηφκεζε ηεο Κχπξνπ. Σν πξαμηθφπεκα θαη ε ηνπξθηθή εηζβνιή ην 1974, είλαη έξγν θαη ησλ δχν απηψλ πξσηαγσληζηψλ ηεο ζχγρξνλεο θππξηαθήο ηζηνξίαο. Σα ζρέδηα ηνπο ζα απνηχγραλαλ αλ νιφθιεξνο ν θππξηαθφο ιαφο πάιεπε ελσκέλνο γηα λα πξνζηαηεχζεη ηελ Κππξηαθή Γεκνθξαηία θαη ηελ αλεμαξηεζία θαη θπξηαξρία ηεο. Γπζηπρψο θάπνηνη πνπ ζεψξεζαλ φηη ήηαλ πην παηξηψηεο απφ ηνπο ππφινηπνπο άλνημαλ ηελ θεξθφπνξηα ζηνλ Αηηίια. 1. Σν πιαίζην δηαπξαγκάηεπζεο ηνπ Κππξηαθνχ Δίλαη ζεκαληηθφ λα δνχκε ηελ ηζηνξηθή εμέιημε ηνπ πιαηζίνπ δηαπξαγκάηεπζεο ηνπ Κππξηαθνχ, γηα λα δηαπηζηψζνπκε πνηα ήηαλ ε πνξεία ηνπ θαη πφηε ππήξμαλ δηνιηζζήζεηο. Οη πξνζπάζεηεο πνπ μεθίλεζαλ κεηά ηελ ηνπξθηθή εηζβνιή γηα ιχζε ηνπ Κππξηαθνχ πξνβιήκαηνο βαζίζηεθαλ, φπσο θαη πξηλ, ζε ζπγθεθξηκέλν πιαίζην δηαπξαγκάηεπζεο ηνπ Κππξηαθνχ. ηε ζπκθσλία Τςεινχ Δπηπέδνπ Μαθαξίνπ - Νηελθηάο αλαθεξφηαλ ε επηδίσμε καο γηα αλεμάξηεηε, αδέζκεπηε, δηθνηλνηηθή
4 Οκνζπνλδηαθή Γεκνθξαηία. ηε ζπκθσλία Τςεινχ Δπηπέδνπ Κππξηαλνχ - Νηελθηάο αλαθεξφηαλ φηη «ε αλεμαξηεζία, ε θπξηαξρία, ε εδαθηθή αθεξαηόηεηα θαη ην αδέζκεπην ηεο Δεκνθξαηίαο πξέπεη λα ηύρνπλ επαξθώλ εγγπήζεσλ ελαληίνλ ηεο νιηθήο ή κεξηθήο έλσζεο κε νπνηαδήπνηε άιιε ρώξα θαη ελαληίνλ θάζε κνξθήο δηρνηόκεζεο ή απόζρηζεο». ηελ αμηνιφγεζε Βαιληράηκ, ζηα έγγξαθα ΟΗΔ ηνπ 1985, αλαθέξεηαη φηη «ε νκνζπνλδηαθή Δεκνθξαηία ηεο Κύπξνπ ζα έρεη δηεζλή πξνζσπηθόηεηα θαη ε νκνζπνλδηαθή θπβέξλεζε ζα αζθεί θπξηαξρία ζε ζρέζε κε νιόθιεξε ηελ επηθξάηεηα» θαη ζπλερίδεη παξαθάησ «ζα ππάξρεη κία θαη κόλε ηζαγέλεηα ηεο Οκνζπνλδηαθήο Δεκνθξαηίαο». ηηο ηδέεο Κνπεγηάξ, αλαθεξφηαλ φηη ε ζπλνιηθή ζπκθσλία «ζα δηαζθαιίδεη ηελ αλεμαξηεζία, εδαθηθή αθεξαηόηεηα, ελόηεηα, δηθνηλνηηθόηεηα, δηδσληθόηεηα, αζθάιεηα θαη ην αδέζκεπην ηεο Οκνζπνλδηαθήο Κππξηαθήο Δεκνθξαηίαο» θαη ζπλέρηδε «πνπ ζα έρεη κία δηεζλή πξνζσπηθόηεηα, εληαία θπξηαξρία κηα ηζαγέλεηα». ην Φήθηζκα 750 ηνπ πκβνπιίνπ Αζθαιείαο, ην πκβνχιην «επαλαβεβαηώλεη ηε ζέζε όηη κηα δηεπζέηεζε ζην Κππξηαθό πξέπεη λα βαζίδεηαη ζε έλα θππξηαθό θξάηνο κε κία θαη κόλε θπξηαξρία θαη δηεζλή πξνζσπηθόηεηα θαη κία ηζαγέλεηα, κε δηαζθάιηζε ηεο αλεμαξηεζίαο θαη εδαθηθήο αθεξαηόηεηαο ηνπ θαη ην νπνίν λα πεξηιακβάλεη δύν πνιηηηθά ίζεο θνηλόηεηεο όπσο θαζνξίδεηαη ζηελ παξάγξαθν 11 ηεο Έθζεζεο ηνπ Γ.Γ. S/23780 ζε κία δηθνηλνηηθή θαη δηδσληθή νκνζπνλδία θαη όηη κηα ηέηνηα δηεπζέηεζε πξέπεη λα απνθιείεη έλσζε νιόθιεξεο ή κέξνπο ηεο λήζνπ κε νπνηαδήπνηε άιιε ρώξα ή νπνηαδήπνηε κνξθή δηρνηόκεζεο ή απόζρηζεο». Η ίδηα αλαθνξά επαλαιακβάλεηαη ξεηψο ζε ζσξεία επφκελσλ ςεθηζκάησλ, θαζψο θαη ζηε δέζκε Ιδεψλ Γθάιη, ε νπνία ζηεξηδφηαλ ζε πξνεγνχκελεο πξνηάζεηο θαη είρε πξνηαζεί πξνο ζπδήηεζε φρη πξνο απνδνρή ή απφξξηςε. Η ζέζε καο σο ΑΚΔΛ φηη ε ζπλνιηθή απφξξηςε ηεο Γέζκεο Ιδεψλ Γθάιη ζα καο νδεγνχζε ζε ρεηξφηεξα έγγξαθα, δπζηπρψο δηθαηψζεθε απφ ηα φζα αθνινχζεζαλ. 2. Η εθηξνπή απφ ην ζπκθσλεκέλν πιαίζην Αλαιχνληαο αληηθεηκεληθά ηα δεδνκέλα, δηαπηζηψλεηαη φηη ε πνιηηηθή πνπ αθνινπζήζεθε απφ ηνλ Πξφεδξν Κιεξίδε θαηά ηε δεθαεηή δηαθπβέξλεζε ηνπ, νδήγεζε ζε επηθίλδπλεο αηξαπνχο ην Κππξηαθφ πξφβιεκα. Σελ πεξίνδν πξηλ απφ ηηο Πξνεδξηθέο ηνπ 1993 ηα δεδνκέλα ήηαλ επλντθά ζε φηη αθνξνχζε ηα δίθαηα αηηήκαηα καο. Ο ίδηνο ν Γεληθφο Γξακκαηέαο θαη ην πκβνχιην Αζθαιείαο έζεηαλ ζηελ ηνπξθνθππξηαθή πιεπξά, κε ηελ Έθζεζε ηνπ θ. Γθάιη ην 1992, ηνλ φξν λα εγθαηαιείςεη ηηο δηρνηνκηθέο ηεο ζέζεηο. Αλάκεζα ζηηο πξνυπνζέζεηο πνπ έζεηε ζηελ ηνπξθηθή πιεπξά ν ΟΗΔ, ήηαλ ε απνδνρή ηεο κηαο θαη κφλεο θπξηαξρίαο, δηεζλνχο πξνζσπηθφηεηαο θαη ηζαγέλεηαο, ηνπ δηθαηψκαηνο ησλ πξνζθχγσλ γηα επηζηξνθή απφ ηνπο νπνίνπο κηζνί θαη πιένλ ζχκθσλα κε ην Υάξηε Γθάιη- ζα επέζηξεθαλ ππν ειιελνθππξηαθή δηνίθεζε, θ.α. (βιέπε παξ. 47-56 θαη 61 ηεο Έθζεζεο Γθάιη Ννεκβξίνπ 1992). Γπζηπρψο, ε ζηάζε πνιηηηθψλ θνκκάησλ θαη ηδηαίηεξα ηνπ ΓΗΤ πνπ ζηήξηδε ηνλ Πξφεδξν Βαζηιείνπ θαη κεηά άιιαμε ηε ζηάζε ηνπ ράξηλ πξνεθινγηθψλ ζθνπηκνηήησλ, έδσζε ηελ επθαηξία ζηελ ηνπξθηθή πιεπξά λα μεθχγεη απφ ηε δχζθνιε ζέζε. Μεηά ηηο Πξνεδξηθέο ηνπ 1993 θαη ηελ εθινγή ηνπ θ. Κιεξίδε ζηελ Πξνεδξία ηεο Γεκνθξαηίαο, ν Γ.Γ. ηνπ ΟΗΔ είρε δεηήζεη λα ζπλερηζηεί ε δηαδηθαζία,
5 αξρίδνληαο αθξηβψο απφ ηα δεηήκαηα πάλσ ζηα νπνία έπξεπε λα κεηαθηλεζεί ξηδηθά ε ηνπξθνθππξηαθή πιεπξά. Γπζηπρψο, ηα φζα αθνινχζεζαλ θαη ραξαθηεξίδνληαλ απφ ζπλερείο παιηλδξνκήζεηο ηεο πιεπξάο καο, θάζε άιιν παξά δξνκνιφγεζαλ ηέηνηα εμέιημε. Ο θ. Κιεξίδεο πνπ εθιέγεθε κε ηε δέζκεπζε γηα εληαθηαζκό ησλ Ιδεώλ Γθάιη, έζεζε σο πξνηεξαηόηεηα ηελ έλαξμε ζπδήηεζεο ησλ Μέηξσλ Οηθνδόκεζεο Εκπηζηνζύλεο (ΜΟΕ). Γεζκεπζήθακε κάιηζηα, σο ειιελνθππξηαθή πιεπξά, λα κε ζπδεηνύκε θαη λα κε ζέηνπκε όξνπο επί ηεο νπζίαο ηνπ πξνβιήκαηνο. Τν ΑΚΕΛ κε έγγξαθν ηνπ πξνο ην Εζληθό Σπκβνύιην θάιεζε ηνλ Πξόεδξν λα επηκέλεη ηνπιάρηζηνλ, ζε πξόνδν επί ηεο νπζίαο πξνηνύ εθαξκνζηνύλ ηα ΜΟΕ. Τνλίζακε όηη ζε αληίζεηε πεξίπησζε απηά ζα ζπληζηνύζαλ όρη θαηαιύηε γηα ιύζε, αιιά ηε ιύζε ηνπ Κππξηαθνύ. Δπζηπρώο δελ εηζαθνπζηήθακε. Δλάκηζε ρξόλν αξγόηεξα θαη αθνύ ζην κεηαμύ ν Νηελθηάο είρε απνδερζεί ηα ΜΟΔ θαη ν ΟΗΔ άξρηζε λα επηξξίπηεη επζύλεο ζηε δηθή καο πιεπξά, ν Πξόεδξνο Κιεξίδεο δήιωλε όηη «δεν ζυδεηούμε ΜΟΕ αν δεν υπάρχει βάζε για λύζε ηου Κυπριακού». Η βάζε ηελ νπνία ελλννύζε, θαζνξίζηεθε κε επηζηνιή ηνπ πξνο ηνλ Γθάιη εκ. 7/9/94 αλαθέξνληαο όηη «αλ ε ηνπξθηθή πιεπξά απνδερζεί ηελ παξ. 2 ηνπ ςεθίζκαηνο 939, ζα είκαη έηνηκνο λα αξρίζσ εληαηηθέο δηαπξαγκαηεύζεηο, ζην πιαίζην ηεο απνζηνιήο ησλ θαιώλ ππεξεζηώλ ζαο, πάλσ ζε όια ηα ζέκαηα πνπ ζπλαπνηεινύλ ην Κππξηαθό». Η ζπγθεθξηκέλε παξάγξαθνο ππαγόξεπε όηη κηα ιύζε ηνπ Kππξηαθνύ πξέπεη λα βαζίδεηαη ζε έλα θξάηνο ηεο Kύπξνπ κε κία κόλε θπξηαξρία θαη δηεζλή πξνζσπηθόηεηα θαη κία ππεθνόηεηα, κε δηαζθαιηζκέλε ηελ αλεμαξηεζία θαη εδαθηθή αθεξαηόηεηά ηνπ, θαη απνηεινύκελν από δύν πνιηηηθά ίζεο θνηλόηεηεο όπσο πεξηγξάθεηαη ζηα ζρεηηθά ςεθίζκαηα ηνπ Σπκβνπιίνπ Aζθαιείαο, ζηα πιαίζηα κηαο δηθνηλνηηθήο θαη δηδσληθήο νκνζπνλδίαο, θαη όηη κηα ηέηνηα ιύζε πξέπεη λα απνθιείεη ηελ πιήξε ή κεξηθή έλσζε κε νπνηαδήπνηε άιιε ρώξα ή νπνηαδήπνηε άιιε κνξθή δηρνηόκεζεο ή απόζρηζεο». Αθνινχζεζαλ νη άηππεο ζπλνκηιίεο, φπνπ ζχκθσλα κε ηελ Έθζεζε ηνπ ηφηε παξαηεξεηή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο Ακπνχ, εκ. 23 Γελάξε 1995, ε ειιελνθππξηαθή πιεπξά φρη κφλν δελ επέκελε ζηελ παξάγξαθν 2 ηνπ 939, αιιά κεηαμχ άιισλ «θάιεζε ην ζπλνκηιεηή ηεο λα κειεηήζεη ην ελδερόκελν ακνηβαίαο παξαρώξεζεο ε νπνία από ηελ πιεπξά ησλ ειιελνθππξίσλ, ζα αθνξά ην ζέκα ηεο θπξηαξρηθήο εμνπζίαο θαζελόο από ηα νκόζπνλδα θξάηε». ηελ παξάγξαθν 2 ηνπ Φεθίζκαηνο 939 επαλήιζακε κεηά απφ ηε ζπλάληεζε ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ κε ηνλ Πξσζππνπξγφ ηεο Διιάδαο, ην Μάην ηνπ 1995. Δθεί φκσο πξνζηέζεθαλ δεκφζηα θαη δίρσο λα ζπδεηεζνχλ κε ην Δζληθφ πκβνχιην θαη άιιεο πξνυπνζέζεηο γηα λα μεθηλήζεη ν δηάινγνο (ηη ζεκαίλεη ν φξνο πνιηηηθή ηζφηεηα, ην ζέκα ηεο έθηαζεο ησλ δχν πεξηνρψλ, ην ζέκα ησλ κειινληηθψλ εγγπήζεσλ). Οπζηαζηηθά δεηνχζακε πξψηα ιχζε θαη έπεηηα έλαξμε ηνπ δηαιφγνπ. Δλψ εθεί εμαληιήζακε φιε ηε ζθιεξφηεηα καο, δχν κέξεο κεηά ηε ζπλάληεζε κε ηνλ έιιελα Πξσζππνπξγφ, ν Πξφεδξνο Κιεξίδεο εμήγγεηιε απφ ην Λνλδίλν άλεπ φξσλ κπζηηθέο ζπλνκηιίεο, εξήκελ ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ. Μεηαθηλεζήθακε δειαδή ζηελ αθξηβψο αληίζεηε ζέζε. ηηο κπζηηθέο ζπλνκηιίεο ηέζεθε απφ ηελ πιεπξά καο ζην ηξαπέδη ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ θαη πάιη ην ζέκα ηεο θπξηαξρίαο. Έηζη ε πιεπξά καο βξέζεθε λα ζπδεηά ζέκα εζσηεξηθήο θπξηαξρίαο. Δπήιζε αδηέμνδν, κε ηηο επζχλεο λα θνξηψλνληαη ζηε δηθή καο
6 πιεπξά, ζηα κέζα ηνπ 1997. Σν θαινθαίξη ηνπ 1997 μαλάξρηζαλ ζπλνκηιίεο πνπ θαηέιεμαλ ζε αδηέμνδν ζην Μνληξέ. Δλ φςεη ησλ επηθείκελσλ πξνεδξηθψλ εθινγψλ ην Φιεβάξε ηνπ 1998 ε ηφηε θπβέξλεζε θαη ν ΓΗΤ επηδφζεθαλ ζε δεκαγσγία κε ηε δνγκαηνινγία, ηελ εθαηζηεηνινγία θαη ηελ ππξαπινινγία πνπ έιεμε κε ηνλ γλσζηφ άδνμν, ηαπεηλσηηθφ θαη πνιπδάπαλν ηξφπν γηα ηελ Κχπξν. Μέρξη εθείλε ηε ρξνληθή πεξίνδν, ην πκβνχιην Αζθαιείαο αθνινπζνχζε κε ζπλέπεηα ην πιαίζην πνπ ην ίδην είρε θαζνξίζεη. Σνλ Αχγνπζην ηνπ 1998 έγηλε απφ ην Νηελθηάο επίζεκε εμαγγειία ηεο ζέζεο ηεο ηνπξθηθήο πιεπξάο γηα ζπλνκνζπνλδία. Απηή δπζηπρψο δελ αληηκεησπίζηεθε κε ηε δένπζα απνθαζηζηηθφηεηα απφ ηε δηεζλή θνηλφηεηα ιφγσ ηεο απνκφλσζεο ζηελ νπνία βξεζήθακε κεηά ηελ πνιηηηθή ηεο εθαηζηεηνινγίαο. Ο ίδηνο ν Γ.Γ. ηνπ ΟΗΔ, ζηελ Έθζεζή ηνπ S/1999/707 εκ. 22 Ινπλίνπ 1999, αλέθεξε ζρεηηθά: «Σηηο δεθαεηίεο θαηά ηηο νπνίεο έγηλε πξνζπάζεηα γηα δηεπζέηεζε ηνπ Κππξηαθνύ πξνβιήκαηνο ην θππξηαθό πξόβιεκα επηθαιύθζεθε κε λνκηθίζηηθεο εξκελείεο θαη ηερλεηέο εηηθέηεο». Καη ζπλερίδεη ζηελ ίδηα έθζεζε «είκαη κε ηελ πεπνίζεζε όηη ε δηεζλήο θνηλόηεηα ζα ππνζηεξίμεη όπνηα ιύζε πάλσ ζηελ νπνία ζα ζπκθσλήζνπλ ακνηβαία νη δύν πιεπξέο». Η ειιελνθππξηαθή πιεπξά βξέζεθε ηφηε ελψπηνλ ελφο ηεηειεζκέλνπ αιιά θαη κηαο αξλεηηθήο ζηξνθήο απφ ηε δηεζλή θνηλφηεηα αλαθνξηθά κε ην πιαίζην δηαπξαγκάηεπζεο. Δπηηξεπφηαλ πιένλ απφ ηνλ ΟΗΔ ζηνλ Νηελθηάο λα ζέζεη ηηο δηρνηνκηθέο ηνπ ζέζεηο ζηελ ηξάπεδα ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ. Απηφ ήηαλ ην πξψην βήκα. Σν δεχηεξν βήκα έγηλε ηνλ Ινχλην ηνπ 1999, κε ηε γλσζηή ζέζε ηεο Οκάδαο ησλ Οθηψ ηζρπξφηεξσλ βηνκεραληθά ρσξψλ παγθνζκίσο "φια ζην ηξαπέδη". Χο ΑΚΔΛ θαη πάιηλ πξνεηδνπνηνχζακε φηη κεζνδηθά, ζα επηδησρζεί λα πεξάζεη απηή ε ζέζε ζηα ςεθίζκαηα ηνπ ΟΗΔ γηα λα αιινησζεί ην πιαίζην ιχζεο πνπ είρε θαζνξηζηεί απφ ην 1977. Όπσο θαη έγηλε. Σν «φια ζην ηξαπέδη» πηνζεηήζεθε απφ ην Φήθηζκα 1250 ηνπ πκβνπιίνπ Αζθαιείαο ην Γεθέκβξην ηνπ 1999 θαη απνηέιεζε ην θπξίαξρν ζηνηρείν ησλ εθ ηνπ ζχλεγγπο ζπλνκηιηψλ πνπ μεθίλεζαλ ην Γεθέκβξην ηνπ ίδηνπ ρξφλνπ κέρξη ην Ννέκβξην ηνπ 2000. Απ απηφ ην ζεκείν μεθίλεζε ε δηνιίζζεζε απφ ην ζπκθσλεκέλν πιαίζην ιχζεο. Γηα λα ρσξνχλ «φια ζην ηξαπέδη» ην ζπκθσλεκέλν πιαίζην νπζηαζηηθά παξαγθσλίζηεθε. Δγθαηαιείθζεθε ν νξηζκφο ηεο πνιηηηθήο ηζφηεηαο φπσο ηνλ θαζφξηζε ν ΟΗΔ θαη δεηήζεθε απφ ηνλ ίδην ηνλ Οξγαληζκφ επαλαπξνζδηνξηζκφο ηνπ. Δγθαηαιείθζεθαλ νξνινγίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ γηα ρξφληα νιφθιεξα απφ ην δηεζλή νξγαληζκφ θαη ζηε ζέζε ηνπο παξεηζέθξεζαλ λέεο, αδφθηκεο θαη αφξηζηεο νξνινγίεο πνπ επηδέρνληαη δηαθνξεηηθέο εξκελείεο. Οη ζπλνκηιίεο ην 2000 θαηέιεμαλ θαη πάιη ζε αδηέμνδν, κε ηελ απνρώξεζε ηνπ Νηελθηάο από απηέο. Από πιεπξάο ηεο δηεζλνύο θνηλόηεηαο, ν Γ.Γ. ησλ Ηλσκέλσλ Εζλώλ δελ ήηαλ δηαηεζεηκέλνο λα ππνβάιεη έθζεζε πξνο ην Σπκβνύιην Αζθαιείαο, όπνπ λα θαηαινγίδεη επζύλε ζηνλ Νηελθηάο γηα ηε δηαθνπή ησλ ζπλνκηιηώλ εμαηηίαο ηεο απόξξηςεο από κέξνπο ηνπ, ηεο βάζεο πνπ θαζνξίδνπλ ηα ςεθίζκαηα. Παξνκνίσο, νύηε θαη ην Σπκβνύιην Αζθαιείαο ήηαλ δηαηεζεηκέλν λα εγθξίλεη θαηαδηθαζηηθό ςήθηζκα εηο βάξνο ηεο ηνπξθηθήο πιεπξάο. Αληηζέηωο, ν Νηελθηάο θιήζεθε λα κελ ζέηεη ηηο δηρνηνκηθέο ηνπ ζέζεηο ωο
7 πξνϋπόζεζε, αιιά λα ηηο ζέζεη ζην ηξαπέδη ηωλ δηαπξαγκαηεύζεωλ. Απηό δειαδή πνπ γηα ρξόληα ήηαλ εθηόο ζπδήηεζεο θαη απνξξηπηόηαλ από ηε δηεζλή θνηλόηεηα, πξνηξεπόηαλ από ηνλ ίδην ηνλ ΟΗΕ λα ηεζεί πξνο δηαπξαγκάηεπζε. Είλαη επίζεο ραξαθηεξηζηηθό ην γεγνλόο όηη ε δηαδηθαζία ησλ ζπλνκηιηώλ μαλάξρηζε ζηα ηέιε ηνπ 2002, κόλν κεηά από ζρεηηθή επηζηνιή ηνπ Νηελθηάο. 3. Τν Σρέδην Αλάλ Σα πέληε ρέδηα Αλάλ, πνπ ππνβιήζεθαλ απφ ηα ηέιε ηνπ 2002 κέρξη ηνλ Απξίιην ηνπ 2004, αθνινχζεζαλ ηελ ίδηα ινγηθή, φπσο θαη ηα έγγξαθα ηνπ 2000. Η «παξζελνγέλεζε» θαη ε «επνηθνδνκεηηθή αζάθεηα» αληηθαηέζηεζαλ ην πιαίζην ηνπ ελφο νκνζπνλδηαθνχ θξάηνπο, κε κηα θαη κφλε θπξηαξρία, δηεζλή πξνζσπηθφηεηα θαη ηζαγέλεηα. Απφ κέξνο ηνπ ζπλφινπ ησλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ δηαηππψζεθαλ έληνλεο επηθπιάμεηο γηα ην πεξηερφκελν ηνπ ρεδίνπ. Η Οινκέιεηα ηεο Κ.Δ. ηνπ ΑΚΔΛ πνπ ζπλήιζε γηα λα αμηνινγήζεη ην ρέδην εθηίκεζε φηη ην ρέδην Αλάλ πεξηέρεη αξθεηά ζεηηθά ζηνηρεία ηα νπνία ζα πξέπεη λα αμηνπνηήζνπκε. Παξάιιεια ην ρέδην Αλάλ πεξηέρεη ζηνηρεία πνπ δέρνληαη ζεκαληηθέο εξκελείεο θαη ηα νπνία πξέπεη λα δηεπθξηληζηνχλ, θαζψο θαη ζνβαξά αξλεηηθά ζηνηρεία ηα νπνία πξέπεη λα αιιάμνπλ. Γηα ηελ ηζηνξία αλαθέξσ φηη ηφηε ε Κ.Δ. ηνπ ΑΚΔΛ είρε εηνηκάζεη 30ζέιηδν ζεκείσκα κε παξαηεξήζεηο επί ηνπ αξρηθνχ ζρεδίνπ. ην Πξφγξακκα Γηαθπβέξλεζεο ηνπ αείκλεζηνπ Σάζζνπ Παπαδφπνπινπ κε ην νπνίν δηεθδίθεζε ηηο πξνεδξηθέο εθινγέο ηνπ 2003, ζηελ παξάγξαθν 3, ππήξρε ε εμήο αλαθνξά: «ζεσξνύκε ην ζρέδην Αλάλ σο βάζε γηα δηαπξαγκάηεπζε θαη δεζκεπόκαζηε ε θπβέξλεζε καο λα δηαπξαγκαηεπζεί κε εηιηθξίλεηα θαη θαιή ζέιεζε κε βάζε ην Σρέδην Αλάλ. Σηόρνο καο είλαη λα επηθέξνπκε εθείλεο ηηο αιιαγέο πνπ ζα βειηηώζνπλ ην ζρέδην Αλάλ θαη ζα ην θαηαζηήζνπλ ακνηβαία απνδεθηή, βηώζηκε θαη ιεηηνπξγηθή ιύζε ηνπ Κππξηαθνύ». Πξάγκαηη, κεηά ηελ εθινγή ηνπ ν κ. Σάζζνο Παπαδφπνπινο, κε δεθάδεο δειψζεηο, έγγξαθα θαη επηζηνιέο πξνο ηνλ Γεληθφ Γξακκαηέα ηνπ ΟΗΔ, επαλαβεβαίσζε ηε δέζκεπζε ηνπ. Ωο ΑΚΔΛ, εθηηκήζακε φηη ην ρέδην Αλάλ απνηέιεζε ην πην πεξηερηηθφ θαη ιεπηνκεξέο πνπ εθπνλήζεθε πνηέ. Σν νπνίν φκσο δελ ήηαλ νχηε δίθαην νχηε θαη ηζνξξνπεκέλν. Σα αζθπθηηθά ρξνλνδηαγξάκκαηα θαη ε πξνβιεπφκελε δηαδηθαζία ηεο δηαηηεζίαο ηνπ Γ.Γ. ηνπ ΟΗΔ δελ επέηξεςαλ λα γίλεη νπζηαζηηθή δηαπξαγκάηεπζε ησλ δπν πιεπξψλ επί ηνπ ζρεδίνπ θαη λα θηάζνπκε ζε ζπκθσλεκέλε ιχζε. Αληηζέησο, ε επηδηαηηεζία ππήξμε άδηθε θαη εηεξνβαξήο ππέξ ησλ ηνπξθηθψλ ζέζεσλ. φηη αθνξά ηελ απφθαζε ηνπ Φιεβάξε ηνπ 2004 γηα επηβνιή ρξνλνδηαγξακκάησλ θαη δηαηηεζίαο ηνπνζεηήζεθα ζηελ πξνεγνχκελε χλνδν ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ, γη απηφ θαη δελ θξίλσ ζθφπηκν λα επαλέιζσ. Αλ ρξεηαζηεί ζα ηνπνζεηεζψ αξγφηεξα ρξεζηκνπνηψληαο πξαθηηθά ηεο ηφηε επνρήο. Δπεηδή γίλεηαη πνιιή δεκφζηα ζπδήηεζε γηα ην πψο ζπλερίζακε ζηελ πνξεία, γηα ράξηλ ηεο ηζηνξίαο ζα θαηαγξάςσ ηα εμήο. Σελ επνκέλε ησλ δεκνςεθηζκάησλ, ζηηο 25 Απξηιίνπ ην 2004 ν κ. Σάζζνο Παπαδφπνπινο δήισζε «επηζπκώ λα επαλαξρίζσ δηαπξαγκαηεύζεηο ζε έλα πεξηνξηζκέλν αξηζκό ζεκάησλ, ην ζρέδην
8 Αλάλ δελ πξέπεη λα αθεζεί λα ραζεί. Ήηαλ απνηέιεζκα καθξνρξόλησλ πξνζπαζεηώλ θαη δελ κπνξεί απιά λα αθεζεί λα εμαθαληζηεί. Δελ ζπδεηώ έλα λέν πιαίζην δηαπξαγκαηεύζεσλ πνπ ζα είλαη εληειώο έμσ από ην Σρέδην Αλάλ ή ζα αγλνεί ηελ θύξηα ηνπ θηινζνθία ή έλλνηα». Με απηή ηε ινγηθή ζπληάρζεθε θαη ε θσδηθνπνίεζε ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ, ε νπζία ηεο νπνίαο ήηαλ νη επηδησθφκελεο αιιαγέο ζην ρέδην Αλάλ. Με αθνξκή ηηο δεκφζηεο ζπδεηήζεηο θαη αληηπαξαζέζεηο πνπ έγηλαλ αλαθνξηθά κε ην πεξηερφκελν ησλ ζέζεσλ πνπ δηακνξθψζεθαλ ηφηε απφ ην Δζληθφ πκβνχιην, θαηά πφζνλ απηέο ίζρπαλ ή φρη, θαηά πφζνλ δέζκεπαλ ή φρη ηελ ειιελνθππξηαθή πιεπξά, αιιά θαη ηελ άπνςε πνπ δηαηππψλεηαη φηη κεηά ηελ έληαμε ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε άιιαμε ε πξνζέγγηζε ηεο πιεπξάο καο, αμίδεη λα ππελζπκίζνπκε ηε δήισζε ηνπ ηφηε Κπβεξλεηηθνχ Δθπξνζψπνπ ηνλ Απξίιην ηνπ 2007: «Γηα ηε δηθή καο πιεπξά, ηζρύνπλ νη ζπγθεθξηκέλεο πξνηάζεηο πνπ ππνβάιακε ζηα Ηλσκέλα Έζλε γηα νπζηαζηηθέο αιιαγέο ζην Σρέδην Αλάλ. Ωο απνηέιεζκα απηήο ηεο θσδηθνπνίεζεο, είρακε ηε ζπλάληεζε ζην Παξίζη θαη, ζηε ζπλέρεηα, ηε Σπκθσλία ηεο 8 εο Ινπιίνπ». Δμάιινπ θαη ν ίδηνο ν κ. Σάζζνο Παπαδφπνπινο, κηιψληαο ζην 20 ν πλέδξην ηνπ ΑΚΔΛ ην Γεθέκβξην ηνπ 2005, ελάκηζπ ρξφλν κεηά ηελ έληαμε ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, εμήγεζε φηη «κε βάζε απηή ηε «ζύλνςε», ησλ νκόθσλσλ εηζεγήζεσλ θαη ησλ εηζεγήζεσλ κε γεληθόηεξε ή θαζνιηθή ππνζηήξημε, νη αληηπξόζσπνη κνπ πνπ απέζηεηια ζηνλ Οξγαληζκό Ηλσκέλσλ Εζλώλ, ζε ζπλερείο θαη εληαηηθέο ζπλαληήζεηο πνπ δηάξθεζαλ γηα κηα, ζρεδόλ, βδνκάδα, παξνπζίαζαλ, εμήγεζαλ κε ιεπηνκέξεηα θαη θαζαξόηεηα ηηο απαηηήζεηο καο γηα αιιαγέο πνπ είηε ήζαλ νκόθσλεο είηε ζπγθέληξσλαλ ηε ζηήξημε ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ θνκκάησλ. Όιεο νη πξνηάζεηο θαη νη κόλεο πξνηάζεηο πνπ ππέβαιαλ νη αληηπξόζσπνη κνπ, πεξηνξίδνληαη απζηεξά ζηε «ζύλνςε» πνπ ζεσξώ όηη εγθξίζεθε από ην Εζληθό Σπκβνύιην θαη ηε κεγάιε πιεηνςεθία ηνπ». Παξνκνίσο, ηνπνζεηήζεθε ζε ηειενπηηθή εθπνκπή ζην ΡΙΚ, ην Γεθέκβξην ηνπ 2007 ιέγνληαο «απηά ηα ελλέα θεθάιαηα κε αληηπξνζσπεία κνπ πνπ πήγε ζηα Ηλσκέλα Έζλε εμεγήζεθαλ ζηνλ θ. Πξέληεξγθαζη γηα ηξεηο κέξεο. Απηά είλαη ηα ελληά ζεκεία ηα νπνία θαη ηώξα ιέσ, είλαη νπζηώδε θαη πξέπεη λα ζπδεηεζνύλ Οη ζέζεηο κνπ είλαη μεθάζαξεο, ππάξρεη ε ζύλνςε κε όιεο ηηο επηθεθαιίδεο πνπ ζέισ λα επαλαδηαπξαγκαηεπζνύκε γηα λα πάκε ζε ιύζε ηνπ θππξηαθνύ. Οη αιιαγέο ήηαλ κέζα ζηηο παξακέηξνπο ηηο νπνίεο επαλαιακβάλνπκε ζήκεξα, δειαδή Δηδσληθή Δηθνηλνηηθή Οκνζπνλδία». Απηά δελ ηα ιέσ κε θακηά δηάζεζε άζθεζεο θξηηηθήο. Απιψο ηα ππελζπκίδσ γηα ράξηλ ηεο ηζηνξηθήο αιήζεηαο. Τπελζπκίδνληαο ηα ζε θακία πεξίπησζε δελ ππαηλίζζνκαη φηη ν Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο δηαπξαγκαηεχεηαη ζηε βάζε ηνπ ρεδίνπ Αλάλ. Αληηζέησο, έκπξαθηα επηβεβαηψλεηαη φηη επηρεηξεί λα βειηηψζεη ξηδηθά πνιιέο πηπρέο ηνπ Κππξηαθνχ. Σα αλαθέξσ απιψο γηα λα θαηαδείμσ φηη είλαη άδηθν θάπνηνη λα εμηδαληθεχνληαη θαη ν Γ. Υξηζηφθηαο λα θξίλεηαη κεδεληζηηθά θαη ηζνπεδσηηθά. ηαζηκφηεηα Σα γεγνλφηα κεηά ηα δεκνςεθίζκαηα δεκηνχξγεζαλ, αδίθσο, αξλεηηθφ θιίκα ζε βάξνο καο. Ο Ακεξηθαλνβξεηαληθφο παξάγνληαο, θχθινη ηεο Γξακκαηείαο ησλ Ηλσκέλσλ Δζλψλ θαζψο θαη θχθινη εληφο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, θηλήζεθαλ κε ηηκσξεηηθέο δηαζέζεηο έλαληη ηεο ειιελνθππξηαθήο πιεπξάο. Παξάιιεια κε ην
9 πξφζρεκα ηεο άξζεο ηεο δήζελ απνκφλσζεο ησλ ηνπξθνθππξίσλ εξγάζηεθαλ γηα ηε δηεζλή αλαβάζκηζε ηνπ θαζεζηψηνο ησλ θαηερνκέλσλ. Η έθζεζε ηνπ Γ.Γ. ηνπ ΟΗΔ ηνπ Μαΐνπ 2004, ε νπνία δελ πηνζεηήζεθε απφ ην πκβνχιην Αζθαιείαο, ππήξμε άδηθε γηα ηελ ειιελνθππξηαθή πιεπξά θαη επηρείξεζε λα παξαθάκςεη ηα ςεθίζκαηα 541 θαη 550 ηνπ πκβνπιίνπ Αζθαιείαο. Οπσζδήπνηε φκσο ε απάληεζε ζε απηφ, δελ κπνξνχζε λα ήηαλ ε εγθαηάιεηςε απφ κέξνπο καο, ηνπ ζπκθσλεκέλνπ πιαηζίνπ δηαπξαγκάηεπζεο ηνπ Κππξηαθνχ, φπσο ππέβαιιαλ δηάθνξεο ηνπνζεηήζεηο θαηά θαηξνχο. Δμάιινπ, είλαη πξνθαλέο απφ ηελ πην πάλσ αλάιπζε, φηη θάζε θνξά πνπ επηρεηξνχζακε είηε ζπλεηδεηά, είηε δήζελ γηα ιφγνπο ηαθηηθήο λα βάινπκε ζηελ άθξε ην ζπκθσλεκέλν πιαίζην ιχζεο ηνπ Κππξηαθνχ, ηα απνηειέζκαηα ήηαλ πάληνηε ζε βάξνο καο. Η ζπκθσλία ηεο 8 εο Ινπιίνπ ηνπ 2006, νπζηαζηηθά παξέκεηλε ζηα ραξηηά κέρξη ηηο πξνεδξηθέο εθινγέο ηνπ 2008. Δίραλ πξαγκαηνπνηεζεί πέξαλ ησλ πελήληα ζπλαληήζεσλ κεηαμχ ησλ εθπξνζψπσλ ησλ εγεηψλ ησλ δχν θνηλνηήησλ, ρσξίο φκσο λα γίλεη θαηνξζσηφ λα ζπζηαζεί έζησ θαη κία ηερληθή επηηξνπή ή νκάδα εξγαζίαο. Χο απνηέιεζκα ν Γεληθφο Γξακκαηέαο ηνπ ΟΗΔ αλέθεξε κε λφεκα ζε έθζεζή ηνπ ην Γεθέκβξην ηνπ 2007 γηα ηελ αλαλέσζε ηεο ζεηείαο ηεο ΟΤΝΦΙΚΤΠ, φηη ε ζπκθσλία ηεο 8 εο Ινπιίνπ απνζθνπνχζε ζε μεπέξαζκα ησλ δπζθνιηψλ έηζη πνπ λα αξρίζνπλ απεπζείαο ζπλνκηιίεο θαη φρη ζηε δεκηνπξγία ελφο επηπξφζζεηνπ εκπνδίνπ. Γηα φζν δηάζηεκα εμαθνινπζνχζε λα ππάξρεη ζηαζηκφηεηα ζην Κππξηαθφ, ε ηνπξθηθή πιεπξά πξνσζνχζε αλελφριεηε ην δηαρξνληθφ ηεο ζηφρν: ηελ αλαβάζκηζε ηνπ ςεπδνθξάηνπο. Δθείλε ηελ πεξίνδν θπξηάξρεζαλ ζηηο θηλήζεηο ηεο ηνπξθηθήο πιεπξάο ε «ζηξαηεγηθή ζπκκαρία» Σνπξθίαο-Βξεηαλίαο. Απηή πξνλννχζε πξνψζεζε απεπζείαο εκπνξηθψλ, νηθνλνκηθψλ θαη πνιηηηθψλ επαθψλ κε ηνπο ηνπξθνθχπξηνπο, βνήζεηα ζηελ πξνζπάζεηα ηεο «ΣΓΒΚ» γηα έληαμε ζηε δηαδηθαζία ηεο Μπνιψληα θαη ππνζηήξημε ησλ ηνπξθνθππξίσλ γηα αληηπξνζψπεπζε ηνπο ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην. Τπελζπκίδνληαη επίζεο, ην ςήθηζκα ηνπ Γεξκαληθνχ Κνηλνβνπιίνπ κε αλαθνξέο ζηνπο ζεζκνχο ηνπ ςεπδνθξάηνπο, ηα ηαθηηθά δξνκνιφγηα Ακκνρψζηνπ-πξίαο θαη ε δήισζε ηνπ εθπξνζψπνπ ηεο Γηεχζπλζεο Γηεχξπλζεο ηεο Δ.Δ. φηη, απηά δελ είλαη παξάλνκα θαζψο θαη νη αλαβαζκηζκέλεο επηζθέςεηο θαη ζπλαληήζεηο εθπξνζψπσλ ηνπ ςεπδνθξάηνπο ζην εμσηεξηθφ. Όια απηά απνηέιεζαλ ηελ απαξρή αξλεηηθψλ, γηα καο, ζπκπεξηθνξψλ ζην δηεζλή ρψξν. Απηά, αζθαιψο δελ ζπληζηνχζαλ επίζεκε αλαγλψξηζε. πληζηνχζαλ φκσο αλαβάζκηζε ηνπ θαηνρηθνχ κνξθψκαηνο απφ παξάλνκν ζε κε αλαγλσξηζκέλν θξάηνο. Μαο έθεξλαλ πξν ηεο παξαβίαζεο ησλ ςεθηζκάησλ 541 θαη 550 ηνπ πκβνπιίνπ Αζθαιείαο, αθνχ ην κελ πξψην ραξαθηεξίδεη σο λνκηθά άθπξε ηελ αλαθήξπμε ηνπ ςεπδνθξάηνπο, ην δε δεχηεξν θαιεί φια ηα θξάηε λα κε δηεπθνιχλνπλ ή βνεζνχλ κε νπνηνλδήπνηε ηξφπν ηελ απνζρηζηηθή νληφηεηα. Γπζηπρψο, ήηαλ πξνθαλέο φηη κεξίδα ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο κεζφδεπε αθξηβψο ηελ παξαβίαζε ηνπο. Άιιν ηφζν πξνθαλέο είλαη φηη δηαθσλνχκε κεηαμχ καο γηα ην πψο ζα θαηαζηνχλ αλέθηθηνη νη ζηφρνη ηνπο.
10 Β. Οη ρεηξηζκνί ηνπ Πξνέδξνπ Υξηζηφθηα ζην Κππξηαθφ Ο Πξφεδξνο Υξηζηφθηαο, ακέζσο κεηά ηελ εθινγή ηνπ, άξρηζε ζπζηεκαηηθή πξνζπάζεηα γηα αιιαγή ησλ ζε βάξνο καο δεδνκέλσλ, φπσο είραλ, κέρξη ηφηε, δηακνξθσζεί. Γίρσο απηαπάηεο, έρνληαο ππφςε θαη ηνλίδνληαο πξνεθινγηθά, φηη δελ ζα ήηαλ εχθνιν λα αλαηξαπεί ε ηνπξθηθή αδηαιιαμία, δεζκεχζεθε λα πξνζπαζήζεη κε φιεο ηνπ ηηο δπλάκεηο λα ηελ θάκςεη ψζηε λα ηεζεί ζε ηξνρηά ιχζεο ην Κππξηαθφ πξφβιεκα. Όηαλ θξίλνπκε ηνπο ρεηξηζκνχο ηνπ θαη ηα απνηειέζκαηα ηνπο ε δηαιεθηηθή επηβάιιεη λα ιακβάλνπκε ππφςηλ ηελ θαηάζηαζε πξαγκάησλ φηαλ αλαιάκβαλε ηελ Πξνεδξία. Σν πιαίζην ιχζεο ζηε βάζε ηνπ νπνίνπ ν Πξφεδξνο εξγάζηεθε θαη εξγάδεηαη ην πεξηέγξαςε μεθάζαξα. Δληνπίδεηαη ζηηο πην θάησ αξρέο: Λχζε δίθαηε, βηψζηκε θαη ιεηηνπξγηθή πνπ λα ηεξκαηίδεη ηελ θαηνρή θαη ηνλ επνηθηζκφ, πνπ λα απνθαζηζηά ηελ θπξηαξρία, ηελ αλεμαξηεζία, ηελ εδαθηθή αθεξαηφηεηα θαη ηελ ελφηεηα ηεο Κππξηαθήο Γεκνθξαηίαο θαη λα απνθιείεη ηα φπνηα δηθαηψκαηα ζηξαηησηηθήο επέκβαζεο ζηα εζσηεξηθά δεηήκαηα ηεο ρψξαο απφ μέλεο δπλάκεηο. Λχζε πνπ λα επαλελψλεη ην έδαθνο, ην ιαφ, ηνπο ζεζκνχο θαη ηελ νηθνλνκία ηεο ρψξαο ζην πιαίζην δηδσληθήο, δηθνηλνηηθήο νκνζπνλδίαο, φπσο πξνλνείηαη ζηηο ζπκθσλίεο πςεινχ επηπέδνπ Μαθαξίνπ-Νηελθηάο ηνπ 1977 θαη Κππξηαλνχ-Νηελθηάο ηνπ 1979. Η νκνζπνλδηαθή, δηδσληθή, δηθνηλνηηθή Κππξηαθή Γεκνθξαηία πξέπεη λα έρεη κία θαη κφλε θπξηαξρία, δηεζλή πξνζσπηθφηεηα θαη ηζαγέλεηα. Λχζε πνπ λα ζηεξίδεηαη ζηα πεξί Κχπξνπ ςεθίζκαηα ηνπ ΟΗΔ θαη λα ζπλάδεη κε ην δηεζλέο θαη ην θνηλνηηθφ δίθαην, θαζψο θαη κε ηηο δηεζλείο ζπκβάζεηο γηα ηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα. Λχζε πνπ λα απνθαζηζηά θαη λα θαηνρπξψλεη ηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα θαη ηηο βαζηθέο ειεπζεξίεο νιφθιεξνπ ηνπ ιανχ, Διιελνθππξίσλ, Σνπξθνθππξίσλ, Μαξσληηψλ, Αξκέλησλ θαη Λαηίλσλ, πεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ δηθαηψκαηνο επηζηξνθήο θαη πεξηνπζίαο ησλ πξνζθχγσλ. Λχζε πνπ λα πξνλνεί ηελ απνρψξεζε ησλ ηνπξθηθψλ θαηνρηθψλ ζηξαηεπκάησλ θαη ηελ απνζηξαηησηηθνπνίεζε ηεο Κππξηαθήο Γεκνθξαηίαο. Σειηθφο ζηφρνο παξακέλεη ε απνζηξαηησηηθνπνίεζε νιφθιεξεο ηεο Κχπξνπ. Πνιηηηθή ηζφηεηα ησλ δχν θνηλνηήησλ, ζην πιαίζην ηεο νκνζπνλδίαο, φπσο απηή θαζνξίδεηαη ζηα ζρεηηθά ςεθίζκαηα ηνπ πκβνπιίνπ Αζθαιείαο Αθεηεξηαθφ ζεκείν γηα ηε δηάξξεμε ηνπ αδηεμφδνπ θαη γηα ηε δεκηνπξγία ησλ πξνυπνζέζεσλ γηα ζπλνιηθή δηαπξαγκάηεπζε ζην Κππξηαθφ, απνηέιεζε ε πξνζπάζεηα πινπνίεζεο ηεο πκθσλίαο ηεο 8εο ηνπ Ινχιε. Ο Πξφεδξνο Υξηζηφθηαο κφιηο ηξεηο εβδνκάδεο κεηά ηελ αλάιεςε ηεο Πξνεδξίαο, είρε ζπλάληεζε κε ηνλ ηφηε ηνπξθνθχπξην εγέηε, Μ. Α. Σαιάη, φπνπ ζπκθσλήζεθε ε ζχζηαζε Οκάδσλ Δξγαζίαο θαη Σερληθψλ Δπηηξνπψλ, ψζηε λα εθαξκνζηεί ζηελ πξάμε ε πκθσλία ηεο 8 εο Ινπιίνπ. Σελ ίδηα πεξίνδν, ην
11 πκβνχιην Αζθαιείαο πηνζέηεζε ζρεηηθή πξνεδξηθή δήισζε κε ηελ νπνία θαισζφξηζε ηηο ζεηηθέο εμειίμεηο ζην Κππξηαθφ θαη επαλαβεβαίσζε μεθάζαξα ηηο παξακέηξνπο ιχζεο ηνπ Κππξηαθνχ. Ωο απνηέιεζκα ηεο εθζηξαηείαο ηελ νπνία εμαπέιπζε ν Πξφεδξνο Υξηζηφθηαο ζε δηεζλέο θαη επξσπατθφ επίπεδν, αλαλεψζεθε ην ελδηαθέξνλ γηα ιχζε δηεζλψο. Οη επηθεθαιήο ησλ Ηλσκέλσλ Δζλψλ, ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο αιιά θαη μερσξηζηψλ θξαηψλ εμέθξαζαλ μεθάζαξα ηε ζηήξημε ηνπο ζηηο δίθαηεο ζέζεηο ηεο ειιελνθππξηαθήο πιεπξάο. Όπσο ε δήισζε ηνπ θ. Μπαξφζν θαηά ηελ επίζθεςε ηνπ ζηελ Σνπξθία, φπνπ έθαλε δειψζεηο φηη «είλαη ε ζεηξά ηεο Τνπξθίαο λα απνδείμεη όηη ζέιεη ιύζε». Όπσο νη δειψζεηο ηνπ θ. Νηκίηξη Μεληβέληεθ, ν νπνίνο ππνζηήξημε ηελ επίηεπμε ιχζεο «ρσξίο έμσζελ πηέζεηο, γηα έλα ελσκέλν θξάηνο κε κηα θπξηαξρία θαη κηα δηεζλή πξνζσπηθόηεηα». Σε βνχιεζε θαη ηελ απνθαζηζηηθφηεηα ηνπ Πξνέδξνπ Υξηζηφθηα γηα ιχζε ηνπ Κππξηαθνχ ζε αληηδηαζηνιή κε ηελ ηνπξθηθή αδηαιιαμία δηαπίζησζε θαη ε θα. Μέξθει ε νπνία απεπζπλφκελε ζηνλ Πξφεδξν Υξηζηφθηα είπε «βιέπνπκε πσο εζείο θάλεηε πνιιά βήκαηα θαη βιέπνπκε επίζεο πσο ε ηνπξθηθή πιεπξά δελ αληαπνθξίλεηαη δεόλησο ζηα δηθά ζαο βήκαηα, ηα νπνία δείρλνπλ όηη εζείο είζαζηε έηνηκνο λα θάλεηε έλα ζπκβηβαζκό». ηηο ζπλαληήζεηο πνπ αθνινχζεζαλ, ηα θνηλά αλαθνηλσζέληα ησλ εγεηψλ ησλ δχν θνηλνηήησλ μεθαζάξηζαλ, θαηά ηελ άπνςε καο, ην πιαίζην ηεο δηαπξαγκάηεπζεο: Γηδσληθή, δηθνηλνηηθή νκνζπνλδία κε πνιηηηθή ηζφηεηα φπσο απηή θαζνξίδεηαη ζηα ςεθίζκαηα ηνπ πκβνπιίνπ Αζθαιείαο, κε δηαζθαιηζκέλε ηε κία θαη κφλε θπξηαξρία, δηεζλή πξνζσπηθφηεηα θαη ηζαγέλεηα. Ήηαλ ε πξψηε θνξά πνπ ε ηνπξθνθππξηαθή πιεπξά απνδέρζεθε ηε κία θαη κφλε θπξηαξρία, δηεζλή πξνζσπηθφηεηα θαη ηζαγέλεηα θαζψο θαη ην πεξηερφκελν πνπ δίλεη ν ΟΗΔ ζηελ πνιηηηθή ηζφηεηα. Αλ αλαινγηζηεί θαλείο απφ πνην ζεκείν είρακε μεθηλήζεη, ζπληζηνχζε νπζηαζηηθφ βήκα κπξνζηά. Γπζηπρψο, δελ έηπρε απηήο ηεο αληηκεηψπηζεο απφ αξθεηνχο ζην εζσηεξηθφ κέησπν. Πνηέ δελ ηζρπξηζηήθακε φηη απηή ε αλαθνξά έιπε φια ηα πξνβιήκαηα. Αλ ήηαλ έηζη δελ ζα ππήξρε ε αλάγθε γηα ζπλνκηιίεο. Φάλεθε απφ ηφηε, φηη ππήξραλ πνιινί πνπ δελ ήηαλ δηαηεζεηκέλνη λα πηζηψζνπλ ζηνλ Πξφεδξν Υξηζηφθηα εηιηθξηλή δηάζεζε γηα ιχζε ζηε βάζε αξρψλ. Αθφκα ρεηξφηεξα, θάλεθε απφ ηφηε φηη αξθεηνί δελ ήηαλ δηαηεζεηκέλνη λα ππνζηεξίμνπλ φρη ηνλ Πξφεδξν, αιιά ηελ ίδηα ηελ πξνζπάζεηα γηα ιχζε, ζηε βάζε ηνπ πιαηζίνπ πνπ είρε ζπκθσλεζεί απφ ην 1977. Σα αλαθνηλσζέληα, καδί κε ηηο ζπγθιίζεηο πνπ επηηεχρζεθαλ ζηηο νκάδεο εξγαζίαο, απνηέιεζαλ ηε βάζε γηα λα αξρίζνπλ νη απεπζείαο ζπλνκηιίεο. απηφ ην ζεκείν αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη νπδέπνηε είπακε φηη νη ζπγθιίζεηο ζε φιεο ηηο νκάδεο εξγαζίαο ήηαλ νη αλακελφκελεο. Η απφθαζε γηα ηελ έλαξμε ησλ ζπλνκηιηψλ δελ πάξζεθε αβίαζηα απφ ηνλ Πξφεδξν Υξηζηφθηα. Έπξεπε λα επηιέμνπκε: είηε ζα πεξλνχζε ν ρξφλνο δίρσο λα ζπλνκηινχκε, πεξηκέλνληαο έλα αφξαην ρέξη λα θάκςεη ή/θαη λα αλαδείμεη ηελ ηνπξθηθή αδηαιιαμία, είηε ζα πεγαίλακε κε απνθαζηζηηθφηεηα θαη βνχιεζε ζην ηξαπέδη ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ ζέηνληαο ηηο δίθαηεο ζέζεηο καο θαη πξνθαιψληαο ηελ ηνπξθηθή πιεπξά λα ππνβάιεη ηηο δηθέο ηεο. Ο Πξφεδξνο Υξηζηφθηαο πξνρψξεζε ζηελ έλαξμε ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ
12 αθνχ δηαβνπιεχζεθε κε ηα κέιε ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ θαη θαηφπηλ ηεο ζηήξημεο ηεο πιεηνςεθίαο ησλ κειψλ ηνπ. Απφ ηε δνπιεηά πνπ έγηλε ζηηο Οκάδεο Δξγαζίαο θαη ζηηο Σερληθέο Δπηηξνπέο θαη απφ φζεο ζπλαληήζεηο έγηλαλ κέρξη ζήκεξα, δπζηπρψο δελ ππήξμε επαξθήο πξφνδνο πνπ λα καο επηηξέπεη λα πνχκε φηη είκαζηε ζε αθηίλα ζπκθσλίαο. Δίλαη γεγνλφο φηη θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπλνκηιηψλ, ζε νξηζκέλα θεθάιαηα επηηεχρζεζαλ ζπγθιίζεηο δηφινπ επθαηαθξφλεηεο, ρσξίο βέβαηα λα παξαγλσξίδεηαη ην γεγνλφο φηη παξακέλνπλ θαηαγεγξακκέλεο πνιιέο θαη ζεκαληηθέο δηαθνξέο. Κπξίσο έλεθα ηνπ γεγνλφηνο φηη ε ηνπξθηθή πιεπξά παξακέλεη ακεηαθίλεηε, ελψ ν θ. Έξνγινπ ππαλαρσξεί θαη απφ φζα έγηλαλ απνδεθηά απφ ηνλ θ. Σαιάη. απηφ ην ζεκείν επηζεκαίλσ ηελ αζπλέπεηα ηνπ θ. Έξνγινπ, ν νπνίνο επαλεηιεκκέλα δεζκεχηεθε ζην Γ.Γ. ηνπ ΟΗΔ φηη ζα ζπλέρηδε ηηο δηαπξαγκαηεχζεηο απφ ην ζεκείν πνπ απνρψξεζε ν θ. Σαιάη. Παξφιεο ηηο βειηηψζεηο φιν απηφ ην δηάζηεκα (πξνεδξηθφ πνιίηεπκα αληί ηνπ Πξνεδξηθνχ πκβνπιίνπ, απαιιαγή απφ ηνπο μέλνπο δηθαζηέο ζε ζέκαηα εθηειεζηηθήο θαη λνκνζεηηθήο εμνπζίαο, απνηειεζκαηηθνί κεραληζκνί επίιπζεο αδηεμφδσλ, ηεξαξρία λνκηθψλ θαλφλσλ, ελίζρπζε νκνζπνλδηαθψλ αξκνδηνηήησλ ζε ζεκαληηθά ζέκαηα φπσο ηα δεηήκαηα Δπξσπατθήο Έλσζεο, απνθιεηζηηθήο νηθνλνκηθήο δψλεο θαη νξηνζέηεζεο κε γεηηνληθά θξάηε, αλαπηπμηαθήο πνιηηηθήο, θ.α.) θαη παξά ην γεγνλφο φηη θαηά ηελ άπνςε καο, ν Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο δελ έθαλε θακία παξαρψξεζε απφ ηηο ζέζεηο αξρψλ, θαηεγνξείηαη άδηθα γηα δήζελ παξαρσξήζεηο. Αθεηεξία γηα ηελ άζθεζε θξηηηθήο απνηειεί ε δηαζηξέβισζε δηαθφξσλ ζέζεσλ θαη ε επηιεθηηθή κλήκε πνιηηηθψλ θνκκάησλ. Δπίζεο είλαη γηα εκάο πξνθαλέο φηη θάπνηνη έρνπλ ζην κπαιφ ηνπο κηα ηδαληθή ιχζε, ε νπνία φκσο δελ αληαπνθξίλεηαη ζην πιαίζην πνπ έρνπκε δηαρξνληθά ζπκθσλήζεη κε ηε δηεζλή θαη ηελ ηνπξθνθππξηαθή θνηλφηεηα. 1. Η εθ πεξηηξνπήο Πξνεδξία θαη νη έπνηθνη Αξρή ζα θάλσ κε ηα ζέκαηα ηεο εθ πεξηηξνπήο Πξνεδξίαο θαη ησλ επνίθσλ. Παξφιν πνπ εμεγήζεθαλ θαη αλαιχζεθαλ πάκπνιιεο θνξέο, ζεσξνχκε ζθφπηκν λα επαλέιζνπκε ζε νξηζκέλα ζεκεία. πληζηά ε εθ πεξηηξνπήο Πξνεδξία παξαρψξεζε ηνπ Γ. Υξηζηφθηα; ηηο 10 Ννεκβξίνπ 2008, είλαη θαηαγεγξακκέλε ζηα πξαθηηθά ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ ε ηνπνζέηεζε ηνπ αείκλεζηνπ Σ. Παπαδφπνπινπ: «ππάξρεη έγγξαθν δηθό καο γη απηό ην ζέκα, από ην 1972, ρξεζηκνπνηώληαο κάιηζηα αλάινγν ζρέδην, ην νπνίν είρε πεη ν θ. Μαληέια όηαλ δηεμήγε ηηο δηθέο ηνπ δηαπξαγκαηεύζεηο γηα ηε Ν. Αθξηθή. Εγώ δηάβαζα απηό ην έγγξαθν, κάιηζηα κνπ αλαηέζε λα θάλσ θαη εηδηθή κειέηε πάλσ ζε απηό ην δήηεκα». Παξαθάησ θαη ζέηνληαο σο πξνυπφζεζε ην θνηλφ ςεθνδέιηην, είπε απεπζπλφκελνο ζηνλ Πξφεδξν «Μάιηζηα, αλ κνπ επηηξέπεηε λα ην πσ, ρσξίο λα πξνζπαζώ λα παηξνλάξσ, είλαη βειηίσζε ε δηθή ζαο πξόηαζε όηη ηνύην ζα ηζρύεη κόλν γηα ηε δεύηεξε Κπξηαθή. Είλαη θαιύηεξν από απηό πνπ είρε πξνηαζεί πξνεγνπκέλσο». Η εθ πεξηηξνπήο πξνεδξία ζπδεηήζεθε θαη ζηηο άηππεο ζπλνκηιίεο Κιεξίδε- Νηελθηάο. Πεξηιήθζεθε εμάιινπ θαη ζηελ Έθζεζε ηνπ Δπξσπαίνπ Παξαηεξεηή εξδ Ακπνχ, πεξηιήθζεθε θαη ζηηο πέληε παξαιιαγέο ηνπ ζρεδίνπ Αλάλ. ε
13 θακία πεξίπησζε θαη θαλέλαο ηφηε δελ δήηεζε απάιεηςε ηεο. Οχηε αθφκα ζην έγγξαθν ζην νπνίν αλαθέξνληαη νη ζέζεηο ηνπ κ. Σάζζνπ Παπαδφπνπινπ, ακέζσο πξηλ ην ηειηθφ ζρέδην Αλάλ, εκ. 30/3/2004 κε ηίηιν «Αξρηθή αληίδξαζε ηεο ειιελνθππξηαθήο πιεπξάο», δελ είρε δεηεζεί απάιεηςε ηεο εθ πεξηηξνπήο Πξνεδξίαο. Όπσο ν ίδηνο αλέθεξε ζε ηειενπηηθή εθπνκπή ην Γεθέκβξην ηνπ 2007, εθείλν ην έγγξαθν «πεξηείρε ηηο βαζηθέο καο δηαθσλίεο πάλσ ζην Σρέδην ην πεξίγξακκα ησλ ζεκάησλ πνπ ήζεια λα δηαπξαγκαηεπηώ». Δμάιινπ, ην φηη δελ ππήξρε πξφζεζε λα εγθαηαιεηθζεί ε εθ πεξηηξνπήο Πξνεδξία ηεθκεξηψλεηαη θαη απφ ηα πξαθηηθά ηεο θσδηθνπνίεζεο κε ηηο επηδησθφκελεο αιιαγέο επί ηνπ ζρεδίνπ Αλάλ φπσο απηή θαηαγξάθεθε ζηηο ζπλαληήζεηο εθπξνζψπσλ ηνπ ηέσο Πξνέδξνπ κε ηνλ ηέσο Βνεζφ Γ. Γ. ηνπ ΟΗΔ θ. Πξέληεξγθαζη, πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζηελ έδξα ηνπ ΟΗΔ ηνλ Μάην ηνπ 2005. Πξνο ηηκήλ ηνπ, απηφ ην αλαγλψξηζε θαη ν θ. Αλαζηαζηάδεο, ν νπνίνο δήισζε δεκφζηα ην 2009 πσο «ζέισ λα είκαη έληηκνο, όηαλ ππάξρνπλ επηζηνιέο πξνθαηόρσλ θαη ζέζεηο, απηέο παξακέλνπλ ζην ηξαπέδη». Γπζηπρψο, ζε απηή ηνπ ηε ζέζε δελ ηνλ αθνινχζεζαλ άιια ζηειέρε ηνπ ΓΗΤ, αξρήο γελνκέλεο απφ ηνλ θ. Αβέξσθ Νενθχηνπ. Σνλ Ινχιην ηνπ 2008, ν Πξφεδξνο Υξηζηφθηαο ελεκέξσζε φια ηα κέιε ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ γηα ηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε θαη επαλήιζε ην Νηφβξε ηνπ 2008. ε απηήλ αληέδξαζε εμαξρήο κφλν ην Κίλεκα ησλ Οηθνιφγσλ θαη ν αείκλεζηνο Σ. Παπαδφπνπινο. Οη κελ Οηθνιφγνη είπαλ φηη ζε γεληθέο γξακκέο ζπκθσλνχζαλ κε ηελ πξφηαζε γηα ηε δηαθπβέξλεζε αιιά δηαθσλνχζαλ κε ηελ εθ πεξηηξνπήο Πξνεδξία. Ο δε Σ. Παπαδφπνπινο είρε πεη, αλάκεζα ζ άιια απηά πνπ αλαθέξσ πην πάλσ. Οη ππφινηπεο δπλάκεηο αληέδξαζαλ πνιχ αξγφηεξα θαη κεηά πνπ ν Πξφεδξνο είρε θαηαζέζεη ηηο πξνηάζεηο ηνπ ζηηο ζπλνκηιίεο. Σν ΓΗΚΟ, ε ΔΓΔΚ θαη ην ΔΤΡΧΚΟ ηηο ραξαθηήξηζαλ σο «θφθθηλε γξακκή» ηνλ Μάξηε ηνπ 2009 θαη ν ΓΗΤ ηνπο αθνινχζεζε ηνλ επηέκβξε ηνπ ίδηνπ έηνπο. Μηα απιή αλαδξνκή ζηα πξαθηηθά ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ ζα επηβεβαηψζεη ηνπ ιφγνπ ην αιεζέο. Πξνβάιιεηαη ην επηρείξεκα γηα λα δηθαηνινγεζεί ε κεηαθίλεζε θάπνησλ φηη ε αξρηθή πξφλνηα αθνξνχζε πξνεδξηθφ ζπκβνχιην κε ζαθψο ιηγφηεξεο εμνπζίεο γηα ηνλ Πξφεδξν θαη ηνλ Αληηπξφεδξν. Η πξαγκαηηθφηεηα είλαη δηαθνξεηηθή θαη παξφιν πνπ έρεη επεμεγεζεί πνιιέο θνξέο θάπνηνη επηκέλνπλ, γηα θαηαλνεηνχο ιφγνπο ζ απηή ηε ζέζε. Γηαηί φκσο ν Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο πξφηεηλε ηε δηαζηαπξνχκελε ςήθν θαη ηη ζηφρεπε κ απηή ηνπ ηελ πξφηαζε; Όινη γλσξίδνπκε φηη απηφ πνπ εθκεηαιιεχζεθαλ μέλνη θαη ληφπηνη γηα λα πξνθαιέζνπλ ηε ζχγρξνλε ηξαγσδία ζηνλ ηφπν καο είλαη ην γεγνλφο φηη ζην λεζί δνχζαλ δχν θνηλφηεηεο κε δηαθνξεηηθή εζληθή θαηαγσγή. Απηή ε δηαθνξά, αλ δελ αληηκεησπηζηεί ζηε ξίδα ηεο ζα κπνξνχζε λα επαλέξρεηαη ζπλερψο πξνθαιψληαο ηξηβέο θαη ζπγθξνχζεηο. Με ηέηνηεο ζπλζήθεο δελ ζα κπνξνχζε πνηέ λα ππάξμεη κφληκε θαη ζηαζεξή εηξήλε, νχηε αζθάιεηα γηα ην ζχλνιν ηνπ θππξηαθνχ ιανχ. Πψο ζα κπνξνχζε λα μεξηδσζεί απηφ ην ζαξάθη πνπ ζα ζπλερίζεη λα θαηαηξψεη ηα ζσζηθά ηεο παηξίδαο καο; Γθξεκίδνληαο ηα δηαρσξηζηηθά ηείρε ζηε βάζε ηεο εζλνηηθήο θαηαγσγήο. Τπνρξεψλνληαο ηα θφκκαηα λα ζπλεξγαζηνχλ κεηαμχ ηνπο, ζηε βάζε ησλ πνιηηηθψλ ηνπο ζέζεσλ γηα λα εθιέμνπλ ηνλ Πξφεδξν θαη ηνλ Αληηπξφεδξν κε
14 ηνπο νπνίνπο ζπκθσλνχλ. Μ απηφ ηνλ ηξφπν ε Κππξηαθή Γεκνθξαηία ζα κεηαηξεπφηαλ ζε ζχγρξνλν θξάηνο φπσο φια ηα άιια. ε θξάηνο φπνπ νη φπνηεο αληηπαξαζέζεηο ζα γίλνληαλ κε βάζε πνιηηηθέο ζέζεηο θαη φρη ηελ εζλνηηθή θαηαγσγή ησλ θαηνίθσλ ηεο. Απηή ηελ έλλνηα έρεη ε δηαζηαπξνχκελε ςήθνο. Καηεγνξείηαη ν Πξφεδξνο Υξηζηφθηαο φηη απνδέρζεθε ηε ζηάζκηζε ηεο ςήθνπ ησλ ειιελνθππξίσλ. Η θξηηηθή πνπ ηνπ αζθείηαη, παξαγλσξίδεη ηελ νπζία, πνπ είλαη ε απαιιαγή καο απφ ην πνιίηεπκα ηνπ πκβνπιίνπ κε ηηο γλσζηέο ηνπ αδπλακίεο (δηαθνζκεηηθφο Πξφεδξνο, πηζαλφηεηα αδπλακίαο αθφκε θαη ζρεκαηηζκνχ θπβέξλεζεο, απφιπηε εμίζσζε ζηε ζηάζκηζε). Ο ιφγνο ηεο ζηάζκηζεο, είλαη εκθαλήο: Αλ απνθιεηζηεί εληειψο ε ζηάζκηζε απηφ ζεκαίλεη φηη νη Διιελνθχπξηνη ζα κπνξνχζακε λα θαζνξίζνπκε απφ κφλνη καο, ρσξίο νχηε κία ηνπξθνθππξηαθή ςήθν, πνηνο Σνπξθνθχπξηνο ζα εθιεγεί. Θα πεγαίλακε έηζη πίζσ θαη απφ ην χληαγκα ηνπ 1960, φπνπ ε εθινγή Πξνέδξνπ θαη Αληηπξνέδξνπ ήηαλ ρσξηζηή, ελψ ν ηειεπηαίνο είρε δηθαίσκα βέην ζε δσηηθά δεηήκαηα, ζε απνθάζεηο ηφζν ηεο Κπβέξλεζεο φζν θαη ηεο Βνπιήο. Θα παξαβηαδφηαλ θαη ν δηθνηλνηηζκφο, πνπ επίζεο ππάξρεη απφ ην 1960 θαη ζεκαίλεη απνηειεζκαηηθή ζπκκεηνρή θαη ησλ δχν θνηλνηήησλ ζηα φξγαλα θαη ηηο απνθάζεηο. Τπάξρεη φκσο αθφκα κία εξψηεζε ε νπνία ζα πξέπεη λα απαληεζεί. Όλησο απηή ε πξφηαζε ζπληζηά ππνρψξεζε; «Παλεγπξίδεη» ε ηνπξθηθή πιεπξά γηα φζα ηεο «έδσζε» ν Πξφεδξνο Υξηζηφθηαο; Ο θ. Οδγθηνπξγθηνχλ δηακαξηχξεηαη φηη απηή ε πξφηαζε «καο θέξλεη πίζσ θαη απφ ην ρέδην Αλάλ», ιέγνληαο πσο «κόλν εκείο δίλνπκε. Μία θπξηαξρία, κία ηζαγέλεηα, κόλν εκείο θάλνπκε παξαρσξήζεηο». Ο εξληάξ Νηελθηάο, δήισλε φηη «δελ είλαη δπλαηό λα γίλεη απνδερηή ε πξόηαζε πεξί δηαζηαπξνύκελεο ςήθνπ ή θνηλνύ ςεθνδειηίνπ, αθνύ είλαη πξνηάζεηο πνπ εληζρύνπλ ην έλα θξάηνο θαη ηε κία ηζαγέλεηα». Ο δε θ. Έξνγινπ, ππελζχκηζε φηη «ην 1960 νη πιεπξέο εμέιεγαλ ηνπο δηθνύο ηνπο εγέηεο ρσξηζηά» θαη φηη «κε ηελ πξόηαζε ππνβηβάδεηαη ε πνιηηηθή ζπλεξγαζία ζε επίπεδν θνηλνηήησλ αληί ζε επίπεδν εθιεγκέλσλ θαη απηό κπνξεί καθξνπξόζεζκα λα γίλεη αηηία δηάβξσζεο ηεο ηαπηόηεηαο ηεο ηνπξθνθππξηαθήο θνηλόηεηαο, ε νπνία είλαη αξηζκεηηθά θαη νηθνλνκηθά πην αδύλαηε». Τπελζπκίδσ φηη ε αληίδξαζε ηνπ θ. Έξνγινπ ήηαλ έληνλε φηαλ ν θ. Σαιάη είρε απνδερηεί ηε θηινζνθία ηεο πξφηαζεο. Δίρε κάιηζηα απνζηείιεη θαη ζρεηηθή επηζηνιή ζηελ ηνπξθηθή θπβέξλεζε, απ φπνπ θαη ε πην πάλσ αλαθνξά, δεηψληαο ηελ παξέκβαζε ηεο γηα λα «δηαζσζεί» ε ηνπξθνθππξηαθή θνηλφηεηα. Λέγνληαο φια απηά μεθαζαξίδνπκε φηη αλ ε ηνπξθηθή πιεπξά επηκέλεη λα απνδέρεηαη επηιεθηηθά θαη απνζπαζκαηηθά κφλν ηελ εθ πεξηηξνπήο πξνεδξία ηφηε ν Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο ζα πξέπεη λα επηκείλεη ζε ζηαζεξφ Πξφεδξν θαη Αληηπξφεδξν πνπ ζα εθιέγνληαη ρσξηζηά απφ ηηο δχν θνηλφηεηεο. Όζν γηα ην ζέκα ηεο παξακνλήο 50,000 επνίθσλ, ππελζπκίδνπκε φηη ν αείκλεζηνο Σάζζνο Παπαδφπνπινο θάησ απφ ην βάξνο ηεο θαηάζηαζεο πνπ δεκηνπξγήζεθε κε ηνπο κηθηνχο γάκνπο θαη ηε γέλλεζε παηδηψλ επνίθσλ είρε δερζεί παξακνλή πέξαλ ησλ πελήληα ρηιηάδσλ επνίθσλ. Απηφ αλαθέξεηαη ξεηψο ζην έγγξαθν εκ.30 Μαξηίνπ 2004 κε ηηο ηειηθέο ζέζεηο ηεο πιεπξάο καο ακέζσο πξηλ ηελ ππνβνιή ηνπ ηειηθνχ ζρεδίνπ Αλάλ. Αο πνχκε φηη εκείο ζέινπκε λα εγθαηαιείςνπκε θαη απηή ηε ζέζε. ε απηή ηελ πεξίπησζε, πξέπεη λα καο πξνβιεκαηίζεη ην εμήο: είλαη εθηθηφ λα ιέκε φηη εθείλνη πνπ παληξεχηεθαλ
15 ηνπξθνθχπξηνπο πξέπεη λα θχγνπλ; Θα βξνχκε θαηαλφεζε δηεζλψο ζε έλα ηέηνην αίηεκα φηαλ ε ίδηα ε λνκνζεζία ηεο Κππξηαθή Γεκνθξαηίαο ζεσξεί φηη ζε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο δηθαηνχληαη λα δεηήζνπλ ηζαγέλεηα; Δίλαη εθηθηφ λα δηψμνπκε παηδηά κηθηψλ γάκσλ; Δίλαη εχθνιν λα δηψμνπκε θφζκν πνπ γελλήζεθε θαη ελειηθηψζεθε ζηελ Κχπξν σο έπνηθνο; Απηά είλαη εχθνιν λα ηα ιέκε ζην εζσηεξηθφ αιιά ην εξψηεκα είλαη, δηεζλψο ζα βξνχκε θαηαλφεζε; Ο Πξφεδξνο Υξηζηφθηαο ζην ζρεηηθφ έγγξαθν πνπ θαηέζεζε ζηηο δηαπξαγκαηεχζεηο ππνγξάκκηζε απφ ηελ πξψηε παξάγξαθν φηη ν επνηθηζκφο απνηειεί έγθιεκα πνιέκνπ. Απφ εθεί θαη πέξα, δελ πξέπεη λα έρνπκε ςεπδαηζζήζεηο. Όπσο ππνγξάκκηζε θαη ν θ. Λπζζαξίδεο ηνλ Ινχιην ηνπ 2008 κέζα ζε απηή ηελ αίζνπζα θαη είλαη θαηαγεγξακκέλν ζηα πξαθηηθά, «μέξνπκε όινη πσο ζα κείλνπλ. Δελ είκαη αθειήο λα πηζηεύσ όηη ζα ηζνπβαιηάδνπκε 180-200 ρηιηάδεο επνίθσλ θαη ζα θύγνπλ. Μαθάξη λα ηα θαηαθέξνπκε λα θύγεη έλαο αξηζκόο, άιιν ηνύην, άιιν όκσο ε λνκηκνπνίεζε ηνπ εγθιήκαηνο». Αλάινγε ηνπνζέηεζε έθαλε θαη ν θ. Οκήξνπ ζην ΡΙΚ. Αλάινγεο ηνπνζεηήζεηο έθαλαλ θαη άιινη Πξφεδξνη ζ απηή ηελ αίζνπζα. Απηφ αθξηβψο, θαηά ηελ άπνςε καο, ιέεη θαη ν Πξφεδξνο Υξηζηφθηαο. Γη απηφ θαη απνδέρζεθε ηε ζέζε πξνθαηφρσλ ηνπ γηα παξακνλή 50,000 επνίθσλ ζην λεζί κεηά ηε ιχζε, ρσξίο ηελ ίδηα ζηηγκή λα παχεη λα θαηαγγέιιεη θαη ζην ηξαπέδη ησλ ζπλνκηιηψλ θαη εληφο θαη εθηφο Κχπξνπ, ην ζπλερηδφκελν έγθιεκα ηνπ επνηθηζκνχ ζε βάξνο ηεο Κχπξνπ θαη ηνπ ζπλφινπ ηνπ ιανχ ηεο, ειιελνθππξίσλ θαη ηνπξθνθππξίσλ θαη ρσξίο λα απνδέρεηαη πξνηάζεηο ηεο ηνπξθηθήο πιεπξάο πνπ απνζθνπνχλ ζηε δηαηήξεζε ησλ πθηζηάκελσλ δεκνγξαθηθψλ δεδνκέλσλ. Καηεγνξνχλ νξηζκέλνη ηνλ Πξφεδξν ηεο Γεκνθξαηίαο φηη βηάζηεθε λα παξαρσξήζεη απηφ ην «ραξηί» δίρσο πξνεγνπκέλσο λα ην δηαπξαγκαηεπηεί. Ξερλνχλ φηη απηφ είρε παξαρσξεζεί απφ ηελ πιεπξά καο, γξαπηψο κάιηζηα, πξνεγνπκέλσο. απηφ ην ζεκείν ζέισ λα επηζεκάλσ θαη ην εμήο. Αξθεηνί ζεσξνχλ φηη ν Γ. Υξηζηφθηαο ζα πξέπεη λα απνζχξεη πξνηάζεηο ηεο πιεπξάο καο κε ηηο νπνίεο «αλαθάιπςαλ» ζήκεξα φηη δηαθσλνχλ. Λέσ αλαθάιπςαλ ζήκεξα γηαηί φηαλ ήηαλ άιινο Πξφεδξνο δελ αληηδξνχζαλ θαη ζίγνπξα φρη κε ηελ ίδηα έληαζε πνπ αληηδξνχλ ζήκεξα. Θα ήζεια λα ξσηήζσ ην εμήο: Πξαγκαηηθά πηζηεχνπλ νξηζκέλνη φηη ζα κπνξνχζακε λα δηεθδηθήζνπκε ηελ ηδαληθή ιχζε θαη λα ηελ πεηχρνπκε, κέζα ζηα δεδνκέλα πνπ είλαη δηακνξθσκέλα παγθνζκίσο; Αλ λαη, ζα ήηαλ ρξήζηκν λα καο εμεγήζνπλ πψο ζα ήηαλ δπλαηφ ε αδηάιιαρηε ηνπξθηθή πιεπξά λα πεηζηεί γηα απνδνρή ζαθψο αξλεηηθφηεξσλ ζέζεσλ γηα ηελ ίδηα, ηε ζηηγκή πνπ ζήκεξα απνξξίπηεη πνιχ πην ζπκβηβαζηηθέο ζέζεηο. Θάηαλ ρξήζηκν λα καο πνχλε πνηνη απφ ηε δηεζλή θνηλφηεηα ζα ππνρξεψζνπλ ηελ Σνπξθία λα απνδερηεί ηηο απαηηήζεηο καο γηα ηδαληθή ιχζε. Αλ νχηε ην έλα νχηε ην άιιν είλαη εθηθηφ, ηφηε ζάηαλ ρξήζηκν λα καο πνχλε πνηα ζα είλαη ε πηζαλή θαηάιεμε. Μήπσο ε παγίσζε ησλ ηεηειεζκέλσλ θαη ε νξηζηηθνπνίεζε ηεο δηρνηφκεζεο; 2. Τέζζεξηο Διεπζεξίεο Τέζεθε πξόζθαηα θαη ην δήηεκα ηωλ ηεζζάξωλ ειεπζεξηώλ θαη ηεο πνιηηνγξάθεζεο ηνύξθσλ ππεθόσλ. Δελ ζα θνπξαζηώ λα επαλαιακβάλσ όηη ην
16 θαζεηί πξέπεη λα ην ζπγθξίλνπκε όρη κε ην ηδαληθό αιιά κε ην εθηθηό θαη ην ηη είρακε. Πεξηνξηζκνί ζηελ Πνιηηνγξάθεζε ηνύξθωλ ππεθόωλ ζηε Σπκθωλία Χξηζηόθηα-Ταιάη ππάξρνπλ θαη είλαη πνιύ πην ηζρπξνί από όηη ζην Σρέδην Αλάλ. Σην Σρέδην Αλάλ, ππήξρε πεξηνξηζκόο ηεο ηάμεο ηνπ 5% γηα έιιελεο θαη ηνύξθνπο. Οη πεξηνξηζκνί ζηελ εγθαηάζηαζε ζα δηαξθνύζαλ κόλν κέρξη ηελ έληαμε ηεο Τνπξθίαο ζηελ Επξσπατθή Έλσζε ή κόλν 19 ρξόληα κεηά ηε ιύζε θαη ε απόθηεζε ηεο ηζαγέλεηαο ζα κπνξνύζε λα δηεθδηθεζεί θαη ιόγσ κόληκεο θαηνηθίαο. Οπνηνζδήπνηε πεξηνξηζκόο ζα έπξεπε λα είλαη ζπκβαηόο κε ην θνηλνηηθό θεθηεκέλν. Σηνλ αληίπνδα, απηό πνπ πξόηεηλε ν Πξόεδξνο Φξηζηόθηαο, πεξηέρεη ζαθή αλαθνξά γηα λα ππάξρεη ε αλαινγία πνπ πξνβιέπεηαη ζηηο ζπκθωλίεο ηνπ 1960, δειαδή 4:1, θαη όηη απηή δελ ζα αιινησζεί είηε ιόγσ πνιηηνγξαθήζεσλ είηε ιόγσ κόληκεο θαηνηθίαο. Γηα θάζε πέληε πνιηηνγξαθήζεηο νη ηέζζεξηο ζα αλήθνπλ ζηελ ειιελνθππξηαθή θνηλόηεηα. Τέζεθε επηπιένλ ε ζέζε όηη νη πεξηνξηζκνί ζα είλαη κόληκνη. Σπλεπώο, είλαη ηνπιάρηζηνλ αηπρέο απηνί πνπ ζηήξημαλ κε όιεο ηνπο ηηο δπλάκεηο ην ζρέδην Αλάλ λα είλαη απηνί πνπ ζήκεξα ζεσξνύλ όηη απηέο νη πξνηάζεηο ζα ηνπξθνπνηήζνπλ ηελ Κύπξν θαη αληηδξνύλ έληνλα. 3. «Απνθεληξωκέλε» Οκνζπνλδία Πξόζθαηα ν θ. Αλαζηαζηάδεο έζεζε θαη δήηεκα «ππεξζπγθεληξωηηζκνύ εμνπζηώλ» ηεο θεληξηθήο Κπβέξλεζεο. Σηήξημε ηελ άπνςε γηα «απνθεληξσκέλε νκνζπνλδία» εμεγώληαο ηη ελλνεί. Τν πξώην πνπ ζέισ λα πσ είλαη όηη απηό ην ζέκα δελ απνηειεί πξόβιεκα ζηε δηαδηθαζία πνπ βξίζθεηαη ζε εμέιημε. Αληηζέησο ν Δ. Φξηζηόθηαο θαηάθεξε λα πείζεη ηνλ θ. Ταιάη ζηηο ζπλνκηιίεο πνπ είραλ λα απνδερηεί πνιύ πεξηζζόηεξεο αξκνδηόηεηεο γηα ηελ θεληξηθή θπβέξλεζε από ηηο 11 πνπ είραλ ζπκθσλεζεί κε ην κ. Τ. Παπαδόπνπιν. Γηα πνην ιόγν ινηπόλ αλνίγεη εθ λένπ απηό ην θεθάιαην; Υπελζπκίδσ όηη εθείλνο πνπ δηακαξηπξήζεθε γηα ην ζέκα ήηαλ ν θ. Ταιάη, πνπ ην Δεθέκβξην ηνπ 2009 δήισζε «επηζπκνύκε κηα θεληξηθή θπβέξλεζε κε κεησκέλεο εμνπζίεο». Σεκεησηένλ όηη ηε ζέζε απηή είραλ πηνζεηήζεη παιαηόηεξα θαη εθπξόζσπνη ηνπ ΟΗΕ. 4. Πνηα ιχζε επηδηψθνπκε θαη πψο ζα θηάζνπκε ζε απηήλ Απφ ηελ εκέξα έλαξμεο ησλ απεπζείαο δηαπξαγκαηεχζεσλ ηέζεθε απφ θάπνηνπο ζέκα ηεο ίδηαο ηεο ιχζεο δηδσληθήο δηθνηλνηηθήο νκνζπνλδίαο. Σν ζέκα απηφ επαλέξρεηαη, θαηά δηαζηήκαηα, απφ θφκκαηα θαη θνκκαηηθά ζηειέρε παξφιν πνπ ππήξμε αλαθνίλσζε ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ ην επηέκβξην ηνπ 2009, φπνπ φιεο νη πνιηηηθέο δπλάκεηο, πιελ ηνπ ΔΤΡΧΚΟ ην νπνίν αξγφηεξα απέξξηςε δεκφζηα θαη μεθάζαξα ηελ νκνζπνλδία, επέκελαλ «ζηελ εμεύξεζε κηαο εηξεληθήο ιύζεο ζηε βάζε ησλ πεξί Κύπξνπ ςεθηζκάησλ ηνπ ΟΗΕ θαη ησλ Σπκθσληώλ Υςεινύ επηπέδνπ ηνπ 1977 θαη 1979 γηα δηδσληθή, δηθνηλνηηθή νκνζπνλδία κε πνιηηηθή ηζόηεηα, όπσο απηή θαζνξίδεηαη ζηα ζρεηηθά ςεθίζκαηα ηνπ Σπκβνπιίνπ Αζθαιείαο ηνπ ΟΗΕ, ιύζε πνπ ζα πξέπεη λα επηηπγράλεη ηελ ελόηεηα ηνπ ρώξνπ, ηνπ ιανύ, ησλ ζεζκώλ θαη ηεο νηθνλνκίαο».
17 Δίρακε αθφκα θαηαιήμεη ζην φηη ε απνθαηάζηαζε ησλ βαζηθψλ ειεπζεξηψλ θαη ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ φισλ ησλ Κππξίσλ, πεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ δηθαηψκαηνο ησλ πξνζθχγσλ γηα επηζηξνθή ζηα ζπίηηα θαη ηηο πεξηνπζίεο ηνπο, απνηειεί επίζεο απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηε ιχζε. πκθσλήζακε φηη «ε ιχζε πξέπεη λα είλαη πξντφλ ζπκθσλίαο κεηαμχ ησλ δπν εγεηψλ θαη φρη απνηέιεζκα επηβνιήο εθ ησλ έμσ» θαη πσο «κφλν κηα ηέηνηα ζπκθσλία κπνξεί λα παξαπεκθζεί ζε δεκνςήθηζκα», απνθιείνληαο ηελ φπνηα κνξθή δηαηηεζίαο, θαζψο θαη ηελ επηβνιή ρξνλνδηαγξακκάησλ. Δίλαη βέβαηα γεγνλφο φηη θφκκαηα δηαθσλνχλ κε ηνλ φξν δηδσληθφηεηα ελψ άιια ζέηνπλ ζέκα πεξηερνκέλνπ απηψλ ησλ εξκελεηψλ. Δίλαη γη απηφ ην ιφγν πνπ σο ΑΚΔΛ ζεσξνχκε φηη ηα δεηήκαηα απηά πξέπεη λα ζπδεηεζνχλ θαη λα δηεπθξηληζηνχλ γηα λα μέξνπκε ηη αθξηβψο ππνζηεξίδεη ν θαζέλαο. Τπελζπκίδσ φηη ν Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο έρεη θαηαζέζεη εξκελεία απηψλ ησλ φξσλ ζην Δζληθφ πκβνχιην απφ ην 2009 θαη δελ ππήξμε αληίδξαζε απφ θαλέλα θφκκα. Η άπνςε καο είλαη όηη απηέο νη ζέζεηο ήηαλ θαη ζα παξακείλνπλ ε πξνκεηωπίδα ηνπ Πξνέδξνπ Χξηζηόθηα ζηηο δηαπξαγκαηεύζεηο. Απηέο απνηεινύλ θαη ζέζεηο ηνπ ΑΚΕΛ επεηδή ζπκθσλνύκε κε ηελ νπζία ηνπο. Όπσο ζπκθσλνύκε θαη κε ηελ νπζία ησλ πξνηάζεσλ πνπ θαηέζεζε ν Πξόεδξνο ζηηο ζπλνκηιίεο. Θεωξνύκε όηη πξόθεηηαη γηα πξνηάζεηο πνπ ζηεξίδνληαη ζε δηαρξνληθέο ζέζεηο ηεο ειιελνθππξηαθήο πιεπξάο. Βειηηώλνπλ παιαηόηεξεο πξνηάζεηο. Αμηώλνπλ κε ηνλ πιένλ ζαθή ηξόπν ηελ θαηάξγεζε ηωλ αλαρξνληζηηθώλ εγγπήζεωλ. Δκκέλνπλ ζηελ επηζηξνθή όζν ην δπλαηό κεγαιύηεξνπ αξηζκνύ ειιελνθππξίωλ ππό Διιελνθππξηαθή δηνίθεζε. Πξνηάζζνπλ ην δίθαην δηαρξνληθό καο αίηεκα νη λόκηκνη ηδηνθηήηεο λα έρνπλ ην δηθαίωκα επηινγήο γηα απνθαηάζηαζε ηεο πεξηνπζίαο ηνπο. Δίλαη πξνηάζεηο ζπλελωηηθέο θαη δεκηνπξγνύλ πξνϋπνζέζεηο επίηεπμεο ζπκθωλίαο κε ηνπο ηνπξθνθύπξηνπο αλ δείμνπλ γλήζηα θαη εηιηθξηλή βνύιεζε γηα επίηεπμε ιύζεο ζην Κππξηαθό. 5. Γηεπξπκέλε Σπκκεηνρή ζηηο ζπλνκηιίεο Όπσο αλέθεξα πξνεγνπκέλσο δηάθνξνη επαλέξρνληαη θαηά δηαζηήκαηα ππνβάιινληαο πξνηάζεηο γηα αιιαγή ηεο δηαδηθαζίαο, ή εγθαηάιεηςε δηαρξνληθψλ ζέζεσλ ή αθφκα ζέζεσλ πνπ απνηεινχλ ή ζα έπξεπε λα απνηεινχλ θφθθηλεο γξακκέο γηα ηελ ειιελνθππξηαθή πιεπξά. πκθσλνχκε φηη δελ πξέπεη λα παξακέλνπκε δνγκαηηθά πξνζθνιιεκέλνη ζε ζέζεηο πνπ δηαηππψζακε ζην παξειζφλ αλ φλησο αιιάμνπλ ηα δεδνκέλα. Οχηε φκσο πξέπεη λα επηκέλνπκε δνγκαηηθά ζε ζέζεηο πνπ δελ ηεθκεξηψλνληαη. ΓΗΤ επηκέλεη ζε δηεχξπλζε ησλ ζπλνκηιηψλ κε ηε ζπκκεηνρή Διιάδαο, Ο Σνπξθίαο θαη Δπξσπατθήο Έλσζεο. Δπηκέλεη επίζεο γηα ηελ αλάγθε απαιιαγήο καο απφ ην «δφγκα ηεο θππξηαθήο ηδηνθηεζίαο ησλ ζπλνκηιηψλ». Απηφ ην ππνζηεξίδεη ιέγνληαο φηη νη ζπλνκηιίεο έρνπλ απνηεικαησζεί θαη φηη κε ηε ζπκκεηνρή ηεο Σνπξθίαο ζ απηέο ζα καο δνζεί ε δπλαηφηεηα λα απνθαιχςνπκε ηελ αδηαιιαμία ηεο
18 δηεζλψο. Η επηκνλή καο γηα δηαδηθαζία θππξηαθήο ηδηνθηεζίαο έρεη ηελ έλλνηα φηη δελ ζα απνδερηνχκε ηελ επηβνιή ιχζεο απφ ηα έμσ, θάηη πνπ δέρεηαη θαη ν Γ.Γ. ηνπ ΟΗΔ ζπκπεξηιακβάλνληαο ην θαη ζηελ πξφζθαηε δήισζε ηνπ. Απηφ δε ζεκαίλεη φηη δελ ζέινπκε λα αθνχζνπκε ηδέεο πνπ δελ ζάλαη δεζκεπηηθέο θαη νη νπνίεο ελδερνκέλσο λα κπνξνχζαλ λα γεθπξψζνπλ ην ράζκα ζηηο ζέζεηο ησλ δχν θνηλνηήησλ. φηη αθνξά ηελ πξφηαζε γηα δηεχξπλζε ησλ ζπλνκηιηψλ ζε ηη δηαθέξεη απφ ηελ πξφηαζε ηνπ ΟΗΔ γηα πνιπκεξή ζπλάληεζε ηελ νπνία ν ΓΗΤ θαηαγγέιεη; φηη αθνξά ηελ νπζία ηεο ζέινπκε λα πνχκε ην εμήο: I. Γελ ζεσξνχκε φηη ε αλνρή πνπ επηδεηθλχεη κεξίδα ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο έλαληη ησλ ηνπξθηθψλ ζέζεσλ πεγάδεη απφ άγλνηα ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπο. Αληηζέησο πεγάδεη απφ ην πψο αληηιακβάλνληαη ηελ εμππεξέηεζε ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπο. Χο εθ ηνχηνπ ελδερφκελε ζπκκεηνρή ηεο Σνπξθίαο ζε δηεπξπκέλεο ζπλνκηιίεο δελ δηαθνξνπνηεί ηα δεδνκέλα θαη δελ ζα ηελ εθζέζεη. II. Η ζπκκεηνρή εθπξνζψπνπ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο δελ ζάρεη θαζνξηζηηθή ζεκαζία, αθνχ ε Έλσζε δελ έρεη θνηλή εμσηεξηθή πνιηηηθή κε δεζκεπηηθφ ραξαθηήξα. Οη ρψξεο κέιε ηεο ζα εμαθνινπζήζνπλ λα έρνπλ ηε δηθή ηνπο μερσξηζηή ζέζε. Ο ίδηνο ν ΟΗΔ, παξφιν πνπ θαζνδεγείηαη απφ ζσξεία ζσζηψλ ςεθηζκάησλ, δελ πέηπρε λα ιεηηνπξγήζεη αληηθεηκεληθά, πψο ζα ην πεηχρεη λα ηελ εθζέζεη; III. Η ζέζε καο δελ ζα ηζρπξνπνηεζεί ζηηο δηεπξπκέλεο ζπλνκηιίεο. Αληηζέησο εθείλε πνπ ζα εληζρπζεί ζα είλαη ε ζέζε ηεο ηνπξθηθήο πιεπξάο, πνπ έρεη ζνβαξφ πιενλέθηεκα έλαληη ηεο Διιάδαο. IV. Αλ νη δηεπξπκέλεο ζπλνκηιίεο απνηχρνπλ δχν ζα είλαη ηα ελδερφκελα. Δίηε ζα καο επηβιεζεί ιχζε απφ ηα έμσ, είηε ζα ηεξκαηηζηνχλ νη ζπλνκηιίεο νδεγψληαο ζε παγίσζε ησλ ηεηειεζκέλσλ θαη νξηζηηθνπνίεζε ηεο δηρνηφκεζεο. Δίλαη γη απηνχο ηνπο ιφγνπο πνπ δηαθσλνχκε κε ηελ πξφηαζε ηνπ ΓΗΤ. Γ. Γεληθά ρφιηα Σνπνζεηήζεηο φπσο απηή ηνπ θ. Αλαζηαζηάδε γηα «απνθεληξσκέλε νκνζπνλδία» φηη «εθείλν πνπ ηνπο θνπξάδεη (ηα ΗΕ θαη ηελ ΕΕ) είλαη ην γεγνλόο πσο εδώ θαη 36 ρξόληα ζπλερώο κηινύκε γηα ηελ επηζπκία καο γηα ιύζε, αιιά κε όξνπο γηα κε απζηεξά ρξνλνδηαγξάκκαηα ή ηα δηάθνξα πξνζρήκαηα πνπ θέξνπκε θαηά θαηξνύο», αθήλνπλ ιαλζαζκέλεο εληππψζεηο γηα ην ηη ζέινπκε θαη πψο ζέινπκε λα ην πεηχρνπκε σο ειιελνθππξηαθή πιεπξά. Παξνκνίσο θαη νη ηνπνζεηήζεηο πνπ θαηά θαηξνχο γίλνληαη απφ εθπξνζψπνπο θαη άιισλ πνιηηηθψλ δπλάκεσλ νη νπνίεο έκκεζα ή άκεζα απνξξίπηνπλ ηε δηδσληθή, δηθνηλνηηθή νκνζπνλδία θαη εηζεγνχληαη αθφκα θαη εγθαηάιεηςε ηνπ ζπκθσλεκέλνπ πιαηζίνπ ιχζεο πξνθαινχλ ζχγρπζε θαη δελ ζηέιλνπλ μεθάζαξα κελχκαηα γηα ηε βνχιεζε καο. Ωο ΑΚΔΛ επηκέλνπκε ζε θάζε έλα μερσξηζηά θαη ζε φια καδί ηα ζηνηρεία πνπ ζπλζέηνπλ ην ζπκθσλεκέλν πιαίζην γηα ηε ιχζε ηνπ Κππξηαθνχ. Μία θαη κφλε θπξηαξρία, πνπ δηαζθαιίδεη φηη ζα ππάξρεη έλα θξάηνο, κε κία θαη κφλε δηεζλή πξνζσπηθφηεηα. Απηή θαζηζηά κφλν ην θξάηνο θαη φρη ηηο πεξηθέξεηεο
19 ππνθείκελν ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ. Μία θαη κφλε ηζαγέλεηα, φπσο ππάξρεη ζε θάζε θξάηνο. Γηδσληθή νκνζπνλδία, ψζηε λα ππάξρνπλ δχν πεξηθέξεηεο ζηελ νκνζπνλδία θαη ε θάζε θνηλφηεηα λα δηνηθεί κία πεξηθέξεηα. Γηθνηλνηηθή νκνζπνλδία, ψζηε λα έρνπλ θαη νη δχν θνηλφηεηεο απνηειεζκαηηθή ζπκκεηνρή ζηα νκνζπνλδηαθά φξγαλα θαη ζηηο απνθάζεηο. Πνιηηηθή ηζφηεηα φπσο ηελ πεξηγξάθνπλ ηα θείκελα ησλ Ηλσκέλσλ Δζλψλ. Απηή ζπλεπάγεηαη απνηειεζκαηηθή ζπκκεηνρή θαη ησλ δχν θνηλνηήησλ ζε φια ηα φξγαλα θαη απνθάζεηο ηεο νκνζπνλδηαθήο θπβέξλεζεο. Δκκέλνπκε φηη κφλν κέζα απφ θππξηαθήο ηδηνθηεζίαο ζπλνκηιίεο, ρσξίο δηαηηεζία θαη ρσξίο ρξνλνδηαγξάκκαηα, κπνξνχκε λα πεηχρνπκε ζε απηή ηε ιχζε. Τπάξρεη άιινο δξφκνο γηα λα θηάζνπκε ζε ιχζε ζην Κππξηαθφ; Καηά ηελ άπνςε καο, φρη. Αλ φκσο θάπνηνη απφ εκάο, πηζηεχνπλ φηη 38 ρξφληα κεηά, κεηά απφ ηφζεο πεξηπέηεηεο πνπ ε θάζε κηα άθελε θαη έλα βαξίδη ζηελ πνξεία ηεο ιχζεο, ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα εγθαηαιείςνπκε ην ζπκθσλεκέλν πιαίζην θαη ηε ζπκθσλεκέλε δηαδηθαζία θαη λα αθνινπζήζνπκε θάηη θαηλνχξην, είκαζηε έηνηκνη λα αθνχζνπκε, λα ζπδεηήζνπκε θαη λα ηνπνζεηεζνχκε κε ηε ινγηθή θαη κε γλψκνλα ηα ζπκθέξνληα ηνπ θππξηαθνχ ιανχ. Καηά θαηξνχο ιέγνληαη δηάθνξα. «Να κελ θνιιάκε ζηηο εηηθέηεο θαη ζηελ νλνκαηνινγία» ιέλε θάπνηνη. Τπελζπκίδνπκε πσο φηαλ ν θ. Νηελθηάο είρε ζέζεη ζην ηξαπέδη ηελ πξφηαζε γηα ζπλνκνζπνλδία, ν Γεληθφο Γξακκαηέαο ηνπ ΟΗΔ ζηελ έθζεζε ηνπ S/1999/707 εκ. 22 Ινπλίνπ 1999, είρε αλαθεξζεί ζε legalistic abstractions θαη artificial labels. Σφηε ζνξπβεζήθακε θαη νδεγεζήθακε δπζηπρψο ζην «φια ζην ηξαπέδη». ήκεξα, ζα πξνηάμνπκε εκείο νη ίδηνη ηέηνηεο αλαθνξέο; Κη αλ θαηαιήμνπκε μαλά ζην ζεκείν ζην νπνίν ήκαζηαλ ηφζα ρξφληα πξηλ, ηη ζα έρνπκε πεηχρεη; «Να ζέηεη ν Πξφεδξνο Υξηζηφθηαο ην θππξηαθφ πξφβιεκα σο πξφβιεκα εηζβνιήο θαη θαηνρήο». Έρνπκε φινη ζηε δηάζεζε καο ηα έγγξαθα ησλ ζέζεσλ πνπ θαηαηίζεληαη ζηηο δηαπξαγκαηεχζεηο. Δηιηθξηλά, ππάξρεη ε πεπνίζεζε φηη ν Πξφεδξνο δελ ζέηεη ζηελ ηνπξθηθή πιεπξά ην ζέκα σο ζέκα εηζβνιήο θαη θαηνρήο; Ή κήπσο δελ ην παξνπζηάδεη έηζη πξνο ηα έμσ; Απφ κηα πξφρεηξε αλαζθφπεζε ηνπ Σχπνπ, ελψπηνλ ηεο Γεληθήο πλέιεπζεο ησλ Ηλσκέλσλ Δζλψλ θάζε ρξφλν, ζε επίζεκεο απνζηνιέο ζην εμσηεξηθφ, ζε εγέηεο θξαηψλ πνπ επηζθέπηνληαη ηελ Κχπξν, ζε απαληήζεηο ηνπ ζε πξνθιεηηθέο δειψζεηο είηε ηνπ θ. Έξνγινπ, είηε ηνπ θ. Δξηνγάλ, ν Πξφεδξνο Υξηζηφθηαο δελ παχεη λα ππελζπκίδεη φηη ε Σνπξθία εγθιεκάηεζε θαη εγθιεκαηεί ζε βάξνο ηεο Κχπξνπ θαη ηνπ ιανχ ηεο. Όηη εηζέβαιε ζηελ Κχπξν θαη εμαθνινπζεί λα θαηέρεη παξάλνκα ην 37% ησλ εδαθψλ καο. «Να δηακνξθσζεί ζρέδην Β». Δίκαζηε έηνηκνη λα αθνχζνπκε ηπρφλ πξνηάζεηο πνπ ππάξρνπλ. Άξαγε ζα σθειήζεη φκσο ηελ Κχπξν ε εκπινθή ζε έλα δεκφζην δηάινγν γηα ην πνην πξέπεη λα είλαη ην ρέδην Β ; Χο ΑΚΔΛ, εδψ θαη θαηξφ εθθξάζακε ηελ άπνςε φηη ζα πξέπεη λα ζπλερίζνπκε λα επαλαβεβαηψλνπκε θαζεκεξηλά θαη κε φιεο καο ηηο δπλάκεηο ηε βνχιεζε καο γηα ιχζε ζηε βάζε αξρψλ. Κη αλ δελ θαηαζηεί εθηθηφ λα εμεπξεζεί ιχζε, ηφηε φιεο νη πξάμεηο καο δελ ζα πξέπεη λα αθήλνπλ ηελ παξακηθξή ακθηβνιία φηη γηα ην αδηέμνδν δελ επζχλεηαη ε
20 ειιελνθππξηαθή πιεπξά, αιιά ε ηνπξθηθή. Έηζη πνπ λα κελ κπνξεί λα βξεη έδαθνο ζηε δηεζλή θνηλφηεηα ε φπνηα πξνζπάζεηα αλαβάζκηζεο ηνπ ςεπδνθξάηνπο. Δπαλαιακβάλσ φκσο φηη είκαζηε έηνηκνη λα αθνχζνπκε πξνηάζεηο θαη ζα ηηο θξίλνπκε απφ ην πεξηερφκελν ηνπο. «Να ππάξμεη αιιαγή ζηξαηεγηθήο θαη ηαθηηθήο, άιιαμαλ ηα δεδνκέλα, λα δηακνξθσζεί λέν πιαίζην ιχζεο». πκθσλνχκε φηη άιιαμαλ ηα δεδνκέλα. Γελ είλαη ηα ίδηα κε απηά πνπ ππήξραλ ην 1977 θαη ην 1979. Άιιαμαλ πξνο ην θαιχηεξν ή πξνο ην ρεηξφηεξν; Αλ ήηαλ πξνο ην θαιχηεξν, ην Κππξηαθφ ίζσο λα ήηαλ ιπκέλν πξν πνιινχ. Αλ απηή ηε ζηηγκή, κε ηελ Διιάδα αζζελή νηθνλνκηθά θαη πνιηηηθά θαη ηελ Σνπξθία ζε ηζρπξή ζέζε θαη κε ηνλ επξχηεξν ζπζρεηηζκφ δπλάκεσλ δηεζλψο, επηρεηξήζνπκε λα αιιάμνπκε ην πιαίζην επίιπζεο ηνπ Κππξηαθνχ ππάξρεη θαλέλαο πνπ λα καο εγγπάηαη φηη ζα πεηχρνπκε θάηη θαιχηεξν; Αο απνξξίςνπκε ηε δηδσληθή, δηθνηλνηηθή νκνζπνλδία αχξην ην πξσί. Γηα λα επηδηψμνπκε φκσο ηη θαη έρνληαο πνηνπο ζην πιεπξφ καο; Η δηθή καο πεπνίζεζε είλαη φηη ην κφλν απνηέιεζκα κηαο ηέηνηαο θίλεζεο ζα είλαη λα θαηαξξαθσζεί ε αμηνπηζηία καο δηεζλψο θαη λα επηηξαπεί ζηελ Σνπξθία θαη ζηελ ηνπξθνθππξηαθή εγεζία λα απεγθισβηζηεί απφ ηε ζπκθσλεκέλε βάζε ιχζεο, νδεγψληαο ηελ Κχπξν κε καζεκαηηθή αθξίβεηα ζηε δηρνηφκεζε. Απηέο νη απφςεηο δηαηππψλνληαη ηελ ψξα πνπ αθφκα θαη νη πην ζηαζεξνί ππνζηεξηρηέο καο ζηε δηεζλή θνηλφηεηα, καο ζπκβνπιεχνπλ λα επηκείλνπκε ζην ζπκθσλεκέλν πιαίζην ιχζεο. Δίλαη πξνθαλέο φηη ππάξρνπλ θφκκαηα θαη πξφζσπα πνπ δηαθσλνχλ κε ην ζπκθσλεκέλν πιαίζην ιχζεο. Σν έληηκν ζάηαλ λα ην πνπλ θαζαξά ζηνλ θππξηαθφ ιαφ θαη λα ζέζνπλ ηηο δηθέο ηνπο επηινγέο ελψπηνλ ηνπ γηα λα απνθαζίζεη. «Να εμαπνιχζεη δηεζλή εθζηξαηεία ν Πξφεδξνο Υξηζηφθηαο». Πνηέ πξνεγνπκέλσο δελ έγηλαλ ηφζα ζην δηεζλή ρψξν. Δίκαη βέβαηνο φηη κπνξεί λα καο δνζνχλ ζπγθεθξηκέλνη αξηζκνί γηα ηηο δηεζλείο επαθέο ηνπ Πξνέδξνπ Υξηζηφθηα. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθνί νη αξηζκνί πνπ παξαηέζεθαλ ην 2011. Μέζα ζε 3 ρξφληα πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζπλνιηθά 78 επηζθέςεηο ζην εμσηεξηθφ ζε άιιεο ρψξεο ή δηεζλή θφξα. Τπνδερζήθακε ζηελ Κχπξν 25 επίζεκεο επηζθέςεηο αξρεγψλ θξαηψλ θαη Κπβεξλήζεσλ απφ ην εμσηεξηθφ. Έγηλαλ δεθάδεο επαθέο ζηηο ηέζζεξηο Γεληθέο πλειεχζεηο ηνπ ΟΗΔ ζηε Νέα Τφξθε. Ο Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο γίλεηαη δεθηφο ζε επξσπατθφ επίπεδν κε ζέξκε. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ε πξφζθιεζε απφ ηε ζνζηαιηζηηθή νκάδα ζην Δπξσθνηλνβνχιην. Τπνζηεξίδνπλ θάπνηνη φηη δελ έρεη ζεκαζία ε πνζφηεηα αιιά ε πνηφηεηα ησλ επαθψλ. Να ππνζέζνπκε φηη είλαη νη πνηνηηθέο επαθέο πνπ είρε ε Κπβέξλεζε ηνπο πνπ καο νδήγεζαλ ζην ρέδην Αλάλ; «Τπάξρεη ειιηπήο ελεκέξσζε ησλ κειψλ ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ». Σν Ννέκβξην ηνπ 2008 ήηαλ ζρεδφλ απαίηεζε φισλ ησλ κειψλ ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ λα ζπλεδξηάδεη ην ζψκα αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα, ηνπιάρηζηνλ κία θνξά ην κήλα ή θάζε δχν κήλεο. Απφ ην 2008 κέρξη ην 2011, ην ψκα ζπλεδξίαζε πέξαλ απφ ηξηάληα θνξέο ελψ έγηλαλ θαη αξθεηέο ζπζθέςεηο ηνπ πκβνπιίνπ ησλ Αξρεγψλ. Όια ηα ζρεηηθά έγγξαθα ζρεηηθά κε ηηο ζέζεηο πνπ θαηαζέζακε σο ειιελνθππξηαθή πιεπξά δφζεθαλ ζηα κέιε ηνπ ψκαηνο. Η ελεκέξσζε πνπ γίλεηαη είλαη νινθιεξσκέλε. Γελ ζα δηαθσλήζσ φηη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ε ζπλελλφεζε ζα κπνξνχζε λάηαλ θαιχηεξε. Αο πξνβιεκαηηζηεί φκσο