ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΙΚΤΥΟ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2008 2009 ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΘΗΕΝΟΥ Κ.Α. Συντονιστική Οµάδα 1. Νίκη Παντελή Πεττεµερίδου (Συντονίστρια) 2. Άντρη Ζωρζή 3. Ρολάνδος Ιεροδιακόνου 4. Πανίκκος Γιαννακού (Επισκέπτης Υγείας) 5. Γεωργία Οικονόµου (Εκπρόσωπος Συνδέσµου Γονέων) Το ηµοτικό Σχολείο Αθηένου Κ.Α., από την περασµένη σχολική χρονιά 2007-2008, ανήκει στο Ευρωπαϊκό ίκτυο Σχολείων Προαγωγής της Υγείας. Το θέµα µε το οποίο πρωτοασχολήθηκε ήταν «Εαυτός Αυτοαποκάλυψη και Συναισθήµατα». Κατά τη διάρκεια της φετινής σχολκής χρονιάς 2008-2009 αποφασίστηκε όπως συνεχιστεί η υλοποίηση των στόχων, έτσι όπως τέθηκαν από πέρσι, αλλά ταυτόχρονα θα δοθεί έµφαση και στην ανάπτυξη των διαπροσωπικών σχέσεων των µαθητών. Συγκεκριµένα οι Α τάξεις θα ασχοληθούν περισσότερο µε τη «Γνωριµία µε τον Εαυτό µας Αυτοαποκάλυψη» και οι Β και Γ τάξεις (περσινές Α και Β, οι οποίες είχαν κάνει αρκετές δραστηριότητες γύρω από αυτό το θέµα, φέτος να ασχοληθούν περισσότερο µε τη «Γνωριµία µε τα Συναισθήµατά µας Ανάπτυξη των ιαπροσωπικών Σχέσεων των παιδιών». Έτσι το θέµα µας θα διαφοροποιηθεί ως εξής: «ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΜΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ» ΣΤΟΧΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Τα παιδιά: 1. Να γνωρίσουν τα συναισθήµατα τόσο τα δικά τους όσο και των γύρω τους (καλλιέργεια Συναισθηµατικού Λεξιλογίου) καθώς και τα αποτελέσµατα της παράβλεψης των συναισθηµάτων αυτών. 2. Να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους και τους συµµαθητές τους και να αποκτήσουν περισσότερους φίλους.

3. Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας και να βελτιώσουν την επικοινωνία µε τους συµµαθητές, τους δασκάλους αλλά και τους γονείς τους. 4. Να αναγνωρίσουν και να αποδέχονται τη διαφορετικότητα των ατόµων και να µην τα αποµονώνουν (διαφορετικό φύλο, διαφορετική φυλή εθνότητα ικανότητες ανάγκες). 5. Να αναπτύξουν πνεύµα ισοτιµίας, συνεργασίας, συµµετοχής και αλληλεγγύης µε όλα τα παιδιά της τάξης και του σχολείου. 6. Να αναγνωρίζουν τις βασικές ψυχολογικές ανάγκες που γίνονται η αιτία συγκρούσεων και να αναπτύξουν δεξιότητες επίλυσης συγκρούσεων χωρίς επιθετικότητα. Προγραµµατιζόµενες ραστηριότητες Α) «Ο Εαυτός µου Γνωριµία µε τους συµµαθητές µου 1. Συµπλήρωση της συγγραφής Φύλλων εργασίας και έκδοση του ιδακτικού Υλικού σε βιβλιαράκια µε τίτλο: «Ο Εαυτός µου», ««Πώς νιώθω;», «Γνωριµία µε τα Συναισθήµατά µας» «Φιλία και Συνεργασία». Το βιβλιαράκια και τα φύλλα εργασίας περιέχουν τις ακόλουθες δραστηριότητες: (α) Κατασκευή µαθητικής ταυτότητας και «Μάντεψε ποιος είµαι». Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι να δει ο καθένας κατά πόσο γνωρίζει τους συµµαθητές του, να βρουν κοινά στοιχεία µε άλλα παιδιά και να γίνουν φίλοι. Αυτοπαρουσίαση Η ταυτότητά µου (φωτογραφία, εµφάνιση, χαρακτήρας, ταλέντα, ενδιαφέροντα, οι δυνατότητες και οι αδυναµίες µου, ποια πρόσωπα αγαπώ, τι θέλω να πετύχω, αγαπηµένο φαγητό, ποτό, ζώο, έργο στην τηλεόραση, παιχνίδι, µάθηµα κλπ Γιατί είµαι ξεχωριστός; Μπορώ / Ξέρω / Είµαι... Η προσωπική µου ασπίδα τα δυνατά µου σηµεία, Τα προτερήµατά µου/ µια επιτυχία µου/ τι θέλω να πετύχω/ Τα πρόσωπα που αγαπώ ή θαυµάζω/ τα ελαττώµατά µου/ θα προσπαθήσω να... ετι µε κάνει να είµαι χαρούµενο/ λυπηµένο/ θυµωµένο όταν... Νιώθω µόνος/ ήρεµος/ ότι µε αγαπούν όταν... Ενθουσιάζοµαι/ ζηλεύω όταν..., Μετάνιωσα όταν... Ντράπηκα όταν... Γίνοµαι καλύτερος αν...και θέτω αυτούς τους στόχους). Σε κύκλο µετά παρουσιάζεται η µαθητική ταυτότητα και οι άλλοι µαθητές καλούνται να βρουν το µαθητή της ταυτότητας.

(β) Απόκτηση προσωπικού χώρου του κάθε παιδιού στην πινακίδα της τάξης Το κάθε παιδί αποκτά δικό του προσωπικό χώρο στην πινακίδα της τάξης και εκεί τοποθετεί ότι σχετίζεται µε τα ενδιαφέροντα, τις προτιµήσεις, τα αγαπηµένα του πράγµατα, τις δηµιουργίες του. Έτσι τα παιδιά γνωρίζουν καλύτερα το ένα το άλλο. (γ) ηµιουργία αφίσας για αυτοπαρουσίαση. Τα παιδιά µπορούν να παρουσιάσουν τον εαυτό τους κατασκευάζοντας µια αφίσα µε κολλητική. δ) Ο Εαυτός µου και οι Άλλοι (προτερήµατα ελαττώµατα). Τα παιδιά καταγράφουν τα προτερήµατα του κάθε συµµαθητή τους. Το κάθε παιδί δηµιουργεί µετά καταλόγους: α) Με τα προτερήµατα του (προσθέτοντας και αυτά που πιστεύει ο ίδιος). β) Με τα ελαττώµατα του. ε) Παιχνίδια και συζήτηση στον Κύκλο α) Απαντούν σε ερωτήσεις των συµµαθητών του για τον εαυτό τους. β) Όταν βλέπω τον / την. νιώθω ωραία γιατί (κάτι που εκτιµώ, θαυµάζω, θυµήθηκα κάτι που έκανε). Στον κύκλο γίνεται συζήτηση για τα χαρακτηριστικά και τις καλές συνήθειες των παιδιών που βοηθούν στην ανάπτυξη των διαπροσωπικών σχέσεων και σ αυτά που πρέπει να βελτιώσουν. Επίσης τα παιδιά µαζί µε τους δασκάλους τους µπορούν να παίξουν διάφορα παιχνίδια που έχουν να κάνουν µε την περιγραφή των συναισθηµάτων του κάθε παιδιού, αλλά και µε το να συµµεριστούν τα συναισθήµατα των άλλων. (α) «Ο Κύβος µε τις φατσούλες» (β) «Κοκόρια και Περιστέρια» (γ) «Έτσι νιώθεις σήµερα;» (δ) «Πες µου κάτι να νιώσω καλά» Β) «Συναισθήµατα» Καρτέλες Συναισθηµάτων: «Τι σε κάνει να νιώθεις χαρά, λύπη, φόβο;» κλπ ή «Πώς θα αισθανόσουν αν...;» Καταγραφή και συζήτηση για το τι

κάνει τα παιδιά χαρούµενα, λυπηµένα, φοβισµένα, θυµωµένα κλπ (σε κύκλο). Ανεύρεση λύσεων σε αρνητικά συναισθήµατα. (α) Το αλφάβητο των συναισθηµάτων. Στη δραστηριότητα αυτή µπορεί να αξιοποιηθεί και το πρόγραµµα Kidspiration του Η.Υ. (β) To θερµόµετρο των συναισθηµάτων ( ιάκριση Θετικών και Αρνητικών συναισθηµάτων) (γ) Ζωγραφίζουµε ή χρωµατίζουµε τα συναισθήµατά µας. (δ) Κόβουµε και κολλούµε από τα περιοδικά εικόνες ανθρώπων που τους οδηγούν στο να κάνουν υποθέσεις για τα συναισθήµατα που βιώνουν τη δεδοµένη στιγµή τα πρόσωπα της εικόνας, καθώς και υποθέσεις για το τι µπορεί να συνέβη προηγουµένως σε αυτούς τους ανθρώπους για να οδηγηθούν σε αυτή τη στάση σώµατος και προσώπου. Χρησιµοποιών τη µοιράζονται στην οµάδα και την καλύτερη την επιλέγουν για να τη δραµατοποιήσουν. (ε) Θεατρικό παιχνίδι Τα παιδιά να δραµατοποιήσουν τις ιστορίες που συζητήθηκαν ή άλλες δικές τους µε στόχο η έκφραση των συναισθηµάτων (θετικών και αρνητικών) µε ταυτόχρονη ανάπτυξη µηχανισµών που οδηγούν στον έλεγχο των αρνητικών συναισθηµάτων. (ε.1) Ακρόαση ιστοριών σχετικών µε τα συναισθήµατα, συνέχιση των ιστοριών, δραµατοποίηση, αλλαγή του τέλους, παροχή βοήθειας προς τα πρόσωπα της ιστορίας. (ε.2.) Παντοµίµα: Παρουσίαση του τρόπου µε τον οποίο αντιδρούν εκφράζοντας κάποιο συγκεκριµένο συναίσθηµα. (ζ) Καρτέλες για έκφραση συναισθηµάτων. Αναφορά προσωπικών περιπτώσεων όπου παρουσιάζονται κάποια συναισθήµατα. (ανεύρεση κοινών συµπεριφορών). (η) Κουτί ή Μουσείο της Χαράς. Τα παιδιά φέρνουν στην τάξη και παρουσιάζουν δικά τους αγαπηµένα πράγµατα (αντικείµενα, παιχνίδια, φωτογραφίες, βιβλία) που τους κάνουν χαρούµενους και τα τοποθετούν στο Κουτί ή Μουσείο της Χαράς.

(θ) Πέταλα λουλουδιών. Καταγράφουν στα πέταλα ενός λουλουδιού τι σηµαίνει για τον καθένα «η χαρά» και ανταλλάζουν λουλούδια. Τα τοποθετούν στο λιβάδι της χαράς. (ι) Μετά από το διάλειµµα. Πώς νιώθω µετά από το παιχνίδι στην αυλή. (Θετικά αρνητικά συναισθήµατα). (κ) «Γλύπτης γλυπτά». Ένα παιδί που ορίζεται ως γλύπτης φτιάχνει το γλυπτό του (που είναι τα άλλα παιδιά της οµάδας) σύµφωνα µε την ιδιότητα που του δίνεται (ένας µαθητής που ήρθε αδιάβαστος στο σχολείο και το ανακαλύπτει ο δάσκαλος). Παρατηρούν τα γλυπτά και µαντεύουν τι παριστάνουν δίνοντας έµφαση στα συναισθήµατα που «διαβάζουν» στα πρόσωπα των γλυπτών. (λ) Φωτεινός Σηµατοδότης µε στόχο τον έλεγχο των αρνητικών συναισθηµάτων (Κόκκινο= σταµατώ, πορτοκαλί= σκέφτοµαι ήρεµα, πράσινο= συνεχίζω) Κατασκευή προσωπικής ασπίδας γράφοντας το πώς θα µπορέσουν να ελέγξουν τα αρνητικά συναισθήµατά τους και να λύσουν ειρηνικά µια διαφορά. Π.Χ. Μοιράσου και περίµενε τη σειρά σου, Πες τους να σταµατήσουν, Αγνόησέ το, Αποχώρησε, Περίµενε και ηρέµησε, Ασχολήσου µε κάτι άλλο, Μίλησε για το πρόβληµα, Κάνε µια συµφωνία, Ζήτα συγνώµη κλπ. Γ) «Ανάπτυξη ιαπροσωπικών Σχέσεων Φιλία» (α) Χάρτινη καρδούλα Καταγράφουν σε µια χάρτινη καρδούλα τι σηµαίνει για τον καθένα «η φιλία» και ανταλλάζουν καρδούλες. Τις κρεµάζουν στο δεντράκι της φιλίας. (β) Ποια είναι η φιλική συµπεριφορά; (β.1.) Καρτέλες µε εικόνες για συζήτηση (οι εικόνες δείχνουν φιλική συµπεριφορά). Τα παιδιά σε οµάδες δηµιουργούν µια δική τους ιστορία µε βάση τις εικόνες. (β.2.)ταξινόµηση εικόνων που δείχνουν φιλική και µη φιλική συµπεριφορά. Συζήτηση για τους τρόπους επίδειξης φιλικής συµπεριφοράς. Τι θα µπορούσαν να κάνουν τα ίδια τα παιδιά. Έκφραση συναισθηµάτων.

(γ) Παιχνίδι των κρυµµένων φράσεων: Εντοπίζουν πού βρίσκονται οι κρυµµένες φράσεις οι οποίες αναφέρονται σε καλές διαπροσωπικές σχέσεις και τις διαβάζουν µεγαλόφωνα. (δ) Συνταγές φιλίας. Συγγραφή συνταγών για το πώς κάνεις ένα καλό φίλο ή πώς να έχεις µια καλή συνεργασία ή καλές σχέσεις µε τους άλλους. (ε) Ζωγραφιές στους καλούς µου φίλους Κατασκευή ζωγραφιών και συγγραφή κειµένων για τον καλύτερο / καλύτερούς τους φίλους. (στ) Παρακολούθηση βιντεοκασέτας ή κινηµατογραφικής παράστασης µε δείγµατα καλών διαπροσωπικών σχέσεων παραδειγµατισµός π.χ. Αποσπάσµατα από το έργο «Το µικρό σπίτι στο λιβάδι». (ζ) Ανταλλαγή επισκέψεων Τα παιδιά ενθαρρύνονται να πηγαίνουν στα γενέθλια των συµµαθητών τους. Τα παιδιά αφού αποκτήσουν φίλους ανταλλάζουν µεταξύ τους επισκέψεις ή πηγαίνουν µαζί στο γήπεδο, το θέατρο, τον κινηµατογράφο (εµπλοκή γονιών). (η) Η αφίσα της φιλίας Κατασκευή (από τα παιδιά της κάθε τάξης) της «µασκότ της φιλίας». Μπορεί να είναι χάρτινη µεγάλη φιγούρα ή τρισδιάστατη. (θ) Παιχνίδια στη σχολική αυλή Ενθάρρυνση των παιδιών να παίζουν οµαδικά παιχνίδια το διάλειµµα καθώς και µε τα παραδοσιακά παιχνίδια που κατασκευάσαµε στο πάτωµα του πλακόστρωτου (λαβύρινθος, βασιλέας, φιδάκι). (ι) Πρόσκληση στο σχολείο γονιών και παππούδων - Οµαδική Συνέντευξη µε θέµα «Αναµνήσεις από τους φίλους µου των παιδικών µου χρόνων». Τα παιδιά παίρνουν συνέντευξη από τους γονείς τους και µαθαίνουν για τον καλύτερο τους φίλο ή καλούν στο σχολείο γονείς που είναι φίλοι µεταξύ τους για να τους µιλήσουν για τις θετικές εµπειρίες από τη φιλία τους. (κ) Έµφαση στην οµαδική συνεργατική µάθηση στην τάξη. Μετά από µια οµαδική εργασία (στην τάξη, στο σχολείο, σε επίσκεψη) γίνεται συζήτηση για το πώς νιώθουν, τι κατάφεραν, τις δυσκολίες που αντιµετώπισαν (παπούτσι επίλυσης προβληµάτων). (λ) ιαπολιτισµικός διάλογος Στο πλαίσιο διαφόρων εκδηλώσεων παρουσιάζονται ήθη, έθιµα, θρησκευτικές αντιλήψεις, παιχνίδια, παραδόσεις

διαφόρων κοινοτήτων και χωρών από τους ίδιους ή τους γονείς τους (από κατεχόµενα χωριά ή από άλλες χώρες). (λ.1.) ραµατοποίηση.μέσα από ποικίλες δραστηριότητες, τα παιδιά να αποκτήσουν κοινές εµπειρίες (οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές, γευστικές και κινητικές). Οι δραστηριότητες µπορούν να γίνουν διαθεµατικá ή στo πλαίσιο κάποιου µαθήµατος ή ευκαιριακά στο πλαίσιο κοινών εκδηλώσεων (Χριστούγεννα, Σήκωσες, Καθαρά ευτέρα, Πάσχα). Τα παιδιά θα έρθουν σε επαφή µε χορούς, τραγούδια συνταγές φαγητά, φωτογραφίες, στολές ενδυµασίες από διάφορες χώρες. ) Καθιέρωση «Ηµέρας Φιλίας» Την ηµέρα αυτή τα παιδιά: 1. Θα παρουσιάσουν εργασίες, ποιήµατα, παραµύθια, αφίσες σχετικά µε το θέµα µας, που έφτιαξαν οι ίδιοι. 2. Θα παρουσιάσουν χορογραφίες ή τραγούδια που ετοίµασαν µε φίλους τους. 3. Θα παρακολουθήσουν και συµµετάσχουν σε παραδοσιακά παιχνίδια, χορούς, τραγούδια και άλλα έθιµα του τόπου µας και άλλων χωρών. 4. Θα ετοιµάσουν τα γλυκάκια ή τα σάντουιτς της «χαράς» ή της «φιλίας» ή θα φτιάξουν παραδοσιακά φαγητά και γλυκά. 5. Θα ετοιµάσουν το πανό της φιλίας µε ζωγραφιές και σκέψεις για τη φιλία και τη συνεργασία ή θα φτιάξουν ζωγραφιές στους τοίχους του σχολείου ή θα φτιάξουν µασκότ διαφόρων χωρών. 6. Θα λάβουν µέρος σε «θεατρικό παιχνίδι» και «παιχνίδια σε κύκλο». 7. Θα παίξουν το οµαδικό παιχνίδι του κρυµµένου θησαυρού. * Τη µέρα αυτή τα παιδιά θα έρθουν στο σχολείο µε εξωσχολικά ρούχα και χωρίς βαλίτσες. Τα τµήµατα θα «σπάσουν» και θα δηµιουργηθούν 6 οµάδες παιδιών που θα περνούν εκ περιτροπής από όλες τις δραστηριότητες. Θα είναι προσκαλεσµένοι να παρακολουθήσουν και να συµµετάσχουν και οι γονείς. * Κάθε τάξη θα λάβει µέρος σε όσες από τις πιο πάνω δραστηριότητες επιλέξει. Στη «Μέρα Φιλίας και Συνεργασίας» θα συµµετάσχουν όλες οι τάξεις. Εκτός από τις πιο πάνω δραστηριότητες, θα καταβληθεί προσπάθεια να γίνει και Εµπλοκή των δραστηριοτήτων του προγράµµατος µέσα στα µαθήµατα του Αναλυτικού Προγράµµατος, κυρίως των Ελληνικών και των Θρησκευτικών. Έκφραση συναισθηµάτων µε αφορµή τα κείµενα που διδάσκονται ή και για επίκαιρα θέµατα Π.Χ. δυστυχήµατα, εθνικές επετείους (Αρκετά κείµενα του καινούριου Ελλαδικού Ανθολογίου «Λογοτεχνικών Κειµένων Α και Β ηµοτικού, Το

ελφίνι» προσφέρονται για την κάλυψη των στόχων. Π.Χ. «Η γελαστή Οικογένεια» σ. 12, «Θα σ αγαπώ ό,τι κι αν γίνει», σ. 22, «Ο παππούλης», σ. 24, «Η πρώτη µέρα στο σχολείο», σ. 30, «Ξ όπως ο Ξιφίας», σ. 35, «Το στοίχηµα», σ. 39, «Ψέµα πρωταπριλιάτικο», σ. 42, «Φοβάµαι», σ. 45, «Η αλφαβήτα δίχως ρο», σ. 48, «Οι µεγάλοι είναι πολύ περίεργοι», σ. 50. Η Β τάξη µπορεί να επεξεργαστεί και τα κείµενα «Μια οικογένεια πολύ πεισµατάρα», βιβλίο «Η Γλώσσα µου», Β τεύχος, σ. 30 και «Το µικρό Κάπα και το µεγάλο Κάπα από την Καππαδοκία», σ. 60 και το κείµενο από το παλιό Ανθολόγιο «Οι δύο κατσίκες σ ένα γεφύρι», σ. 38. Για την Γ τάξη µπορεί να γίνει επέκταση και καλλιέργεια συναισθηµατικού λεξιλογίου µε αφορµή τα κείµενα: Α Τεύχος: «Αγαπητό µου Ηµερολόγιο», σ. 28, «Η φίλη µας η Αργυρώ», σ. 32, «Στον Πόλεµο του 1940», σ. 79 Β Τεύχος: «Ο εγωιστής Γίγαντας», σ. 27, «Από το Ηµερολόγιο του Ελτόν», σ. 46, «Το χαρούµενο λιβάδι», σ. 49, Γ Τεύχος: «Ένα παιδί γράφει στο Θεό» σ, 60. Από το Ελλαδικό Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειµένων για την Γ και τάξη µπορούν να αξιοποιηθούν: «Η αιµοδοσία», σ. 135, «Ένας αλλιώτικος ποδοσφαιρικός αγώνας», σ. 143 ) Στην Γ τάξη θα δοθεί επίσης έµφαση στα συναισθήµατα που προκαλεί η καταπάτηση των Ανθρωπίνων ικαιωµάτων στην Κύπρο µας (π.χ. αγανάκτηση, λύπη, αδικία κλπ) Μπορούν να επεξεργαστούν κείµενα από σχετικά φυλλάδια καθώς και από το Κυπριακό Ανθολόγιο «ηµοτικό Σχολείο η Φωλιά», σ. 38 «Η σπασµένη κούκλα», σ. 41, «Τα βοµβαρδιστικά», σ. 62 «Η Μάνα του αγνοούµενου», σ. 73. και από το Ελλαδικό Ανθολόγιο «Χαρούµενοι Χαρταετοί», σ. 115, «Αιγιαλούσα», σ. 119. Προγραµµατιζόµενη Αξιολόγηση Πριν την εφαρµογή του προγράµµατος θα γίνει παρατήρηση και καταγραφή των παιδιών που παίζουν µόνα τους και δεν έχουν φίλους κατά τη διάρκεια του διαλείµµατος καθώς και οι συγκρούσες, που τυχόν υπάρχουν µεταξύ των µαθητών κατά τις ώρες κοινωνικής αλληλεπίδρασης (οµαδικές εργασίες, παιχνίδια στην ώρα της Γυµναστικής, διαλείµµατα). Στο τέλος της σχολικής χρονιάς θα γίνει πάλι αξιολόγηση µε γενική παρατήρηση καταγραφή σύγκριση της συµπεριφοράς των παιδιών που αξιολογήθηκαν αρχικά ως µοναχικά π.χ. έχουν κάνει φίλους; Έχουν αναπτύξει επαρκώς τις διαπροσωπικές τους σχέσεις; Έχουν όµορφες σχέσεις; Τι κάνουν και τι λένε; Είχαν συµµετάσχει µε κέφι στις δραστηριότητες του προγράµατος;