Πώς μπορούν να συμβάλλουν οι ψυχολογικές παρεμβάσεις στην Καρδιαγγειακή νόσο Ανδρέας Φλωράκης Βιολόγος, Ψυχίατρος, PhD, Γ.Ν. Ελευσίνας Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία Σεμινάρια Εργασίας Θεσσαλονίκη 2 ος / 2019
Κατάθλιψη Ψυχοπαθολογία που σχετίζεται με την εκδήλωση και την πορεία Επιθετικότητα, θυμός Συμπεριφορά τύπου Α (ευερεθιστότητα, ανυπομονησία, επιθετικότητα, ανταγωνιστικότητα, απαιτητικό πρόγραμμα) Οξεία εγκατάσταση Άγχους Συνεχές άγχος Επιδείνωση όταν συνδιάζονται με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επιπεδο και απουσία κοινωνικής υποστήριξης
Κλινική εικόνα Κατάθλιψης 12-20% του πληθυσμού θα βιώσει ένα καταθλιπτικό επεισόδιο Σε μελέτες διδύμων κληρονομικότητα 37% Για 14 ημέρες παρατηρείται καταθλιπτικό συναίσθημα ή/και ανηδονία με συνολικα πέντε από τα παρακάτω συμπτωματα: Καταθλιπτικό συναίσθημα Ανηδονία Ανορεξία με απώλεια ή όχι σωματικού βάρους Αϋπνία ή υπερυπνία Ψυχοκινητική ανησυχία ή επιβράδυνση Αίσθημα κόπωσης ή απώλεια ενεργητικότητας Διαταραχή της προσοχής και της συγκέντρωσης Δυσκολία στη λήψη αποφάσεων Ιδέες αυτομομφής ή παθολογικής ενοχής Αυτοκαταστροφικός ιδεασμός
Συσχέτιση CAD - Κατάθλιψης Ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου σε υγιείς Αυξημένη ανοσοβιολογική δραστηριότητα Διαταραχές του ρυθμού (πιθανόν λόγω αυξημένης δραστηριότητας του συμπαθητικού) Μειωμένη σωματική δραστηριότητα Μεγαλύτερη κατανάλωση καπνού Επιβλαβείς διατροφικές συνήθειες Διαταραχή του HPA άξονα
Η θεραπεία είναι σημαντική Kaplan and Sadock s Comprehensive Textbook of Psychiatry, 2017
Πολυπαραγοντικές παρεμβάσεις σε ασθενείς με καρδιοπάθεια 4-6 εβδομάδες μετά το επεισόδιο Ιατρική παρακολούθηση, αλλαγές στον τρόπο ζωής, ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις Βελτίωση στην ποιότητα ζωής Μείωση εισαγωγών Μείωση στη καταθλιπτική συμπτωματολογία Καλύτερη συνεργασία στη θεραπεία Καλύτερη λειτουργικότητα Βελτίωση ως προς τους παράγοντες κινδύνου Σε ασθενείς που προϋπήρχε καταθλιπτική συμπτωματολογία είναι αναγκαίες οι ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις Biffta et al. 2009, Stauber et al. 2013
Παράγοντες που επηρεάζουν την ολοκλήρωση και αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων Κατάθλιψη Ψυχική ανησυχία που αφορά στην καθημερινότητα Πιθανόν το άγχος Κοινωνική απόσυρση Το κίνητρο του ασθενούς Αξιολόγηση κατά το εξιτήριο και στις επανεξετάσεις, ξεκινώντας από την πρώτη Ziegelstein et al. 2000, Davies et al. 2010, Nicholson et al. 2006
Δυσκολία στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων Ετερογένεια των ασθενών Ετερογένεια στη βαρύτητα της ψυχοπαθολογίας Ακριβής προσδιορισμός της παρέμβασης Δοσολογία της παρέμβασης Ετερογένεια στους χρόνους παρακολούθησης Ετερογένεια στα μετρούμενα μεγέθη Ετερογένεια στον τρόπο μέτρησης
Δυσκολία στην εύρεση των μεθόδων παρέμβασης Ψυχολογικές παρεμβάσιες με μέτρια ή μικρά αποτελέσματα στη βελτίωση του άγχους και της κατάθλιψης που όμως δεν απεικονίζονται στη βελτίωση της διαχείρισης του θυμού και της συμπεριφοράς. Μείωση του ποσοστού των θανάτων από καρδιαγγειακή νόσο (Whalley et al. 2011) Η Γνωσιακή Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία βοηθά σε σχέση με την Επίλυση προβλημάτων, την εκπαίδευση στα θέματα της ασθένειας, την αξιοποίηση δεξιοτήτων, σε συνδιασμό με την κοινωνική υποστήριξη, στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης (Dickens et al. 2013, Davidson et al. 2010) και την άσκηση (Woltz et al. 2011)
Δυσκολία στην εύρεση των μεθόδων παρέμβασης Τα SSRI s αποτελούν ασφαλή θεραπεία και ο συνδιασμός φαρμακοθεραπείας με τεχνικές επίλυσης προβλημάτων βοηθά τους ασθενείς (Mavrides and Nemeroff, 2013) Ίσως να βοηθά η αντιμετώπιση του άγχους με μεθόδους διαλογισμού (Abbott et al. 2014) Αντιφατικά αποτελέσματα όταν συμμετέχει το άμεσο περιβάλλον του ασθενούς (Abbott et al. 2014, Whalley et al. 2011)
Σύντομες συνεδρίες Μία συνεδρία δια ζώσης κατά τη νοσηλεία Επικοινωνία μέσω τηλεφώνου ή σύντομες δια ζώσης συνεδρίες, έξι ή περισσότερες σε διάρκεια 3-12 μηνών με έμφαση στην ψυχοεκπαίδευση Βελτίωση ως προς την καταθλιπτική συμπτωματολογία τη διαχείρηση του άγχους, του θυμού, της επιθετικότητας και την ποιότητα ζωής των ασθενών (Roncella et al. 2013, Dekker et al. 2012, Nyclisek et al. 2014) Δεν έχουν γίνει μεταναλύσεις
Κοινωνική υποστήριξη Κοινωνική υποστήριξη με τηλεφωνική επικοινωνία. Αντιφατικά αποτελέσματα για την προσαρμογή, την καταθλιπτική συμπτωματολογία, τη διαχείριση του άγχους (Colella et al. 2009, Cartwright et al. 2013)
Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις Γνωσιακή Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία Διαπροσωπική ψυχοθεραπεία Συμβουλευτική Επίλυση κοινωνικών προβλημάτων Εστίαση στην πρόληψη της κοινωνικής απόσυρσης Βελτίωση της καταθλιπτικής συνπτωματολογίας, στη διαχείριση του άγχους Δεν έχει γίνει συσχέτιση με την πορεία της καρδιακής πάθησης Mc Gaghlin et al. 2005, Barth et al. 2005, Salminen et al. 2005
Καρδιακή Ανεπάρκεια Ευεργετικά αποτελέσματα στην εξέλιξη της νόσου με τη χρησιμοποίηση SSRI s (Sertraline) Θετικά αποτελέσματα με τις ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις Στη Συγγενή Καρδιακή Ανεπάρκεια αποτελέσματα με Paroxetine. Η Γνωσιακή Συμπεριφορική βοηθά στην καταθλιπτική συμπτωματολογία αλλά όχι στην βελτίωση της καρδιολογικής συμπτωματολογίας
Συμπεράσματα Οι ψυχολογικές και οι ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις έχουν μέτρια αποτελέσματα στην καταθλιπτική και την αγχώδη συμπτωματολογία Δεν είναι βέβαιο σε τι ποσοστό βελτιώνουν την πορεία της καρδιαγγειακής νόσου Δεδομένης της σημασίας της κατάθλιψης στην πορεία της καρδιαγγειακής νόσου πρέπει να εφαρμόζονται και να αξιολογούνται εξατομικευμένα
Η θεραπευτική σχέση Ενημέρωση του ασθενούς με σωστές συνθήκες Δημιουργία κινήτρων με επιμονή στη σημασία της θεραπείας για τον επανέλεγχο της ζωής Στις επανεξετάσεις να δίνεται χρόνος και κίνητρο στον ασθενή για να μιλήσει χωρίς προκατάληψη Χρήση ερωτηματολογίων Ο ασθενής μπορεί να έχει εγκεφαλική μικροαγγειοπάθεια με συνέπεια να παρουσιάζει έκπτωση στις νοητικές του λειτουργίες ή/και Αγγειακή Κατάθλιψη Εκπαίδευση και χρόνος