«Αγροτικό Ζήτημα» ή «Αγροτικό Πρόβλημα» Ο κλασικός ορισμός: 1. Χρόνια υστέρηση του μέσου κατά κεφαλήν ετήσιου εισοδήματος των γεωργών, συγκριτικά με τα εισοδήματα των εργαζομένων στους άλλους τομείς τη οικονομίας 2. Μεγάλη αστάθεια των γεωργικών εισοδημάτων
Η χρόνια υστέρηση του γεωργικού εισοδήματος οφείλεται: Στο μεγάλο πλήθος των μικρών παραγωγών και την ασυμμετρία ισχύος στο αγροτοδιατροφικό σύστημα Στη γρήγορη τεχνολογική εξέλιξη Στη μικρή κινητικότητα των παραγωγικών συντελεστών
Η μεγάλη αστάθεια των γεωργικών εισοδημάτων οφείλεται: Στην εξάρτηση της γεωργίας από το περιβάλλον και το κλίμα Στη μεγάλη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας Στην ανεπαρκή πληροφόρηση, που δημιουργεί αστάθεια στην αγορά Στη, βραχυπρόθεσμα, πολύ ανελαστική προσφορά
Ελλάδα:
1. Όχι πιά έμφαση στην υστέρηση του γεωργικού εισοδήματος 2. Μεταβαλλόμενες και διαφοροποιημένες γεωργικές δομές 3. Διατροφική ασφάλεια 4. Σπανιότητα των πόρων και εξωτερικότητες της γεωργίας
. Table 1: Principal farm operator household finances, by ERS farm typology, 2015 Item Residence Farms Intermediate Farms Commercial Farms All Farms Number of farms 1,215,011 631,942 185,346 2,032,300 Income, median dollars per household Farm income -2,100 788 146,466-765 Off-farm income 82,987 55,750 40,250 67,500 Earned Income 62,500 31,789 22,500 38,270 Unearned Income 24,000 25,013 9,000 25,013 Total household income 82,925 59,102 197,980 76,735 Source: USDA Economic Research Service. Accessed at https://www.ers.usda.gov/webdocs/datafiles/48870/table02.xls?v=42704 Μέσο Εισόδημα όλων των νοικοκυριών: $57,000
ΠΗΓΗ: Επεξεργασία στοιχείων των ΕΟΠ 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Σύνολο Νοικοκυριών=100 77 76 76 75 1987-88 1993-94 1998-99 2004-05 2008 85
ΠΗΓΗ: Επεξεργασία στοιχείων των ΕΟΠ 100% 90% Λοιπές Πηγές 80% 70% Ιδιοπαραγωγ 60% 50% 40% 30% 20% 10% 10.6 8.3 3.1 7.4 44.5 44.1 5.0 11.6 38.8 4.9 11.5 41.2 4.4 11.6 36.2 ή Γεωργ. Προϊόντων Γεωργ. Αποζημιώσει ς Γεωργ. Επιδοτήσεις Γεωργία 0% 1987/88 1993/94 1998/99 2004/05 2008
Επίπεδο γεωργικού εισοδήματος στα κράτη μέλη (2009) Διαφορά εισοδήματος σε σχέση με τους υπόλοιπους οικονομικούς τομείς (Μέσος όρος 2005-2007) 200 175 (γεωργικό εισόδημα/γμε σε πραγματικές τιμές - EE-27 = 100) 100% (γεωργικό εισόδημα σε % του μέσου εισοδήματος στο σύνολο της οικονομίας) 150 80% 125 100 60% 75 40% 50 25 20% 0 EE-15 EE-27 EE-12 0% EE-15 EE-27 EE-12 Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, με βάση τα στοιχεία της Eurostat 12
13
US corn price 1860-1998 1400 Cent per bushel - 1998 constant US $ 1200 1000 800 600 400 200 0 1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 14
1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 300 250 200 150 100 50 0 Energy Agriculture Food Precious Metals ΠΗΓΗ: World Bank Τιμές Τροφίμων 2005-2012: +76,4%
Ι. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ε.Ε. 1α. Στήριξη Γεωργικού Εισοδήματος 1β. Στήριξη Αγοράς 2. Αγροτική Ανάπτυξη ΙΙ. Εθνική Πολιτική για: τη γη τη χρηματοδότηση της γεωργίας τη γεωργική εκπαίδευση τις γεωργικές ασφαλίσεις τη φορολογία του γεωργικού εισοδήματος 17
Π. Καρανικόλας
Στήριξη Εισοδήματος Στήριξη Αγοράς Ανάπτυξη της Υπαίθρου Χρηματοδότηση Προϋπολογισμός της ΕΕ ΕΕ και Κράτη-Μέλη, στο πλαίσιο πολυετούς προγραμματισμού 19
6% 24% Στήριξη Εισοδήματος 70% Στήριξη Αγοράς 20
Στήριξη Εισοδήματος Άμεσες ενισχύσεις, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται αυστηρά πρότυπα ασφάλειας των τροφίμων, προστασίας του περιβάλλοντος & καλής μεταχείρισης των ζώων Αγροτική Ανάπτυξη Ανταγωνιστικότητα της γεωργίας Βιώσιμη διαχείριση φυσικών πόρων Ισόρροπη ανάπτυξη αγροτικών περιοχών Στήριξη Αγοράς Μέτρα που ενεργοποιούνται, π.χ., όταν κακές καιρικές συνθήκες αποσταθεροποιούν τις αγορές 21
Πώς φθάσαμε στη σημερινή δομή της ΚΑΠ; Ας ξεκινήσουμε με τον 1ο Πυλώνα 22
Οι αρχικοί Στόχοι 1. Αύξηση της παραγωγικότητας της γεωργίας, με την ανάπτυξη της τεχνικής προόδου 2. Δίκαιο βιοτικό επίπεδο στους γεωργούς, ιδίως με την αύξηση του ατομικού γεωργ. εισοδήματος 3. Σταθεροποίηση των αγορών 4. Εξασφάλιση του εφοδιασμού 5. Λογικές τιμές στους καταναλωτές 23
Κοινής Οργάνωσης των γεωργικών αγορών (ρυθμίσεις τιμών, ενισχύσεις για παραγωγή και εμπορία, μέτρα αποθήκευσης, κοινοί μηχανισμοί σταθεροποίησης εξαγωγών και εισαγωγών), δηλαδή: Κοινή πολιτική τιμών, με: α) κανόνες στήριξής τους, β) προστασία απ τον διεθνή ανταγωνισμό γ) υποστήριξη των εξαγωγών Ίδρυσης Ταμείου για τη γεωργία (ΕΓΤΠ-Ε) Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Προσανατολισμού & Εγγυήσεων 24
α) Για την προστασία των γεωργ. εκμεταλλεύσεων που μειονεκτούν λόγω διαρθρωτικών ή φυσικών συνθηκών β) στο πλαίσιο προγραμμάτων οικονομικής αναπτύξεως 25
1. Ενιαία Αγορά 2. Κοινοτική Προτίμηση 3. Χρηματοδοτική Αλληλεγγύη (ΕΓΤΠ-Ε) 26
1. Μέτρα Πολιτικής Εγγυήσεων (Κοινές Οργανώσεις Αγοράς των προϊόντων) 2. Μέτρα Κοινής Διαρθρωτικής Πολιτικής (Θεσμικές ρυθμίσεις που επηρεάζουν τη χρήση των συντελεστών παραγωγής & προσανατολίζουν τη γεωργ. δραστηριότητα σε διαφορετικές κατευθύνσεις) 3. Λοιπά Μέτρα (Φυτοπροστασία, σποροπαραγωγή, κ.ά.) 27
Τιμή Στόχου (ενδεικτική τιμή) Τιμή Κατωφλίου Κόστος Μεταφοράς & Περιθώρια Εμπορίας Κόστος Μεταφοράς Δασμός + Μεταβλητή Εισφορά Εισαγωγής Τιμή Παρέμβασης Εξαγωγική Επιδότηση Διεθνής Τιμή 28