ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ 2. ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ 3. ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΕΡΑ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΥΣ ΣΔΙ Καβάιαο, Σκήκα Γαζνπνλίαο θαη Γηαρείξηζεο Φπζηθνύ Πεξηβάιινληνο Μάζεκα Μεηεσξνινγίαο-Κιηκαηνινγίαο Τπεύζπλε : Γξ Μάξζα Λαδαξίδνπ Αζαλαζηάδνπ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο θαηξόο θαη ην θιίκα είλαη δπν παξάγνληεο πνπ άκεζα ή έκκεζα επεξεάδνπλ όινπο ηνπο δσληαλνύο νξγαληζκνύο ηνπ πιαλήηε καο. Ο πιαλήηεο καο ρσξίδεηαη ζε ηέζζεξηο κεγάιεο ελόηεηεο, ηελ ιηζόζθαηξα, ηελ πδξόζθαηξα, ηελ αηκόζθαηξα θαη ηελ βηόζθαηξα. Τπάξρεη κηα ζπλερήο αιιειεπίδξαζε ησλ ελνηήησλ, κε απνηέιεζκα ηελ δεκηνπξγία ελόο αιιειέλδεηνπ πεξηβάιινληνο, πνπ ην θαζέλα από ηα ηκήκαηα ηνπ δελ κπνξεί λα απνκνλσζεί γηα λα εμεηαζζεί ρσξηζηά.
Η Μετεωρολογία κειεηά ηελ αηκόζθαηξα θαη ηα θαηλόκελα πνπ ζπκβαίλνπλ κέζα ζ απηήλ. ΚΟΠΟΙ ΣΗ ΜΔΣΔΧΡΟΛΟΓΙΑ 1. Η απόθηεζε δεδνκέλσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα δηάθνξα κεηεσξνινγηθά θαηλόκελα θαη ε πεξηγξαθή ηνπο πνζνηηθά θαη πνηνηηθά. 2. Η αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ απηώλ, ε εξκελεία ησλ θαηλνκέλσλ θαη ε δηαηύπσζε λόκσλ πνπ ηα δηέπνπλ. 3. Η αλάιπζε θαη ε πξόγλσζε ησλ θαηξηθώλ θαηαζηάζεσλ θαη 4. Ο έιεγρνο ησλ δπλάκεσλ πνπ ξπζκίδνπλ ηα θαηλόκελα θαη ηηο θαηαζηάζεηο ηεο αηκόζθαηξαο.
ΚΛΑΓΟΙ ΣΗ ΜΔΣΔΧΡΟΛΟΓΙΑ Πξαθηηθή ελόξγαλνο κεηεσξνινγία. (παξαηήξεζε, κεηεσξνινγηθά όξγαλα, κέζνδνη επεμεξγαζίαο ησλ κεηεσξνινγηθώλ ζηνηρείσλ). Γεληθή κεηεσξνινγία. (ηα κεηεσξνινγηθά θαηλόκελα θαη νη κεηαμύ ηνπο ζρέζεηο) Φπζηθή κεηεσξνινγία. (ζεξκνδπλακηθά, ειεθηξηθά, νπηηθά θαη αθνπζηηθά θαηλόκελα) Πεξηγξαθηθή κεηεσξνινγία. (πεξηγξαθή κεηεσξνινγηθώλ θαηλνκέλσλ) Γπλακηθή κεηεσξνινγία. (ιεηηνπξγίεο ηεο αηκόζθαηξαο θαη κεηαβνιέο ελέξγεηαο)
πλνπηηθή κεηεσξνινγία. (κέζνδνη αλάιπζεο θαη πξόγλσζεο θαηξνύ) Αεξνινγία (κειέηε ηεο αλώηεξεο αηκόζθαηξαο) Μαθξνκεηεσξνινγία. (Μεγάιεο θιίκαθαο δηεξγαζίεο αηκόζθαηξαο, γεληθή θπθινθνξία, ηύπνη θαηξνύ θ.η.ι.) Μεζνκεηεσξνινγία (κηθξόηεξεο θιίκαθαο δηαηαξάμεηο αηκόζθαηξαο π.ρ ηξνπηθνί θπθιώλεο, θαηαηγίδεο) Μηθξνκεηεσξνινγία Φαηλόκελα κηθξήο θιίκαθαο, θνληά ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο
ΚΑΙΡΟ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑ Καηξόο είλαη ζπλδπαζκόο αηκνζθαηξηθώλ θαηλνκέλσλ πνπ εκθαλίδνληαη νπνηαδήπνηε ρξνληθή ζηηγκή ζ έλαλ ηόπν. Ο θαηξόο πξνθαιείηαη θαηά θύξην ιόγν από ηηο δηεξγαζίεο πνπ ζπληεινύλ ζηελ εμηζνξξόπεζε ησλ δηαθνξώλ πνπ εκθαλίδνληαη από ηελ άληζε θαηαλνκή ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ηνπ πιαλήηε. Ο ζπλήζεο θαηξόο πνπ επηθξαηεί ζε κηα πεξηνρή γηα κεγάιν ρξνληθό δηάζηεκα απνηειεί ηελ έλλνηα ηνπ θιίκαηνο. Σν θιίκα νθείιεηαη ζηηο δηεξγαζίεο αληαιιαγήο ελέξγεηαο θαη κάδαο κεηαμύ γεο θαη αηκόζθαηξαο γηα κεγάιε ρξνληθή πεξίνδν ζ έλαλ ηόπν.
Σνλ θαηξό θαη ην θιίκα ελόο ηόπνπ: Η ειηαθή αθηηλνβνιία ζε ζπλδπαζκό κε ην γεσγξαθηθό πιάηνο. Η θαηαλνκή ηεο μεξάο θαη ηεο ζάιαζζαο. Σα ζαιάζζηα ξεύκαηα. Σν αλάγιπθν θαη ην πςόκεηξν Ο θύθινο ηνπ λεξνύ θαη ην πςόκεηξν. Ο άλεκνο θαη νη αέξηεο κάδεο. Η γεληθή θπθινθνξία ηεο αηκόζθαηξαο θαη νη αηκνζθαηξηθέο δηαηαξάμεηο
1. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ Αημόζθαιπα είλαη ην αεξηώδεο πεξίβιεκα ηεο Γεο. Απνηειεί έλα ζώκα κε ηελ γε θαη ηελ αθνινπζεί ζ όιεο ηηο θηλήζεηο ηεο. Σν ζρήκα ηεο αηκόζθαηξαο είλαη παξόκνην κ απηό ηεο γεο, δει. ζρεδόλ ζθαηξηθό, ζπκπηεζκέλν ζηνπο πόινπο. Σν ύςνο ηεο αηκόζθαηξαο ζεσξεηηθά νξίδεηαη σο ν ρώξνο ζηνλ νπνίν ε βαξύηεηα ηεο γεο ππεξηζρύεη ηεο θπγόθεληξεο δύλακεο θαη ηεο ηάζεο δηαθπγή ησλ αεξίσλ. Με ππνινγηζκνύο ηεο ζεσξεηηθήο κεραληθήο είλαη πεξίπνπ 28.000 km ζηνπο πόινπο θαη 42.000 km ζηνλ Ιζεκεξηλό.
Καηαθόξπθε δηαίξεζε ηεο αηκόζθαηξαο Η θπξηόηεξε θαηαθόξπθε δηαίξεζε ηεο αηκόζθαηξαο γίλεηαη κε βάζε ηηο κεηαβνιέο ηεο ζεξκνθξαζίαο, σο εμήο: ΣΡΟΠΟΦΑΙΡΑ ΣΡΑΣΟΦΑΙΡΑ ΜΔΟΦΑΙΡΑ ΘΔΡΜΟΦΑΙΡΑ ΔΞΧΦΑΙΡΑ ΙΟΝΟΦΑΙΡΑ Πεγή: Μπαιαθνύηεο θαη Μαραίξαο, 1985
Σα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηξνπόζθαηξαο είλαη: Οκνηόκνξθε ειάηησζε ηεο ζεξκνθξαζίαο κε ην ύςνο (θαηαθόξπθε ζεξκνβαζκίδα ). Η κείσζε απηή θαηά κέζν όξν είλαη 6,5 ν C θάζε 1000 κέηξα Αύμεζε ηεο ηαρύηεηαο ηνπ αλέκνπ κε ην ύςνο (ιόγσ ειάηησζεο ηεο ηξηβήο) κέρξηο ελόο νξηζκέλνπ νξίνπ, κε κέγηζηε ηαρύηεηα πνπ ζεκεηώλεηαη ζηα αλώηεξα όξηα ηεο ηξνπόζθαηξαο. Πεξηέρεη ζρεδόλ νιόθιεξε ηελ πνζόηεηα ησλ πδξαηκώλ Αμηόινγεο θαηαθόξπθεο θηλήζεηο ηνπ αέξα. Μεγάιεο ελαιιαγέο ζεξκόηεηαο κεηαμύ επηθάλεηαο εδάθνπο θαη αλώηεξσλ πεξηνρώλ απηήο πλερήο ελαιιαγή αηκνζθαηξηθώλ θαηλνκέλσλ πνπ ζπληζηνύλ ζην ζύλνιό ηνπο ηνλ θαηξό.
Υαξαθηεξηζηηθά ηδηόηεηεο ηνπ αηκνζθαηξηθνύ αέξα 1. Ο θαζαξόο αέξαο είλαη κίγκα αεξίσλ πνπ απνηειείηαη θπξίσο από άδσην θαη νμπγόλν 2. Άρξσκνο, άνζκνο, άγεπζηνο 3. Γελ κπνξεί λα γίλεη αηζζεηόο παξά κόλν αλ βξίζθεηαη ζε θίλεζε 4. Δίλαη επθίλεηνο, ειαζηηθόο, δηαζηαιηόο, ζπκπηεζηόο θαη κπνξνύλ λα δηαδνζνύλ κέζα ζ απηόλ θύκαηα πίεζεο 5. Με ηελ ζπκπίεζε ζεξκαίλεηαη κε ηελ εθηόλσζε ςύρεηαη 6. Δίλαη δηαπεξαηόο ζε πάξα πνιιέο κνξθέο αθηηλνβνιίαο ελώ κπνξεί λα απνξξνθά άιιεο
Υαξαθηεξηζηηθά ηδηόηεηεο ηνπ αηκνζθαηξηθνύ αέξα 7. πγθξαηηέηαη κε ηελ βαξύηεηα, αιιά θηλείηαη κε ζρεηηθή επθνιία ζε πνιύπινθα κνληέια πάλσ ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο. Οη νξηδόληηεο θηλήζεηο ηνπ είλαη από ζεκεία κεγάιεο πίεζεο πξνο ζεκεία κε κηθξή πίεζε 8. Γελ έρεη κεγάιε ππθλόηεηα (1293gr/m), έρεη όκσο βάξνο θαη αζθεί πίεζε πάλσ ζε ζηξώκαηα πνπ πεξηβάιινληαη από απηόλ. Σελ ίδηα πίεζε αζθεί ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο. Η πίεζε απηή νλνκάδεηαη αηκνζθαηξηθή θαη θαηά κέζν όξν είλαη ίζε κε 760 mm Hg.
ΤΣΑΗ ΣΗ ΑΣΜΟΦΑΙΡΑ Αλάινγα κε ηελ ζύζηαζε ηεο ε αηκόζθαηξα ρσξίδεηαη ζηελ ομοιόζθαιπα, κέρξη ύςνπο 100 km, όπνπ ε ζύζηαζε ηεο είλαη νκνηόκνξθε θαη ηελ εηεπόζθαιπα, πνπ βξίζθεηαη πάλσ από ηελ νκνηόζθαηξα θαη ε ζύζηαζε είλαη αλνκνηόκνξθε. Σα θαηώηεξα ζηξώκαηα ηεο αηκόζθαηξα ηεο γεο απνηεινύληαη από: Ξεξό αέξα Νεξό Αησξήκαηα
ΤΣΑΗ ΣΗ ΑΣΜΟΦΑΙΡΑ Μέζε ζρεηηθή ζπγθέληξσζε ησλ αεξίσλ ζηελ αηκόζθαηξα κέρξη ύςνπο 100 km πεξίπνπ. Αέριο Όγκος (%) (Ξηρός αέρας) Μοριακό βάρος Άδσην N 2 78.08 28.02 Ομπγόλν O 2 20.94 32.00 Αξγό Ar 0.93 39.88 Γηνμ. άλζξαθα CO 2 0.03 44.00 Νέν Ne 0.0018 20.18 Ήιην He 0.0005 4.00 Όδνλ O 3 0.00006 48.00 Τδξνγόλν H 2 0.00005 2.02 Κξππηό Kr 1 ppm Ξέλν Xe 0.08 pmm Ραδόλην Rn 6.10-8 Μεζάλην CH 4 1.5 ppm Τδξόζεην H 2 S : Τπνμ.αδώηνπ N 2 O 0.5 ppm Ο Ξηπόρ Αέπαρ πεξηέρεη: άδσην θαη νμπγόλν 99% Άδσην, νμπγόλν, αξγό θαη CO 2 99,98%
ΤΣΑΗ ΣΗ ΑΣΜΟΦΑΙΡΑ Άδσην Βξίζθεηαη ζηε κεγαιύηεξε αλαινγία (78%) Γελ απνξξνθά ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία. Μαδί κε ην αξγό είλαη αδξαλή αέξηα θαη ζπληεινύλ ζηε δηάιπζε ηνπ νμπγόλνπ. Ομπγόλν (20,94%) Αλαλέσζή ηνπ γίλεηαη κε: α. θσηνδηάζπαζε ηνπ λεξνύ, πνπ ζπκβαίλεη ζηα αλώηεξα ζηξώκαηα ηεο αηκόζθαηξαο κε απνξξόθεζε ππεξηώδνπο αθηηλνβνιίαο. β. θσηνζύλζεζε. Δίλαη ν θύξηνο κεραληζκόο κε ηνλ νπνίν παξάγεηαη θαη αλαλεώλεηαη. Καηαλαιώλεηαη από ηηο θαύζεηο πνπ ζπκβαίλνπλ ζηνπο δσληαλνύο νξγαληζκνύο (αλαπλνή), ζηελ νξγαληθή ύιε, όπσο πεηξέιαην, μύια θηι. Αλάκεζα ζηελ παξαγσγή θαη ζηελ θαηαλάισζε ηνπ νμπγόλνπ ππάξρεη δπλακηθή ηζνξξνπία.
Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα (0.03%) Αλάκεζα ζηελ είζνδν θαη ζηελ δέζκεπζε ηνπ CO 2 ππάξρεη δπλακηθή ηζνξξνπία. Δηζέξρεηαη ζηελ αηκόζθαηξα κε: α. κε ηελ αλαπλνή ησλ δώσλ θαη ησλ θπηώλ β. από ηελ απνζύλζεζε ησλ νξγαληθώλ ζηνηρείσλ κέζα ζην έδαθνο (ζήςε θύιισλ, ξηδηθώλ ζπζηεκάησλ, πησκάησλ) γ. από ηηο θαύζεηο δηαθόξσλ πιώλ (άλζξαθαο, πεηξέιαην. μύια, πγξαέξην θηι) ζηελ βηνκεραλία, θαηνηθία, ππξθαγηέο δαζώλ δ. από θπζηθέο πεγέο όπσο είλαη νη εθξήμεηο ησλ εθαηζηείσλ, ηα αέξηα ζεξκνπεγώλ θιπ.
Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα (0.03%) Γεζκεύεηαη, θαη δηαηεξείηαη ε ηζνξξνπία κε: α. θσηνζύλζεζε πνπ κεηαθηλεί ην 3% ηνπ νιηθνύ πιαλεηηθνύ CO 2 από αηκόζθαηξα ζηελ ιηζόζθαηξα. β. ζηνπο σθεαλνύο ην CO 2 δηαιύεηαη ζην λεξό θαη δεκηνπξγεί αλζξαθηθέο ελώζεηο, πνπ κε ηε κνξθή ζθειεηώλ θαη θειπθώλ ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ απνηίζεηαη ζηνπο ππζκέλεο ησλ σθεαλώλ. γ. ζηελ μεξά, λεθξά νξγαληθά πιηθά κεηαηξέπνληαη ζε ρνύκν.
Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα (0.003%). Η πνζόηεηα ηνπ CO 2 πνπ ππάξρεη ζηελ αηκόζθαηξα κεηαβάιιεηαη ηνπηθά θαη ρξνληθά. Δίλαη κεγαιύηεξε πάλσ από ηηο επείξνπο παξά ζηνπο σθεαλνύο, κεγαιύηεξν θνληά ζε εθαίζηεηα θαη ππθλνθαηνηθεκέλεο πεξηνρέο, όπνπ κπνξεί λα θζάζεη ην 0.05%. Δίλαη κεγαιύηεξε ηελ λύρηα από ηελ εκέξα θαη επίζεο κεγαιύηεξε ην ρεηκώλα από ην θαινθαίξη. Σν δηνμείδην ηνπ άλζξαθα είλαη απαξαίηεην: γηα ηελ αλάπηπμε ησλ θπηώλ (θσηνζύλζεζε), αιιά θπξίσο γηαηί ην αέξην απηό απνξξνθά ηζρπξά ηελ γήηλε αθηηλνβνιία κεγάινπ κήθνπο θύκαηνο (ζεξκηθή). πληειεί έηζη ηόζν ζηελ ζέξκαλζε όζν θαη ζηελ ελεξγνπνίεζε ηεο αηκόζθαηξαο ζηα θαηώηεξα ζηξσκαηά ηεο. Σν θαηλόκελν απηό είλαη γλσζηό ζαλ θαηλόκελν ζεξκνθεπίνπ.
Όδνλ Σν όδνλ είλαη αιινηξνπηθή κνξθή ηνπ νμπγόλνπ. Απνξξνθά ηζρπξά ηελ ππεξηώδε (κηθξνύ κήθνπο θύκαηνο) αθηηλνβνιία. Παξάγεηαη από ειεθηξηθέο εθθελώζεηο ζηελ θαηώηεξε αηκόζθαηξα, θπξίσο όκσο κε θσηνρεκηθέο αληηδξάζεηο ζε κεγάια ύςε. Φσηόιπζε Ο 2 +ελέξγεηα = Ο+Ο Ο 2 +Ο+Μ =Ο 3 +Μ ελέξγεηα = ππεξηώδεο αθηηλνβνιία κηθξόηεξε ησλ 2400 Α Μ= νπδέηεξν άηνκν δξα ζαλ θαηαιύηεο. Σν όδνλ είλαη πνιύ αζηαζέο ζηελ παξνπζία ειηαθνύ θσηόο θαη όηαλ απνξξνθήζεη ειηαθή αθηηλνβνιία θαηαζηξέθεηαη Ο 3 + ελέξγεηα = Ο 2 + Ο Η κεγαιύηεξε ζπγθέληξσζε ηνπ όδνληνο είλαη ζηα 20-25 Km
Νεπό Τπάξρεη ζηελ αηκόζθαηξα σο πγξό ζηεξεό αέξην. Δηζέξρεηαη ζηελ αηκόζθαηξα κε ηελ εμάηκηζε θαη ηε δηαπλνή. Απνβάιιεηαη κε πγξή ή ζηεξεή κνξθή ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο. Οη πδξαηκνί είλαη έλα από ηα ζπνπδαηόηεξα αέξηα ηεο αηκόζθαηξαο, γηαηί: α. απνηεινύλ αίηην πνιιώλ κεηεσξνινγηθώλ θαηλνκέλσλ (λέθσζε βξνρή ρηόλη) β. ζεσξνύληαη ζεκαληηθνί θνξείο ηεο ελέξγεηαο ζηνλ πιαλήηε κε ιαλζάλνπζα κνξθή, ηελ νπνία απειεπζεξώλνπλ κε ηελ ζπκπύθλσζε ηνπο (πγξνπνίεζε). γ. παίδνπλ ζπνπδαίν ξόιν ζηηο ιεηηνπξγίεο απνξξόθεζεο, αλάθιαζεο θαη δηάρπζεο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο.
Αηκνζθαηξηθά αησξήκαηα Δίλαη ζσκαηίδηα ζηεξεώλ ή πγξώλ ηα νπνία δηαθέξνπλ πνιύ κεηαμύ ηνπο σο πξνο ην κέγεζνο, ην ζρήκα, ηελ ρεκηθή ζύλζεζε θαη ηηο θπζηθέο ηδηόηεηεο. Η πξνέιεπζε ηνπο κπνξεί λα είλαη: α) γήηλε NaCl, αηζάιε, ζηάθηε, νξγαληθά, βηνκεραληθά αησξήκαηα β) θνζκηθή Κνζκηθή ύιε από κεηεσξίηεο ή/θαη δηάηνληεο Αλάινγα κε ην κέγεζνο ηαμηλνκνύληαη: α) ππξήλεο Aitken, δηάκεηξνο <0,1κm β) κεγάινη ππξήλεο, δηάκεηξνο 0,1-1,0 κm γ) γηγάληηνη ππξήλεο, δηάκεηξνο >1,0 κm
ΡΤΠΑΝΗ Με ηνλ όξν ξύπαλζε ηεο αηκόζθαηξαο, ελλννύκε ηελ παξνπζία ζηνλ αηκνζθαηξηθό αέξα νπζηώλ (ξύπσλ) νη νπνίνη παξνπζηάδνπλ ζπγθέληξσζε κεγαιύηεξε από ηελ θπζηνινγηθή ή ηελ παξνπζία νπζηώλ νη νπνίεο δελ ζα έπξεπε λα ππάξρνπλ ζηελ αηκόζθαηξα θάησ από θπζηθέο ζπλζήθεο. Οη ξππνγόλεο νπζίεο κπνξεί λα είλαη ζηεξεέο, πγξέο ή αέξηεο. Η πξνέιεπζε ηνπο κπνξεί λα είλαη από θπζηθέο πεγέο ή πεγέο αλζξώπηλεο δξαζηεξηόηεηαο.
Οη ζεκαληηθόηεξεο ξππνγόλνο νπζίεο ηεο αηκόζθαηξαο είλαη 1) τα αιωπήμαηα. Υαξαθηεξηζηηθέο είλαη νη ιαζπνβξνρέο ή ρξσκαηηζηέο βξνρέο πνπ πεξηέρνπλ κεγάιεο πνζόηεηεο θνληνξηνύ. ηελ ρώξα καο ζεκεηώλνληαη έγρξσκεο βξνρέο 3-5 θνξέο ηνλ ρξόλν. 2) Θεηηθέο ελώζεηο, πνπ πξνέξρνληαη από θπζηθέο πεγέο θαη από ηελ θαύζε άλζξαθα πεηξειαίνπ. Απνξξνθνύλ ηζρπξά ηελ ειηαθή ζεξκηθή ελέξγεηα. ηε αηκόζθαηξα κεηαηξέπνληαη ζε ζεηηθό νμύ θαη ζεηηθά άιαηα, ηα νπνία δηαιύνληαη ζε λεξό θαη δεκηνπξγνύλ ηελ όμηλε βξνρή.
3) Οξείδια ηος άνθπακα. Σν CO 2 απνηειεί νπζηαζηηθό ζηνηρείν δσήο όηαλ βξίζθεηαη ζε ρακειή ζπγθέληξσζε ζηνλ αέξα. ε κεγάιεο ζπγθεληξώζεηο απνηειεί ξππαληή θαη πξνθαιεί ππεξζέξκαλζε ηεο αηκόζθαηξαο. Σν CO απνηειεί δειεηήξην γηα ηηο δσληαλνύο νξγαληζκνύο. Παξάγεηαη θαηά ηηο θαύζεηο ζηνπο θηλεηήξεο ησλ απηνθηλήησλ θαη ζηε βηνκεραλία. 4)Υδπογονάνθπακερ. Πξνέξρνληαη από θπζηθέο δηεξγαζίεο όπσο ε δξάζε ησλ βαθηεξηδίσλ. Κύξηα πεγή πδξνγνλαλζξάθσλ είλαη ην απηνθίλεην. Δίλαη ελώζεηο επηθίλδπλεο γηα ηνλ άλζξσπν θαη ηελ βιάζηεζε θαη είλαη ππεύζπλεο γηα ηνλ ζρεκαηηζκό ηεο θσηνρεκηθήο θαπλνκίριεο.
ΔΤΣΑΘΔΙΑ ΚΑΙ ΑΣΑΘΔΙΑ ΣΗΝ ΑΣΜΟΦΑΙΡΑ ηελ αηκόζθαηξα εθηόο από ηελ νξηδόληηα θίλεζε ηνπ αέξα γίλεηαη θαη θαηαθόξπθε θίλεζε απηνύ. Η θαηαθόξπθε θίλεζε κπνξεί λα είλαη αλνδηθή ή θαζνδηθή. Οη κηθξέο απηέο θηλήζεηο είλαη θαη βαζηθέο θαη θαζνξηζηηθέο γηα ηνλ θαηξό θαη ην θιίκα. Σα αίηηα ησλ θαηαθόξπθσλ θηλήζεσλ ηνπ αέξα είλαη: Καηαθόξπθεο θηλήζεηο ειεύζεξεο κεηαθνξάο Δμαλαγθαζκέλεο αλνδηθέο θηλήζεηο Αλνδηθέο θηλήζεηο θαηά ηελ ζύγθιηζε ησλ αέξησλ καδώλ Καζνδηθέο θηλήζεηο ιόγσ απόθιηζεο Μεησπηθέο αλνδηθέο θηλήζεηο Η επζηάζεηα θαη ε αζηάζεηα ηεο αηκόζθαηξαο εμαξηάηαη άκεζα από ηελ θαηαθόξπθε ζεξκνβαζκίδα.
2. ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ Με ηνλ όξν ακηινοβολία ελλννύκε ηελ εθπνκπή θαη δηάδνζε ελέξγεηαο κε ειεθηξνκαγλεηηθά θύκαηα, είηε ζην θελό, είηε κέζα ζε δηαπεξαηό από ηελ αθηηλνβνιία κέζν. Σελ ειεθηξνκαγλεηηθή αθηηλνβνιία ραξαθηεξίδνπλ: Σν κήθνο θύκαηνο (ι), κεηξηέηαη ζε mikrons. Έληαζε ηεο αθηηλνβνιίαο, είλαη ε ελέξγεηα πνπ πξνζπίπηεη ζηε κνλάδα ηνπ ρξόλνπ, ζηε κνλάδα επηθάλεηαο. Ικανόηηηα εκπομπήρ γηα νξηζκέλν κήθνο θύκαηνο ι θαη νξηζκέλε ζεξκνθξαζία Σ, είλαη ε ελέξγεηα πνπ εθπέκπεη ην ζώκα από ηελ κνλάδα επηθάλεηαο ζηελ κνλάδα ηνπ ρξόλνπ.
Όηαλ κηα πνζόηεηα αθηηλνβνιίαο πξνζπίπηεη ζ έλα ζώκα, ηόηε έλα κέξνο απηήο απνξξνθάηαη από απηό, έλα άιιν κέξνο ηεο αλαθιάηαη θαη ην ππόινηπν πεξλάεη κέζα απ ην ζώκα αιιάδνληαο ηαρύηεηα θαη κήθνο θύκαηνο, αλάινγα κε ην δείθηε δηάζιαζεο ηνπ ζώκαηνο. Σν πνζνζηό ηεο ελέξγεηαο πνπ απνξξνθάηαη νλνκάδεηαη αποπποθηηική ικανόηηηα (a). Σν πνζνζηό ηεο αθηηλνβνιίαο πνπ αλαθιάηαη από ην ζώκα νλνκάδεηαη αλαθιαζηηθή ηθαλόηεηα (r). Σν πνζνζηό αθηηλνβνιίαο πνπ δηαπεξλά ην ζώκα νλνκάδεηαη ζπληειεζηήο κεηαθνξάο (t). a + r + t = 1
Οη ζπληειεζηέο r θαη t εμαξηώληαη από ην κήθνο θύκαηνο ηεο αθηηλνβνιίαο, ηελ θύζε, θαη ην είδνο ηεο επηθάλεηαο ηνπ ζώκαηνο. Αλ γηα έλα ζώκα ηζρύεη α=1, δει. όιε ε πξνζπίπηνπζα αθηηλνβνιία απνξξνθάηαη ηόηε ην ζώκα νλνκάδεηαη κέιαλ ζώκα. Σν αληίζεην ηνπ κέιαλνο ζώκαηνο είλαη ην ιεπθό ζώκα, ηνπ νπνίνπ ε απνξξνθεηηθόηεηα είλαη 0 γηα όια ηα κήθε θύκαηνο ηεο ειεθηξνκαγλεηηθήο αθηηλνβνιίαο.
ΦΤΗ ΣΗ ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΣΙΝΟΒΟΛΙΑ Ο ήιηνο εθπέκπεη ειεθηξνκαγλεηηθή αθηηλνβνιία κε ζσκαηηδηαθή κνξθή, πνπ απνηειείηαη από ειεθηξηθά θνξηηζκέλα ζσκαηίδηα (πξσηόληαλεηξόληα) κηθξήο έληαζεο θαη θπξίσο θπκαηηθή κνξθή Η ειεθηξνκαγλεηηθή αθηηλνβνιία απνηειείηαη από δηάθνξα κήθε θύκαηνο (θάζκα) ξαδηνθύκαηα κε κήθνο θύκαηνο 1,25 κέρξη 16-30m. ειηαθό θάζκα κε κήθνο θύκαηνο 0,29-4,0 m. αθηίλεο ρ κε κηθξό κήθνο θύκαηνο
Σν ειεθηξνκαγλεηηθό θάζκα απνηειείηαη από ηξεηο πεξηνρέο: 1. Yπεξηώδεηο αθηίλεο κε κήθε θύκαηνο 0,29-0,39 κ. αζθνύλ κεγάιε επίδξαζε ζηηο βηνρεκηθέο δηεξγαζίεο πνπ ζπκβαίλνπλ ζηα θπηά. 2. Σα θσηεηλά θύκαηα κε κήθε θύκαηνο 0,4-0,76κ είλαη απηά πνπ δεκηνπξγνύλ ηνλ θσηηζκό 3. Τπέξπζξε αθηηλνβνιία κε κήθε θύκαηνο κεγαιύηεξα από 0,76κ. Δίλαη αόξαηε θαη ππεύζπλε γηα ην αίζζεκα ζεξκόηεηαο.
Η γε απνξξνθά ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία πνπ θζάλεη κέρξη απηήλ θαη θαηόπηλ ηελ επαλεθπέκπεη ζην δηάζηεκα ζε κεγαιύηεξα κήθε θύκαηνο. Η πνζόηεηα ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο πνπ δέρεηαη ε κνλάδα ηεο επηθάλεηαο θάζεηεο ζηηο ειηαθέο αθηίλεο ζηε κέζε απόζηαζε γεο-ειίνπ ζην όξην ηεο αηκόζθαηξαο κέζα ζ έλα ιεπηό νλνκάδεηαη ειηαθή ζηαζεξά.
Ηιηαθή αθηηλνβνιία ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο Η έληαζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζηε γε εμαξηάηαη από: απόζηαζε γεο ήιηνπ. ην ύςνο ηνπ ήιηνπ. από ηελ αηκόζθαηξα θαη ηελ θαηάζηαζε ηεο. Η ΠΔΡΙΦΟΡΑ ΣΗ ΓΗ ΓΤΡΧ ΑΠΟ ΣΟΝ ΗΛΙΟ
ΔΠΙΓΡΑΗ ΑΣΜΟΦΑΙΡΑ ΣΗΝ ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΣΙΝΟΒΟΛΙΑ Η ειηαθή αθηηλνβνιία εμαζζελεί θαζώο δηέξρεηαη ηελ αηκόζθαηξα ιόγσ ηεο δηάρπζεο, ηελ αλάθιαζεο πξνο ην δηάζηεκα θαη ηεο απνξξόθεζεο πνπ πθίζηαηαη ζε όια ηα κέξε ηνπ θάζκαηνο. Όζν κεγαιύηεξε είλαη ε νπηηθή κάδα ηελ νπνία δηαζρίδεη ε αθηηλνβνιία ηόζν κεγαιύηεξε είλαη ε εμαζζέληζε ηεο ιόγσ απνξξόθεζεο. Η διάσςζη είλαη ε αιιαγή δηεύζπλζεο ηνπ θσηόο ιόγσ αιιειεπηδξάζεσλ γεο κε ηα κόξηα ηνπ αέξα θαη κηθξά ζσκαηίδηα πνπ αησξνύληαη κέζα ζηελ αηκόζθαηξα. Η ανάκλαζη νθείιεηαη ζηα αησξήκαηα θαη ζηα λέθε ηεο αηκόζθαηξαο. Η απνξξόθεζε γίλεηαη από ηα ζπζηαηηθά ηεο αηκόζθαηξαο κε δηαθνξεηηθό ηξόπν.
Γηα ηελ δηακόξθσζε ηεο πξαγκαηηθήο ειηνθάλεηαο επεκβαίλνπλ νη εμήο παξάγνληεο: Σν γεσγξαθηθό πιάηνο (Καζνξίδεη ηελ δηάξθεηα ηεο εκέξαο) Σν αλάγιπθν (Οη θνξπθέο νξέσλ δέρνληαη πεξηζζόηεξε αθηηλνβνιία από ηηο θνηιάδεο) Η λέθσζε (απμάλεη ηελ ιεπθαύγεηα θαη απνξξόθεζε) Σν πςόκεηξν (ζηα κέζα γεσγξαθηθά πιάηε ε έληαζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο απμάλεη πεξίπνπ 5-15% γηα θάζε 1000κέηξα αύμεζεο ηνπ πςνκέηξνπ). Οη πςπάνζειρ ηεο αηκόζθαηξαο (ηα αέξηα απνξξνθνύλ εθιεθηηθά ζεξκηθή αθηηλνβνιία θαη πξνθαινύλ ειάηησζε ηεο ειηνθάλεηαο).
Ηιηνθάλεηα Θεσξεηηθή δηάξθεηα ειηνθάλεηαο είλαη ν ρξόλνο από ηελ αλαηνιή σο ηε δύζε ηνπ ήιηνπ. Μεηξηέηαη ζε ώξεο θαη είλαη δηαθνξεηηθή θάζε κέξα. Η πξαγκαηηθή δηάξθεηα ειηνθάλεηαο είλαη κηθξόηεξε από ηελ αληίζηνηρε ζεσξεηηθή, γηαηί ειαηηώλεηαη από ηελ παξνπζία λέθσζεο θαη επεξεάδεηαη από ηελ ηνπνγξαθία θάζε ηόπνπ. πξαγκαηηθή ειηνθάλεηα θιάζκα ειηνθάλεηαο= ----------------------------------- ρ 100 ζεσξεηηθή ειηνθάλεηα
Καηαλνκή ηεο αθηηλνβνιίαο ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο Πεγή: Μπαιαθνύηεο θαη Μαραίξαο, 1985 Μέζε θαηαλνκή ηνπ ηζνδπγίνπ ηεο αθηηλνβνιίαο θαηά γεσγξαθηθό πιάηνο. Η θακπύιε Ι παξηζηάλεη ηελ πνξεία ηεο ειηαθήο ζέξκαλζεο. Η θακπύιε ΙΙ παξηζηάλεη ηελ κεγάινπ κήθνπο θύκαηνο αθηηλνβνιίαο ςύμεο ηνπ πιαλήηε.
Η κεηαθνξά ελέξγεηαο γίλεηαη: 1)κε ηνπο αλέκνπο. Κίλεζε αέξησλ καδώλ ζύκθσλα κε ηελ γεληθή θπθινθνξία ηεο αηκόζθαηξαο, 2)ζαιάζζηα ξεύκαηα πνπ κεηαθέξνπλ κεγάιεο πνζόηεηεο λεξνύ, 3)κε ιαλζάλνπζα κνξθή. Τδξαηκνί κεηαθέξνληαη πξνο ηνπο πόινπο, εθεί ςύρνληαη θαη απειεπζεξώλνπλ ηελ ιαλζάλνπζα ελέξγεηα πνπ πεξηθιείνπλ.
3. ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΕΡΑ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΥΣ Θεξκόηεηα είλαη κνξθή ελέξγεηαο πνπ πεξηθιείεηαη ζηα ζώκαηα θαη ζρεηίδεηαη κε ηελ θίλεζε ησλ κνξίσλ. Η ζεκαζία ηεο είλαη πνιύ κεγάιε γηα α) ηε δσή θαη ηελ εμάπισζε ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ, β) ηελ απνζάζξσζε ησλ πεηξσκάησλ θαη επνκέλσο ηελ δεκηνπξγία εδάθνπο, γ) ηελ εμάηκηζε θαη ηελ εμαηκηζνδηαπλνή πνπ παίδνπλ ζεκαληηθό ξόιν ζηελ ζεξκννηθνλνκία ηνπ πιαλήηε.
2. Πεγέο Σξόπνη κεηάδνζεο ζεξκόηεηαο Πεγέο ζεξκόηεηαο γηα ηε γε απνηεινύλ α. ν ήιηνο β. νη απιαλείο αζηέξεο γ. ην δηάππξν εζσηεξηθό ηεο γεο. Σν ζύλνιν ησλ απιαλώλ θαη ην εζσηεξηθό ηεο γεο είλαη ακειεηέεο πεγέο ζεξκόηεηαο γηα ηελ γήηλε αηκόζθαηξα. Η δηάδνζε ηεο ζεξκόηεηαο γίλεηαη κε ηξεηο ηξόπνπο: κε αθηηλνβνιία, κε κεηαθνξά δηακέζνπ πιηθνύ θνξέσο (αηζζεηή ή ιαλζάλνπζα) θαη κε αγσγηκόηεηα.
Καηαγξαθέο ζεξκνθξαζίαο Η ζεξκνθξαζία ηνπ αέξα απνηειεί ην ζεκαληηθόηεξν θιηκαηηθό ζηνηρείν θαη ηελ βαζηθόηεξε παξάκεηξν ζ όιεο ηηο θιηκαηηθέο θαηαηάμεηο. Η ζεξκνθξαζία ηνπ αέξα κεηξηέηαη ππό ζθηά. Μνλάδεο κέηξεζεο ζεξκνθξαζίαο ζηελ Μεηεσξνινγία είλαη νη βαζκνί Celsius ( 0 C) θαη βαζκνί Fahrenheit ( 0 F). Η κέηξεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο γίλεηαη κε εηδηθά όξγαλα, ηα ζεξκόκεηξα θαη ηνπο ζεξκνγξάθνπο.
Παξάκεηξνη ζεξκνθξαζίαο 1. Μέζε εκεξήζηα ζεξκνθξαζία. Τπνινγίδεηαη: α. ν κέζνο όξνο εκεξεζίσλ ζεξκνθξαζηώλ ελόο κεηεσξνινγηθνύ ζηαζκνύ. β. ν κέζνο όξνο ησλ ηξηώλ κεηξήζεσλ ηεο εκέξαο, ησλ κεηξήζεσλ ζηηο 8 ην πξσί, 2 ην κεζεκέξη θαη 8 ην βξάδπ. γ. ν κέζνο όξνο ηεο κέγηζηεο θαη ηεο ειάρηζηεο ζεξκνθξαζίαο ηεο εκέξαο. 2. Απνιύησο κέγηζηε (Σmax) θαη ειάρηζηε (Tmin) ηηκή ζην ρξνληθό δηάζηεκα (24σξν, κήλαο, έηνο). 3. Μέζε κέγηζηε θαη κέζε ειάρηζηε ηηκή ηνπ κήλα.
Παξάκεηξνη ζεξκνθξαζίαο 4. Μέζε κεληαία ζεξκνθξαζία. 5. Μέζε κεληαία θαλνληθή γηα ηνπιάρηζηνλ 30 έηε, ζε έιιεηςε ηνπιάρηζηνλ 10 έηε. 6. Μέζε εηήζηα ζεξκνθξαζία. 7. Ηκεξήζην ζεξκνκεηξηθό εύξνο (ΗΘΔ). 8. Δηήζην ζεξκνκεηξηθό εύξνο (ΔΘΔ). 9. Απόιπηνο ζεξκνκεηξηθόο δξόκνο. 10. Ηκέξεο παγεηνύ.
10. Ηκέξεο παγεηνύ Ηκέξα νιηθνύ παγεηνύ, αλ ε κέγηζηε ζεξκνθξαζία ηεο εκέξαο ήηαλ κηθξόηεξε από 0 0 C. Ηκέξα κεξηθνύ παγεηνύ, αλ νη ζεξκνθξαζίεο ήηαλ γηα έλα ρξνληθό δηάζηεκα θάησ από κεδέλ. Πεξίνδνο ειεύζεξε παγεηνύ, αλ ε ειάρηζηε ζεξκνθξαζία ηεο εκέξαο ήηαλ κεγαιύηεξε από 0 0 C.
Οη ηζόζεξκεο είλαη γξακκέο πνπ ελώλνπλ ηόπνπο κε ηελ ίδηα ζεξκνθξαζία. Γηα ζύγθξηζε ηόπσλ κε δηαθνξεηηθό πςόκεηξν γίλεηαη αλαγσγή ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο, κε ηελ ρξήζε ηεο θαλνληθήο ζεξκνβαζκίδαο (6 6.5 0 C θάζε 1000 κέηξα). Ιζόζεξκεο θακπύιεο Διιάδαο, Ινπιίνπ Πεγή:(Ληβαδάο, 1976) Η κεηαβνιή ηεο ζεξκνθξαζίαο θαηά δηεύζπλζε θάζεηε ζηηο ηζόζεξκεο νλνκάδεηαη νξηδόληηα ζεξκνβαζκίδα.
ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΓΙΑΜΟΡΦΧΗ ΘΔΡΜΟΚΡΑΙΑ ΔΝΟ ΣΟΠΟΤ Οη θπξηόηεξνη παξάγνληεο πνπ δηακνξθώλνπλ ηελ ζεξκνθξαζία ελόο ηόπνπ είλαη: α) Η έληαζε θαη ε δηάξθεηα ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο β) Οη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ έληαζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο, όπσο δηάρπζε γ) Η απόζηαζε ηνπ ηόπνπ από ηελ ζάιαζζα. δ) Σα θπζηθνρεκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο επηθάλεηαο ηνπ εδάθνπο.
ε) Η δπλαηόηεηα θαη ε ζπρλόηεηα κεηαθνξάο ζην ηόπν απηό πνζνηήησλ ζεξκόηεηαο κε νξηδόληηεο θαη θαηαθόξπθεο θηλήζεηο ζη)οη ζπλαιιαγέο ζεξκόηεηαο επηθάλεηαο γεοαηκόζθαηξαο. δ) Σα ζαιάζζηα ξεύκαηα. ε) Σν πςόκεηξν.
ΘΔΡΜΑΝΗ ΚΑΙ ΦΤΞΗ ΣΗ ΞΗΡΑ ΚΑΙ ΣΗ ΘΑΛΑΑ Οη ηόπνη πνπ βξίζθνληαη θνληά ζηελ ζάιαζζα έρνπλ πην ήπην θιίκα από ηόπνπο επεηξσηηθνύο. Έρνπλ δει. επηόηεξνπο ρεηκώλεο θαη δξνζεξόηεξα θαινθαίξηα. Απηό νθείιεηαη ζην όηη ε μεξά ζεξκαίλεηαη γξεγνξόηεξα από ην λεξό όηαλ βξεζνύλ ζηηο ίδηεο ζπλζήθεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο, γηαηί: 1. Η μεξά ρξεζηκνπνηεί ην ζύλνιν ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο γηα ηελ ζέξκαλζε ηεο επηθάλεηαο ηεο θαη έηζη εκθαλίδνληαη πςειόηεξεο ζεξκνθξαζίεο.
ΘΔΡΜΑΝΗ ΚΑΙ ΦΤΞΗ ΣΗ ΞΗΡΑ ΚΑΙ ΣΗ ΘΑΛΑΑ 2. ην λεξό παξαηεξνύληαη ζηξνβηιηζκνί θαη ξεύκαηα κε ηνπο νπνίνπο αλακηγλύεηαη ην επηθαλεηαθό λεξό κε απηό ζε κεγάια βάζε. 3. ην λεξό έλα ζεκαληηθό κέξνο ηεο ελέξγεηαο θαηαλαιώλεηαη γηα ηελ εμάηκηζε. 4. Η εηδηθή ζεξκόηεηα ηνπ λεξνύ είλαη 1 cal/gram/deg, ελώ ηνπ εδάθνπο 0,2 cal/gram/deg Πεγή: Μπαιαθνύηεο θαη Μαραίξαο, 1985
ΚΑΣΑΝΟΜΗ ΘΔΡΜΟΚΡΑΙΑ Η θαηαλνκή ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο εμαξηάηαη από ηνπο εμήο παξάγνληεο: Ηιηαθή ελέξγεηα Άληζε θαηαλνκή μεξάο- ζάιαζζαο Η λέθσζε, δεδνκέλνπ όηη ππάξρνπλ δώλεο ηνπ πιαλήηε ζηνπο νπνίνπο ε λέθσζε είλαη ηζρπξή Σα ζαιάζζηα ξεύκαηα ςπρξά ή ζεξκά Η βιάζηεζε Η θύζε θαη ην αλάγιπθν ηνπ εδάθνπο
ΚΑΣΑΚΟΡΤΦΗ ΜΔΣΑΒΟΛΗ ΣΗ ΘΔΡΜΟΚΡΑΙΑ Η ζεξκνθξαζία ηνπ αέξα ειαηηώλεηαη κε ην ύςνο κέζα ζηε ηξνπόζθαηξα θαη ε κεηαβνιή απηή νλνκάδεηαη καηακόπςθη θεπμοβαθμίδα. Μεηαβνιή απηή είλαη 6 0 C ή 6,5 0 C θάζε 1000 κέηξα θαηά κέζν όξν, θαη νλνκάδεηαη κανονική καηακόπςθη θεπμοβαθμίδα. Η θαηαθόξπθε ζεξκνβαζκίδα ζε ζπγθεθξηκέλν ηόπν θαη ρξόλν νλνκάδεηαη πξαγκαηηθή ζεξκνβαζκίδα ή ζεξκνβαζκίδα πεξηβάιινληνο.
Η ειάηησζε ηεο ζεξκνθξαζίαο κε ην ύςνο ζηελ ηξνπόζθαηξα νθείιεηαη: ηελ αξαίσζε ηνπ αέξα ηελ απνκάθξπλζε από ηελ επηθάλεηα ηεο γεο ηελ εμαζζέληζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ιόγσ κείσζεο ησλ πδξαηκώλ ηελ εθηόλσζε ηνπ αέξα.
Ηκεξήζηα πνξεία ηεο ζεξκνθξαζίαο εκεξήζην ζεξκνκεηξηθό εύξνο Καηά ηελ δηάξθεηα κηαο θαλνληθήο εκέξαο, ρσξίο λέθσζε θαη ρσξίο αλέκνπο, ε ζεξκνθξαζία ηνπ αέξα παξνπζηάδεη απιή θύκαλζε, κε κέγηζην πνπ πζηεξεί 1-2 ώξεο από ηελ κεζνπξάλεζε ηνπ ήιηνπ θαη ειάρηζην πνπ ζεκεηώλεηαη ιίγν πξηλ ή κεηά ηελ αλαηνιή ηνπ ήιηνπ. Οη ζεξκνθξαζίεο ηνπ αέξα δηακνξθώλνληαη κε ην ηζνδύγην ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ θζάλεη ζηελ γε θαη ηεο εθπεκπόκελεο γήηλεο αθηηλνβνιίαο.
Η δηαθνξά ηεο κέγηζηεο θαη ηεο ειάρηζηεο ζεξκνθξαζίαο νλνκάδεηαη Ηκεξήζην Θεπμομεηπικό Εύπορ (ΗΘΕ). Σν ΗΘΔ εμαξηάηαη από: Γεσγξαθηθό πιάηνο θαη επνρή. Σν ΗΘΔ ειαηηώλεηαη όζν απμάλεηαη ην γεσγξαθηθό πιάηνο. Ηπεηξσηηθόηεηα. Δίλαη κηθξό ζε ζαιάζζηεο πεξηνρέο θαη κεγάιν ζηηο επεηξσηηθέο. Νέθσζε. Σν ΗΘΔ είλαη κηθξό κία λεθνζθεπή εκέξα θαη κεγάιν κηα αίζξηα. Βιάζηεζε θαη θύζε ηνπ εδάθνπο. Δίλαη κηθξό όηαλ ην έδαθνο θαιύπηεηαη από βιάζηεζε, κεγαιώλεη ζε γπκλό.
Δηήζηα πνξεία ηεο ζεξκνθξαζίαο Θεξκόηεξνο κήλαο είλαη ν Ινύιηνο ζηηο επεηξσηηθέο πεξηνρέο θαη ν Αύγνπζηνο ζηηο παξαζαιάζζηεο. Φπρξόηεξνο κήλαο γηα ην ίδην γεσγξαθηθό πιάηνο είλαη αληίζηνηρα ν Ιαλνπάξηνο ή ν Φεβξνπάξηνο. Δηήζηεο κεηαβνιέο ζηηο κέζεο κεληαίεο ηηκέο ηεο ζεξκνθξαζίαο ζε Ιζεκεξηλό, κνπζσληθό, ζαιάζζην θαη επεηξσηηθό ζηαζκό. Πεγή: Μπαιαθνύηεο θαη Μαραίξαο, 1985
Σν εηήζην ζεξκνκεηξηθό εύξνο δηακνξθώλεηαη ππό ηελ επίδξαζε, θπξίσο, ηνπ γεσγξαθηθνύ πιάηνπο θαη ηεο επεηξσηηθόηεηαο ελόο ηόπνπ. Ο Gorczynski θαηέηαμε ηα θιίκαηα, κε βάζε ην ΔΘΔ σο εμήο: Ιζεκεξηλό ΔΘΔ< 2,5 o C Χθεάλην 2,5-10.0 o C Θαιάζζην κεηαβαηηθό 10,0-25,0 ν C Ηπεηξσηηθό 25,0-40,0 ν C Άθξσο επεηξσηηθό > 40,0 ν C ηελ Διιεληθή πεξηνρή ην ΔΘΔ θπκαίλεηαη κεηαμύ 12 o C θαη 23 ν C, είλαη δειαδή ζαιάζζην κεηαβαηηθό.
Μεξηθέο θνξέο ε ζεξκνθξαζία ηνπ αέξα κπνξεί λα απμάλεη αληί λα κεηώλεηαη. Σν θαηλόκελν απηό νλνκάδεηαη αλαζηξνθή ηεο ζεξκνθξαζίαο ή ζεξκνθξαζηαθή αλαζηξνθή. Πεγή: Μπαιαθνύηεο θαη Μαραίξαο, 1985 Σξεηο ηύπνη ζεξκνβαζκίδαο: α) θαλνληθή, β) αλαζηξνθή εδάθνπο γ) αλαζηξνθή ύςνπο
ΘΔΡΜΟΚΡΑΙΑ ΣΟΤ ΔΓΑΦΟΤ Θεξκνθξαζία ηνπ εδάθνπο ζεσξείηαη ε ζεξκνθξαζία ηνπ γπκλνύ εδάθνπο θαη κόλν γηα εηδηθνύο ιόγνπο αλαθέξεηαη θαη ε ζεξκνθξαζία ηνπ ρινεξνύ εδάθνπο. Η ζεξκνθξαζία ηνπ εδάθνπο είλαη ζπλάξηεζε ηεο πνζόηεηαο ηεο ζεξκόηεηαο πνπ δέρεηαη θαη απηήο πνπ αλαθιά. Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ ζεξκνθξαζία ηνπ εδάθνπο είλαη ηα θπζηθά ζπζηαηηθά (άκκνο, άξγηινο, ιίζνη θηι) ηα νπνία θαζνξίδνπλ θαη ηελ πθή ηνπ, όπσο επίζεο ε πγξαζία πνπ πεξηέρεη. Μάζεκα Μεηεσξνινγίαο-Κιηκαηνινγίαο. Τπεύζπλε : Γξ Μάξζα Λαδαξίδνπ -Αζαλαζηάδνπ