Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 29 Μαΐου 2017 (OR. en) Διοργανικοί φάκελοι: 2016/0407 (COD) 2016/0408 (COD) 2016/0409 (COD) 9595/17 LIMITE JAI 536 SIRIS 96 SCHENGEN 32 ENFOPOL 265 COPEN 175 FRONT 243 MIGR 85 COMIX 384 CODEC 908 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Προεδρία Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων (2ο τμήμα) / Συμβούλιο αριθ. προηγ. εγγρ.: 15812/16, 15813/16, 15814/16 Θέμα: Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με (SIS) για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών (πρώτη ανάγνωση) Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με (SIS) στον τομέα των συνοριακών ελέγχων, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 515/2014 και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1987/2006 (πρώτη ανάγνωση) Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με (SIS) στον τομέα της αστυνομικής συνεργασίας και της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 515/2014 και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1986/2006, της απόφασης 2007/533/ΔΕΥ του Συμβουλίου και της απόφασης 2010/261/ΕΕ της Επιτροπής (πρώτη ανάγνωση) - Συζήτηση προσανατολισμού / Έκθεση προόδου I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Στις 22 Δεκεμβρίου 2017 η Επιτροπή υπέβαλε στο Συμβούλιο δέσμη προτεινόμενων νομοθετημάτων για το SIS (Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν). Η δέσμη αυτή απαρτίζεται από τρεις χωριστές προτάσεις για να ανταποκριθεί στον διαφορετικό βαθμό συμμετοχής στο SIS διαφόρων ομάδων κρατών (τη λεγόμενη «μεταβλητή γεωμετρία»): 9595/17 ΜΑΠ/μκ/ΔΛ 1
Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη χρήση του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών (15812/16) - εφεξής «πρόταση για τις επιστροφές» Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με (SIS) στον τομέα των συνοριακών ελέγχων, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 515/2014 και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1987/2006 (15813/16) - εφεξής «πρόταση για τους συνοριακούς ελέγχους» Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με (SIS) στον τομέα της αστυνομικής συνεργασίας και της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 515/2014 και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1986/2006, της απόφασης 2007/533/ΔΕΥ του Συμβουλίου και της απόφασης 2010/261/ΕΕ της Επιτροπής (15814/16) - εφεξής «πρόταση για την αστυνομική συνεργασία». 2. Οι προτάσεις αυτές περιέχουν μια σειρά από μέτρα που αποσκοπούν να μεγιστοποιήσουν την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα του συστήματος - το οποίο είναι το ευρύτερα χρησιμοποιούμενο σύστημα ΤΠ στον τομέα της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ασφάλειας στην ΕΕ - μέσω τεχνικών βελτιώσεων, που δίνουν έμφαση στους τελικούς χρήστες και που εξασφαλίζουν πρόσβαση σε περισσότερες εθνικές αρχές και οργανισμούς της ΕΕ. Συγκεκριμένα, προτείνεται η εισαγωγή περισσότερων κατηγοριών δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των βιομετρικών, μεταξύ άλλων για σκοπούς έρευνας, και η εισαγωγή νέων τύπων καταχωρίσεων, συμπεριλαμβανομένων καταχωρίσεων για αποφάσεις επιστροφής. 3. Η Ομάδα «Θέματα Σένγκεν (Κεκτημένο)» εξέτασε τις προτάσεις αυτές κατά τις συνεδριάσεις της στις 16 Ιανουαρίου, 8 Φεβρουαρίου, 6 και 7 Μαρτίου και 3, 15 και 16 Μαΐου 2017 με εμπειρογνώμονες από τους αντίστοιχους τομείς πολιτικής οι οποίοι προσκλήθηκαν να λάβουν μέρος στις συζητήσεις. Η Ομάδα ολοκλήρωσε την πρώτη εξέταση των τριών προτάσεων και άρχισε τον δεύτερο γύρο συζητήσεων. 9595/17 ΜΑΠ/μκ/ΔΛ 2
4. Οι συζητήσεις πραγματοποιούνται σε εποικοδομητική ατμόσφαιρα και έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος σε επίπεδο Ομάδας. Παρόλα αυτά, εκκρεμούν σε σχέση με τη νομοθετική αυτή δέσμη γενικές επιφυλάξεις εξέτασης από τις εξής αντιπροσωπίες: ΑΥ, ΒΛ, ΤΣ, ΓΕ, ΦΙ, ΟΥ, ΙΤ, ΛΙ, ΚΧ, ΠΛ, ΠΡ, ΣΔ, ΣΝ και ΗΒ 1. Οι αντιπροσωπίες των ΒΕ, ΕΛ και ΣΚ διατύπωσαν γενική επιφύλαξη εξέτασης για την πρόταση που αφορά τις επιστροφές (15812/16). Οι αντιπροσωπίες των ΓΕ 2, ΠΛ 3, ΣΔ 3 και ΗΒ 4 διατύπωσαν επιφυλάξεις κοινοβουλευτικής εξέτασης. 5. Μολονότι σε αυτή τη φάση μπορεί να θεωρηθεί ότι αρκετά άρθρα έχουν συμφωνηθεί ως βάση συμβιβαστική για μια μελλοντική γενική προσέγγιση, οι συζητήσεις στην Ομάδα κατέδειξαν ότι ορισμένα ζητήματα απαιτούν περαιτέρω διαπραγματεύσεις. Αυτό ισχύει ειδικότερα για: την υποχρέωση των κρατών μελών να τηρούν εθνικά αντίγραφα την υποχρέωση δημιουργίας καταχωρίσεων για άγνωστους καταζητούμενους προς αναζήτηση με βιομετρικά δεδομένα τις προληπτικές καταχωρίσεις για εξαφανισθέντα πρόσωπα την υποχρέωση δημιουργίας καταχωρίσεων για ζητήματα που αφορούν δραστηριότητες σχετικές με την τρομοκρατία τη νέα καταχώριση για τον έλεγχο έρευνας. Περαιτέρω, η πρόταση για τις επιστροφές (15812/16) βρίσκεται υπό εξέταση από τη Νομική Υπηρεσία του Συμβουλίου όσον αφορά τη δυνατότητα οι καταχωρίσεις που συνδέονται με τις επιστροφές να ρυθμίζονται σε άλλα νομοθετήματα, ειδικά στην πρόταση για τους συνοριακούς ελέγχους (15813/16), ώστε να μην είναι πλέον απαραίτητη μια τρίτη νομική πράξη για τη χρήση του SIS. 1 Το ΗΒ δεν συμμετέχει στην πρόταση για τους συνοριακούς ελέγχους (15813/16). 2 Για τις τρεις προτάσεις (15812/16, 15813/16 και 15814/16). 3 Για την πρόταση για τις επιστροφές (15812/16). 4 Για τις προτάσεις για τις επιστροφές και για την αστυνομική συνεργασία (15812/16 και 15814/16 αντίστοιχα). 9595/17 ΜΑΠ/μκ/ΔΛ 3
II. ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ 6.1. Προληπτικές καταχωρίσεις για παιδιά που διατρέχουν κίνδυνο απαγωγής Το κεφάλαιο VII της πρότασης για την αστυνομική συνεργασία προβλέπει τη δημιουργία προληπτικών καταχωρίσεων σε περιπτώσεις όπου παιδιά διατρέχουν κίνδυνο απαγωγής από γονείς. Οι απαγωγές από γονείς συχνά πραγματοποιούνται κατόπιν εξαιρετικά λεπτομερούς σχεδιασμού, με την πρόθεση της ταχείας αναχώρησης από το κράτος μέλος στο οποίο έχουν συμφωνηθεί οι ρυθμίσεις επιμέλειας τέκνων. Με τις συγκεκριμένες τροποποιήσεις θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ένα δυνητικό κενό στην ισχύουσα νομοθεσία βάσει της οποίας η εισαγωγή καταχωρίσεων για παιδιά είναι δυνατή μόνον εάν πρόκειται για αγνοούμενα παιδιά. Θα επιτρεπόταν στις αρχές των κρατών μελών να επισημαίνουν παιδιά που διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο. Οι τροποποιήσεις αυτές θα συνεπάγονταν ότι, όταν υπάρχει υψηλός κίνδυνος επικείμενης απαγωγής από γονείς, οι συνοριοφύλακες και οι υπάλληλοι επιβολής του νόμου θα ενημερώνονται για τον εν λόγω κίνδυνο και θα είναι σε θέση να εξετάζουν διεξοδικότερα τις περιστάσεις υπό τις οποίες ταξιδεύει ένα παιδί που διατρέχει κίνδυνο, θέτοντας το παιδί υπό προστατευτική κράτηση, εφόσον απαιτείται. Αυτή η καταχώριση θα απαιτούσε κατάλληλη απόφαση των αρχών των κρατών μελών που είναι αρμόδιες να αποφαίνονται επί ζητημάτων γονικής μέριμνας, όπως η επιμέλεια και η μετακίνηση στο εξωτερικό. Μια ακόμη προϋπόθεση θα ήταν η ύπαρξη επικείμενου κινδύνου απαγωγής. Η υλοποίηση αυτών των διατάξεων ενδέχεται να απαιτεί δράση σε δικαιϊκούς τομείς που εκφεύγουν της άμεσης εφαρμογής της αστυνομικής/δικαστικής συνεργασίας ή των σχετικών με τη μετανάστευση μέτρων, η οποία είναι ωστόσο απαραίτητη ώστε τα κράτη μέλη να μεγιστοποιήσουν τα οφέλη του SIS. Θα πρέπει να σημειωθεί επιπλέον ότι ο σύνδεσμος ανάμεσα στη δημιουργία καταχωρίσεων στο SIS σε σχέση με παιδιά που διατρέχουν κίνδυνο απαγωγής και σε πράξεις που σχετίζονται με τη δικαστική συνεργασία για παιδιά που έχουν απαχθεί (όπως ο Βρυξέλλες ΙΙα 5 ) έχει εξεταστεί κατά τους περασμένους μήνες και θεωρείται ότι οι σχετικές συζητήσεις θα πρέπει να συνεχιστούν ώστε να διασφαλιστούν οι συνέργειες μεταξύ των δύο. Επιπλέον, ορισμένες αντιπροσωπίες πρότειναν να συμπεριληφθεί η δυνατότητα δημιουργίας προληπτικών καταχωρίσεων και για άλλους σκοπούς, πέραν των περιπτώσεων παιδιών που διατρέχουν κίνδυνο απαγωγής από γονείς, όπως για παράδειγμα προληπτικές καταχωρίσεις που αφορούν παιδιά που εντάσσονται σε τρομοκρατικές ομάδες. 5 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2201/2003 του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2003, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας ο οποίος καταργεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1347/2000 (ΕΕ L 338 της 23.12.2003, σ. 1). Βλ. επίσης 10767/16 + ADD 1 + ADD 2. 9595/17 ΜΑΠ/μκ/ΔΛ 4
Συμφωνείτε ότι η πιθανότητα εισαγωγής προληπτικών καταχωρίσεων στο SIS για παιδιά που διατρέχουν κίνδυνο απαγωγής θα είχε κάποιο όφελος και θα έπρεπε για το λόγο αυτό να εξεταστεί; Συμφωνείτε ότι τέτοιες προληπτικές καταχωρίσεις θα πρέπει επίσης να εξεταστούν για άλλες περιπτώσεις όπου παιδιά διατρέχουν κίνδυνο εξαφάνισης; Σε αυτό το πλαίσιο, συμφωνείτε ότι θα πρέπει να συνεχιστούν οι εργασίες για τη διασφάλιση των αναγκαίων συνεργειών μεταξύ της πρότασης για την αστυνομική συνεργασία και των σχετικών πράξεων για τη δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις; 6.2. Καταχωρίσεις σχετικές με πρόσωπα και αντικείμενα για ελέγχους έρευνας Το κεφάλαιο IX της πρότασης για την αστυνομική συνεργασία (15814/16) εισάγει μια νέα μορφή ελέγχου, τον «έλεγχο έρευνας», πέραν της «διακριτικής παρακολούθησης» και του «ειδικού ελέγχου» που υφίστανται ήδη. Με αυτό επιδιώκεται, συγκεκριμένα, να υποστηριχθούν μέτρα για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και του σοβαρού εγκλήματος, με ειδοποίηση προς τις αρχές να σταματήσουν και να ανακρίνουν το ενδιαφερόμενο πρόσωπο. Η καταχώριση αυτή δεν είναι διακριτική παρακολούθηση, ούτε περιλαμβάνει έρευνα του προσώπου ή σύλληψή του. Θα μπορούσε, ωστόσο, να οδηγήσει στη συλλογή επαρκών πληροφοριών, ώστε να ληφθεί απόφαση για την ανάληψη περαιτέρω δράσης. Οι σχετικές διατάξεις θα μπορούσαν επίσης να τροποποιηθούν ώστε να προβλέψουν την ανάληψη δράσης βάσει αυτών των καταχωρίσεων, έχοντας ως στόχο την έρευνα, η οποία συνδέεται εν τέλει με την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και του σοβαρού εγκλήματος. Όσον αφορά τη δράση που πρέπει να αναληφθεί σε περιπτώσεις τέτοιων καταχωρίσεων έρευνας που δημιουργούνται στο SIS, θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι οι καταχωρίσεις αυτές μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά μόνο αν αναγνωρίζονται αμοιβαία από όλα τα κράτη μέλη και αν υπάρχει δέσμευση δράσης για αυτές. Το ίδιο ισχύει για τις τρέχουσες καταχωρίσεις για τους ειδικούς ελέγχους. Συμφωνείτε ότι θα πρέπει να είναι δυνατό να δημιουργούνται καταχωρίσεις για ελέγχους έρευνας στο SIS, με την επιφύλαξη περαιτέρω επεξεργασίας σε τεχνικό επίπεδο; Συμφωνείτε ότι οι αρμόδιες αρχές όλων των κρατών μελών θα πρέπει να μπορούν να ενεργούν αποδοτικά σε σχέση με καταχωρίσεις για ελέγχους έρευνας και ειδικούς ελέγχους, μεγιστοποιώντας έτσι τα οφέλη τέτοιων καταχωρίσεων στο SIS; 9595/17 ΜΑΠ/μκ/ΔΛ 5
6.3. Βελτίωση της χρήσης του SIS στο πεδίο της δικαστικής συνεργασίας Το SIS έχει ήδη αποδειχθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό επιτυχές όσον αφορά την εκτέλεση των ευρωπαϊκών ενταλμάτων σύλληψης. Η πιθανότητα χρήσης του SIS για τη διευκόλυνση της διάδοσης και της εκτέλεσης άλλων πράξεων στο πεδίο της δικαστικής συνεργασίας στο ποινικό δίκαιο, και τη διευκόλυνση της αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής σε ποινικές υποθέσεις, θα μπορούσε να διερευνηθεί περαιτέρω, για παράδειγμα σε σχέση με την ευρωπαϊκή εντολή έρευνας, την αμοιβαία αναγνώριση ποινικών αποφάσεων 6 ή τις χρηματικές ποινές 7. Συμφωνείτε ότι η χρήση του SIS σε σχέση με άλλες πράξεις στον τομέα της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις θα πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω; III. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 7. Καλείται η ΕΜΑ/το Συμβούλιο να εξετάσει τα ανωτέρω ερωτήματα (υπό 6), προκειμένου να παράσχει καθοδήγηση για τις περαιτέρω εργασίες σε τεχνικό επίπεδο. 6 Απόφαση-Πλαίσιο 2008/909/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2008, σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης σε ποινικές αποφάσεις οι οποίες επιβάλλουν ποινές στερητικές της ελευθερίας ή μέτρα στερητικά της ελευθερίας, για το σκοπό της εκτέλεσής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως τροποποιήθηκε από την απόφαση-πλαίσιο 2009/299/ΔΕΥ του Συμβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2009. 7 Απόφαση-Πλαίσιο 2005/214/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 24ης Φεβρουαρίου 2005, σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης επί χρηματικών ποινών, όπως τροποποιήθηκε από την απόφαση-πλαίσιο 2009/299/ΔΕΥ του Συμβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2009. 9595/17 ΜΑΠ/μκ/ΔΛ 6