ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΣΜΗΜΑ ΕΠΙΣΗΜΗ ΦΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΜΟΤ ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ

ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΣΜΗΜΑ ΕΠΙΣΗΜΗ ΦΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΜΟΤ ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ Θζμα: ''ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ ΚΑΚΩΕΩΝ Ε ΕΛΕΤΘΕΡΑ ΑΘΛΟΤΜΕΝΟΤ ΣΗΝ ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΑ'' Σου φοιτθτι: Κωνςταντίνου Κωςτι Α.Ε.Μ. : 15537 Επιβλζπων κακθγθτισ: Ακανάςιοσ Παπαβαςιλείου Θεςςαλονίκθ, 2014

Πρόλογος - Ευχαριστίες Η παροφςα πτυχιακι εργαςία με τίτλο «Επιδθμιολογικά ςτοιχεία κακϊςεων ςε ελεφκερα ακλοφμενουσ ςτθν χιονοδρομία» εκπονικθκε ςτα χιονοδρομικά κζντρα τθσ βορείου Ελλάδασ. Η εκπόνθςθ τθσ πτυχιακισ εργαςίασ ζγινε ςτα πλαίςια ςυνεργαςίασ του εργαςτθρίου Ακλθτικϊν κακϊςεων και του εργαςτθρίου Βιοκινθτικισ του Τμιματοσ Επιςτιμθσ Φυςικισ Αγωγισ και Ακλθτιςμοφ του Αριςτοτελείου Πανεπιςτθμίου Θεςςαλονίκθσ. Στο ςθμείο αυτό κα επικυμοφςα να ευχαριςτιςω όλουσ εκείνουσ, οι οποίοι βοικθςαν ςτθν ζρευνα και τελικι ςυγγραφι τθσ εν λόγω εργαςίασ, και ιδιαίτερα τον Κακθγθτι μου κ. Ακανάςιο Παπαβαςιλείου για τθν επίβλεψθ, τθν παρότρυνςθ και ζμπνευςθ που μου ζδωςε ϊςτε να πραγματοποιιςω αυτι τθν μελζτθ. Επίςθσ κερμζσ ευχαριςτίεσ ςτον κ. Βαςίλειο Πανουτςακόπουλο για τισ πολφτιμεσ παρατθριςεισ, ςυμβουλζσ και διορκϊςεισ, τον ςυμφοιτθτι και ςυνακλθτι μου Νικόλαο Παπαχατηι και τθν φυςικοκεραπεφτρια κα. Μαριάννα Κοτηαμανίδου για τισ εφςτοχεσ παρατθριςεισ. Ξεχωριςτά κζλω να ευχαριςτιςω και να εκφράςω τθν αγάπθ μου ςτθν αδερφι μου Κωςτι Ελεάνα που εκελοντικά βοικθςε ςτθν ςυγκζντρωςθ των περιςςότερων ερωτθματολογίων τθσ ζρευνασ. Τζλοσ κζλω να εκφράςω τισ ευχαριςτίεσ, τον ςεβαςμό και τθν αγάπθ μου προσ τουσ αναντικατάςτατουσ γονείσ μου Ζιςθ και Γεωργία. 1

Περίλθψθ κοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν θ καταγραφι τθσ ςυχνότθτασ, τθσ ανατομικισ περιοχισ, τθσ βαρφτθτασ και των πικανϊν αιτιϊν των τραυματιςμϊν ανά φφλο ςε ελεφκερα ακλοφμενουσ ςτθ χιονοδρομία. To 46% και ςτα δφο φφλα διλωςε τουλάχιςτον ζναν τραυματιςμό. Οι ςυχνότερεσ κακϊςεισ εντοπίςτθκαν ςτο γόνατο (41.3%), τθν πθχεοκαρπικι (7%), το μθρό (7%) και τθν κεφαλι (6.4%), χωρίσ ςτατιςτικά ςθμαντικι διαφορά (p >.05) μεταξφ των δφο φφλων ωσ προσ τθν ανατομικι περιοχι. Από τουσ τραυματιςμοφσ ςτο γόνατο, ο πιο ςυχνόσ ιταν θ ριξθ του ΠΧ (26%), με δεφτερο πιο ςυχνό τισ μυϊκζσ κλάςεισ γφρω από αυτό (19%). Ωςτόςο, παρατθρικθκε μεγαλφτερθ ςυχνότθτα ςοβαρϊν τραυματιςμϊν ςτισ γυναίκεσ (p <.05). Ωσ αίτια των τραυματιςμϊν, χωρίσ διαφοροποίθςθ λόγω φφλου (p >.05), καταγράφθκαν θ ανεπαρκισ τεχνικι, θ κόπωςθ και θ κακι κατάςταςθ τθσ χιονοδρομικισ πίςτασ. υμπεραςματικά διαπιςτϊκθκε θ φπαρξθ υψθλοφ κίνδυνου τραυματιςμοφ κατά τθν διάρκεια τθσ χιονοδρομικισ δραςτθριότθτασ. Για τθν πρόλθψθ των κακϊςεων ςε ελευκζρα ακλοφμενουσ ςτθ χιονοδρομία προτείνεται θ κατάλλθλθ εκμάκθςθ τεχνικισ από ζνα ζμπειρο δάςκαλο, θ κατάλλθλθ διαχείριςθ τθσ κόπωςθσ και θ ορκολογιςτικι αντιμετϊπιςθ τθσ κατάςταςθσ τθσ χιονοδρομικισ πίςτασ. 2

Abstract The purpose of the study was to evaluate the frequency, anatomic region, severity and potential causes of injuries in amateur athletes in skiing in northern Greece.From our survey, 46% in both sexes admitted to at least one injury. The most common injury was indentified in the knee( 41.3 % ), the wrist (7 % ), thigh (7 % ) and head ( 6.4 % ), with no statistically significant difference (p>.05) between the two sexes in terms of anatomical region. From the knee injuries, the most frequent was ACL rupture ( 26 % ), with the second most frequent being muscle contusions around it ( 19 % ). We documented a higher rate of severe injuries in women (p <.05). As causes of injuries, without differentiation based on sex (p>.05), we recorded poor technique, fatigue and ill - piste skiing. As a Conclusion we observed a high incidence of injuries during skiing activity. To prevent injuries in amateur athletes we propose instruction of proper technique from an experienced teacher, appropriate management of fatigue and reasonable treatment of the condition of ski runs. 3

Πίνακασ περιεχομένων Πρόλογοσ - Ευχαριςτίεσ... 1 Περίλθψθ... 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1... 5 Ειςαγωγι... 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2... 7 Μζκοδοσ-ζρευνασ... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3... 9 Αποτελζςματα... 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4... 15 υηιτθςθ... 15 υμπζραςμα... 16 Βιβλιογραφία... 17 Παράρτθμα... 19 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ειςαγωγή Η ιςτορία του ςκι φαίνεται να ξεκινάει 5 χιλιετίεσ πριν και ο βαςικόσ λόγοσ ανακάλυψθσ τθσ, είναι θ γριγορθ μετακίνθςθ πάνω ςτο χιόνι για τθν κάλυψθ μεγάλων αποςτάςεων. Ακλθτικά το ςκι φαίνεται να αναπτφςςεται αρκετά χρόνια αργότερα με τον πρϊτο αγϊνα χιονοδρομίασ να γίνεται το 1843 ςτο Tromsø τθσ Νορβθγίασ (wikipedia). αν Ολυμπιακό άκλθμα το ςκι κατάβαςθσ εμφανίςτθκε για πρϊτθ φορά το 1936 ςτο Garmisch- Partenkirchen τθσ Γερμανίασ, και από τότε ςυμπεριλαμβάνεται ςτο πρόγραμμα ακλθμάτων ςε όλουσ τουσ χειμερινοφσ ολυμπιακοφσ αγϊνεσ αποτελϊντασ ίςωσ το πιο κεαματικό αγϊνιςμα των αγϊνων. τθν ςυνζχεια θ ανάπτυξθ τθσ χιονοδρομίασ ςε όλο των κόςμο είναι τεράςτια. Αυτι τθ ςτιγμι υπολογίηεται ότι υπάρχουν πάνω από 2.000 χιονοδρομικοί ςτακμοί ςε όλο τον κόςμο τουσ οποίουσ επιςκζπτονται περιςςότεροι από 115 εκατομμφρια χιονοδρόμοι κάκε χρόνο (www.vanat.com) υμφϊνα με τον απολογιςμό των τελευταίων ολυμπιακϊν αγϊνων( Sochi, Russia 2014) φαίνεται ότι θ χιονοδρομία αποτελεί ζνα πολφ μεγάλο μοχλό οικονομικισ ανάπτυξθσ κακϊσ οι Ολυμπιακοί αυτοί αγϊνεσ κόςτιςαν περίπου 51 δισ δολάρια (www.theguardian.com). τθν Ελλάδα, θ εμφάνιςθ τθσ χιονοδρομίασ ζγινε αρκετά χρόνια αργότερα με τον πρϊτο πανελλινιο αγϊνα χιονοδρομίασ να πραγματοποιείται ςτο ζλι το 1934. Ο πρϊτοσ αναβατιρασ ςτθν χϊρα τοποκετείτε ςχεδόν 20 χρόνια αργότερα(1955) και κακιςτά το ζλι το πρϊτο οργανωμζνο χιονοδρομικό ςτθν Ελλάδα. ιμερα υπάρχουν 17 ενεργά χιονοδρομικά κζντρα ςτθν χϊρα μασ και θ χιονοδρομία μπορεί να χαρακτθριςτεί ωσ μία ςυνεχϊσ αναπτυςςόμενθ δραςτθριότθτα κακϊσ ςυνεχϊσ υπάρχουν ςχζδια επζκταςθσ των κζντρων που υπάρχουν αλλά και ςκζψεισ δθμιουργίασ νζων χιονοδρομικϊν κζντρων. Με τθν αφξθςθ των χιονοδρόμων ςε όλο τον κόςμο και με τθν άνκιςθ αυτισ τθσ δραςτθριότθτασ παρατθρικθκε ςε μεγάλο βακμό το φαινόμενο των τραυματιςμϊν. Ζχει διαπιςτωκεί ότι θ χιονοδρομία είναι μια δραςτθριότθτα που εμπεριζχει μεγάλο ρίςκο τραυματιςμοφ τόςο ςε 5

υψθλό επίπεδο(pujol N. 2007, Stevenson H. 1998, Viola RW 1999) όςο και ςε χαμθλότερο(flørenes TW. 2009&2010, Natri A. 1999, Warme WJ 1995). τθν κεντρικι και βόρεια Ευρϊπθ θ καταγραφι και μελζτθ των τραυματιςμϊν είναι δεδομζνθ και φαίνεται να αποτελοφν ζνα ενδιαφζρον αντικείμενο μελζτεσ κακϊσ ςε μια γριγορθ ερεφνα ςτο διαδίκτυο βρεκικαν αποτελζςματα από 15.500 ζρευνεσ τα τελευταία 10 χρόνια. τθν Ελλάδα οι κακϊςεισ ςτθν χιονοδρομία αποτελοφν ακόμα ζνα άγνωςτο αντικείμενο μελζτθσ κακϊσ υπάρχουν ελάχιςτεσ μελζτεσ αναφορικά με τουσ τραυματιςμοφσ( Γιαννοφλθσ 2004, Πρατςινάκθ 2004, Κεχαγιάσ 2010, Βεηυργιάννθσ 2010, Κοκκαλάσ 2010) 6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Μέθοδοσ-έρευνασ Η μελζτθ πραγματοποιικθκε ςτα τζςςερα πιο πολυςφχναςτα χιονοδρομικά κζντρα τθσ Μακεδονίασ, τθν Βαςιλίτςα, το ζλι, τα 3-5 πθγάδια και το Ελατοχϊρι, κατά τθν χειμερινι περίοδο 2012-2013. Σα ςτοιχεία καταγράφθκαν τθ μζκοδο τθσ προςωπικισ ςυνζντευξθσ βάςει δομθμζνου ερωτθματολογίου που διαμορφϊκθκε από τθν ερευνθτικι μασ ομάδα. Σα ερωτθματολόγια απαντικθκαν από τυχαία επιλεγμζνουσ ελεφκερα ακλοφμενουσ. Ερωτικθκαν ςυνολικά 372 άτομα (288 άντρεσ και 84 γυναίκεσ) και καταγράφθκαν τα δθμογραφικά ςτοιχεία, θ ανατομικι περιοχι των κακϊςεων, οι ςυνκικεσ τραυματιςμοφ και θ εμπειρία. Αναλυτικά, τα δθμογραφικά ςτοιχεία που καταγράφθκαν ιταν: φφλο, θλικία, φψοσ, βάροσ και πλευρά προτίμθςθσ(πλευρίωςθ). τθν ςυνζχεια για τθν εκτίμθςθ τθσ χιονοδρομικισ εμπειρίασ των ακλουμζνων καταγράψαμε πόςεσ μζρεσ τον χρόνο αςχολοφνται με το ςκι και ο τρόποσ εκμάκθςθσ χιονοδρομίασ( αυτοδίδακτοσ, με δάςκαλο, με φίλογνωςτό). Επειδι ιταν μία επιδθμιολογικι μελζτθ για να μειωκεί θ πικανότθτα λάκουσ καταγραφισ τθσ ιατρικισ διάγνωςθσ ι λάκοσ μετάδοςθσ τθσ από τον ακλθτι-ακλοφμενο, προτιμιςαμε να καταγράψουμε τισ κακϊςεισ με ζμμεςο τρόπο, δθλαδι χρθςιμοποιϊντασ ζνα ανατομικό χάρτθ ςτον οποίο ο ακλοφμενοσ κα κατζγραφε τθν ανατομικι περιοχι τθσ κάκωςθσ και όχι τθν διάγνωςθ. Για τθν εκτίμθςθ τθσ ςοβαρότθτασ του τραυματιςμοφ, τουσ κατθγοριοποιιςαμε ωσ προσ τον τφπο, τθν βαρφτθτα και τθν ιατρικι παρζμβαςθ που τυχϊν απαιτικθκε. Οι τφποι κακϊςεων κατθγοριοποιικθκαν ςε : επιφανειακοφσ μυϊκοφσ τραυματιςμοφσ 7

ριξθ ςυνδζςμων κατάγματα κρανιοεγκεφαλικζσ κακϊςεισ άλλουσ είδουσ τραυματιςμοφσ( ηθτικθκε διευκρίνθςθ). ε ότι αφορά τθ βαρφτθτα του τραυματιςμοφ βαςιηόμενοι ςτθν διεκνι βιβλιογραφία (Fuller, 2006), ταξινομικθκε βάςει των θμερϊν απουςίασ του τραυματιςμζνου από χιονοδρομικζσ ι άλλεσ δραςτθριότθτεσ. Ζτςι λοιπόν οι τραυματιςμοί που κράτθςαν εκτόσ δραςτθριοτιτων ζναν ελευκζρα ακλοφμενο 1-3 μζρεσ χαρακτθρίςτθκαν ωσ ελαφριοί τραυματιςμοί, από 4-7 μζρεσ ωσ ιπιοι, 8-28 μζρεσ ωσ μζτριοι και από 28 μζρεσ και πάνω χαρακτθρίςτθκε ωσ ςοβαρόσ τραυματιςμόσ. Οι τραυματιςμοί που δεν κράτθςαν εκτόσ δραςτθριοτιτων κάποιον ακλοφμενο χαρακτθρίςτθκαν αςιμαντοι. Οι ερωτθκζντεσ κλικθκαν να απαντιςουν αν για τθν κάκωςθ τουσ είχαν επιςκεφκεί γιατρό και τι είδουσ παρζμβαςθ απαιτικθκε. Οι ιατρικζσ παρεμβάςεισ διαχωρίςτθκαν ςε: απλι επίςκεψθ περίδεςθ γφψοσ χειρουργικι επζμβαςθ Για τθν αξιολόγθςθ των ςυνκθκϊν τραυματιςμοφ ακλοφκθςε μία ςειρά ερωτιςεων που αφοροφςαν τον μινα, τθν ϊρα(αρχι, μζςθ ι τζλοσ τθσ μζρασ), τθν πίςτα και τθν δυςκολία τθσ, τθν θλικία του χιονοδρόμου και το επίπεδο φυςικισ κατάςταςθσ του και τθν πικανι παράλλθλθ εναςχόλθςθ του χιονοδρόμου με άλλεσ δραςτθριότθτεσ. Σζλοσ, καταγράφθκαν πλθροφορίεσ που αφοροφν τον εξοπλιςμό του χιονοδρόμου, δθλαδι αν είναι ενοικιαςμζνοσ ι προςωπικόσ και αν λειτοφργθςε ο μθχανιςμόσ τθσ δζςτρασ τθν ςτιγμι του τραυματιςμοφ. 8

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Αποτελέςματα Οι διαφορζσ ανάμεςα ςτα φφλα αναηθτικθκαν με Πίνακεσ υνάφειασ και με χριςθ του κριτθρίου χ 2 μζςω του λογιςμικοφ SPSS 10.0.1. τα αποτελζςματα τθσ μελζτθσ ο Μζςοσ όροσ θλικίασ του δείγματοσ ιταν 29.9 ετϊν, με μζςο φψοσ 174 εκ. και βάροσ 72.2 κιλά. Οι χιονοδρόμοι που απάντθςαν ςτο ερωτθματολόγιο μασ ιταν αρκετά ζμπειροι, αν λάβουμε υπόψθ τθν χιονοδρομικι κουλτοφρα τθσ χϊρασ, ζχοντασ κατά μζςο όρο 13.2 ζτθ χιονοδρομικισ δραςτθριότθτασ και κάνοντασ ςκι περίπου 26 μζρεσ τον χρόνο ςκι. Από τα αποτελζςματα φάνθκε ότι οι το 55.5% των ερωτθκζντων διδάχτθκε χιονοδρομία από δάςκαλο. Παρατθρικθκε πωσ 1/2 άντρεσ και 3/4 γυναίκεσ κα επιλζξουν δάςκαλο για τθν εκμάκθςθ χιονοδρομίασ. Επίςθσ παρατθριςαμε ότι ςχεδόν 1/4 άντρεσ κα επιχειριςει να μάκει μόνοσ του ςκι ςε αντίκεςθ με τισ γυναίκεσ που ςχεδόν ςε καμία περίπτωςθ δεν προςπακοφν να μάκουν μόνεσ τουσ ςκι (πίνακασ 1). 80% 60% 40% 50% 74% Άντρες Γυναίκες 20% 0% 29% 21% 22% 4% Με Δάσκαλο Με φίλο Αυτοδίδακτοι Πίνακασ 1: Σρόποσ εκμάκθςθσ χιονοδρομίασ. 9

Από το ςφνολο του δείγματοσ, το 46% ζχει τραυματιςτεί τουλάχιςτον μία φορά κατά τθν διάρκεια χιονοδρομικισ δραςτθριότθτασ και από αυτοφσ το 78% ιταν άντρεσ και μόνο το 22% γυναίκεσ (πίνακασ 2). Η πικανότθτα κάκωςθσ ανά χιονοδρομικι θμζρα υπολογίςτθκε ςε 2.6%. γυναίκεσ 22% άντρεσ 78% Πίνακασ 2: Φφλο τραυματιςμζνων τθν μελζτθ μασ ςυγκρίναμε τον τρόπο εκμάκθςθσ ςκι ςε ςχζςθ με το φφλο και παρατθρικθκε πωσ θ ςυχνότθτα κάκωςθσ λόγω τθσ εναςχόλθςθσ με τθ χιονοδρομία ιταν ςε αντιςτοιχία με τον τρόπο εκμάκθςθσ. τατιςτικά ςθμαντικι διαφορά ςθμειϊκθκε ςτουσ χιονοδρόμουσ που τραυματίςτθκαν ζχοντασ μάκει ςκι από δάςκαλο ςε ςχζςθ με εκείνουσ που είναι αυτοδίδακτοι ι ζχουν μάκει ςκι από φίλο. Οι περιςςότεροι χιονοδρόμοι(58%) που είχαν υποςτεί κάκωςθ διλωςαν ότι ζχουν μάκει ςκι με ζνα ζμπειρο δάςκαλο. Οι ςκιζρ που ζχουν μάκει ςκι από κάποιο φίλο είχαν ςυνολικά το 18% των τραυματιςμϊν ενϊ εκείνοι που δοκίμαςαν μόνοι τουσ να μάκουν ςκι αντιςτοιχοφν ςτο 1/4, ςχεδόν, των τραυματιςμζνων. Μια άλλθ ςτατιςτικά ςθμαντικι διαφορά ςτθν μελζτθ μασ ιταν το ποςοςτό των τραυματιςμζνων ςε αυτοδίδακτουσ. Οι αυτοδίδακτεσ γυναίκεσ(8%) ζχουν τθν τάςθ να τραυματίηονται λιγότερο ςε ςχζςθ με τουσ άντρεσ(28%) (πίνακασ 3). 10

70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 66% 58% 56,% 24% 18% 17% 28% 24% 8% Με δάσκαλο Με φίλο Αυτοδίδακτοι Συνολικά Άντρες Γυνάικες Πίνακασ 3: υχνότθτα κάκωςθσ ςε ςχζςθ με τον τρόπο εκμάκθςθσ και το φφλο Η πιο ςυχνι ανατομικι περιοχι ανατομικι περιοχι τραυματιςμοφ ςτθν ερεφνα μασ ιταν το γόνατο με το ποςοςτό τραυματιςμϊν να ανζρχεται ςε 41%, Ακολουκοφν, με ςτατιςτικά ςθμαντικι διαφορά (p>o.5) θ άρκρωςθ τθσ πθχεοκαρπικισ (7%), ο μθρόσ (7%), οι κρανιοεγκεφαλικζσ κακϊςεισ (6%) κνιμθ (6%) και ςε αμελθτζο ποςοςτό θ καλά προςτατευμζνθ άρκρωςθ τθσ ποδοκνθμικισ( πινάκασ 4). Από τθν άρκρωςθ του γονάτου φάνθκε ότι ο πιο ςυχνόσ τραυματιςμόσ είναι ο πρόςκιοσ χιαςτόσ ςφνδεςμοσ(πχ), με 30%, κάτι που ιταν αναμενόμενο κακϊσ ζτςι ζχει καταγραφεί και ςτθν διεκνι αλλά και ελλθνικι βιβλιογραφία. Αμζςωσ επόμενοσ πιο ςυχνόσ τραυματιςμόσ είναι οι μυϊκοί τραυματιςμοί γφρω από το γόνατο με ποςοςτό 21% και ςτθν ςυνεχεία ακολουκεί ο ζςω πλάγιοσ χιαςτόσ και οι ρίξεισ μθνίςκου. θμαντικό είναι να αναφζρουμε πωσ οι περιςςότεροι τραυματιςμοί του ζςω πλάγιου χιαςτοφ ςυνοδεφονται με τθν ριξθ μθνίςκου (πινάκασ 5). 11

50% 40% 30% 20% 10% 0% 41% 7% 7% 6% 6% 4% Πίνακασ 4: Ανατομικι περιοχι των κακϊςεων Επιφανειακοί 7% Μθνίςκοσ 12% Ζςω πλάγιοσ 14% Μυϊκοί τραυματιςμο ί 21% ΠΧ 30% Ζξω πλαγιοσ 4% Επιγονατίδα 12% Πινάκασ 5: Κακϊςεισ ςτθν άρκρωςθ του γονάτου 12

ε ότι αφορά τθν βαρφτθτα των τραυματιςμϊν παρατθρικθκε τάςθ του γυναικείου φφλου να ζχει περιςςότερουσ τραυματιςμοφσ μετρίασ ςοβαρότθτασ με ποςοςτό 36%, ςε ςχζςθ με τουσ άντρεσ με ποςοςτό 23%. τισ υπόλοιπεσ κατθγορίεσ βαρφτθτασ (αςιμαντουσ, ελαφριοφσ, ιπιουσ και ςοβαροφσ τραυματιςμοφσ) δεν παρατθρικθκε καμία ςτατιςτικά ςθμαντικι διαφορά, κακϊσ και τα δφο φφλα είχαν παρόμοια ποςοςτά τραυματιςμϊν (πινάκασ 6). 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 36% 31% 23% 25% 17% 16% 16% 12% 14% 8% Αςιμαντοσ Ελαφρφσ Ήπιοσ Μζτριοσ οβαρόσ Άντρεσ Γυναίκεσ Πίνακασ 6: οβαρότθτα των τραυματιςμϊν. τθν ερϊτθςθ για το αν χρειάςτθκε ιατρικι παρζμβαςθ για τθν κάκωςθ τουσ, το 73% των ακλοφμενων που τραυματίςτθκαν επιςκζφτθκαν τουλάχιςτον μια φορά ιατρό ενϊ 27% δεν χρειάςτθκαν επίςκεψθ (πίνακασ 8). Ανάμεςα ςε αυτοφσ που επιςκζφτθκαν ιατρό, το 46% του δείγματοσ πραγματοποίθςε προλθπτικι επίςκεψθ ενϊ το 18% χρειάςτθκε περίδεςθ και το 14% γφψο για τον τραυματιςμό τουσ. Σο 22% του δείγματοσ που επιςκζφτθκε ιατρό χρειάςτθκε χειρουργικι παρζμβαςθ για τθν κάκωςθ του (πίνακασ 7). 13

50% 40% 30% 20% 10% 0% 46% απλι επίςκεψθ 18% 14% 22% περίδεςθ γφψοσ χειρουργικι παρζμβαςθ Πίνακασ 7 : Είδοσ ιατρικισ παρζμβαςθσ Για τα αίτια των κακϊςεων από τθν μζτρθςθ φάνθκε ότι το μεγαλφτερο ποςοςτό των ακλουμζνων απζδωςαν τθν κάκωςθ τουσ ςε κόπωςθ (29%). Σα αμζςωσ επόμενα πιο ςυχνά αίτια τραυματιςμοφ φάνθκε να είναι κακι κατάςταςθ τθσ χιονοδρομικισ πίςτασ και θ ζλλειψθ τεχνικισ ςε ποςοςτά 21% και 23% αντίςτοιχα. τθν κακι φυςικι κατάςταςθ, ςτον κακό εξοπλιςμό ι ςτθν λάκοσ επιλογι του εξοπλιςμοφ και ςτθν ανεπαρκισ προκζρμανςθ απζδωςαν πολφ λίγοι χιονοδρόμοι τθν κάκωςθ τουσ (πίνακασ 8). 30% 25% 29% 20% 15% 21% 23% 10% 5% 11% 8% 8% 0% Κακι ΦΚ ζλλειψθ τεχνικισ Κόπωςθ Κακι πίςτα Ανεπαρκισ προκζρμανςθ Κακόσ εξοπλιςμόσ Πίνακασ 8 : Αίτια τραυματιςμϊν 14

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Συζήτηςη Από τα αποτελζςματα φάνθκε ότι δεν υπιρξε ςτατιςτικά ςθμαντικι επίδραςθ του φφλου ςτθ ςυχνότθτα και ςτθν ανατομικι περιοχι των κακϊςεων. Η πικανότθτα τραυματιςμοφ υπολογίςτθκε ςε 2.6% ανά χιονοδρομικι θμζρα κάτι που ζχει παρατθρθκεί και ςε διεκνείσ ζρευνεσ ςε ανάλογα ποςοςτά (Westin M., 2012). Καταγράφθκε μεγαλφτερθ ςυχνότθτα τραυματιςμϊν ςε χιονοδρόμουσ που επζλεξαν δάςκαλο για τθν εκμάκθςθ χιονοδρομίασ. Και εδϊ γεννιοφνται ερωτιματα που αφοροφν τον αρικμό των μακθμάτων που παρακολουκεί ζνα αςκοφμενοσ ϊςτε να είναι ςε κζςθ να κάνει ςκι μόνοσ του και ερωτιματα για το πόςο καλά είναι εκπαιδευμζνοι οι δάςκαλοι ςτα Ελλθνικά βουνά ϊςτε να διδάςκουν τθν ςωςτι τεχνικι και τον αςφαλι τρόπο εξάςκθςθσ αυτισ τθσ δραςτθριότθτασ. Για τθν αποφυγι των τραυματιςμϊν και τθσ αςφαλι εξάςκθςθ τθσ χιονοδρομίασ ίςωσ οι αςκοφμενοι πρζπει να παρακολουκοφν ζνα ςυγκεκριμζνο αρικμό μακθμάτων με ζνα δάςκαλο και μετά από αυτά να ςυνεχίςουν να δραςτθριοποιοφνται μόνοι τουσ. Για τθν ποιότθτα των μακθμάτων προτείνουμε να βρεκεί ζνασ τρόποσ ϊςτε να ελζγχονται οι εκπαιδευτζσ για τθν ποιότθτα παροχισ υπθρεςιϊν και τθν επάρκεια των γνϊςεων πάνω ςτθν διδακτικι τθσ χιονοδρομίασ. Η κατανομι και τα είδθ των τραυματιςμϊν που καταγράφθκαν ιταν ςε ςυμφωνία με τθν Ελλθνικι και διεκνι βιβλιογραφία. Οι κακϊςεισ ςτο γόνατο διαπιςτϊκθκε πωσ ιταν ο πιο ςυχνόσ τραυματιςμόσ και ςτα δυο φφλα, μεγαλφτερθσ όμωσ βαρφτθτασ ςτισ γυναίκεσ. Ο πρόςκιοσ χιαςτόσ ςφνδεςμοσ(πχ) ιταν ο πιο ςυχνόσ τραυματιςμόσ όπωσ ζχει παρατθρθκεί και ςε παλαιότερεσ μελζτεσ και αυτό οφείλεται ςτθν φφςθ του ακλιματοσ κακϊσ θ προςτατευμζνθ, μζςα ςτθν μπότα άρκρωςθ τθσ ποδοκνθμικισ, μεταφζρει ςχεδόν όλεσ τισ δυνάμεισ ςτθν άρκρωςθ του γόνατοσ με αποτζλεςμα οι ςτροφικζσ κινιςεισ να οδθγοφν ςε ριξεισ του ΠΧ και ςυχνά του μθνίςκου. Όςο αναφορά τα αίτια των τραυματιςμϊν προκφπτει ότι είναι πολυπαραγοντικά. Ο δάςκαλοσ του ςκι μπορεί να επζμβει και να διορκϊςει μόνο τθν τεχνικι και ίςωσ να παρζχει μία κακοδιγθςθ για 15

τθν ςωςτι επιλογι του εξοπλιςμοφ και κάποιεσ ςυμβουλζσ για μία ςυνετι προκζρμανςθ πριν ξεκινιςουν να κάνουν ςκι. Συμπέραςμα υμπεραςματικά για τθν πρόλθψθ των κακϊςεων ςτουσ ελεφκερα ακλοφμενουσ ςτθ χιονοδρομία προτείνεται θ κατάλλθλθ εκμάκθςθ τθσ τεχνικισ από κάποιο ζμπειρο δάςκαλο, θ κατάλλθλθ διαχείριςθ τθσ κόπωςθσ και θ ορκολογιςτικι αντιμετϊπιςθ τθσ κατάςταςθσ τθσ χιονοδρομικισ πίςτασ. 16

Βιβλιογραφία Fuller CW, Ekstrand J, Junge A, Andersen TE, Bahr R, Dvorak J, Ha gglund M, McCrory P, Meeuwisse WH (2006) Consensus statement on injury definitions and data collection procedures in studies of football (soccer) injuries. Scand J Med Sci Sports 16:83 92 Flørenes TW, Bere T, Nordsletten L, Heir S, Bahr R. Injuries among male and female World Cup alpine skiers. Br J Sports Med. 2009;43:973-978. Flørenes TW, Nordsletten L, Heir S, Bahr R. Injuries among World Cup ski and snowboard athletes. Scand J Med Sci Sports. 2012 Feb;22(1):58-66. Flørenes TW, Nordsletten L, Heir S, Bahr R. Recording injuries among World Cup skiers and snowboarders: a methodological study. Scand J Med Sci Sports. 2011 Apr;21(2):196-205. Maria Westin, Marie Alricsson, Suzanne Werner. Injury profile of competitive alpine skiers: a five-year cohort study. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc (2012) 20:1175 1181 Natri A, Beynnon BD, Ettlinger CF, Johnson RJ, Shealy JE. Alpine ski bindings and injuries: current findings. Sports Med. 1999;28:35-48. Warme WJ, Feagin JA Jr, King P, Lambert KL, Cunningham RR. Ski injury statistics, 1982 to 1993, Jackson Hole Ski Resort. Am J Sports Med. 1995;23:597-600. Pujol N, Blanchi MP, Chambat P. The incidence of anterior cruciate ligament injuries among competitive Alpine skiers: a 25-year investigation. Am J Sports Med. 2007;35:1070-1074. Stevenson H, Webster J, Johnson R, Beynnon B. Gender differences in knee injury epidemiology among competitive alpine ski racers. Iowa Orthop J. 1998;18:64-66. 17

Viola RW, Steadman JR, Mair SD, Briggs KK, Sterett WI. Anterior cruciate ligament injury incidence among male and female professional alpine skiers. Am J Sports Med. 1999;27:792-795. Κεχαγιάσ Β., Βεηυργιάννθσ Ι., Κοκκαλάσ Ν. Παπανικολάου., Κόρδα Β., Ζαχαρόπουλοσ Α. Νεότερα επιδθμιολογικά δεδομζνα ςτα ακλιματα χιονοδρομίασ ςτθν Ελλάδα. Ακλθτιατρικι. Σόμοσ 4- υμπλθρωματικό τεφχοσ 1:18, Μάρτιοσ 2010. Βεηυργιάννθσ Ι., Κοκκαλάσ Ν., Κεχαγιάσ Β., Παπανικολάου., Ζαχαρόπουλοσ Α. Τραυματιςμοί του άνω άκρου ςτα ακλιματα τθσ χιονοδρομίασ. Η ελλθνικι εμπειρία. Ακλθτιατρικι. Σόμοσ 4- υμπλθρωματικό τεφχοσ 1:19, Μάρτιοσ 2010. Κοκκαλάσ Ν., Κεχαγιάσ Β., Βεηυργιάννθσ Ι., Παπανικολάου., Καηάκθ Μ. Ζαχαρόπουλοσ Α. Αποτελεί το φφλο αυξθμζνο παράγοντα τραυματιςμοφ ςτα ακλιματα τθσ χιονοδρομίασ; Ακλθτιατρικι. Σόμοσ 4- υμπλθρωματικό τεφχοσ 1:19, Μάρτιοσ 2010. Πρατςινάκθ E., Είδθ και αιτίεσ τραυματιςμοφ κατά τθν διάρκεια τθσ κατάβαςθσ με ςκι, Exercise & Society Journals of Sports Science,supplement issue No 36, 2004. wikipedia, History of skiing, last access 31/3/2014. Laurent Vanat 2013, International report on mountain tourism, (www.vanat.com), last access 31/3/2014 Owen Gibson 2014, Sochi Games held up as a symbol of Olympic extravagance and waste, (www.theguardian.com), last access 31/3/2014. 18

Παράρτθμα 19

20

21

22