Εγνατία Οδός και Χωρική Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου 22/10/2014 Ιωάννινα ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ Θέμα: «5 χρόνια Εγνατία Οδός: Οι επιδράσεις στην κοινωνία, τιςεπιχειρήσειςκαιτοντουρισμό» Εισηγητής: B. Φούρκας, Παρατηρητήριο 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εγνατία Οδός Παρατηρητήριο 2. Χωρική ανάπτυξη Περιφέρειας Ηπείρου i. Ανασκόπηση επιδράσεων 2010 ii. Μορφολογικές επιδράσεις (δείκτες δραστηριοτήτων/συγκεντρώσεων) iii. Λειτουργικές επιδράσεις (δείκτες ροών/δικτύων) iv. Προγραμματικές επιδράσεις (σχεδιασμός/πολιτικές) 3. Συμπερασματικές παρατηρήσεις 2
Εγνατία Οδός 3
Εγνατία Οδός 4
Εγνατία Οδός 5
Εγνατία Οδός Το τμήμα της Εγνατίας Οδού που διασχίζει την Ήπειρο εκτείνεται από το λιμάνι της Ηγουμενίτσας έως την Παναγιά, έχει μήκος 123 χλμ. και 12 ανισόπεδους κόμβους, ενώ περίπου το 30% του μήκους αποτελείται από μεγάλα τεχνικά έργα (σήραγγες και γέφυρες). Λειτουργούν 2 διόδια και προβλέπονται 2 ΣΕΑ, και 2 ΧΣΑ. Ο χρόνος διέλευσης της Περιφέρειας Ηπείρου μέσω της ΕΟ εκτιμάται στα 75 λεπτά. 6
Εγνατία Οδός Κέντρα Ελέγχου Κυκλοφορίας στην Ήπειρο Έλεγχος συστημάτων ασφαλείας σηράγγων & ανοιχτής οδού Επιτήρηση των σηράγγων (κάμερες, πυρανίχνευση, τηλέφωνα SOS, αισθητήρες κλπ) Ενημέρωση των Υπηρεσιών Έκτακτης Ανάγκης σε περίπτωση εντοπισμού συμβάντος Ενημέρωση / συντονισμός των Ομάδων Άμεσης Επέμβασης Εφαρμογή προκαθορισμένων σεναρίων αερισμού σήραγγας (SCADA) Ρύθμιση κυκλοφορίας σε περίπτωση συμβάντος, με ηλεκτρονική σήμανση (TMS) ΚΕΚ Δωδώνης ΚΕΚ Δρίσκου ΚΕΚ Ιωαννίνων (ΚΤΕΟ) ΚΕΚ Δεματίου ΚΕΚ Μετσόβου ΚΕΚ Ανηλίου 7
8
Project Spatial Impacts of Multimodal Corridor Development in Gateway Areas: Italy Greece -Turkey Programme: 2000-2006 Archimed Theme: ACCESSIBILITY 9
Παρατηρητήριο Εγνατίας Οδού κινητικότητα και προσπελασιμότητα, οικονομική-κοινωνική & εδαφική συνοχή, ισορροπία και δικτύωση των οικισμών, και ποιότητα περιβάλλοντος Εγκυρότητα Ενημερότητα Δυναμικότητα Συμβατότητα ΚοινωνικοΟικονομικοί - Χωροταξικοί Kωδικός Περιγραφή SET01 Ωφελούμενος Πληθυσμός SET02 Μέγεθος Αγοράς SET03 Εργατικό Δυναμικό SET04 Επίπεδο Ανάπτυξης και Ευημερίας SET05 Επίπεδο Ανεργίας SET06 Προσπελάσιμα Μέσα Μεταφοράς SET07 Προσπελάσιμες Αναπτυξιακές Ζώνες SET08 Προσπελάσιμοι Τόποι Τουριστικού Ενδιαφέροντος SET09 Μεταβολή Πληθυσμού ανά ΟΤΑ, Νομό και Περιφέρ SET10 Μεταβολή Πληθυσμού Αστικών Κέντρων SET11 Ταξινόμηση Αστικών Κέντρων SET12 Πυκνότητα Πληθυσμού SET13 Τομεακή Σύνθεση ΑΠΑ SET14 Τομεακή Σύνθεση Απασχόλησης SET15 Εξωτερικό Εμπόριο SET16 Μεταβολή Αστικής Γης SET17 Μεταβολή Βιομηχανικής και Εμπορικής γης SET18 Μεταβολή Αξίας Γης των Παρόδιων Οικοπέδων SET19 Εγκατάσταση Επιχειρήσεων Περιβαλλοντικοί Κωδικός Περιγραφή ENV01 Έκθεση Πληθυσμού σε Θόρυβο ENV02 Επιβάρυνση της Ατμόσφαιρας σε Ρύπους ENV03 Συνοχή Αποκοπή Οικισμών ENV04 Ποιότητα Ατμόσφαιρας Σηράγγων ENV05 Βαθμός Αποκατάστασης Τοπίου ENV06 Αποκοπή Επικοινωνίας Φυσικών Περιοχών ENV07 Πιέσεις Μεταβολής Χρήσεων Γης ENV08 Εγγύτητα σε Προστατευόμενες Περιοχές ENV09 Διασταυρώσεις με Επιφανειακά Νερά Συγκοινωνιακοί Κωδικός Περιγραφή TRA01 Κυκλοφοριακός Φόρτος TRA02 Σύνθεση της Κυκλοφορίας TRA03 Αριθμός Μετακινούμενων Προσώπων TRA04 Χρόνος Διαδρομής ανά Οδικό Τμήμα TRA05 Χρονοαπόσταση μεταξύ Πόλεων και Τερματικών Σ TRA06 Εμπορευματικές Μεταφορές TRA07 Διανυθέντα Οχηματοχιλιόμετρα TRA08 Οδική Ασφάλεια TRA09 Επίπεδο Εξυπηρέτησης TRA10 Πυκνότητα Οδικού δικτύου TRA11 Κυκλοφοριακός Φόρτος στο Εθνικό Δίκτυο TRA12 Κίνηση στους Μεθοριακούς Σταθμούς TRA13 Συνδυασμένες Μεταφορές TRA14 TRA15 10 Χαρακτηριστικά των Μετακινήσεων επί του Άξονα ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΞΠΡΕΣ, 22/05/2009, Ιωάννινα Μετακινήσεις με Εναλλακτικά Μέσα
Παρατηρητήριο Εγνατίας Οδού 11
Παρατηρητήριο Εγνατίας Οδού το «Παρατηρητήριο της Εγνατίας Οδού» συγκροτήθηκε και λειτουργεί από την ΕΓΝΑΤΙΑ ΙΔΟΣ Α.Ε. ως ένας μηχανισμός παρακολούθησης των χωρικών επιδράσεων της Εγνατίας Οδού (και των καθέτων αξόνων), και κατ επέκταση ως ένα σύγχρονο επιχειρησιακό εργαλείο υποστήριξης πολιτικών και προγραμμάτων μεταφορών και χωρικής ανάπτυξης, και ολοκληρωμένης διαχείρισης του αυτοκινητόδρομου. αποτελεί το μοναδικό Ελληνικό Παρατηρητήριο Μεταφορών- Χωροταξίας με χαρακτηριστικά μόνιμης οργάνωσης και λειτουργίας 12
Παρατηρητήριο Εγνατίας Οδού ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΠΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Ε.Ε. ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ - ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Μ.Μ.Ε. ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΙΔΙΩΤΕΣ υπηρεσίες ενημέρωσης, υποστήριξης και τεκμηρίωσης ανοιχτή βάση δεδομένων και πληροφοριών για τις χωρικές επιδράσεις των μεταφορικών υποδομών Ανταποδοτικότητα: υποδομή, υπηρεσίες και τεχνογνωσία υποστήριξη σχεδιασμού και παρακολούθησης αξιολόγησης έργων και προγραμμάτων μεταφορών διάθεση αποτελεσμάτων, δεδομένων και εκθέσεων ενημέρωση φορέων και πολιτών συγχρηματοδότηση 13
Ανασκόπηση επιδράσεων 2010 ΜΕΙΩΣΗ ΧΡΟΝΟΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ (mins) ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΔΙΕΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ Ε.Ο. Ηγουμενίτσα Ιωάννινα Γρεβενά Κοζάνη Βέροια Θεσσαλονίκη Καβάλα Ξάνθη Κομοτηνή Αλεξ/πολη Ηγουμενίτσα 0 49 154 148 197 219 259 277 288 324 Ιωάννινα 49 0 99 112 161 183 223 241 253 289 14
Ανασκόπηση επιδράσεων 2010 15
Ανασκόπηση επιδράσεων 2010 16
Ανασκόπηση επιδράσεων 2010 17
Ανασκόπηση επιδράσεων 2010 Linear regression between time-distance change and GDP change 60% Ioannina y = 0,0004x - 0,2316 R 2 = 0,7064 y = GDP change of the prefecture in constant prices (1995-2004) 50% 40% 30% 20% 10% 0% Kavala Grevena Xanthi Thessaloniki Veria Kozani Komotini Alexandroupoli Igoumenitsa Cities tresspased by the Egnatia Motorway Trendline 0 500 1.000 1.500 2.000 2.500 x= Reduce of the total time distance from the other cities (min) 18
Ανασκόπηση επιδράσεων 2010 ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΕΤΗΣΙΕΣ ΜΕΣΕΣ ΗΜΕΡΗΣΙΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ, 1993 και 2006 Μεταβολή απόλυτου ΖΕΥΓΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ αριθμού μετακινήσεων 1993-2006 Κεντρικής Μακεδονίας - Αν. Μακεδονίας και Θράκης Κεντρικής Μακεδονίας - Δυτικής Μακεδονίας 148,50% 176,70% Κεντρικής Μακεδονίας - Ηπείρου 134,50% Σύνολο 160,50% 19
Ανασκόπηση επιδράσεων 2010 300% Ποσοστιαία αύξηση των καθημερινών μετακινήσεων μεταξύ των επαρχιών διέλευσης του άξονα που διαθέτουν αστικά κέντρα και της Θεσσαλονίκης 1993-2006 250% 251% 200% 207% 185% 150% 152% 130% 145% 100% 92% 50% 41% 66% 0% Ηγουμενίτσας Ιωαννίνων Γρεβενών Κοζάνης Ημαθίας Καβάλας Ξάνθης Κομοτηνής Αλεξανδρούπολης Πηγές πρωτογενών δεδομένων: ΥΠΕΧΩΔΕ, 1993 και Εγνατία Οδός Α.Ε. - Τομέας Λειτουργίας και Συντήρησης Τμήμα κυκλοφορίας 2006 20
Ανασκόπηση επιδράσεων 2010 21
Ανασκόπηση επιδράσεων 2010 Περιοχή Ιωαννίνων, 1998 2007: Αριθμός απασχολούμενων στις 67 νέες επιχειρήσεις: 426 άτομα Κλαδική απασχόληση στις 67 νέες επιχειρήσεις : 68% εμπόριο, 16% μεταφορές-αποθήκευση, 5% ξενοδοχεία - εστιατόρια κλπ, 5 % κατασκευές και 22 Εγνατία Οδός και 5% Χωρική κοινωνικές Ανάπτυξη υπηρεσίες στην Περιφέρεια Ηπείρου, 22.10.2014
Ανασκόπηση επιδράσεων 2010 23
Ανασκόπηση επιδράσεων 2010 Συνολικά, και βάσει των δεικτών που παρακολουθεί το Παρατηρητήριο της Εγνατίας Οδού, για την Περιφέρεια Ηπείρου η ολοκλήρωση της Εγνατίας Οδού εκτιμάται πως σηματοδοτεί: Αναβάθμιση της υφιστάμενης δικτύωσης και σχέσης με τις πόλεις της Δυτικής Μακεδονίας αλλά και την αγορά της Θεσσαλονίκης. Δυναμική προοπτική της, ελλιπούς πριν την Εγνατία Οδό, δικτύωσης και συνεργασίας με την Δυτική Μακεδονία, αλλά και τις υπόλοιπες Περιφέρειας της Βόρειας Ελλάδας. Βελτίωση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων για την προσέλκυση επενδύσεων και δραστηριοτήτων βιομηχανίας-βιοτεχνίας, διαμετακομιστικών υπηρεσιών και τουρισμού, που δύναται να συγκρατήσουν αλλά και να προσελκύσουν πληθυσμό. Προοπτική βελτίωσης της διασύνδεσης με τις αγορές των πόλεων στις γειτονικές χώρες. 24
Ανασκόπηση επιδράσεων 2010 25
Μορφολογικές επιδράσεις: δείκτες εδαφικής συνοχής «Λισαβώνα 2020» Combined analysis of the 14 Lisbon indicators Indicators: Gross Domestic Product Labour Productivity Employment Rate Employment rate of older workers Gross Domestic Expenditure on Research and Development as Share of GDP Youth Education Attainment Level Comparative Price Levels Business Investment At Risk of Poverty Rate Dispersion of Regional Unemployment Rates Long-term Unemployment Rate Total Greenhouse Gas Emissions Energy Intensity of the Economy Volume of freight transport 26
Μορφολογικές επιδράσεις: «περιφερειακή ανθεκτικότητα» 27
Μορφολογικές επιδράσεις: δηλωθέν εισόδημα και ΑΕΠ/κάτοικο ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ ΝΟΜΩΝ, 2011 ΑΕΠ/κάτοικο σε ΜΑΔ (Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης) και Ευρώ NUTS NOMOΣ ΜΑΔ Ευρώ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ Μ.Ο. ΕΕ28 (ΜΑΔ) EL111 ΕΒΡΟΥ 15.700 14.500 58,00% EL112 ΞΑΝΘΗΣ 13.300 12.200 49,00% EL113 ΡΟΔΟΠΗΣ 13.500 12.500 50,00% EL114 ΔΡΑΜΑΣ 11.600 10.700 43,00% EL115 ΚΑΒΑΛΑΣ 15.900 14.700 58,00% EL121 ΗΜΑΘΙΑΣ 13.300 12.200 49,00% EL122 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 17.200 15.900 63,00% EL123 ΚΙΛΚΙΣ 13.000 12.000 48,00% EL124 ΠΕΛΛΑΣ 13.500 12.500 50,00% EL125 ΠΙΕΡΙΑΣ 13.600 12.500 50,00% EL126 ΣΕΡΡΩΝ 11.100 10.200 41,00% EL127 ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 16.200 15.000 60,00% EL131 ΓΡΕΒΕΝΩΝ 12.600 11.600 46,00% EL132 ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 12.100 11.200 45,00% EL133 ΚΟΖΑΝΗΣ 23.500 21.700 86,00% EL134 ΦΛΩΡΙΝΑΣ 22.200 20.500 82,00% EL141 ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ 9.900 9.100 36,00% EL142 ΛΑΡΙΣΣΑΣ 15.100 13.900 56,00% EL143 ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 16.500 15.200 61,00% EL144 ΤΡΙΚΑΛΩΝ 12.000 11.100 44,00% EL211 ΑΡΤΑΣ 12.500 11.500 46,00% EL212 ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 15.200 14.000 56,00% EL213 ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 14.100 13.000 52,00% EL214 ΠΡΕΒΕΖΑΣ 13.400 12.400 49,00% Zn-IV ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV 15.441 14.230 56,69% EL ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 20.000 18.500 74,00% Πηγή Δεδομένων: Eurostat 03/2014 28
Μορφολογικές επιδράσεις: δηλωθέν εισόδημα και ΑΕΠ/κάτοικο ΑΕΠ/κάτοικο 2006 σε Ευρώ (στ. τιμές 2000) Eurostat 02/2009 Eurostat, 02/2010 Eurostat, 3/2012 Eurostat 07/2013 Eurostat 03/2014 Ανατολική Μακεδονία, Θράκη 10.299,00 10.495,87 11.384,88 11.479,59 11.309,52 Κεντρική Μακεδονία 12.790,70 12.561,98 12.744,27 12.755,10 12.755,10 Δυτική Μακεδονία 12.790,70 13.140,50 14.528,46 14.285,71 14.370,75 Θεσσαλία 11.461,79 11.735,54 12.574,34 12.585,03 12.329,93 Ήπειρος 11.877,08 11.983,47 11.214,95 11.309,52 11.309,52 Ζώνη Επιρροής IV 12.062,95 12.107,88 12.486,48 12.529,07 12.529,07 29
Μορφολογικές επιδράσεις: επιχειρηματικότητα 30
Μορφολογικές επιδράσεις: οικοδομική δραστηριότητα 31
Μορφολογικές επιδράσεις: οικοδομική δραστηριότητα ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΕΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΑΝΑ 1.000 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ, ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΥ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ IV, 2009-2012 180,0% 160,0% 140,0% 120,0% 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Κεντρική Μακεδονία Δυτική Μακεδονία Θεσσαλία Ήπειρος 2009 2010 2011 2012 32
Μορφολογικές επιδράσεις: κατοχή οχημάτων 500 450 400 350 300 250 200 150 100 Αριθμός επιβατηγών οχημάτων ανά 1000 κατοίκους - Νομοί της Ζώνης IV, 2013 ΕΛΛΑΔΑ ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV Αριθμός επιβατηγών οχημάτων/ κάτοικο 50 0 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΒΑΛΑΣ ΚΟΖΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΗΜΑΘΙΑΣ ΛΑΡΙΣΣΑΣ ΕΒΡΟΥ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΞΑΝΘΗΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΔΡΑΜΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΑΡΤΑΣ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΚΙΛΚΙΣ ΣΕΡΡΩΝ ΠΕΛΛΑΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΡΟΔΟΠΗΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Νομοί της Ζώνης IV 33
Μορφολογικές επιδράσεις: κατοχή οχημάτων 34
Λειτουργικές επιδράσεις: κυκλοφοριακός φόρτος και σύνθεση κυκλοφορίας 35
Λειτουργικές επιδράσεις: κυκλοφοριακός φόρτος και σύνθεση κυκλοφορίας ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΦΟΡΤΟΣ ΣΕ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ ΕΤΗΣΙΑ ΜΕΣΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ (Ε.Μ.Η.Κ.) ΕΤΩΝ 2009-2013 Τμήμα Εγνατίας Οδού 2009 2010 2011 2012 2013 μεταβολή 2010-2013 Α/Κ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ - Α/Κ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ 6.800 7.000 6.700 # 4.800-31% Α/Κ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ-Α/Κ ΣΕΛΛΩΝ/ΤΥΡΙΑΣ # # # 5.000 4.800 Α/Κ ΣΕΛΛΩΝ/ΤΥΡΙΑΣ - Α/Κ ΔΩΔΩΝΗΣ 7.000 7.000 6.800 # 5.200-26% Α/Κ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ - Α/Κ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ 7.300 8.400 7.800 # 6.900-18% Α/Κ ΑΡΑΧΘΟΥ-Α/Κ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ # 8.300 # # # Α/Κ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ - Α/Κ ΜΕΤΣΟΒΟΥ 8.100 # # # # Α/Κ ΜΕΤΣΟΒΟΥ-Α/Κ ΑΝΗΛΙΟΥ # 8.300 # 5.400 5.550-33% Α/Κ ΑΝΗΛΙΟΥ - A/K ΠΑΝΑΓΙΑΣ # 8.300 # 5.400 5.550-33% ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟ ΠΟΣΟΣΤΑ ΒΑΡΕΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ 2009-2013 Τμήμα Εγνατίας Οδού 2009 2010 2011 2012 2013 Α/Κ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ Α/Κ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ # # # # # Α/Κ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ Α/Κ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ 18% 15% 16% # 16% Α/Κ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ-Α/Κ ΣΕΛΛΩΝ-ΤΥΡΙΑΣ # # # 15% 16% Α/Κ ΣΕΛΛΩΝ-ΤΥΡΙΑΣ Α/Κ ΔΩΔΩΝΗΣ 14% 15% 15% # # Α/Κ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Α/Κ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ 17% 21% 19% # 18% Α/Κ ΜΕΤΣΟΒΟΥ-Α/Κ ΑΝΗΛΙΟΥ # # # 24% 24% Α/Κ ΑΝΗΛΙΟΥ A/K ΠΑΝΑΓΙΑΣ # # # 24% 24% 36
Λειτουργικές επιδράσεις: κυκλοφοριακό έργο ΔΙΑΝΥΘΕΝΤΑ ΟΧΗΜΑΤΟΧΙΛΙΟΜΕΤΡΑ (εκατ.) ΣΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ, 2009-2013 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Ήπειρος Δυτική Μακεδονία Κεντρική Μακεδονία Ανατ. Μακεδονία και Θράκη ΤΜΗΜΑ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ Ηγουμενίτσα Α/Κ Παναγιάς Α/Κ Παναγιάς Α/Κ Πολυμύλου Α/Κ Πολυμύλου Α/Κ Στρυμόνα 2009 2010 2011 2012 2013 312,87 355,44 334,02 270,00 264,00 305,33 357,32 311,89 274,00 267,00 1.638,01 1.588,19 1.411,87 1.199,00 1.149,00 Α/Κ Στρυμόνα - Κήποι 918,59 796,07 725,04 619,00 560,00 ΣΥΝΟΛΟ 3.174,80 3.097,01 2.782,82 2.362,00 2.240,00 γή Δεδομένων: Τμήμα Κυκλοφορίας, Τομέας Λειτουργίας, Εκμετάλλευσης και Συντήρησης - ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. (Απρ. 2014) ΔΙΑΝΥΘΕΝΤΑ ΟΧΗΜΑΤΟ-ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΑ ΣΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΙΕΛΕΥΣΗΣ, 2013 Ανατ. Μακεδονία και Θράκη 25,00% Ήπειρος 11,79% Δυτική Μακεδονία 11,92% Κεντρική Μακεδονία 51,29% 37
Λειτουργικές επιδράσεις: αστικές λειτουργικές περιοχές 38
Λειτουργικές επιδράσεις: εμπορευματικές μετακινήσεις Σύμφωναμετααποτελέσματασχετικήςέρευναςτου Παρατηρητηρίου που πραγματοποιήθηκε το 2009, οι εμπορευματικές μετακινήσεις επί της Εγνατίας Οδού στην Περιφέρεια Ηπείρου είναι κατά ποσοστό 45% ενδοπεριφερειακές, ενώ πρώτη σε κατάταξη προέλευση των μετακινήσεων είναι η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (38%). Όσον αφορά στις διακρατικές μετακινήσεις, ως προορισμός εμφανίζουν ποσοστό 12% και ως προέλευση ποσοστό 17%, και τα δύο κυρίως προς-και-από τις Βαλκανικές χώρες. ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΡΟΕΥΛΕΥΣΗΣ - ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟ, Α εξαμ. 2009 50% 45% 43% 40% 35% 30% 28% 25% 20% 21% 15% 10% 8% 5% 0% Ενδοπεριφερειακές Διαπεριφερειακές (Εντός Ελλάδος) Διακρατικές Transit 39
ΠΗΓΗ: ΕΛΣΤΑΤ: Έρευνα Οδικών Εμπορευματικών Μεταφορών 2012 Λειτουργικές επιδράσεις: εμπορευματικές μεταφορές Αριθμός φορτηγών 1 οδικών εμπορευματικών μεταφορών κατά έδρα οχήματος και τονοχιλιόμετρα 2, σε εθνικές και διεθνείς μεταφορές, ετών 2011 και 2012 Έδρα οχήματος Μεγάλη Γεωγραφική Περιοχή NUTS1 NUTS 2 Περιφέρεια Συνολικός αριθμός φορτηγών 2011 2012 Συνολικός αριθμός τονοχιλιομέτρων Συνολικός αρ.φορτηγ ών Συνολικός αριθμόςτονοχιλιο μέτρων Φορτηγά 2011 2012 2011-2012 Τονοχιλιόμετρα 2011 2012 EL1 ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΣ EL11 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ 4.127 1.103.951.628 3.248 949.085.332 21% 14% EL12 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 16.862 5.841.596.384 14.519 5.716.608.508 14% 2% EL13 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 3.319 1.322.654.372 3.490 945.719.736 5% 28% EL21 ΗΠΕΙΡΟΣ 4.816 1.448.730.764 3.592 1.210.068.912 25% 16% EL2 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΛΛΑΣ EL14 ΘΕΣΣΑΛΙΑ 5.835 1.629.165.772 6.223 1.788.578.948 7% 10% Zn IV ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV 34.959 11.346.098.920 31.072 10.610.061.436 11% 6% EL22 ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ 1.381 208.238.056 1.425 400.251.436 3% 92% EL23 ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 7.771 1.358.114.524 6.912 1.420.079.804 11% 5% EL24 ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ 6.798 1.328.577.796 6.910 1.338.192.440 2% 1% EL25 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 6.814 1.483.339.624 6.119 1.404.670.176 10% 5% EL3 ΑΤΤΙΚΗ EL30 ΑΤΤΙΚΗ 20.345 3.537.178.840 20.985 4.142.028.748 3% 17% EL4 ΝΗΣΟΙ EL41 ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ 716 120.785.912 1.323 219.997.492 85% 82% EL42 ΝΟΤΙΟ ΑΙΓΑΙΟ 2.856 124.554.976 2.578 77.886.900 10% 37% EL43 ΚΡΗΤΗ 5.603 918.927.776 4.617 803.194.028 18% 13% EL ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 87.243 20.425.816.424 81.941 20.416.362.460 6% 0% 1 : Ως φορτηγά περιγράφονται τα οχήματα με ωφέλιμο φορτίο πάνω από 3.500 κιλά 2 : τονοχιλιόμετρα=τόνοι Χ χιλιόμετρα 40
Λειτουργικές επιδράσεις: διασυνοριακές μετακινήσεις 41
Λειτουργικές επιδράσεις: διασυνοριακές μετακινήσεις 42
Λειτουργικές επιδράσεις: διασυνοριακές μετακινήσεις 43
Λειτουργικές επιδράσεις: διασυνοριακές μετακινήσεις ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟΥΣ ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ Σταθμοί 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2004-2005 2006-2012 Κακαβιά 101.789 126.324 145.000 128.839 137.300 126.984 134.196 157.641 140.727 24,1% -2,95% Κρυσταλλοπηγή 152.905 164.845 189.414 243.251 262.722 281.108 274.822 312.877 315.137 494.791 495.346 28,4% 88,54% Μέρτζανη 17.442 20.386 25.133 23,3% Νίκη 47.650 47.404 63.828 87.650 107.780 48.157 61.939 61.576 61.123 47.012 50.072 81.665 191.576-55,3% 209,30% Εύζωνοι 2.620.000 Προμαχώνας 429.340 510.649 495.797 554.404 556.507 547.795 2.221.050-1,6% Δοϊράνη 162.993 191.584 261.160 282.738 Ορμένιο 88.583 111.305 117.535 150.069 175.925 178.375 1,4% Καστανιές 93.885 111.716 19,0% Κήποι 296.171 356.564 367.905 427.507 418.216 351.717 385.773 452.894 494.573 459.390 443.093 16,2% 5,95% Πηγή: Τελωνειακοί σταθμοί: 2/2008 & 9/2013 800.000 Προμαχώνας 700.000 ΕΥΖΩΝΟΙ Περί οδος 2000-2005: 2.620.000 οχήματα Κήποι 600.000 ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ Περί οδος 2006-2012: 2.221.050 οχήματα Κρυσταλλοπηγή Ορμένιο ΟΧΗΜΑΤΑ 500.000 400.000 300.000 Νίκη 200.000 100.000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Κακαβιά Δοϊράνη 44
Λειτουργικές επιδράσεις: τουριστική κίνηση 45
Λειτουργικές επιδράσεις: τουριστική κίνηση 46
Προγραμματικές επιδράσεις: Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών (TEN-T) Το εκτεταμένο δίκτυο απαρτίζεται από όλες τις υπάρχουσες και τις προγραμματιζόμενες υποδομές του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών, καθώς και από μέτρα προώθησης της αποδοτικής και κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμης χρήσης αυτών των υποδομών 47
Προγραμματικές επιδράσεις: Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών (TEN-T) Το κεντρικό δίκτυο αποτελείται από τα μέρη του εκτεταμένου δικτύου που είναι ύψιστης στρατηγικής σημασίας προς επίτευξη των στόχων της πολιτικής για το Διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών και ανταποκρίνεται στην εξέλιξη της ζήτησης της κυκλοφορίας και στην ανάγκη συνδυασμένων μεταφορών. Συμβάλλει, ιδίως, στην αντιμετώπιση της αυξανόμενης κινητικότητας και στην εξασφάλιση προτύπων υψηλής ασφάλειας καθώς και στην ανάπτυξη συστήματος μεταφορών με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. 48 Το κεντρικό δίκτυο διασυνδέεται μέσω κόμβων και παρέχει συνδέσεις μεταξύ κρατών μελών καθώς και με τις υποδομές των δικτύων μεταφορών γειτονικών χωρών.
Προγραμματικές επιδράσεις: Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών (TEN-T) Οι διάδρομοι του κεντρικού δικτύου καλύπτουν τις σημαντικότερες ροές μεγάλων αποστάσεων στο κεντρικό δίκτυο και προορίζονται ειδικότερα να βελτιώσουν τους διασυνοριακούς συνδέσμους εντός της Ένωσης. 49 2. Οι διάδρομοι του κεντρικού δικτύου είναι πολύτροποι, διασχίζουν τουλάχιστον δύο σύνορα και περιλαμβάνουν, ει δυνατόν, τουλάχιστον τρεις τρόπους μεταφοράς, μεταξύ άλλων, όπου χρειάζεται, θαλάσσιες αρτηρίες.
Προγραμματικές επιδράσεις: Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών (TEN-T) 50
Προγραμματικές επιδράσεις: Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών (TEN-T) 51
Προγραμματικές επιδράσεις: Χωροταξικός σχεδιασμός 52
Προγραμματικές επιδράσεις: Χωροταξικός σχεδιασμός Η εικόνα των μεταφορικών υποδομών της Ηπείρου αναβαθμίστηκε σημαντικά με την έναρξη λειτουργίας της Εγνατίας Οδού, αφού η τελευταία συνέβαλλε στην άρση της χωρικής και λειτουργικής απομόνωσης της Περιφέρειας από την υπόλοιπη χώρα. Το βόρειο τμήμα της Ηπείρου ωφελήθηκε περισσότερο από τη συγκεκριμένη παρέμβαση. Η λειτουργία της Εγνατίας, που αναδεικνύεται σε βασικό αναπτυξιακό άξονα, φαίνεται να αποτελεί τη σημαντικότερη διαφοροποίηση σε σχέση με την ελκυστικότητα εγκατάστασης επιχειρήσεων. Επιπλέον, η λειτουργία της Εγνατίας Οδού και η εξέλιξη των λιμενικών έργων ειδικά σε σχέση με την καθυστέρηση των υπολοίπων έργων μεταφορών - ενισχύει το βόρειο δίπολο Ιωαννίνων-Ηγουμενίτσας. Συνολικά η τουριστική δραστηριότητα της Ηπείρου έχει ενισχυθεί και από τη λειτουργία της Εγνατίας Οδού και τη βελτίωση της προσβασιμότητας των τουριστικών προορισμών της Περιφέρειας από τη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ, ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ, ΦΑΣΗ Α' - ΣΤΑΔΙΟ Α2: ΣΥΝΟΨΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ - εκπονήθηκε από τη Σύμπραξη «Θεώρημα Α.Ε. Ροϊκός Θ. Λώλος» 53
Συμπερασματικές παρατηρήσεις Η χωρική ανάπτυξη αναφέρεται στην εξέλιξη του χώρου σε όλες τους τις διαστάσεις (οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική, φυσική). Η χωρική ανάπτυξη έχει επομένως μια εξαιρετικά ποιοτική διάσταση η οποία προϋποθέτει σημαντικό βαθμό συνοχής στην εκπόνηση και την υλοποίηση των δημόσιων πολιτικών. CEMAT (2006): Spatial development glossary αναγκαιότητα συντονισμού παρακολούθησης σε επίπεδο χωρικού σχεδιασμού και εφαρμογής του προσαρμογή και αξιοποίηση των TEN-T και του CEF: «έργα κοινού ενδιαφέροντος» με «ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία», πολυτροπικά δίκτυα, οδική ασφάλεια, ITS, χωρική ανάπτυξη Κανονισμοί ΕΕ 1315/2013 & 1316/2013 54
Συμπερασματικές παρατηρήσεις Συμβάσεις Εταιρικής Σχέσης (Σ.Ε.Σ) για την επόμενη προγραμματική περίοδο 2014-2020: Ολοκληρωμένη Προσέγγιση στη Χωρική Ανάπτυξη Η «Χωρική Ανάπτυξη», καλείται να συμπληρώσει την εφαρμογή των προγραμμάτων περιφερειακής ανάπτυξης, καιναμεγιστοποιήσειταοφέληαπότηνάσκησητωντομεακών πολιτικώνκαιτηνυλοποίησητωνσχετικώνέργων. Η «χωρική διάσταση» θα πρέπει να συνοδεύει την «ανάλυση-στοχοθεσία» Για κάθε επιμέρους πτυχή της Χωρικής Ανάπτυξης, η Σ.Ε.Σ. πρέπει να ορίζει εξειδικευμένους στόχους με ολοκληρωμένες σχεδιασμένες παρεμβάσεις και όχι με αποσπασματικά έργα. Δείκτες ποσοτικής και ποιοτικής εκτίμησης, παρακολούθησης και αποτίμησης αποτελεσμάτων και επιδράσεων στη χωρική ενότητα που αφορά το πρόγραμμα ή και το έργο του ΣΕΣ. Για πρώτη φορά μπαίνει το θέμα «μελέτης χωρικών επιπτώσεων» (Territorial Impact Assessment) γιατηντεκμηρίωσητωνπεριεχομένωνκαιέργωντωνεπ2014-2020, καθώς και για την παρακολούθηση-αξιολόγηση τους. Το ΣΕΣ τα νέα ΕΠ (ιδιαίτεραταπεπ) θα πρέπει να έχουν μια ολοκληρωμένη χωροταξική σκοπιά και ανάλυση ως προς το σχεδιασμό, τη σκοπιμότητα, τη λήψη αποφάσεων, την υλοποίηση, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, με στόχο την «αειφόρο χωρική ανάπτυξη» και την «εδαφική συνοχή». 55
Παρατηρητήριο Εγνατίας Οδού 56
Ευχαριστούμε! http://www.egnatia.eu http://observatory.egnatia.gr Βασίλης Φούρκας Πολ. Μηχανικός (ΑΠΘ), PhD Urban Cyberspace Planning (Univ. of Manchester, UK) Παρατηρητήριο ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. τηλ. 2310 470 200 Φαξ. 2310 475 937 email: observe@egnatia.gr 57