Λύκου Ευδοξία Κλινική Ψυχολόγος Νευροψυχολόγος Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Η κοινωνική νόηση αφορά στην ικανότητα επεξεργασίας κοινωνικών πληροφοριών με σκοπό την κατάλληλη απόκριση σε κοινωνικές καταστάσεις. Πρόκειται για μια σύμπλοκη διαδικασία που προαπαιτεί ικανοποιητική απόδοση σε πολλαπλές λειτουργίες.
Το άτομο καλείται να: o o o o συμπεράνει τις προθέσεις, διαθέσεις και πεποιθήσεις των άλλων (Θεωρία του Νου ή Απόδοση Ψυχικής Κατάστασης) εντοπίσει κοινωνικούς ρόλους και κανόνες, επεξεργαζόμενο λεκτικά και παραλεκτικά στοιχεία (Κοινωνική Αντίληψη) αναγνωρίσει τους ρόλους, τους κανόνες και τους στόχους που χαρακτηρίζουν διαφορετικές κοινωνικές καταστάσεις (Κοινωνική Γνώση/Κατανόηση) αναγνωρίσει, κατανοήσει και διαχειριστεί συναισθήματα του ιδίου ή/και άλλων (Συναισθηματική Επεξεργασία) ώστε να καταφέρει να αντεπεξέλθει με λειτουργικό τρόπο στις διαφορετικές κοινωνικές καταστάσεις που του παρουσιάζονται.
Το Ερωτηματολόγιο Κοινωνικών Κανόνων (SNQ) έχει δημιουργηθεί με στόχο να καλύψει την ανάγκη για την ύπαρξη ενός σύντομου και έγκυρου τρόπου εκτίμησης ελλειμμάτων στον τομέα της κοινωνικής νόησης και συμπεριφοράς.
Αποτελείται από 22 κλειστές ερωτήσεις (απαντήσεις Ναι/Όχι) που αφορούν τόσο σε κοινωνικά μη αποδεκτές συμπεριφορές όσο και σε γενικά αποδεκτές συμπεριφορές, με τον εξεταζόμενο να καλείται να αποφασίσει κατά πόσον μια συμπεριφορά είναι κοινωνικά αποδεκτή στα πλαίσια συνεύρεσης με ανθρώπους που απλά γνωρίζει (και όχι με στενούς φίλους ή συγγενείς). Μετρά συνολικό αριθμό λαθών, δυο υποκατηγορίες λαθών: «παραβίαση κανόνων" και "υπερβολική συμμόρφωση στους κανόνες".
1. Λάθη Yπερβολικής Συμμόρφωσης (Overadhere errors) Δοκιμασία ελέγχου Αρκετοί ασθενείς με διαφορετικές νευροεκφυλιστικές παθήσεις μπορεί να κάνουν τέτοια λάθη λόγω σύγχυσης, έλλειψης προσοχής, άγχους ή και γενικότερων γνωστικών ελλειμμάτων 2. Λάθη από Παραβίαση Κανόνων (Break norms errors) Πολύ ασυνήθιστο να δούμε τέτοια λάθη σε ασθενείς εκτός των ατόμων που παρουσιάζουν Μετωποκροταφική Εκφύλιση, ειδικά σε αρχικά στάδια της Άνοιας
Α>Δ πλαγιο-κοιλιακός ΚογχοΜετωπιαίος Φλοιός, Δ μέση μετωπιαία έλικα
Π.χ.: Ακολουθεί μια λίστα συμπεριφορών. Αποφασίστε κατά πόσο θα ήταν κοινωνικά αποδεκτό και κατάλληλο να συμπεριφερθείτε κατά τον τρόπο αυτό, σύμφωνα με τα κοινωνικά δεδομένα της Ελλάδας. Απαντήστε με ένα Ναι ή ένα Όχι. Σκεφτείτε κατά πόσο οι συμπεριφορές αυτές ταιριάζουν στην περίπτωση συνάντησης απλών γνωστών, και ΌΧΙ με κάποιον στενό φίλο ή συγγενείς. 1. Να πείτε σε έναν ξένο ότι δεν σας αρέσει το κούρεμά του Ναι Όχι 2. Να φτύσετε στο πάτωμα Ναι Όχι 3. Να καθαρίσετε τη μύτη σας δημοσίως με ένα μαντήλι Ναι Όχι 4. Να ρωτήσετε μια συνάδελφό σας την ηλικία της Ναι Όχι 5. Να κλάψετε κατά τη διάρκεια μιας ταινίας στον κινηματογράφο Ναι Όχι 6. Να παρακάμψετε την ουρά όταν βιάζεστε Ναι Όχι 7. Να γελάσετε εάν εσείς ο ίδιος σκοντάψετε και πέσετε κάτω Ναι Όχι 8. Να φάτε μακαρόνια με τα χέρια Ναι Όχι 9. Να αγκαλιάσετε έναν γνωστό σας χωρίς να τον ρωτήσετε πρώτα Ναι Όχι 10. Να πείτε σε έναν συνάδελφο την ηλικία σας Ναι Όχι
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ No Sex M/W Age (years) Edu (years) Years Disease Normal 133 39/94 64.7 13 - MCI md(a/ex/vs/l)-mci 88 36/52 73 10.5 2.9 AD 55 21/34 74.5 10.5 3.6 LBD/PDD 13 6/7 76.8 10.8 3.9 10/3 FTD bvftd 16 5/11 67.8 8.7 3.5 svftd 12 6/6 65.1 12.1 3.6 PnFA 6 3/3 64.3 13.6 3.5 CBD/PSP 11 4/7 63.4 9 3.1 9/2 PD 8 6/2 71.3 12.3 4.5 DEPRESSION 15 0/15 63.7 10.9 3.6 TOTAL 357 Οι Υγιείς διαφέρουν στατιστικά σε επίπεδο: 1) Ηλικίας από τους MCI, AD, LBD/PDD (είναι νεότεροι) 2) Εκπαίδευσης από τους MCI, AD, bvftd, CBD/PSP (περισσότερα έτη εκπαίδευσης)
ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ MMSE ACE-R Words Animals Clock FAB Depression severity NPI total Normal 29.4 94.4 13.7 18.9 4.7 17.6 0.08 8.73 MCI 26.7 80.5 8.9 11.8 4 14.6 0.5 16.2 AD 21.4 61.8 6.6 8.7 2.6 12.7 0.9 15.1 LBD/PDD 22.3 54.8 5.7 6.8 1.8 13.4 0.5 29.6 FTD bvftd 22.8 71.9 5.1 7.7 3.8 10 0.2 37.1 svftd 21.4 62.6 3.9 6.6 3.6 12.7 0.5 27.2 PnFA 22.8 58.8 5 5.1 3.5 10.2 0.5 15.6 CBD/ 18.1 55.4 4 6 1.6 9 0.2 19.9 PSP PD 27.8 81.3 8.5 12.2 3.5 13.7 1 16.4 29.1 91.2 10.3 16.4 4.6 16.7 1.6 16 DEPRES- SION
1. Να πείτε σε έναν ξένο ότι δεν σας αρέσει το κούρεμά του; ΟΧΙ 96.2% 5. Να κλάψετε κατά τη διάρκεια μιας ταινίας στον ΝΑΙ 93.2% κινηματογράφο; 6. Να παρακάμψετε την ουρά όταν βιάζεστε; ΟΧΙ 99.2% 13. Να κρατήσετε χρήματα που βρήκατε στο πεζοδρόμιο; ΝΑΙ 81.2% 14. Να σκαλίζετε τη μύτη σας δημοσίως; ΟΧΙ 100% 15. Να πείτε σε έναν συνάδελφό σας ότι είναι υπέρβαρος/η; ΟΧΙ 89.5% 16. Να φάτε παϊδάκια με τα χέρια; ΝΑΙ 76.7%
SNQ_TOTAL (errors) BREAKRULES OVERADHESION YES/NO NORMAL 3 0.7 2.3 0.6 MCI 3.9 0.8 3.1 0.5 AD 4.8 1 3.7 0.5 LBD/PDD 5 1.1 3.9 0.5 FTD svftd 6.5 1.7 4.9 0.5 bvftd 6.5 2.6 3.8 1.2 PnFA 6 2.3 3.6 0.8 CBD/PSP 5.5 0.7 4.9 0.4 PD 3.5 0.6 2.9 0.6 DEPRESSION 4.2 0.7 3.5 0.5
NO RM AL MCI AD LBD/P DD SNQ_TOTAL bvftd PnFA svftd CBD/PS P PD DEPRES SION NORMAL - * *** *** *** *** *** *** ns ns MCI * - * ns *** * *** * ns ns AD *** * - ns * ns * ns ns ns LBD/PDD *** * ns ns ns ns ns ns ns bvftd *** *** * ns - ns ns ns *** *** PnFA *** * ns ns ns - ns ns * * svftd *** *** * ns ns ns - ns *** * CBD/PSP *** * ns ns ns ns ns - * ns PD ns ns ns ns *** * *** * - ns DEPRESSI ON ns ns ns ns *** * * ns ns -
BREAKRULES NORMAL MCI AD LBD/PDD svftd PnFA bvftd CBD/PSP PD DEPRESSIO N NORMAL - ns * ns *** * *** Ns ns ns MCI ns - ns ns * * *** ns ns ns AD * ns - ns ns ns *** ns ns ns LBD/PDD ns ns ns - ns ns * ns ns ns svftd *** * ns ns - ns ns * ns * PnFA * * ns ns ns - ns * * * bvftd *** *** *** * ns ns - *** *** *** CBD/PSP ns ns ns ns * * *** - ns ns PD ns ns ns ns ns * *** ns - ns DEPRESSION ns ns ns ns * * *** ns ns -
NORM AL OVERADHESION MCI AD LBD/PDD bvftd PnFA svftd CBD/PSP PD DEPRESSI ON NORMAL - * *** * *** * * *** ns * MCI * - * ns *** ns ns * ns ns AD *** * - ns * ns ns * ns ns LBD/PDD * ns ns - ns ns ns ns ns ns bvftd *** *** * ns - ns ns ns * ns PnFA * ns ns ns ns - ns ns ns ns svftd * ns ns ns ns ns - ns ns ns CBD/PSP *** * * ns ns ns ns - * ns PD ns ns ns ns * ns ns * - ns * ns ns ns ns ns ns ns ns - DEPRESSI ON
YES/NO NORMAL MCI AD LBD/PDD svftd PnFA bvftd CBD/PSP PD DEPRESSION NORMAL - ns ns ns ns ns *** ns ns ns MCI ns - ns ns ns ns *** ns ns ns AD ns ns - ns ns ns *** ns ns ns LBD/PDD ns ns ns - ns ns *** ns ns ns svftd ns ns ns ns - ns *** ns ns ns PnFA ns ns ns ns - * * ns ns bvftd *** *** *** *** *** * - *** *** *** CBD/PSP ns ns ns ns ns * *** - ns ns PD ns ns ns ns ns ns *** ns - ns DEPRESSION ns ns ns ns ns ns *** ns ns -
Correlation of SNQ and subscales to NPI items (Spearman rho, p<0.05) SNQ_TOTAL BREAKRULES OVERADHESION Y/N Delusions * Hallucinations * Aggression * * Depression Anxiety Euphoria * * Apathy * * * Disinhibition * * Irritability Aberrant motor * * behavior Sleep disorders Eating disorders * * *
Συμπεράσματα: Όλες οι διαγνωστικές κατηγορίες που εξετάστηκαν (ακόμα και οι MCI) καταγράφουν λάθη στο συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο, με συνηθέστερα τα λάθη Υπερβολικής Συμμόρφωσης στους Κανόνες. Τα λάθη Παραβίασης Κανόνων αφορούν κυρίως ασθενείς με FTD και ειδικότερα bvftd. Το SNQ είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τη διαφοροποίηση των FTD, και κυρίως της bvftd, από το φυσιολογικό πληθυσμό και άλλες διαγνωστικές κατηγορίες.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας!