MANAGEMENT OF FINANCIAL INSTITUTIONS ΔΙΑΛΕΞΗ: ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ: Εισαγωγή Πανεπιστήμιο Πειραιώς Καθηγητής Γκ. Χαρδούβελης Τμήμα Χρηματοοικονομικής
ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ: ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κατηγορίες κινδύνων των ΧΙ Κίνδυνος επιτοκίου Παράδειγμα κινδύνου επαναχρηματοδότησης Τιμολόγηση Ομολογίας Ευαισθησία τιμής Ομολογίας σε μεταβολές απαιτούμενων αποδόσεων Ευαισθησία της Καθαρής Θέσης των ΧΙ σε μεταβολές επιτοκίων Πώς μηδενίζεται ο κίνδυνος επιτοκίου; 2
ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ Κίνδυνος Επιτοκίου Πιστωτικός Κίνδυνος Κίνδυνος Συναλλάγματος Κίνδυνος Χώρας Κίνδυνος Αγοράς Κίνδυνος Διαχείρισης Κίνδυνος Στοιχείων εκτός Ισολογισμού Κίνδυνος Ρευστότητας Κίνδυνος Χρεοκοπίας 3
ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ. Κίνδυνος Επαναχρηματοδότησης (Refinancing Risk) 2. Κίνδυνος Επανεπένδυσης (Reinvestment Risk) Παράδειγμα κινδύνου επαναχρηματοδότησης Δάνειο διετές αξίας $0 εκατ. Σταθερό επιτόκιο δανείου: L =2% Χρηματοδοτείται με μονοετές CD, με CD,t =0%, δηλ. εκδίδεται CD με F=$ εκατ. στην τιμή P=$/,=$0 εκατ. 4
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΕΠΑΝΑΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Έτος 0 Εκροές = $0 εκατ. = Εισροές Έτος Εκροές = $ εκατ. Εισροές = $,2 εκατ. τόκοι + έσοδα επανέκδοσης μονοετούς CD, έστω $9,8 εκατ. με F=$0,78 εκατ., δηλ. με CD,t+ =0% Έτος 2 Εκροές = $0,78 εκατ. Εισροές = $,2 εκατ. έτος 0 CD,t+ = 0% 2 -------------------- ------------------------ 0 $0,0 εκ $0,42 εκ 5
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΕΠΑΝΑΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Αν τα επιτόκια των CD αυξηθούν στο CD,t+ =3%,τότε: Στο τέλος του πρώτου χρόνου για την είσπραξη των $9,8 εκατ. θα εκδοθούν CD με F=$,074 εκατ. Συνεπώς, στο τέλος του δευτέρου έτους τα καθαρά έσοδα = $,2 εκατ. - $,074 εκατ. = $0,26 εκατ. < $0,420 εκατ. 6
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΕΠΑΝΑΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Αν τα επιτόκια των CD μειωθούν στο CD,t+ =7%: Στο τέλος του πρώτου χρόνου για την είσπραξη των $9,8 εκατ. θα εκδοθούν CD με F=$0,486 εκατ. Συνεπώς, στο τέλος του δευτέρου έτους τα καθαρά έσοδα = $,2 εκατ. - $0,486 εκατ. = $0,74 εκατ. > $0,420 εκατ. 7
ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΟΜΟΛΟΓΙΑΣ Ομολογία με Μ = αριθμός περιόδων έως τη λήξη, C = σταθερό τοκομερίδιο, πληρωτέο στο τέλος κάθε περιόδου F = ονομαστική αξία, πληρωτέα στη λήξη = απαιτούμενη από τους επενδυτές, μέση απόδοση αν η ομολογία κρατηθεί έως τη λήξη (yield to matuity) ή εσωτερικός συντελεστής απόδοσης (intenal ate of etun) C C C C+F ----- ------ ----------------------------- ------- t t+ t+2 t+m- t+m 8
ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΟΜΟΛΟΓΙΑΣ Η τιμή της ομολογίας, P t, είναι ίση με την παρούσα αξία της. F C ) ( F C... ) ( C C P M 2 M 2 t 9 x, F x x C F x... x x C M M M M 2 M M t ) ( F ] [ C P
ΕΙΔΗ ΟΜΟΛΟΓΙΩΝ Ομολογίες στο άρτιο (pa bonds) C F Pt F Ομολογίες υπό το άρτιο (discount bonds) C F P F t Ομολογίες υπέρ το άρτιο (pemium bonds) C F Pt F Συνηθίζεται όταν εκδίδονται οι ομολογίες για πρώτη φορά, να καθορίζονται τα τοκομερίδια έτσι ώστε οι ομολογίες να πωλούνται στο άρτιο. 0
ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΤΙΜΗΣ ΟΜΟΛΟΓΙΩΝ Έστω = 0% ομολογίες με Μ = 5, 0, 5 και 20 χρόνια, F =.000.000, C = 00.000, => οι ομολογίες πωλούνται στο άρτιο, Ρ = εκ. Έστω ότι η απαιτούμενη απόδοση μεταβάλλεται σε: (α) =% (β) =9%, Τότε, οι νέες τιμές των ομολογιών (P ), οι ποσοστιαίες μεταβολές των τιμών (ΔP/P) και οι διαφορές στις ευαισθησίες τους εμφανίζονται στον επόμενο πίνακα:
ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΤΙΜΗΣ ΟΜΟΛΟΓΙΩΝ Μ =% =9% P ΔΡ/Ρ Διαφορά P ΔΡ/Ρ Διαφορά 5 963.04-3,70%.038.897 +3,89% 0 94.08-5,89% -2,9%.064.77 +6,42% +2,53% 5 928.09-7,9% -,30%.080.607 +8,06% +,64% 20 920.367-7,96% -0,77%.09.285 +9,3% +,07% 2
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΟΜΟΛΟΓΙΩΝ I. R => P II. III. IV. M => ΔΡ/Ρ (κατά κανόνα) M => GAP ΔΡ/Ρ Δ < 0 => μεγαλύτερη ποσοστιαία μεταβολή ΔΡ/Ρ από ότι όταν Δ > 0. V. Κρατώντας τη λήξη Μ και την ονομαστική αξία F σταθερές, όσο μεγαλύτερο το τοκομερίδιο, τόσο μικρότερη η ευαισθησία της τιμής της ομολογίας, ΔΡ/Ρ, στις μεταβολές του. 3
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΟΜΟΛΟΓΙΩΝ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΧΕΣΗΣ V F =.000.000 Oμολογίες A, B και C με ετήσια τοκομερίδια C A, C Β, C C M C A = 80.000 C Β = 00.000 C C = 20.000 =0% =% =0% =% =0% =% 5 P 924.84 889.23.000.000 963.04.075.86.036.959 ΔΡ/Ρ -3,79% -3,70% -3,6% 20 Ρ 829.729 76.00.000.000 920.367.70.27.079.633 ΔΡ/Ρ -8,27% -7,96% -7,75% 4
ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ Χ.Ι. ΣΕ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ ΑΠΟΔΟΣΕΩΝ Ε = Α L Επειδή Μ Α > Μ L, έχουμε ΔΑ/Δ > ΔL/Δ => ΔΕ/Δ < 0 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Έστω Χ.Ι. με ενεργητικό αποτελούμενο μόνο από ομολογίες με Μ=3 χρόνια, F=$00 εκατ. και C=$0 εκατ. και με παθητικό πιστοποιητικά κατάθεσης CD με Μ= χρόνο και F=$99 εκατ. Επιτόκιο =0% και για το ενεργητικό και για το παθητικό. 5
ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ Χ.Ι. Αξία Ενεργητικού, Α = $00 εκατ. (Pa bond) Αξία Παθητικού, L = $90 εκατ. = 99/, Αξία Καθαρής Θέσης, Ε = Α L = $0 εκατ. Αν η απαιτούμενη απόδοση αυξηθεί στο %, ποια θα είναι η μεταβολή ΔΕ; 0 00 00 { [ ] 0, 3 (,) (,) 99 L 90 $ 0,808., 3 } $ 2,443. ΔΕ = ΔΑ ΔL = $ -,6322 εκατ. 6
ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ Χ.Ι. ΔΑ/Α = - 2,44% ΔL/L = - 0,90% ΔΕ/Ε = -6,32% Η αξία της Καθαρής Θέσης είναι πολύ πιο ευαίσθητη στις μεταβολές των επιτοκίων από την αξία του ενεργητικού ή των υποχρεώσεων. Ερώτηση: Πόσο πρέπει να αυξηθούν τα επιτόκια ώστε να μηδενιστεί η Κ.Θ. του Χ.Ι.; Απάντηση: Ε = 0 όταν Α = L => => 0 00 99 [ ] 3 3 ( ) ( ) 7
ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ Χ.Ι. Η λύση είναι εφικτή με διαδοχικές δοκιμές. Ας υποθέσουμε 0 = 5% => A L E 5% 5% 5% $88,582. $86,087. $2,495. Άρα χρειαζόμαστε μεγαλύτερο 0 Ας υποθέσουμε =7% => A L E 7 % 7 % 7 % $84,536. $84,65. 0 Ε είναι ελαφρά αρνητικό, άρα το είναι ελάχιστα μικρότερο από το 7%. 8
ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ Χ.Ι. Ερώτηση: Aν θέσουμε Μ Α = Μ L, εξαλείφουμε ή όχι την ευαισθησία της αξίας της Κ.Θ. στις μεταβολές του επιτοκίου; Απάντηση: Όχι πάντα. Παράδειγμα: Μ Α = Μ L = χρόνος Α: $00 εκατ. δάνειο, με την πρόβλεψη ότι $50 εκατ. θα αποπληρωθούν σε 6 μήνες και τα υπόλοιπα $50 εκατ. σε 2 μήνες, με ετήσιο επιτόκιο 5%. L: CD χρόνου με απόδοση = 5% και ονομαστική αξία $5 εκατ. 9
ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΘΑΡΗΣ ΘΕΣΗΣ Χ.Ι. 0 6 μήνες 2 μήνες ---------------------------------- ----------------------------------- Δάνειο Έσοδα $57,5 εκατ. 50 + 3,75 τόκοι $00 εκατ. =50 + 7,5 τόκοι + 57,5(+ /2) Αν = 5%, μετά από 6 μήνες: Έσοδα στο τέλος του χρόνου = $5,5625 εκατ. = 53,75 + 57,5 (,075) Κέρδη = $0,5625 εκατ. Αν = 2%, μετά από 6 μήνες: Έσοδα στο τέλος του χρόνου = $4,70 εκατ. = 53,75 + 57,5 (,06) Κέρδη = $ - 0,30 εκατ. ΔΑ/Δ < ΔL/Δ και έτσι ΔΕ/Δ > 0 20