Εγχειρίδιο Ενηµέρωσης και Παροχής Κινήτρων για Αλλαγή Συµπεριφοράς µε τίτλο «ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΗ ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡ ΙΑΣ» Ινστιτούτο Becel/ Unilever Health Institute/ΕΛΑΪΣ για τους Επαγγελµατίες Υγείας και τους Ασθενείς τους
Η εµπειρία µε το θέµα της αλλαγής της συµπεριφοράς έχει δείξει ότι: οι συνηθισµένοι τρόποι βοήθειας αλλαγής του τρόπου ζωής δεν λειτουργούν (πχ.η απευθείας αντιµετώπιση ή συµβουλές συχνά προκαλούν αντίσταση και µειώνουν το αίσθηµα ότι µπορούµε να τα καταφέρουµε µόνοι µας) τοναγνωρίζουµετιπρέπεινακάνουµεήναµην κάνουµε σχετίζεται πολύ λίγο µε την υιοθέτηση µιας νέας συµπεριφοράς οι άνθρωποι διαφέρουν στα στάδια ετοιµότητας για αλλαγή και το στυλ της βοήθειας πρέπει να ταιριάζει στο στάδιο κινητοποίησης του κάθε ατόµου 2
Τι περιλαµβάνει: 1ο µέρος: πληροφοριακό υλικό για τα καρδιαγγειακά νοσήµαταµεστοιχείαπουαφορούντηχώραµαςκαι πρακτικές συµβουλές γύρω από κίνητρα αλλαγής συµπεριφοράς µέσω συνεντεύξεων 2ο µέρος: έντυπα ιατρείου που ενηµερώνουν τους ασθενείς σχετικά µε τα καίρια θέµατα για την υγεία της καρδιάς 3ο µέρος: έντυπα του Προγράµµατος Αλλαγής Τρόπου Ζωής που θα βοηθήσει τους ασθενείς να πετύχουν σηµαντικές αλλαγές στις συνήθειες µε προοδευτικό και σχετικά εύκολο τρόπο 3
Μοντέλο σταδίων αλλαγής (Prochaska & DiClemente) Στάδιο Αλλαγής Πριν-τηνπερίσκεψη Χαρακτηριστικά εν σκέφτονται ακόµα την αλλαγή Τεχνικές Ξεκαθαρίστε: η απόφαση είναι δική τους Ενθαρρύνετε την επαναξιολόγηση της τωρινής συµπεριφοράς τους Εξηγήστε/ εξατοµικεύστε τον κίνδυνο 4
Περίσκεψη Αµφιταλάντευση ωςπροςτην αλλαγή εν σκέφτονται να αλλάξουν µέσα στον επόµενο µήνα Ξεκαθαρίστε: η απόφαση είναι δική τους - θα τους στηρίξετε όποια κι αν είναι η απόφαση Ενθαρρύνετε την αξιολόγηση των υπέρ καιτωνκατάτης αλλαγής της συµπεριφοράς 5
Προετοιµασία Σκέφτονται να αναλάβουν δράση µέσα στον επόµενο µήνα (µπορεί να έχουν προσπαθήσει ανεπιτυχώς στο παρελθόν) Επιβραβεύστε την απόφαση Ανιχνεύεστε τα πιθανά εµπόδια και καταστρώστεπλάνοµε λύσεις Βοηθήστε τους να διαλέξουν τα κοινωνικά τους στηρίγµατα (φίλοι, συγγενείς κα) 6
ράση Εξασκούν τη νέα συµπεριφορά για 3-6 µήνες Ενδυναµώστε την πίστη τους ότι µπορούν να ξεπεράσουν τα εµπόδια Επαναλάβετε τα πλεονεκτήµατα της αλλαγής 7
ιατήρηση Συνεχίζουν τη νέα συµπεριφορά (µετάτους 6 µήνες) Σχεδιάστε την υποστηρικτική παρακολούθηση Συζητείστε τρόπους αντιµετώπισης υποτροπής 8
Υποτροπή Ξαναγυρίζουν στην επικίνδυνη συµπεριφορά (σε προηγούµενο στάδιο) Αξιολογήστε τι προκάλεσε την υποτροπή Επαναξιολογήστε τα κίνητρα και τα εµπόδια Σχεδιάστε πιο δυνατές στρατηγικές αντιµετώπισης Βοηθήστε να ανανεώσουν τη διαδικασία της Προετοιµασίας και της ράσης Βοηθήστε να αναπτύξουν κι άλλο τις δεξιότητες τους για αποφυγή της υποτροπής 9
Η υποτροπή µπορεί να συµβεί ενδιάµεσα στα στάδια. Ο ειδικός πρέπει να είναιέτοιµοςναδουλέψειµετοάτοµοσεόποιοστάδιοκιανβρίσκεται. Υποτροπή Υποτροπή ιατήρηση Πριν-τηπερίσκεψη Υποτροπή ράση Περίσκεψη Υποτροπή Προετοιµασία Υποτροπή 10
Συνέντευξη ηµιουργίας Κινήτρων (Miller & Rollnick,, 1991) `` Πρόκειταιγια: Προσωπο-κεντρική, καθοδηγητική µέθοδο επικοινωνίας µε σκοπό την πρόκληση αλλαγής συµπεριφοράς µέσα από µια διαδικασία βοήθειας εξερεύνησης και διάλυσης των αµφιβολιών Έχει χρησιµοποιηθεί µε επιτυχία στην αλλαγή διαφορετικώνσυµπεριφορών:εξαρτήσεις (αλκοόλ, ναρκωτικά, κάπνισµα), υιοθέτηση υγιεινών τρόπων ζωής (φυσική άσκηση, σωστή διατροφή),πιστή τήρηση θεραπείας σε χρόνιες ασθένειες κα Βασικέςποιότητεςτουσυµβούλου:Συνεργασία, Πρόκληση και σεβασµός στην Αυτονοµία (αντί αντιπαράθεσης, εκπαίδευσης, εξουσίας) 11
Ακατάλληλες υποθέσεις σχετικά µε την αλλαγή συµπεριφοράς: Ο πελάτης πρέπει να αλλάξει Ο πελάτης θέλει να αλλάξει Η υγεία του πελάτη αποτελεί τον πρωταρχικό παράγοντα κινήτρου για αυτόν/ην Εάν δεν αποφασίσει να αλλάξει, η συµβουλευτική έχει αποτύχει Οι πελάτες ή είναι κινητοποιηµένοι να αλλάξουν ή δεν είναι Τώραείναιησωστήώραγιανααποφασίσεινααλλάξει Η σκληρή προσέγγιση είναι πάντα η καλύτερη Εγώ είµαι ο ειδικός. Αυτός/η πρέπει να ακολουθήσει τη συµβουλή µου (προσαρµοσµένααπό Rollnick et al.) 12
Το πνεύµα της συνέντευξης δηµιουργίας κινήτρων: Η ετοιµότητα για αλλαγή δεν είναι χαρακτηριστικό του πελάτη, αλλά προϊόν της διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης Η θεραπευτική σχέση λειτουργεί καλύτερα ως συνεργασία παρά ως σχέση ειδικού/πελάτη Τα κίνητρα για αλλαγή πρέπει να εκµαιεύονται από τον πελάτη κι όχι να επιβάλλονται από τον ειδικό Είναι έργο του πελάτη και όχι του συµβούλου να εκφράσει µε σαφήνεια και να διαλύσει τις αµφιβολίες του Ο σύµβουλος πρέπει να είναι καθοδηγητικός στη βοήθεια για εξέταση και διάλυση των αµφιβολιών Η άµεση αντιµετώπιση, κατά την οποία ο ειδικός παρουσιάζει στον πελάτη εκλογικευµένα επιχειρήµατα για αλλαγή, δεν είναι επιτυχηµένη µέθοδος Ο συµβουλευτικός τόνος πρέπει να είναι ήρεµος και εκµαιευτικός (προσαρµοσµένααπό Rollnick & Miller ) 13