Διερεύνηση επιδημίας: Σύγχρονες Μεθοδολογικές Προσεγγίσεις και ο ρόλος των εργαστηρίων Δημόσιας Υγείας Ομότιμος Καθηγητής Ι. Τσελέντης 1
Ιατρική / Δημόσια Υγεία Ιατρική Διάγνωση Θεραπεία Άτομο Δημόσια Υγεία Αναλύσεις Παρεμβάσεις Πληθυσμοί (παθογόνα ξενιστών, μεταβιβαστών) Περιβάλλον (ενδιαιτήματα, κλιματολογικές συνθήκες, κ.τ.λ) 2
Εργαλεία Δημόσιας Υγείας Κλασσική επιδημιολογία Επιδημιολογική επιτήρηση Νέα εργαλεία ολιστικής επιδημιολογίας 3
Κλασσική επιδημιολογία Περιγραφική επιδημιολογία Διαμόρφωση υποθέσεων Αναλυτική επιδημιολογία 4
Αλγόριθμος πορείας επιτήρησης 5
Ψάχνουμε να βρούμε αν η έκθεση σε ένα παράγοντα κινδύνου συσχετίζεται με ένα πρόβλημα (γεγονός) υγείας (νόσημα) 6
Νέα Εργαλεία Ολιστικής Επιδημιολογίας Μαθηματικά Μοντέλα Γεωχωρική Τεχνολογία Οικολογία Γενετική Δομή Πληθυσμών Βιολογία Ειδών Εξελικτική Βιολογία Μοριακή Βιολογία 7
Μαθηματικά Μοντέλα 8
Μαθηματικά Μοντέλα Η μοντελοποίηση κυκλοφορίας των παθογόνων μεταξύ των ξενιστών και διαμέσου των μεταβιβαστών χρησιμοποιείται με σκοπό την απλοποίηση της πραγματικότητας ή πολύπλοκων συστημάτων όπως είναι το σύστημα παθογόνων /ξενιστών. Η μοντελοποίηση είναι χρήσιμο εργαλείο για την μελέτη της δυναμικής μετάδοσης των λοιμωδών νόσων με την χρήση μη χωρικών αιτιοκρατικών SIR (Susceptible Infectious, Recovered) μοντέλων. 9
10
11
Garrett-Jones : Εξίσωση CV = m.a 2.p n -lnp Esperance de vie: 1/-ln p 12
13
Ecological parameters of Ixodes ricinus Jombart et al., 2011 14
Υπολογισμός Αναπαραγωγικής Τιμής Ενός Απλού SIR Μοντέλου 15
Οικολογικές Κοινότητες και Κοινοτική Επιδημιολογία 16
Οικολογικές Κοινότητες και Κοινοτική Επιδημιολογία Οι οικολογικές κοινότητες επιδρούν στην δυναμική μετάδοση των παθογόνων Η μελέτη των επιδράσεων αυτών υποστηρίζεται από τα δεδομένα της οικολογίας (οικολογικές κοινότητες) Η κοινοτική επιδημιολογία μελετάει την επίδραση των οικολογικών κοινοτήτων στην δυναμική μετάδοση των παθογόνων 17
18
Γεωχωρική Τεχνολογία (Το παράδειγμα της Λεϊσμανίασης) 19
Δεδομένα Επιτήρησης Temporal disease description Spread of the disease in Greece since 60 Age distribution Incidence Rate 20
Εντομολογικά Δεδομένα No of sandflies per month Field Survey Stations Mapping the collected species by kind and location SANDFLIES per MONTH - 2005 140 120 100 80 Total - MAY Total - JUNE Total - JULY Total - AUGUST Total - SEPTEMBER Total - OCTOBER 60 40 20 0 P.papatasi P.alexandri P.similis P.neglectus P.tobbi P.simici Sandflies spp 21
Δεδομένα Υποδόχων (Σκύλων) Existing Data Period 1995-2004: 22,087 dogs were examined by the Ministry (program for leishmaniasis). 6441 were seropositive (34%) Period 2004-2006: 1,684 dogs were examined by the Ministry (NO program for leishmaniasis). 828 were seropositive (49%) Period 2006-2008: 362 stray dogs were examined by our Lab. 74 were seropositive (20,4%) Red color s gradation shows the estimated number of stray dogs per municipality according to Veterinary Services. The red and green columns shows seropositivity or not. 22
Περιβαλλοντικοί Παράγοντες Vectors Geographical Layers Elevation Vegetation (Presence and Density) Presence of quarries and dump sites Meteorological & climate factors Hosts & Reservoirs Ecological disturbances Socioeconomic factors Urbanization 23
Χάρτης Επικινδυνότητας As the blue color becomes darker the expectance of the appearance of the disease increases. The type of land cover which has a correlation with the increase of disease incidence is areas with vineyards (red circles). This is a new research query that will be examined further. 24
Coxiella vs Rickettsia Evolution process: Rickettsiae: creation of new species C. burnetii: change in transmission process, 25
Rickettsiae Προσαρμογή R. mongolotimonae o Κίνα 1971 Hyloma asiaticum excavatum o Γαλλία 2000 σε άνθρωπο o Ελλάδα 2005 Hyloma asiaticum excavatum στη Σητεία o Κύπρος 2008 Hyloma asiaticum excavatum R. hoogstraali o Κροατία 2000 σε Hyloma o Ισπανία 2008 σε Haemaphysalis sulcata o Κύπρος 2012 σε Haemaphysalis sulcata o Τουρκία 2014 σε Hyloma
Rickettsiae Δημιουργία νέων ειδών Rickettsia tselentii : είδος που έχει μεγάλη συγγένεια με την R. Africae και βρέθηκε στην Κύπρο σε Rhipicephalus turanicus Rickettsia africae: συναντάται στην Αφρική, όπου έχει κυρίως ανιχνευτεί σε κρότωνες του γένους Amblyomma, συναντάται επίσης και σε κρότωνες του γένους Rhipicephalus 27
Περιφερειακό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας Κρήτης 28
Κάθετες μονάδες-υπομονάδες Μονάδα Διαγνωστικής Μικροβιολογίας (Περιφερειακό επίπεδο). Μονάδα Μικροβιολογίας Τροφίμων, Υδάτων και Περιβάλλοντος (ΜΜΤΥΠ) (Περιφερειακό επίπεδο). Μονάδα Ζωονόσων και Ρικετσιασικών νοσημάτων (Ρικέτσιες, Coxiella, Μπαρτονέλλες, Αναπλάσματα), Βρουκέλλωσης, Εντερικών παθογόνων, Λεπτόσπειρας, Λιστέριας, Λεϊσμανίασης, Τοξοπλάσμωσης (Εθνικό επίπεδο). Μονάδα Λεγεωνελλώσεων (Περιφερειακό επίπεδο). Μονάδα Ελέγχου Μικροβιακής Αντοχής και Παρακολούθησης Μηχανισμών Αντοχής Ενδοκυττάριων Μικροβίων (Εθνικό επίπεδο) και Νοσοκομειακών στελεχών (Περιφερειακό επίπεδο). Οριζόντιες μονάδες Μονάδα Διαγνωστικής Μοριακής Μικροβιολογίας (Μ.Δ.Μ.Μ) (Εθνικό επίπεδο). Μονάδα Μοριακής Επιδημιολογίας (Μ.Μ.Ε) (Εθνικό επίπεδο). Μονάδα Ανάπτυξης Πρωτεομικής Διαγνωστικής Ανάλυσης (Μ.Α.Π.Δ.Α) (Εθνικό επίπεδο). Μονάδα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Οροεπιδημιολογικών Μελετών (Μ.Ε.Ε.ΟΡ.Μ) Ζωονόσων (Εθνικό επίπεδο). Μονάδα Εντομολογίας (Εθνικό επίπεδο). Μονάδα Ποιοτικού Ελέγχου Εργαστηριακών Εξετάσεων (Περιφερειακό επίπεδο). 29
Συγκριτική εικόνα αριθμού δειγμάτων και αναλύσεων από όλους τους φορείς με τους οποίους συνεργάζεται το Π.Ε.Δ.Υ. Κρήτης για τα έτη 2012 και 2013. 30
Συγκριτική εικόνα αριθμού δειγμάτων και αναλύσεων για κάθε ένα φορέα ξεχωριστά από αυτούς με τους οποίους συνεργάζεται το Π.Ε.Δ.Υ. Κρήτης για τα έτη 2012 και 2013. 31
Αριθμός δειγμάτων ανά φορέα ξεχωριστά από αυτούς με τους οποίους συνεργάζεται το Π.Ε.Δ.Υ. Κρήτης για το έτος 2013. 32
Αριθμός αναλύσεων ανά φορέα ξεχωριστά από αυτούς με τους οποίους συνεργάζεται το Π.Ε.Δ.Υ. Κρήτης για το έτος 2013. 33
2012 2013 Φορείς Αρ. δειγμάτων Αρ. αναλύσεων Αρ. δειγμάτων Αρ. αναλύσεων 547 ΤΠ 1 12 0 0 Ν.Α. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 552 6397 0 0 Ν.Α. ΧΑΝΙΩΝ 31 341 0 0 Σύνολο 584 6750 0 0 Συγκριτική εικόνα αριθμού δειγμάτων και αναλύσεων για τρόφιμα για τα έτη 2012 και 2013. 34