H Ελληνική Επιχείρηση και το Μάνατζεμεντ ως Μέσο για την Ενεργοποίηση της Αθανασία Καρακίτσιου, PhD e-mail:atkar@otenet.gr
Το Περιβάλλον της Επιχείρησης Οι οικονομικοί οργανισμοί βρίσκονται μέσα σε ένα περιβάλλον που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αυτοί λειτουργούν Οι παράγοντες που είναι εξωτερικοί προς την επιχείρηση αποκαλούνται εξωτερικό περιβάλλον Οι εξωτερικοί παράγοντες επηρεάζουν όχι μόνο την επιχείρηση, αλλά και αλληλοεπηρεάζονται Οι εξωτερικοί παράγοντες είναι δυναμικοί, μεταβάλλονται συνεχώς και η διοίκηση της επιχείρησης πρέπει να προσαρμόζεται σε αυτούς Οι παράγοντες του εξωτερικού περιβάλλοντος που επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας μίας επιχείρησης είναι: Κοινωνικοί πολιτικοί Οικονομικοί Τεχνολογικοί
Το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης Κοινωνικοί Παράγοντες: Δημογραφική κατάσταση και τάσεις Το εργατικό δυναμικό γίνεται νεότερo Περισσότερες γυναίκες μπαίνουν στο εργατικό δυναμικό Μετακίνηση πληθυσμού Εργασιακή ηθική και προσωπικές αξίες Παλιότερα σήμαινε την πίστη και αφοσίωση των εργαζομένων Σήμερα ενδιαφέρονται για τον τρόπο ζωής, την εν δυνάμει καριέρα (π.χ., ελαστικά προγράμματα εργασίας) Πολιτικοί Παράγοντες Οι νόμοι είναι ο πρωταρχικός τρόπος με τον οποίο οι πολιτικοί παράγοντες επηρεάζουν την επιχείρηση Οικονομικοί Παράγοντες Η οικονομία: Οικονομική κατάσταση της χώρας (πληθωρισμός, επιτόκια, ανεργία). Το βιοτικό επίπεδο (κατά κεφαλήν ΑΕΠ) είναι ένα βασικό μέτρο του επιπέδου ζωής μιας χώρας.
Το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης Οικονομικοί παράγοντες (συνέχεια) Οι ανταγωνιστές και οι προμηθευτές: Πρέπει να εξασφαλίζεται μια σταθερή και σίγουρη προμήθεια πρώτων υλών Οι ανταγωνιστές επηρεάζουν επίσης τη λήψη αποφάσεων από τη διοίκηση μιας επιχείρησης. Αν υπάρχει υψηλός ανταγωνισμός, οι τιμές μιας επιχείρησης πρέπει να είναι ανταγωνιστικές Οι πελάτες καταναλωτές. (τοπική, χρονική και μορφική χρησιμότητα). Οι πελάτες αποκαλούνται αγορά στόχος Τεχνολογικοί Παράγοντες Πηγή νέας τεχνολογίας (διαδικασία νεωτερισμού). Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D). Χρήση νέας τεχνολογίας από την ίδια την επιχείρηση, ή πώληση της άδειας χρήσης της σε άλλες επιχειρήσεις Διαδικασία μεταφοράς τεχνολογίας Δυσκολίες στην εισαγωγή νέας τεχνολογίας Βαθμιαία αυξανόμενος νεωτερισμός
Το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης H προσαρμογή μιας σύγχρονής επιχείρησης στις μεταβολές του εξωτερικού περιβάλλοντος προϋποθέτει την μελέτη, ανάλυση και αντιμετώπιση των πολιτικών, οικονομικών κοινωνικών και τεχνολογικών παραγόντων. Η Προσέγγιση αυτών των στρατηγικών παραγόντων που αφορούν το μακρό περιβάλλον της επιχείρησης είναι εφικτή με την εκπόνηση της PEST Analysis. Political=Πολιτικοί Παράγοντες Economic=Οικονομικοί Παράγοντες Social= Κοινωνικοί Παράγοντες Technological = Τεχνολογικοί Παράγοντες Παράδειγμα Έστω ότι ο κ. Κομπιουτερίδης αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την εμπειρία του στην βιομηχανία παραγωγής ηλεκτρικών ειδών για να ξεκινήσει μια επιχείρηση με αντικείμενο την παραγωγή ηλεκτρονικών ειδών. Βρήκε ένα κτήριο κατάλληλο για το μέγεθος του εργοστασίου που έχει σχεδιάσει, σε μια περιοχή κοντά στην Νάουσα. Πριν βάλει σε εφαρμογή το επιχειρηματικό του σχέδιο σε ποία ερωτήματα θα έπρεπε να απαντήσει σχετικά με τους παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ανάπτυξη της επιχείρησης του στην συγκεκριμένη περιοχή;
Το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης Πολιτικοί Παράγοντες --Ύπαρξη κρατικών ή περιφερειακών επιδοτήσεων για το είδος η την χωροθέτηση της επιχείρησης του --Την ισχύουσα φορολογική νομοθεσία για το είδος της νομικής μορφής της επιχείρησης του Κοινωνικοί Παράγοντες --Αν η προσφορά εργασίας από την τοπική κοινωνία θα ήταν επαρκής. ---Αν το ανθρώπινο δυναμικό είναι κατάλληλα καταρτισμένο έμπειρο Οικονομικοί Παράγοντες --Τις Συνθήκες του ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρονικών είδων που έχει προγραμματίσει να παράγει, εντός και εκτός Ελλάδας. --Οι αγορές στις οποίες θα απευθύνοντας είναι σε φάση ύφεσης ή ανάπτυξης και με τι ρυθμό Τεχνολογικοί Παράγοντες --Το επίπεδο υιοθέτηση της τεχνολογίας που θα παράγει. --Τις δαπάνες για R&D που είναι αναγκαίες
Το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης H επιτυχείς προσέγγιση του εξωτερικού περιβάλλοντος ολοκληρώνετε με την μελέτη του μίκρου-περιβάλλοντος (περιλαμβάνει τις επιχειρήσεις του κλάδου). Η ανάλυση αυτή στηρίζεται στο υπόδειγμα των 5 δυνάμεων του Porter. Οι οποίες είναι:\ 1. Η είσοδος των νέων επιχειρήσεων στον κλάδο 2. Η είσοδος επιχειρήσεων που παράγουν υποκατάστατα προϊόντα 3. Ο ανταγωνισμός των υπαρχουσών επιχειρήσεων. 4. Η διαπραγματευτική ισχύς των αγοραστών. 5. Η διαπραγματευτική ισχύς των αγοραστών.
Το Εσωτερικό Περιβάλλον της Επιχείρησης Τα στοιχεία που βρίσκονται μέσα στην επιχείρηση για την εκπλήρωση των στόχων της ονομάζονται επιχειρησιακοί πόροι Το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης αποτελείται από τους χρηματοοικονομικούς, φυσικούς, ανθρώπινους τεχνολογικούς πόρους Αν και αυτοί οι πόροι είναι μοίαζουν με εκείνους του εξωτερικού περιβάλλοντος υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους. Οι διαφορές αυτές πηγάζουν από τον χώρο με τον οποίο λειτουργούν
Το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης Χρηματοδοτικοί Πόροι Παρακρατηθέντα κέρδη: ο φθηνότερος τρόπος για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης της επιχείρησης Δανειακό κεφάλαιο : δάνεια και τόκοι Μετοχικό κεφάλαιο : μετοχές Εύρεση πηγών χρηματοδότησης και σωστή κατανομή των κεφαλαίων στις διάφορες λειτουργίες της επιχείρησης. Φυσικοί Πόροι Περιλαμβάνουν τις εγκαταστάσεις, τον εξοπλισμό, το μηχανισμό διανομής, τα αποθέματα πρώτων υλών Η διοίκηση εκτιμά περιοδικά τον τρόπο με τον οποίο αποκτώνται και χρησιμοποιούνται οι φυσικοί πόροι της επιχείρησης προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα κέρδη
Το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης Ανθρώπινοι Πόροι : Τέσσερα κύρια καθήκοντα Απόκτηση των εργαζομένων που είναι αναγκαίοι Τοποθέτηση σωστών εργαζομένων στη σωστή θέση Παροχή κινήτρων για αποτελεσματική ανθρώπινη απόδοση (αύξηση παραγωγικότητας εργασίας) Υπολογισμός της απόδοσης των εργαζομένων Τεχνολογικοί Πόροι: αναφέρονται στο επίπεδο τεχνολογίας που εφαρμόζεται μέσα στην επιχείρηση. Εξαρτάται από: Τους στόχους της επιχείρησης Επίπεδο ικανότητας των ανθρωπίνων πόρων (ζήτημα μετεκπαίδευσης)
Λειτουργίες Επιχειρήσεων Κατά την διάρκεια μετασχηματισμού των εισροών σε εκροές που λαμβάνει χώρα στα πλαίσια μια επιχείρησης λαμβάνουν χώρα ορισμένες συντονισμένες λειτουργίες χωρίς τις οποίες η επιχείρηση δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσει Η λειτουργία ορίζεται ως μια εξειδικευμένη διαδικασία Πέντε βασικές λειτουργίες Προμήθειες Παραγωγή Μάρκετινγκ Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες Προσωπικό
Λειτουργία Προμηθειών Ασχολείται με την προμήθεια των κατάλληλων πρώτων υλών και προϊόντων στον κατάλληλο χρόνο και στην καλύτερη τιμή Το αντικείμενο των υπευθύνων της λειτουργίας προμηθειών περιλαμβάνει: Έρευνα αγοράς για τον εντοπισμό των κατάλληλων υλικών Επιλογή προμηθευτών Προγραμματισμός του κατάλληλου χρόνου πραγματοποίησης των αγορών Διαπραγμάτευση τιμής αγοράς Η λειτουργία των προμηθειών στις σύγχρονες επιχειρήσεις αποκτά ιδιαίτερη σημασία (α) είναι έντονη η τάση μείωση των αποθεμάτων εξαιτίας του υψηλού διαχειριστικού κόστους που αυτά συνεπάγονται. (β) στην σύγχρονη εποχή έχουν διαμορφωθεί τεχνολογίες και προγράμματα αυτόματης παρακολούθησης των αποθεμάτων με συνέπεια την μείωση της αναγκαίας κάθε στιγμή στάθμη τους. Επιπλέον οι τεχνολογίες αυτές φέρνουν την επιχείρηση σε απ' ευθείας σύνδεση με τους προμηθευτές της ώστε η λειτουργία του εφοδιασμού να γίνεται γρήγορα με ακρίβεια, στο σωστό χρόνο στην σωστή τιμή. Η σύγχρονη μορφή της λειτουργίας του εφοδιασμού ονομάζεται ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗ ή Logistic Management. Στα πλαίσια της βρίσκουν εφαρμογή σύγχρονα λογισμικά όπως 1. Πρόγραμμα Συνεχούς Αναπλήρωσης (Continuous Replenishment Project-CPR) 2. Ηλεκτρονική Ανταλλαγή Δεδομένων ( Electronic Data Interchange- EDI) 3. Αποτελεσματική Διανομή Προϊόντων (Flow Through Distribution-FTD)
Λειτουργία Παραγωγής Παραγωγή είναι η κάθε οργανωμένη δραστηριότητα που αποσκοπεί στην αύξηση της αξίας ή της χρησιμότητας υλικών αγαθών (προϊόντων) ή της παροχής υπηρεσιών με την ανάλωση κάποιων πόρων (π.χ. υλικών, εργασίας, μηχανών, κ.α.). Η λειτουργία της παραγωγής περιλαμβάνει: Τη μεθοδολογία παραγωγής Την εγκατάσταση του εργοστασίου Τον προγραμματισμό και τον έλεγχο Την εξασφάλιση ποιότητας Βασικότερες μορφές παραγωγής Παραγωγή συνεχούς ροής (πλήρως αυτοματοποιημένη παραγωγή) Η παραγωγική διαδικασία ακολουθεί γραμμική δομή και παράγεται ένα προϊόν της ίδιας οικογένειας, π.χ. κηροζίνη, βενζίνη διαφόρων τύπων, μαζούτ, άσφαλτο, ορυκτέλαιο, κλπ. Μεγάλος αυτοματισμός, μεγάλο κόστος αρχικής εγκατάστασης, απαίτηση για μεγάλα αποθέματα πρώτων υλών, χαμηλή ελαστικότητα αναπροσαρμογής της μορφής παραγωγής στις αλλαγές της ζήτησης. Παραγωγή κατά παραγγελία Μεγάλος αριθμός παρτίδων με σχετικά μικρές ποσότητες ανά παρτίδα. Προδιαγραφές που ορίζονται από τον πελάτη Η ροή του προϊόντος διαφέρει ανάλογα με την παραγγελία Ο εξοπλισμός οργανώνεται ώστε να προσφέρει λειτουργικότητα με ομαδοποίηση ομοειδών μηχανών. Χαμηλός αυτοματισμός. Χρήση ειδικευμένου προσωπικού Κατασκευή έργου Η παραγωγή αφορά συνήθως ένα προϊόν (έργο) μεγάλου μεγέθους και μεγάλης αξίας που προορίζεται για ένα πελάτη. Ο παραγωγικός εξοπλισμός διατάσσεται γύρω από το προϊόν και έχει συνήθως μικρό βαθμό αυτοματοποίησης.
Λειτουργία μάρκετινγκ Αποτελεί το συνδετικό κρίκο της επιχείρησης και του περιβάλλοντος Δραστηριότητες: Προγραμματισμός δραστηριοτήτων βάσει προβλέψεων για μελλοντική ζήτηση Προγραμματισμός παραγόμενων προϊόντων ή υπηρεσιών βάσει ερευνών αγοράς Επιλογή δικτύων διανομής Καθορισμός μέσων προβολής Καθορισμός τιμής και όρων πώλησης Προγραμματισμός πωλήσεων
Λειτουργία Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών Για την πραγματοποίηση και αξιολόγηση των δραστηριοτήτων μιας επιχείρησης και ειδικότερα των λειτουργιών της παραγωγής και του μάρκετινγκ είναι απαραίτητη η ύπαρξη της χρηματοοικονομικής λειτουργίας. Οι σπουδαιότερες από τις χρηματοοικονομικές δραστηριότητες είναι: Λογιστική παρακολούθηση της επιχείρησης πληρωμές εισπράξεις κοστολόγηση προϊόντων ισολογισμός Αξιολόγηση προτεινόμενων επενδύσεων Ανεύρεση πηγών χρηματοδότησης ή την επικερδή τοποθέτηση υφισταμένων αποθεματικών
Λειτουργία Προσωπικού Επίλυση 3 βασικών προβλημάτων: Προσέλκυση προσωπικού Επιλογή νέου προσωπικού πρόσληψη νέου προσωπικού Δραστηριοποίηση προσωπικού Μεθόδους εκπαίδευσης Έκταση της εκπαίδευσης νέου και προσωπικού Διατήρηση προσωπικού Συνθήκες εργασίας ωράριο εργασίας άδειες και αποδοχές προαγωγές
Κοινωνική Ευθύνη Επιχείρησης Η επιχειρηματική ηθική δίνει έμφαση σε αξίες που οφείλουν να υιοθετήσουν οι οικονομικές μονάδες,πχ. δικαιοσύνη, αλήθεια, και περιγράφει τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τις προσδοκίες της κοινωνίας, το δίκαιο ανταγωνισμό, την διαφήμιση, και την συμπεριφορά της. Τα προβλήματα επιχειρηματικής ηθικής δημιουργούνται από την σύγκρουση των επιχειρηματικών στόχων και των ηθικών αρχών. Η επιχείρηση έχει την ευθύνη του καλύτερου οικονομικού αποτελέσματος. Ταυτόχρονα ως μέλος της κοινωνίας έχει και κοινωνικές ευθύνες. Η κοινωνική ευθύνη μιας επιχείρησης εξαρτάται από την κοινωνική υπευθυνότητα των διοικητικών στελεχών Η κοινωνική υπευθυνότητα των επιχειρήσεων είναι τεράστια και έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη πολλών θεωριών. Μεταξύ των οποίων:
Κοινωνική Ευθύνη Επιχείρησης Η θεωρία της Μικροανάλυσης. Προσεγγίζουμε ένα θέμα αναλύοντας 3 στάδια το στάδιο της αναγνώριση του προβλήματος το στάδια της μελέτης το στάδιο της αντιμετώπιση Η θεωρία της Μακροανάλυσης Η επιχείρηση δημιουργεί πρωταρχικές σχέσεις με αυτούς που συναλλάσσεται Τα όρια των σχέσεων καθορίζονται από την λειτουργία της αγοράς. Η επιχείρηση έχει και δευτερεύουσας σημασίας σχέσεις ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και αυτές είναι οι σχέσεις που διαμορφώνουν τις ηθικές αρχές και τις αξίες της. Η Θεωρία της κοινωνικής απόδοσης Αποτελεί μια ορθολογική σύνδεση των δύο προηγουμένων
Κοινωνική Ευθύνη Επιχείρησης Τα σημαντικότερα επιχειρήματα κατά της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων Freedman υποστηρίζει ότι οι επιχειρήσεις δεν θα έπρεπε να αναλαμβάνουν άμεση κοινωνική ευθύνη διότι: Η κοινωνική ευθύνη είναι βασική λειτουργία του κράτους Υπάρχει εγγενής σύγκρουση μεταξύ του τρόπου λειτουργίας μιας επιχείρησης και του τρόπου λειτουργίας των κοινωνικών προγραμμάτων Βασικός στόχος της επιχείρησης είναι η μεγιστοποίηση των κερδών Το κόστος των κοινωνικών προγραμμάτων θα μετακυλήσει στους τελικούς καταναλωτές με τη μορφή υψηλότερων τιμών Τα σημαντικότερα επιχειρήματα υπέρ της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων Davis υποστηρίζει ότι υπάρχει κοινωνική ευθύνη για τις επιχειρήσεις. Υποστηρίζει ότι η επιχείρηση είναι η ισχυρότερη δύναμη στη σύγχρονη ζωή. Είναι προς το συμφέρον της επιχείρησης να βελτιώνει την κοινότητα στην οποία είναι εγκατεστημένη Τα προγράμματα κοινωνικής ευθύνης εμποδίζουν τα μικρά προβλήματα να γίνουν μεγάλα Η κοινωνική ευθύνη είναι ζήτημα ηθικό Βελτίωση δημοσίων σχέσεων της επιχείρησης Πράξεις κοινωνικής ευθύνης μπορεί να είναι και κερδοφόρες για την εταιρία.