MEMO/08/740 Βρυξέλλες, 26 Νοεµβρίου 2008 Ο δρόµος προς την ανάκαµψη: το πακέτο συνοχής - Ερωτήσεις και απαντήσεις για τη συµβολή της πολιτικής για τη συνοχή στο σχέδιο για την ανάκαµψη της οικονοµίας Ποιος είναι ο ρόλος της πολιτικής για τη συνοχή στο πλαίσιο του σχεδίου για την ανάκαµψη της οικονοµίας; Η πολιτική συνοχής της ΕΕ αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ένα τρίτο του προϋπολογισµού της ΕΕ: θα επενδυθούν 347 δισ. ευρώ σε περίπου δύο εκατοµµύρια συγχρηµατοδοτούµενα προγράµµατα σε περιφέρειες και κράτη µέλη σε ολόκληρη την ΕΕ κατά την περίοδο 2007-2013. Οι εν λόγω επενδύσεις παρέχουν ασφαλή πηγή χρηµατοδότησης στην πραγµατική οικονοµία για την αντιµετώπιση µακροπρόθεσµων προκλήσεων. Επικεντρώνονται στη δηµιουργία βιώσιµων θέσεων εργασίας και βιώσιµης ανάπτυξης µέσω της στήριξης των προτεραιοτήτων της στρατηγικής της Λισσαβώνας, όπως τα σύγχρονα δίκτυα υποδοµών, η ευρυζωνική πρόσβαση, η υποστήριξη των µικρών επιχειρήσεων, η καινοτοµία, το περιβάλλον, το ανθρώπινο δυναµικό και η κατάρτιση. Η συµβολή της πολιτικής για τη συνοχή στη δέσµη των µέτρων της Επιτροπής για την ανάκαµψη αποτελείται από σειρά νοµοθετικών και µη-νοµοθετικών µέτρων. Κύριος στόχος είναι η επιτάχυνση των πληρωµών στα κράτη µέλη και η διευκόλυνση της πρόσβασης στα διαρθρωτικά ταµεία, γεγονότα που θα συµβάλουν στην επιτάχυνση της εφαρµογής του προγράµµατος επιτόπου και θα εµφυσήσουν εµπιστοσύνη και δυναµισµό στην ευρωπαϊκή οικονοµία. Ποιες είναι οι προκαταβολές που έχουν καταβληθεί ήδη στα κράτη µέλη; Το 2007-08 όλα τα κράτη µέλη έλαβαν το 5% της συνολικής χρηµατοδότησης στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταµείων από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο (ΕΚΤ). Σε ό,τι αφορά το Ταµείο Συνοχής, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα έλαβαν προκαταβολές που ανέρχονται σε 2% το 2007 και 3% το 2008. Τα κράτη µέλη της ΕΕ-12 έλαβαν 2,5% το 2007 και 4% το 2008.
Προχρηµατοδότηση της Επιτροπής ιαρθρωτικά ταµεία Σχετική αξία Απόλυτη (δισ. ) 2007 2008 2007-2008 2007-2008 ΕΕ- 15 2% 3% 5% 7,60 ΕΕ-12 2% 3% 5% 5,7 ιασυνοριακή συνεργασία ΕΕ 2% 3% 5% 0,39 Ταµείο συνοχής EΕ-15 (3 χώρες) 2% 3% 5% 0,51 EΕ-12 2,5% 4% 6,5% 3,8 ΣΥΝΟΛΟ 18,0 αξία Με το σχέδιο ανάκαµψης προτείνονται συµπληρωµατικές προκαταβολές το 2009. Ποιο είναι το ύψος τους; Η Επιτροπή προτίθεται να τροποποιήσει τους γενικούς κανονισµούς σχετικά µε το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ και το Ταµείο Συνοχής ώστε να υπάρξει δυνατότητα για συµπληρωµατικές προκαταβολές, ως εξής: Για τα διαρθρωτικά ταµεία, τα κράτη µέλη της ΕΕ-12 θα λάβουν επιπλέον 2% το 2009 ή 2,3 δισ. ευρώ (επιπλέον του ήδη προβλεπόµενου 2%), ενώ τα κράτη µέλη της ΕΕ-15 θα λάβουν 2,5%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε περίπου 3,8 δισ. ευρώ. Επίσης, τα προγράµµατα στο πλαίσιο της διασυνοριακής συνεργασίας της ΕΕ θα λάβουν επιπλέον 2% των προκαταβολών το 2009 που ανέρχονται σε περίπου 155 εκατ. ευρώ. εν υπάρχει καµία αλλαγή όσον αφορά στο Ταµείο Συνοχής: η Ισπανία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία θα λάβουν προκαταβολή 2,5% το 2009, ενώ τα κράτη µέλη της ΕΕ-12 θα λάβουν 4%. 2
Συνολικά, για τα 27 κράτη µέλη, τα εν λόγω µέτρα θα συνεισφέρουν επιπλέον 6,25 δισ. ευρώ µέσα στο πλαίσιο της συνολικής χρηµατοδότησης που εγκρίθηκε για κάθε κράτος µέλος. Προχρηµατοδό τηση Επιτροπής το 2009 ιαρθρωτικά ταµεία Προκαταβολές το 2009 πριν από το σχέδιο ανάκαµψης, σε δισ. (ως ποσοστό της συνολικής χρηµατοδότησης) Προκαταβολές το 2009 που προστέθηκαν από το σχέδιο ανάκαµψης, σε δισ. (ως ποσοστό της συνολικής χρηµατοδότησης) ΕΕ- 15 0 3,80 (2.5%) 3,80 ΕΕ-12 2,29 (2%) 2,29 (2%) 4,58 ιασυνοριακή συνεργασία ΕΕ 0,08 (2%) 0,16 (2%) 0,24 Ταµείο συνοχής EΕ-15 (3 χώρες) 0,26 (2.5%) 0 Σύνολο προκαταβολών το 2009 σε δισ. 0,26 EΕ-12 2,37 (4%) 0 2,37 Σύνολο 5,0 6,25 11,25 Πότε θα πληρωθούν οι νέες προκαταβολές; Το 2009, οι προκαταβολές θα καταβληθούν µόλις εγκριθεί ο τροποποιηµένος κανονισµός, κανονικά εντός 30 ηµερών από τη θέσπιση του κανονισµού. Πώς λειτουργεί στην πράξη το σύστηµα των πληρωµών συνοχής; Οι πληρωµές από την Επιτροπή γίνονται σε τρία στάδια: προχρηµατοδότηση (προκαταβολές) ενδιάµεσες πληρωµές καταβολή υπολοίπου Σε συνέχεια της απόφασης της Επιτροπής για ένα επιχειρησιακό πρόγραµµα, χορηγείται ποσό προχρηµατοδότησης για την περίοδο 2007-13. Καταβάλλεται σε δόσεις, σύµφωνα µε τους παραπάνω πίνακες. Οι ενδιάµεσες πληρωµές καταβάλλονται βάσει των παραστατικών των δαπανών που αποστέλλουν τα κράτη µέλη στην Επιτροπή. 3
Πώς µπορούν τα κράτη µέλη να αντεπεξέλθουν σε σχέση µε τη χρηµατοδότηση της πολιτικής για τη συνοχή που λαµβάνεται από τις Βρυξέλλες όταν τα δηµόσια ταµεία τους βρίσκονται ήδη υπό πίεση; Οι προκαταβολές στοχεύουν στην κάλυψη των άµεσων ταµειακών αναγκών στο αρχικό στάδιο της περιόδου προγραµµατισµού προκειµένου να διευκολυνθούν οι πληρωµές στους δικαιούχους των έργων. Τα κράτη µέλη είναι υποχρεωµένα να τηρούν τα ελάχιστα εθνικά ποσοστά συγχρηµατοδότησης που προβλέπονται από τους κανονισµούς (τα οποία κυµαίνονται από 15% ως 50% ανάλογα µε το πρόγραµµα), αλλά το σύστηµα είναι ευέλικτο. Τα κράτη µέλη µπορούν να διαφοροποιούν τις κοινοτικές και τις εθνικές συνεισφορές για τα µεµονωµένα έργα στο πλαίσιο ενός προγράµµατος: π.χ. ορισµένες δραστηριότητες θα µπορούσαν να χρηµατοδοτηθούν κατά 100% από τα διαρθρωτικά ταµεία το 2009, εφόσον ισοσκελίζονται από τις δραστηριότητες που χρηµατοδοτούνται σε εθνικό επίπεδο µέχρι τη λήξη της περιόδου προγραµµατισµού. Ποιες άλλες νοµοθετικές αλλαγές θα µπορούσαν να εξεταστούν; Η Επιτροπή έχει προτείνει περαιτέρω τροποποιήσεις στη νοµοθεσία µε κύριο στόχο την επιτάχυνση της εφαρµογής επιτόπου. Ειδικότερα, επιδιώκονται τα ακόλουθα: - επιτάχυνση της υλοποίησης των κύριων έργων µε την αποδοχή των αιτήσεων πληρωµής πριν από την επίσηµη έγκριση ενός έργου από την Επιτροπή - απλούστευση των κανόνων επιλεξιµότητας µε σκοπό τη δυνατότητα κατ' αποκοπήν αποζηµιώσεων για ορισµένα γενικά έξοδα (π.χ. κοινές υπηρεσίες καθαρισµού και ασφάλειας σε ζώνες επιχειρήσεων). Αυτό συνεπάγεται τροποποίηση του άρθρου 56 του γενικού κανονισµού σχετικά µε τα διαρθρωτικά ταµεία - απλούστευση της επεξεργασίας των προκαταβολών που καταβάλλονται σε δικαιούχους µε τη µορφή κρατικών ενισχύσεων. Στην πράξη, αυτό σηµαίνει ότι οι προκαταβολές κρατικών ενισχύσεων που πληρώθηκαν στους δικαιούχους θα µπορούσαν να ανέλθουν σε 100% της ενίσχυσης, τηρώντας παράλληλα άλλους όρους. Όλες οι νοµοθετικές αλλαγές θα πρέπει να συµφωνηθούν από το Συµβούλιο προτού να τεθούν σε εφαρµογή. Ποια είναι η στήριξη που µπορούν να λάβουν τα κράτη µέλη από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) ή άλλους χρηµατοδοτικούς οργανισµούς ώστε να µην τεθεί σε κίνδυνο η συνέχεια των έργων; Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ΕΤΕπ, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης και η τράπεζα Kreditanstalt für Wiederaufbau έχουν θεσπίσει την κοινή πρωτοβουλία JASPERS («Joint Assistance in Supporting Projects in European Regions - κοινή βοήθεια για τη στήριξη σχεδίων στις ευρωπαϊκές περιφέρειες») µε σκοπό τη στήριξη των κρατών µελών και των περιφερειών για την προετοιµασία «σηµαντικών έργων» (το συνολικό κόστος των οποίων υπερβαίνει τα 25 εκατ. ευρώ στην περίπτωση ενός περιβαλλοντικού έργου και τα 50 εκατ. ευρώ σε άλλους τοµείς). Η Επιτροπή επιθυµεί, µαζί µε τους εταίρους της, να επεκτείνει σηµαντικά τις δυνατότητες αξιοποίησης της JASPERS µε αύξηση κατά 25% στο εργατικό δυναµικό τεχνικής κατάρτισης από το 2009. Κατά συνέπεια, αναµένεται ότι περισσότερα από 70 µέλη εξειδικευµένου προσωπικού, σε σχέση µε το σηµερινό αριθµό των 58 εµπειρογνωµόνων, θα µπορούν να συνδράµουν τα κράτη µέλη στην τεχνική προετοιµασία σηµαντικών έργων προκειµένου να επιταχυνθεί η εφαρµογή τους. 4
Ενθαρρύνει η Επιτροπή τα κράτη µέλη να «ιεραρχήσουν τις προτεραιότητες» στο πλαίσιο των επενδύσεων συνοχής, λαµβάνοντας υπόψη την τρέχουσα ταραχώδη οικονοµική κατάσταση; Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί τα κράτη µέλη να εξετάσουν το ενδεχόµενο αλλαγών στις προτεραιότητες και τους στόχους µε σκοπό να επιταχυνθούν οι δαπάνες στους τοµείς µε περισσότερο αναπτυξιακό δυναµικό. Αυτό θα µπορούσε να συνεπάγεται µεγαλύτερη επικέντρωση στα µέτρα ενεργειακής αποδοτικότητας, συν τοις άλλοις στον τοµέα της στέγασης, καθώς και ενίσχυση της στοχοθέτησης της υποστήριξης προς τις µικρές και τις µεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν την κινητήρια δύναµη για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονοµίας. Συνεπώς, η Επιτροπή θα συνεργαστεί στενά µε το Ευρωπαϊκό Ταµείο Επενδύσεων (ΕΤΕ) και άλλους εταίρους για να επιταχύνει και να επεκτείνει τις ισχύουσες διατάξεις για τα προϊόντα χρηµατοοικονοµικής τεχνικής για τις µικρές και τις µεσαίες επιχειρήσεις, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας JEREMIE («Κοινοί ευρωπαϊκοί πόροι για τις µικροεπιχειρήσεις και τις µεσαίες επιχειρήσεις»). Επιπλέον, η Επιτροπή, µαζί µε το ΕΤΕ, την ΕΤΕπ και όλα τα κράτη µέλη, πρόκειται να εγκαινιάσουν στις αρχές του επόµενου χρόνου δύο συγκεκριµένες πλατφόρµες δικτύωσης ως φόρουµ για την ανταλλαγή πληροφοριών, συµβουλών και ορθών πρακτικών. Η Επιτροπή προτίθεται επίσης να συνεργαστεί µε τα κράτη µέλη για την απλούστευση της εκτέλεσης και του περιεχοµένου των προγραµµάτων µε σκοπό να επιταχυνθεί η εφαρµογή. 5
Overview of Commission's advances to each Member State for the implementation of Cohesion Policy 2007-2013 (in Euro) Cohesion Fund European Regional Development Fund European Social Fund Advances added by the Recovery Total 2009 Total advances 2007-2009, 2007-2008 Advances 2009 2007-2008 Advances 2009 2007-2008 Advances 2009 Plan Advances including the AT 0 0 34,003,301 0 26,220,628 0 30,111,965 30,111,965 90,335,894 BE 0 0 49,514,159 0 53,660,880 0 51,587,519 51,587,519 154,762,558 BG 148,397,351 91,321,447 160,256,611 64,102,644 59,272,993 23,709,197 87,811,842 266,945,130 634,872,084 CY 13,858,291 8,528,179 13,973,068 5,589,227 5,988,458 2,395,383 7,984,610 24,497,400 58,317,217 CZ 573,236,459 352,760,898 685,453,031 274,181,212 188,726,071 75,490,429 349,671,641 1,052,104,179 2,499,519,740 DE 0 0 805,398,076 0 469,032,738 0 637,215,407 637,215,407 1,911,646,222 DK 0 0 12,739,431 0 12,739,431 0 12,739,431 12,739,431 38,218,293 EE 74,862,544 46,069,258 93,010,555 37,204,222 19,575,866 7,830,347 45,034,569 136,138,395 323,587,361 ES 177,160,650 88,580,325 1,152,859,608 0 402,866,441 0 777,863,024 866,443,350 2,599,330,048 FI 0 0 48,870,099 0 30,928,203 0 39,899,151 39,899,151 119,697,453 FR 0 0 402,733,653 0 269,727,400 0 336,230,526 336,230,526 1,008,691,579 GR 184,858,043 92,429,022 607,465,009 0 210,250,000 0 408,857,504 501,286,526 1,503,859,578 HU 561,750,554 345,692,649 632,487,192 252,994,877 183,035,063 72,581,771 325,576,648 996,845,944 2,374,118,753 IE 0 0 18,768,119 0 18,768,119 0 18,768,119 18,768,119 56,304,356 IT 0 0 1,051,365,375 0 346,900,395 0 699,132,885 699,132,885 2,097,398,655 LT 149,840,323 92,209,430 172,097,518 68,839,007 51,415,336 20,566,135 89,405,142 271,019,713 644,372,890 LU 0 0 1,262,183 0 1,262,183 0 1,262,183 1,262,183 3,786,550 LV 100,085,476 61,591,062 122,000,868 48,800,347 27,532,686 11,013,074 59,813,422 181,217,905 430,836,936 MT 18,469,426 11,365,801 22,198,902 8,879,561 5,600,000 2,240,000 11,119,561 33,604,922 79,873,250 NL 0 0 41,500,000 0 41,500,137 0 41,500,068 41,500,068 124,500,205 PL 1,441,462,995 887,054,151 1,666,916,161 666,766,464 485,358,800 194,143,520 860,909,984 2,608,874,120 6,202,612,076 PT 152,998,276 76,499,138 591,960,356 0 325,619,393 0 458,789,875 535,289,013 1,605,867,038 RO 425,907,497 262,096,921 448,823,303 179,529,321 184,207,381 73,682,952 253,212,274 768,521,468 1,827,459,650 SE 0 0 46,727,037 0 34,577,558 0 40,652,297 40,652,297 121,956,892 SI 91,752,041 56,462,794 96,688,970 38,675,588 37,784,969 15,113,987 53,789,576 164,041,945 390,267,926 SK 253,418,007 155,949,543 298,113,912 119,245,565 74,980,158 29,992,063 149,237,628 454,424,798 1,080,936,874 UK 0 0 270,800,987 0 223,745,886 0 247,273,437 247,273,437 741,820,309 EU- Cross Border coop 388,456,579 82,992,984 0 0 155,382,632 238,375,616 626,832,195 TOTAL 4,368,057,934 2,628,610,617 9,936,444,061 1,847,801,020 3,791,277,173 528,758,858 6,250,832,918 11,256,003,413 29,351,782,580 EU-12 3,853,040,964 2,371,102,132 4,412,020,090 1,764,808,036 1,323,477,781 528,758,858 2,293,566,894 6,958,235,920 16,546,774,754 EU-15 515,016,970 257,508,485 5,135,967,392 0 2,467,799,392 0 3,801,883,392 4,059,391,877 12,178,175,631