ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ: ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ» Δράσεις που υλοποιήθηκαν με τη Δ Τάξη του Δημοτικού Σχολείου Κορυφής Σχολικό έτος 2012-2013
1
Συντελεστές προγράμματος Oι μαθητές της τάξης. Σε συνεργασία με τους/τις εκπαιδευτικούς κα. Ευδοξία Τσαμίτρου, κ. Παύλο Παναγιωτίδη, κ. Δημήτριο Γαλαζούλα και την διευθύντρια του σχολείου κα. Αλεξάνδρα Γιαννάκη. Συντονιστές: Δ. Τσουμπάρης, συνεργάτης των παρεμβάσεων στην περιβαλλοντική εκπαίδευση και Λ. Τσαρουχά συνεργάτης των παρεμβάσεων κινητικής αγωγής και χορού. Παιδαγωγικώς Υπεύθυνη για την περιβαλλοντική εκπαίδευση: κα. Κωσταντίνα Ταμουτσέλη. Παιδαγωγικώς υπεύθυνη για τις παρεμβάσεις κινητικής αγωγής και χορού: κα. Αγγελική Τσαπακίδου-Τσομπανάκη. 2
Σκόπος του προγράμματος είναι να μάθουν τα παιδιά κατ αρχήν για το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι πόλεις με τη διαχείριση των απορριμάτων. Να αναζητήσουν τις αιτίες του προβήματος και να προτείνουν λύσεις. Στόχοι: η κατανόηση της κοινωνικής διάστασης και της πολυπλοκότητας των περιβαλλοντικών ζητημάτων η άσκηση σε συνεργατικές διαδικασίες η άσκηση σε προφορικό και γραπτό λόγο η άσκηση σε κινητικές δραστηριότητες η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με τα περιβαλλοντικά ζητήματα με τρόπο ολιστικό και βιωματικό 3
να καταγράψουν τα είδη των απορριμμάτων των οποίων η διαχείρισή προστατεύει το περιβάλλον Να γνωρίσουν τους σύγχρονους τρόπους διαχείρισης των απορριμμάτων. Να προβληματιστούν για τις αιτίες και τους κινδύνους που απορρέουν από την κακή διαχείριση των απορριμμάτων. Να συνειδητοποιήσουν την περιβαλλοντική αξία της ανακύκλωσης. Συνοπτική παρουσίαση του προγράμματος Το πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης διήρκησε δεκαοχτώ ώρες. Ξεκινήσαμε με τη διευρεύνηση της έννοιας του περιβάλλοντος μέσα από μία αφίσα που απεικονίζει τη μητέρα φύση. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε κινητική δραστηριότητα κατά την οποία εμβαθύναμε στα 4
συναισθήματα. Μέσα από αυτή την εμβάθυνση ζητήσαμε από τα παιδιά να χρησιμοποιήσουν την φαντασία τους και να εργαστούν σε ομάδες γράφοντας μία δικιά τους ιστορία. Τα παιδιά ανταποκρίθηκαν πάρα πολύ θετικά και τα ζητήματα που επεξεργάστηκαν ήταν 1) ο σεβασμός απέναντι στην μητέρα φύση, 2) η σχέση του ανθρώπου με το κυνήγι και τα ζώα, 3) η φωτιά στο δάσος και 4) τα σκουπίδια. Τα ζητήματα αυτά τα παρουσίασαν μέσα από θεατρικές αναπαραστάσεις που οργάνωσαν όπου επικεντρώθηκαν στην έννοια της «συνέπειας» και στις «δυνατότητες για αλλαγή». 5
Zητήματα που επεξεργάστηκαν τα παιδιά με τις θεατρικές αναπαραστάσεις 6
Κατά τη διάρκεια των θεατρικών αναπαραστάσεων Στο δεύτερο μέρος του προγράμματος επικεντρωθήκαμε στο ζήτημα των σκουπιδιών. Ασχοληθήκαμε με τις παρουσιάσεις εννοιολογικών χαρτών που είχαν ως θέμα την ανάλυση του ζητήματος των σκουπιδιών σε αιτίες, συνέπειες, ατομικές και συλλογικές λύσεις. Οι παρουσιάσεις αυτές συνδυάστηκαν με 7
την επιλογή κατάλληλης μουσικής που συμβάδιζαν με το συναίσθημα στο οποίο ήθελαν να δώσουν βαρύτητα τα παιδιά και τα μηνύματα που ήθελαν να μεταφέρουν. Στη συνέχεια εμβαθύνουμε στο θέμα μας και συζητάμε: «από ποιά υλικά αποτελούνται τα σκουπίδια μας»; Γράφουμε στον πίνακα τα εξής υλικά: χαρτί, πλαστικό, μέταλλο, γυαλί, οργανικά. Έπειτα, δόθηκε στα παιδιά φύλλο εργασίας που τους ζητούσε να γράψουν τέσσερα αντικείμενα για κάθε υλικό. Τα παιδιά εργάστηκαν σε ομάδες των δυο. Συνεχίζουμε με μία χιονοστιβάδα απόψεων κατά την οποία μαζεύουμε τα υλικά της τάξης στον πίνακα. Προβληματιζόμαστε: υπάρχουν άχρηστα και χρήσιμα σκουπίδια; 8
Κατηγοριοποίηση αντικειμένων που πετάμε ανά υλικό Μέσα από τη διαδικασία διαχωρισμού σε χρήσιμα-άχρηστα ανέκυψαν και συζητήθηκαν τα εξής ζητήματα της διαχείρισης των απορριμμάτων: 1) η ανακύκλωση, 2) η χρήση για θέρμανση, 3) η επαναχρησιμοποίση, 4) η λιπασματοποίηση. Αναφερθήκαμε συνοπτικά στις έννοιες και σημειώσαμε τις σχετικές λέξεις στο φύλλο εργασίας. 9
Σύνοψη του μαθήματος στον πίνακα Έπειτα δόθηκε φύλλο εργασίας σχετικά με την κατασκευή του χαρτιού από τα δέντρα. Αναφερθήκαμε στη διαδικασία ανακύκλωσης του χαρτιού. Ζητήθηκε από τα παιδιά να γράψουν την ιστορία του χαρτιού, δραστηριότητα η οποία τα απασχόλησε ευχάριστα. Ζητήθηκε να γράψουν τις λέξεις σε 10
σχέση με τη διαχείριση των σκουπιδιών και να ζωγραφίσουν το φύλλο εργασίας εφόσον το επιθυμούν. Από την συμπλήρωση του φύλλου εργασίας για την ανακύκλωση χαρτιού 11
Από τη συμπλήρωση του φύλλου εργασίας για την ανακύκλωση χαρτιού Δημήτρης Τσουμπάρης, συνεργάτης των παρεμβάσεων στην περιβαλλοντική εκπαίδευση 12
Δραστηριότητες Καταιγισμός ιδεών συζήτηση ομαδικές παρουσιάσεις εργασιών βιωματικές δραστηριότητες δραστηριότητες κινητικής αγωγής εννοιολογικός χάρτης - προσαρμογή του σε φύλλο παρουσίασης φύλλα εργασίας για την ανακύκλωση συγγραφή κειμένων τα υλικά των σκουπιδιών διαχωρισμός σε χρήσιμαάχρηστα αντικείμενα θεατρικές αναπαραστάσεις (Forum theatre) 13