Μέτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ. Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ

Μέτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ

Πληθυςμόσ : Η εξζλιξη τησ νόςου από υγιζσ άτομα ςε άτομα με βαθμό ςοβαρότητασ τησ νόςου που είναι μεταβαλλόμενοσ με αποτζλεςμα τουσ θανάτουσ ςε κάθε ομάδα. Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 2 από 32

Φυςικι πορεια τθσ νόςου και μερικζσ πθγζσ δεδομζνων αναφερόμενεσ ςε κάκε διάςτθμα Τγιισ Ζναρξθ υμπτώματα Ηθτώ Διάγνωςθ Θεραπεία Νόςου Φροντίδα Αποτελζςματα Θεραπεία Ζλεγχοσ Αναπθρία Θάνατοσ Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 3 από 32

Μερικζσ Πθγζσ των Δεδομζνων Συνζντευξθ Αρχεία γιατροφ Αρχεία Νοςοκομείου Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 4 από 32

Άντλθςθ πλθροφοριασ γυρω απο τθν νόςο του ατομου Ειςαγωγι ςτο νοςοκομείο : χριςιμεσ πλθροφορίεσ ζχουμε από τα ιατρικά και νοςοκομειακά αρχεία. Εάν δεν ζχουμε ειςαγωγι ςτο Νοςοκομείο : Τα αρχεία του γιατροφ είναι θ καλφτερθ πθγι. Από το ίδιο το άτομο ερωτθματολόγιο ι ςυνζντευξθ. Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 5 από 32

Η εμφάνιςθ τθσ νόςου μπορεί να μετρθκεί χρθςιμοποιϊντασ Δείκτεσ και Αναλογίεσ. Οι Δείκτεσ μασ αποκαλφπτουν πόςο γριγορα θ νόςοσ εμφανίηεται ςτον πλθκυςμό Οι Αναλογίεσ μασ αποκαλφπτουν ποιο τμιμα του πλθκυςμοφ προςβάλλεται (από τθν νόςο). Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 6 από 32

Μζτρθςθ τθσ νοςθρότθτασ Επίπτωςη Η επίπτωςθ τθσ νόςου ορίηεται ωσ ο αρικμόσ των νζων περιπτϊςεων τθσ νόςου που ςυμβαίνουν κατά τθ διάρκεια ςυγκεκριμζνθσ περιόδου του χρόνου ς ζνα πλθκυςμό που βρίςκεται ςε κίνδυνο να αναπτφξει τθν νόςο. Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 7 από 32

Επίπτωςη ανά 1000 = Αρικμόσ νζων περιςτατικϊν τθσ νόςου εμφανιηόμενων ςτο πλθκυςμό κατά τθ διάρκεια κακοριςμζνθσ χρονικισ περιόδου = x 1000 Αρικμόσ ατόμων ςε κίνδυνο να εμφανίςουν τθν νόςο κατά τθν διάρκεια αυτισ τθσ κακοριςμζνθσ χρονικισ περιόδου Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 8 από 32

Σ αυτό το δείκτθ, το αποτζλεςμα πολλαπλαςιάηεται με το 1000, ζτςι μποροφμε να εκφράςουμε τθν επίπτωςθ ανά 1000 άτομα. Η επιλογι του 1000 είναι εντελϊσ αυκαίρετθ κα μποροφςαμε να είχαμε χρθςιμοποιιςει 10.000, 1 εκατομμφριο ι οποιοδιποτε άλλο αρικμό. Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 9 από 32

Σο κρίςιμο ςτοιχειό ςτον οριςμό τθσ επίπτωςθσ Νζεσ περιπτϊςεισ τθσ νόςου Ο δείκτθσ τθσ επίπτωςθσ είναι ζνα μετρό των περιπτϊςεων ( Η νόςοσ εντοπίηεται ςε ζνα άτομο που ανζπτυξε τθν νόςο και ο όποιοσ δεν τθν είχε προθγουμζνωσ ) Επειδι θ επίπτωςθ είναι μετρό των περιπτϊςεων ( π.χ. μεταβιβάηεται από μια κατάςταςθ μθ νόςου ςε κατάςταςθ νόςου ) Η επίπτωςθ είναι μετρό κίνδυνου Ο κίνδυνοσ αυτόσ παρατθρείται ςε οποιαδιποτε ομάδα πλθκυςμοφ, όπωσ μια ςυγκεκριμζνθ θλικιακι ομάδα ανδρϊν ι γυναικϊν, μια επαγγελματικι ομάδα, ι μια ομάδα που ζχει εκτεκεί ςε ζνα ςυγκεκριμζνο περιβαλλοντικό παράγοντα, όπωσ ακτινοβολία θ μια χθμικι τοξίνθ Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 10 από 32

Ο παρανομαςτισ τθσ επίπτωςθσ αντιπροςωπεφει τον αρικμό των ανκρϊπων που βρίςκονται ςε κίνδυνο για να αναπτφξουν τθν νόςο. Για τθν επίπτωςθ για να ζχει νόθμα, κάκε πρόςωπο που περιλαμβάνεται ςτο παρανομαςτι πρζπει να ζχει τθν δυνατότθτα να γίνει μζροσ τθσ ομάδασ που μετράει ςτον αρικμθτι π.χ. εάν υπολογίςουν τθν επίπτωςθ του καρκίνου τθσ μιτρασ, ο παρανομαςτισ πρζπει να περιλαμβάνει μονό γυναίκεσ, επειδι οι άνδρεσ δεν κα ζχουν τθν δυνατότθτα να γίνουν μζροσ τθσ ομάδασ που μετριζται από τον αρικμθτι, δθλαδι, οι άνδρεσ δεν είναι ςε κίνδυνο για καρκίνο τθσ μιτρασ. Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 11 από 32

Άτομα ςε κινδυνο τα οποια παρακολουκθκθκαν κακ ολθν τθν διαρκεια μιασ κακορισμενθσ χρονικθσ περιοδου Για το πρϊτο τφπο του παρανομάςου για τθν επίπτωςθ, κακορίηουμε τθν χρονικι περίοδο. Θα πρζπει να γνωρίηουμε ότι όλα τα άτομα τθσ ομάδασ αντιπροςωπεφονται από τον παρανομαςτι και ζχουν παρακολουκθκεί για ολόκλθρθ τθν περίοδο. Η επιλογι τθσ χρονικισ περιόδου είναι αυκαίρετθ (μπορεί να υπολογίςουμε επίπτωςθ 1 εβδομάδασ, επίπτωςθ 1 ζτουσ, επίπτωςθ 5 ετϊν κλπ.) Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 12 από 32

Άτομα ςε κινδυνο τα οποια παρακολουκθκθκαν κακ ολθν τθν διαρκεια μιασ κακοριςμζνθσ χρονικθσ περιοδου Το ςθμαντικό ςθμείο είναι, ότι οποιαδιποτε χρονικι ςτιγμι χρθςιμοποιθκεί ςτον υπολογιςμό πρζπει να διευκρινιςτεί κακαρά και ς όλα τα άτομα που περικλείονται ςτουσ υπολογιςμοφσ πρζπει να παρακολουκικθκαν για ολόκλθρθ τθν περίοδο. Η επίπτωςθ υπολογιηόμενθ χρθςιμοποιεί μια χρονικι περίοδο κατά τθν διάρκεια τθσ οποίασ όλα τα άτομα του πλθκυςμοφ κεωροφνται ότι βρίςκονται ςε κίνδυνο για το αποτζλεςμα, επίςθσ ονομάηεται Ακροιςτικι επίπτωςθ, θ οποία είναι ζνα μζτρο κινδφνου. Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 13 από 32

Ακροιςτικι Επίπτωςθ (Cumulative Incidence = Cl) Cl = αρικμόσ των ατόμων που προςβλικθκαν από τθ νόςο κατά τθ διάρκεια μιασ χρονικισ περιόδου αρικμόσ των ατόμων του πλθκυςμοφ που βρίςκονται ςε κίνδυνο να νοςιςουν ςτθν αρχι τθσ περιόδου Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 14 από 32

Ακροιςτικι Επίπτωςθ (Cumulative Incidence = Cl) Αρικμθτισ και παρανομαςτισ περιλαμβάνουν μόνο εκείνα τα άτομα που ςτθν αρχι τθσ περιόδου είναι ελεφκερα νόςου και επομζνωσ βρίςκονται ςε κίνδυνο να τθν αναπτφξουν Με απλά λόγια, θ ακροιςτικι επίπτωςθ είναι το ποςοςτό των υγιϊν που αρρωςταίνουν ςτθ διάρκεια τθσ περιόδου Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 15 από 32

Όταν όλα τα άτομα δεν παρακολουκοφνται για ολόκλθρθ τθν χρονικι περίοδο Άτομο χρόνο (άνκρωπο ζτθ) ι μονάδεσ χρόνου. Όταν κάκε άτομο είναι ςε παρακολοφκθςθ. Συχνά, ωςτόςο, κάκε άτομο ςτο παρανομαςτι δεν ζχει παρακολουκιςει για ολόκλθρθ τθ χρονικι περίοδο, και αυτό ςυμβαίνει για διαφόρουσ λογοφσ όπωσ τθσ απϊλειασ για παρακολοφκθςθ ι κανάτου από άλλθ αιτία από αυτι που μελετάται Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 16 από 32

Όταν διαφορετικά άτομα παρακολουκοφνται για διαφορετικό μικοσ χρόνου, εμείσ υπολογίηουμε τθν επίπτωςθ (επίπτωςθ πυκνότθτασ), ςτθν οποία ο παρανομαςτισ αποτελείται από το άκροιςμα των μονάδων του χρόνου ςτο οποίο κάκε άτομο ιταν ςε κίνδυνο και παρακολουκείτο. Αυτό ονομάηεται ανκρωποζτθ (person-years) και ςυχνά εκφράηεται με τουσ όρουσ άνκρωπο-μινεσ ι άνκρωπο-ζτθ. Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 17 από 32

Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 18 από 32

Επίπτωςθ ανά 1000 = Αρικμόσ NEΩΝ περιςτατικϊν τθσ νόςου εμφανιηόμενων που ςυμβαίνουν ς ζνα πλθκυςμό κατά τθν διάρκεια ςυγκεκριμζνθσ χρονικισ περιόδου = x 1000 Σφνολο ανκρωπο-χρόνου (Το άκροιςμα των χρονικϊν περιόδων τθσ παρατιρθςθσ κάκε ανκρϊπου που ζχει παρακολουλθκεί κακ όλθν τθν διάρκεια όλθσ τθσ περιόδου χρόνου Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 21 από 32

Βήμα 1. Προληπτικόσ ζλεγχοσ για περιπτώςεισ επιπολαςμοφ ςτην ζναρξη Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 22 από 32

Βήμα 2. Παρακολοφθηςη και προληπτικζσ εξετάςεισ ς ζνα ζτοσ για την εξακρίβωςη περιπτώςεων οι οποίεσ αναπτφχθηκαν κατά την διάρκεια του ζτουσ Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 23 από 32

Σρία μετρά τθσ ςυχνότθτασ των νόςων Επιπολαςμόσ (Prevalence)= αρικμόσ των ατόμων που ζχουν τθ νόςο ςε μια ςυγκεκριμζνθ χρονικι ςτιγμι P = x 1000 αρικμόσ των ατόμων του πλθκυςμοφ τθν ίδια χρονικι ςτιγμι Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 24 από 32

Επιπολαςμόσ (Ρ) Υπολογίηεται είτε ςε μια ςυγκεκριμζνθ χρονικι ςτιγμι, ςυνικωσ μια μζρα (Point Prevalence) ι ςε μια χρονικι περίοδο, ςυνικωσ ζνα ζτοσ (Period Prevalence) Στιγμιαίοσ επιπολαςμόσ : Συνολικόσ αρικμόσ περιπτϊςεων ςε μια χρονικι ςτιγμι = Πλθκυςμόσ τθν ίδια χρονικι ςτιγμι x10ⁿ (10ⁿ ςυνικωσ 1ι 100) Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 25 από 32

Επιπολαςμόσ μπορεί να κεωρθκεί ζνα ςτιγμιότυπο ι μια φζτα του πλθκυςμοφ ςε μια χρονικι ςτιγμι κατά τθν όποια κακορίηουμε ποιοσ ζχει τθν αςκζνεια και ποιοσ όχι. Αλλά με το τρόπο αυτό, δεν μποροφμε να κακορίςουμε ποτζ θ νόςοσ αναπτφςςεται. Οριςμζνα άτομα μπορεί να ζχουν αναπτφξει τθν αρκρίτιδα χκεσ, μερικοί τθν περαςμζνθ εβδομάδα, μερικοί πζρυςι, και μερικοί περίπου 10 ι 20 χρόνια. Γενικά δεν λαμβάνουμε υπόψθ τθ διάρκεια τθσ νόςου Ο αρικμθτισ του επιπολαςμοφ περιλαμβάνει ζνα μείγμα ανκρϊπων με διαφορετικι διάρκεια τθσ νόςου, και ςαν αποτζλεςμα δεν ζχουμε ζνα μετρό κίνδυνου Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 26 από 32

Επιπολαςμόσ περιόδου : Συνολικόσ αρικμόσ περιπτϊςεων ςε μια χρονικι ςτιγμι Πλθκυςμόσ κατά τθν ίδια περίοδο Παράδειγμα (10ⁿ ςυνικωσ 1 ι 100) Από μια δθμοςκόπθςθ το 1966 υπολογίςτθκε ότι περίπου 6% του πλθκυςμοφ άνω των 18 ετϊν ςτο Μιςοφρι διαγνϊςτθκαν με ςακχαρϊδθ διαβιτθ. Επειδι τα ςτοιχεία αυτά ςυλλζχκθκαν κατά τθν διάρκεια όλου του θμερολογιακοφ ζτουσ, ο δείκτθσ 6% δθλϊνει τον επιπολαςμό περιόδου ςυγκεκριμζνα για το ζτοσ 1966. Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 27 από 32

Παραδείγματα ςτιγμιαίου περιοδικοφ επιπολαςμοφ και ακροιςτικι επίπτωςθ ςε μελζτθ για το άςκμα Ερώτθςθ ςυνζντευξθσ Εςείσ τϊρα ζχετε άςκμα Είχατε άςκμα κατά τθν διάρκεια των τελευταίων (χ) ετϊν Είχατε ποτζ άςκμα Σφποσ τθσ μζτρθςθσ Στιγμιαίοσ επιπολαςμόσ Επιπολαςμόσ περιόδου Ακροιςτικι επιπτωςθ Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 28 από 32

Επιδθμιολογία Μετρά τθσ νοςθρότθτασ και κνθςιμότθτασ ςτον πλθκυςμό Μζτρηςη τησ Εμφάνιςησ τησ Νόςου Νοςηρότητα : Επίπτωςη, Επιπολαςμόσ - Δρ. Ιωάννθσ Δετοράκθσ Σελίδα 31 από 32