ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΕ 0103 «Φυσιολογία της Άσκησης: Αθλητική απόδοση και Επιβίωση σε αντίξοες συνθήκες» 10η Διάλεξη: «Η φυσιολογία του πιλότου διαστημική φυσιολογία» The physiology of the pilot space physiology Δρ. Καρατζαφέρη Χριστίνα, Λέκτορας Χ. Καρατζαφέρη 1
Τα θέματα της σημερινής συζήτησης. Η Φυσιολογία του πιλότου Σύνδεση με τα προηγούμενα Κόπωση (δεν αφορά μόνο στον πιλότο) Ο άνθρωπος στο διάστημα Συνθήκες μικροβαρύτητας και φυσιολογικές ανταποκρίσεις. Χ. Καρατζαφέρη 2
Κόπωση
Είδη κόπωσης Οξεία Χρόνια Υπερκόπωση-υπερφόρτιση- εξάντληση. Συναισθηματική εξάντληση (Burnout) Συνεχόμενο, υπερβολικό και αδιαχείριστο Στρες.
Επίδραση της κόπωσης στην απόδοση Αυξάνει ο χρόνος αντίδρασης Λάθη συγχρονισμού Λιγότερο ομαλός έλεγχοςανώμαλες/ακανόνιστες αντιδράσεις. Αυθόρμητη ανταπόκριση εκτός προγράμματος. Έλλειψη συγκέντρωσης Μείωση ικανότητας ανάκλησης από τη μνήμη Συμπεριφορά MACHO
Δείκτες χρόνιας κόπωσης Κακή διάθεση Αποφυγή συνομιλίας & κοινωνικής επαφής Αποφυγή εκτέλεσης καθηκόντων μικρής προτεραιότητας Περισπασμός από την παραμικρή έλλειψη ανέσεων Ευερεθιστότητα Απάθεια, νωθρότητα Απροσεξία, σύγχυση, έλλειψη συγχρονισμού Μειωμένο κίνητρο
Έλλειψη ύπνου Πέντε στάδια του ύπνου- κύκλος 90 min Τα τελευταία στάδια ξεκουράζουν τον οργανισμό Με την έλλειψη ύπνου Η μεταφορά της βραχυπρόθεσμης μνήμης σε μακρυπρόθεσμη γίνεται με μειωμένη απόδοση. Ελάχιστες απαιτήσεις ύπνου 4με 5 hrs/4-5 days Ανάλογα με το άτομο
Επίδραση της έλλειψης ύπνου Διανοητικής ικανότητας Ταχύτητα & ακρίβεια Παραισθήσεις: Οπτικές, αφής, οσφρητικές, ακουστικές Μειωμένο κίνητρο Σύγχυση & αποπροσανατολισμός Η σοβαρότητα των ατυχημάτων
Ημερήσιος ρυθμός Ημερήσιος κύκλος Κύκλοι ύπνου/έγερσης Επίπεδα Ενεργητικότητας Μεταβολικές Διεργασίες Επίπεδα ενεργητικότητας 0800-1200 hrs. Μέγιστα 1300-1500 hrs. Μείωση 1500-2100 hrs. Αύξηση 2100 + Μείωση με κατάληξη τον ύπνο
Πρόληψη υπερκόπωσης Διατηρήστε άριστη σωματική κατάσταση Περιορίστε τις περιόδους εργασίας/ εναλλάξτε τα καθήκοντα Αντιμετωπίστε άμεσα την οξεία κόπωση και το Στρες Εφαρμόστε τις προγραμματισμένες άδειες
Οάνθρωποςστο διάστημα Χ. Καρατζαφέρη 11
video Χ. Καρατζαφέρη 12
Στο φεγγάρι & παραπέρα! 20/07/1969, APOLLO11, 1η επιτυχημένη προσελήνωση Σήμερα μιλάμε για εποίκηση του διαστήματος, για βάσεις στον Άρη και αλλού Είναι δυνατή η εποίκηση του διαστήματος; Ποια τα προβλήματα; Χ. Καρατζαφέρη 13
Μικροβαρύτητα 1 g Είναι η κανονική επιτάχυνση που παράγεται από τη βαρύτητα της γης Ο όρος μικροβαρύτητα περιγράφει συνθήκες όπου η βαρυτική ισχύς είναι λιγότερη από 1 g. Η μικροβαρύτητα περιγράφει συνθήκες στο διάστημα που δεν είναι πάντοτε 0 g. Η επίδραση της μικροβαρύτητας στο σώμα είναι παρόμοια με την επίδραση της υποκινητικότητας ήτου κλινοστατισμού. Χ. Καρατζαφέρη 14
Προσαρμογές σε περιβάλλον μικροβαρύτητας Μυική δύναμη Εγκάρσια διατομή (CSA) των αργών & των γρήγορων ινών. Οστικής μάζας & ιχνοστοιχείων στα στηρικτικά οστά. Όγκος πλάσματος Παροδική της καρδιακής παροχής & της αρτηριακής πίεσης Σωματικούβάρους(κυρίως λόγω της μεγάλης απώλειας υγρών) Χ. Καρατζαφέρη 15
Κλινοστατισμός (BED REST) vs διαστημικής πτήσης Χ. Καρατζαφέρη 16
Επίδραση της μικροβαρύτητας στα οστά Χ. Καρατζαφέρη 17
Άσκηση σε μικροβαρύτητα & VO 2 MAX Χ. Καρατζαφέρη 18
Γνωρίζατε ότι Πολλές έρευνες αποδεικνύουν ότι η άσκηση κατά τη διάρκεια της παραμονής στο διάστημα μπορεί να αναστρέψει τις απώλειες και να διατηρήσει την καλή κατάσταση του οργανισμού για την γρήγορη επαναπροσαρμογή στις γήινες συνθήκες. Το είδος και η ποσότητα άσκησης που χρειάζεται είναι ένα θέμα που εξετάζουν πολλές ερευνητικές ομάδες. Χ. Καρατζαφέρη 19
Τι προετοιμασία ακολουθεί ένας αστροναύτης; Αρχικά, ότι όπως και ένας πιλότος Επιπλέον, εξειδικευμένη προπόνηση σε περιβάλλον προσομοίωσης του διαστήματος με επανάληψη όλων των εργασιών που θα κληθεί να εκτελέσει στο διάστημα Το περιβάλλον προσομοίωσης μπορεί να είναι και ο βυθός της θάλασσας ή της πισίνας ΝΕΕΜΟ (Extreme Environment Mission Operations ), Florida, USA NBL, Houston, Texas, USA Χ. Καρατζαφέρη 20
Θέματα για συζήτηση/ μελέτη Τι προβλήματα δημιουργεί η μικροβαρύτητα στον οργανισμό; Γιατί όχι προπόνηση αντοχής για τους πιλότους; Είναιδυνατήηεποίκησητουδιαστήματος; Ποια προβλήματα προσαρμογής αντιμετωπίζει ο ανθρώπινος οργανισμός κατά την παρατεταμένη παραμονή στο διάστημα; Πως μπορούν να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα; Χ. Καρατζαφέρη 21
Αγγλική ορολογία Keywords για Medline: flight, g force, hyperventilation, fatigue, microgravity, space physiology Χ. Καρατζαφέρη 22
Επίλογος Οι συνθήκες μικροβαρύτητας επιδρούν σε όλαταοργανικάσυστήματα Χαρακτηριστική είναι η μυϊκή ατροφία και η οστεοπενία που ακολουθούν την διαμονή στο διάστημα Αυτή, ως ένα βαθμό, προσομοιάζει με την φυσιολογική εξέλιξη της χρόνιας υποκινητικότητας και του κλινοστατισμού Χ. Καρατζαφέρη 23
Επίλογος Ηάσκηση(πριν και κατά τη διάρκεια της πτήσεως) είναι ένα σημαντικό μέσο αντιμετώπισης των προβλημάτων που δημιουργούν οι συνθήκες μικροβαρύτητας Χ. Καρατζαφέρη 24
Βιβλιογραφία Σημειώσεις διδάσκοντα Επιλεγμένη βιβλιογραφία Σχετικά κεφάλαια από βιβλία εργοφυσιολογίας Επιλεγμένες πηγές στο διαδίκτυο http://www.nasa.gov/mission_pages/neemo/ http://www.nasa.gov/audience/formedia/presskits/ffs_factsheets.html Για έγκυρες πληροφορίες που αφορούν στις φυσιολογικές ανταποκρίσεις του οργανισμού στην μικροβαρύτητα Χ. Καρατζαφέρη 25