Μια κρίσιμη πρόκληση για κάθε οικονομία είναι η αποτελεσματική κατανομή των αποταμιεύσεων στις πιο αποτελεσματικές επενδυτικές ευκαιρίες. Οικονομίες που το επιτυγχάνουν αυτό μπορούν να αξιοποιήσουν τις νέες επιχειρηματικές ιδέες να προωθήσουν την καινοτομία και να δημιουργούν τελικά θέσεις εργασίας και πλούτο με ταχύ ρυθμό.
Οι αποταμιεύσεις σε κάθε οικονομία είναι κατανεμημένες ευρέως μεταξύ των νοικοκυριών. Παράλληλα υπάρχουν πολλοί νέοι επιχειρηματίες και υφιστάμενες επιχειρήσεις που θα ήθελαν να προσελκύσουν αυτές τις αποταμιεύσεις για τη χρηματοδότηση επιχειρηματικών ιδεών τους.
Παρά το γεγονός ότι τόσο οι αποταμιευτές όσο και οι επιχειρηματίες επιθυμούν να συναλλάσσονται μεταξύ τους, η διοχέτευση των διαθέσιμων πόρων στις επενδυτικές ευκαιρίες των επιχειρήσεων είναι πολύπλοκη για δύο τουλάχιστον λόγους: Πρώτον, οι επιχειρηματίες συνήθως έχουν καλύτερη πληροφόρηση από τους αποταμιευτές για την αξία των επενδυτικών ευκαιριών των επιχειρήσεων. Δεύτερον, η επικοινωνία μεταξύ επιχειρηματιών και υποψήφιων επενδυτών δεν είναι εντελώς αξιόπιστη, καθώς οι επενδυτές γνωρίζουν ότι οι επιχειρηματίες έχουν ένα κίνητρο να διογκώνουν την αξία των επενδυτικών ιδεών τους.
Χρηματοοικονομικοί διαμεσολαβητές Αποταμιεύσεις Επιχειρ/τικ ές ιδέες Διαμεσολαβητές πληροφορίας
Αυτά τα προβλήματα πληροφόρησης και παροχής κινήτρων μπορούν ενδεχομένως να οδηγήσουν, υπό συνθήκες, σε δυσλειτουργά και τελικά κατάρρευση της λειτουργίας της κεφαλαιαγοράς. Μια τέτοια δυσμενής εξέλιξη μπορεί να αποτραπεί με την βοήθεια των διαφόρων τύπου διαμεσολαβητών (intermediaries). Υπάρχουν δυο διαφορετικοί τύποι διαμεσολαβητών στις αγορές.
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι χρηματοοικονομικοί διαμεσολαβητές όπως οι τράπεζες, τα επενδυτικά κεφάλαια υψηλού κινδύνου (venture capital firms), τα αμοιβαία κεφάλαια και ασφαλιστικές εταιρείες Τα συγκεκριμένα ιδρύματα δίνουν έμφαση στην συγκέντρωση κεφαλαίων από ιδιώτες επενδυτές και την ανάλυση των διαφόρων εναλλακτικών επενδύσεων προκειμένου να λάβουν τις πιο αποτελεσματικές επενδυτικές αποφάσεις.
Οι μεσολαβητές πληροφορίας όπως οι ελεγκτές, οι χρηματοοικονομικοί αναλυτές, οι διάφοροι οργανισμοί αξιολόγησης της ποιότητας ομολόγων, και ο οικονομικός τύπος επικεντρώνονται στην παροχή πληροφόρησης στους επενδυτές σχετικά με την ποιότητα των διαφόρων επενδυτικών ευκαιριών των επιχειρήσεων. Εν ολίγοις, και οι δυο τύποι διαμεσολαβητών προσθέτουν αξία στην οικονομία βοηθώντας τους επενδυτές να διακρίνουν τις καλές από τις κακές επενδυτικές ευκαιρίες.
Ο ρόλος της ΑΧΚ είναι σημαντικός για την λειτουργία τόσο των χρηματοοικονομικών διαμεσολαβητών όσο και των διαμεσολαβητών πληροφορίας. Οι Διαμεσολαβητές πληροφορίας προσθέτουν αξία είτε με την ενίσχυση της αξιοπιστίας των οικονομικών εκθέσεων ή με εις βάθος ανάλυση των πληροφοριών που περιέχονται στις οικονομικές καταστάσεις των επιχειρήσεων. Οι διάφοροι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί βασίζονται στις πληροφορίες που περιλαμβάνονται στις οικονομικές καταστάσεις των επιχειρήσεων, και σε συνδυασμό με πληροφορίες από άλλες πηγές αξιολογούν τις διαθέσιμες επενδυτικές ευκαιρίες.
Οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις περιλαμβάνουν σε συνδυασμό και με κάποιες άλλες, εξωλογιστικές πηγές όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που μπορούν να βοηθήσουν όσους ενδιαφέρονται για τις επιχειρήσεις να λάβουν ορθολογικές αποφάσεις. Οι βασικές ΧΚ είναι ο ισολογισμός και η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσεως, ο πίνακας διάθεσης κερδών και η κατάσταση ταμειακών ροών. Σε αυτές τις δυο καταστάσεις παρουσιάζονται τα περιουσιακά στοιχεία, τις πηγές των κεφαλαίων καθώς και τα οικονομικά αποτελέσματα της επιχείρησης.
Ωστόσο, οι ΧΚ εμφανίζουν κάποια σημαντικά μειονεκτήματα τα οποία δυσκολεύουν το έργο του αναλυτή. Οι πληροφορίες που αναφέρονται στις καταστάσεις είναι συνοπτικές και ανομοιόμορφα κατεταγμένες καθώς δεν υπάρχει ένας ενιαίος τύπος κατάρτισης υποχρεωτικός για όλες τις επιχειρήσεις. Το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από το τέλος της χρήσεως στην οποία αναφέρονται μέχρις ότου δημοσιευθούν στο ευρύ κοινό είναι μεγάλο.
Χρηματοοικονομική ανάλυση είναι η διαδικασίας άντλησης οικονομικών πληροφοριών από τα χρηματοοικονομικά στοιχεία μιας επιχείρησης. Υπάρχουν 3 διαφορετικοί τύποι χρηματοοικονομικών στοιχείων που συναντώνται στην συγκεκριμένη ανάλυση: Η απόλυτη αξία του μεγέθους που μας ενδιαφέρει Η διαφορά μεταξύ δυο μεγεθών Ο λόγος δυο μεγεθών.
Δυνατότητα της επιχείρησης: να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της ακόμα και κάτω από συνθήκες που διαφέρουν από αυτές που υπάρχουν την στιγμή της ανάλυσης. να αξιοποιήσει πιθανές ευκαιρίες με την χρήση ιδίων ή δανειακών κεφαλαίων μέσω έκδοσης μετοχών ή ομολογιών ή ακόμα και μέσω τραπεζικού δανεισμού. Να πληρώσει ληξιπρόθεσμους τόκους και υποχρεώσεις καθώς και την διανομή μερίσματος χωρίς διακοπή.
Για την αντιμετώπιση των παραπάνω μειονεκτημάτων χρησιμοποιείται η χρηματοοικονομική ανάλυση η οποία ασχολείται με τον υπολογισμό των κατάλληλων μεγεθών και σχέσεων που είναι χρήσιμες για την λήψη ορθολογικών οικονομικών αποφάσεων. Το είδος της χρηματοοικονομικής ανάλυσης καθορίζεται από το ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τα κίνητρα και τις επιδιώξεις των εξωτερικών ή εσωτερικών αναλυτών που εκτελούν την ανάλυση. Για παράδειγμα, οι βραχυχρόνιοι πιστωτές μιας επιχείρησης ενδιαφέρονται κυρίως για την ικανότητα της επιχείρησης να αντεπεξέρχεται στις τρέχουσες υποχρεώσεις της.
Έτσι στην συγκεκριμένη περίπτωση αξιολογείται η σχέση των κυκλοφοριακών στοιχείων της επιχείρησης προς τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις προκειμένου να αξιολογηθεί η τρέχουσα οικονομική κατάσταση. Από την άλλη πλευρά, οι μέτοχοι της επιχείρησης ενδιαφέρονται για την ικανότητα της μονάδας να δημιουργεί κέρδη, μερίσματα καθώς και στις προοπτικές των μεγεθών καθώς τα στοιχεία αυτά καθορίζουν την πορεία της τιμής της μετοχής στο Χρηματιστήριο.
Η κατανόηση των χρηματοοικονομικών στοιχείων που αναλύονται καθώς επίσης οι τεχνικές που εφαρμόζονται πρέπει να βασίζονται στις παρακάτω θεμελιώδεις αρχές: Αντικειμενικότητα Συγκρισιμότητα Σαφήνεια Επικαιρότητα Ουσιαστικότητα έναντι τυπικοτήτων Γενικότητα σκοπού Αναλογικότητα
Ανεξάρτητα από τα κίνητρα των ενδιαφερόμενων τα οικονομικά δεδομένα που περιέχονται στις οικονομικές καταστάσεις πρέπει να είναι ελεύθερα από μεροληψία, προκατάληψη και τις επιπτώσεις υστερόβουλων κινήτρων. Η αντικειμενικότητα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την δυνατότητα επαλήθευσης των λογιστικών πληροφοριών καθώς και από την αξιοπιστία τους.
Η ικανότητα να συγκρίνονται τα στοιχεία μιας επιχείρησης διαχρονικά ή με άλλες παρόμοιες επιχειρήσεις είναι πολύ σημαντική για την λήψη αποφάσεων. Η πολυπλοκότητα των λογιστικών πληροφοριών καθώς και το πλήθος των οικονομικών γεγονότων που πρέπει να συνοψιστούν σε αυτές καθιστούν την ανάγκη για ύπαρξη σαφήνειας στις λογιστικές καταστάσεις επιτακτική.
Επίσης το διαφορετικό επίπεδο εκπαίδευσης των χρηστών των λογιστικών δεδομένων είναι ένας κρίσιμος παράγοντας για την ύπαρξη σαφήνειας. Η πληροφορία έχει πάντα χρονική αξία Όσο πιο παλιά είναι η πληροφορία τόσο λιγότερο χρήσιμη και σχετική είναι για την διαδικασία λήψης χρηματοοικονομικών αποφάσεων.
Στην διαδικασία ανάλυσης των χρηματοοικονομικών καταστάσεων απαιτείται να δίνεται έμφαση στην αρχή η ουσία να υπερισχύει του τύπου. Οι χρηματ/κες καταστάσεις θα πρέπει να περιέχουν τις πιο σημαντικές πληροφορίες και εκείνεις που είναι γενικού ενδιαφέροντος και να αποφεύγονται οι πολύπλοκες, πολυλεκτικές, μακροσκελείς και συγχέουσες πληροφορίες.
Η επιλογή των μεγεθών προς σύγκριση θα πρέπει να βασίζεται σε κάποια λογική συσχέτιση μεταξύ τους. Για παράδειγμα ποιο θα ήταν το νόημα μιας συσχέτισης των αποσβέσεων με τους προμηθευτές μιας επιχείρησης;
Οι κυριότεροι αποδέκτες των πορισμάτων της ΑΧΚ είναι οι εξής: Επενδυτές-μέτοχοι Πιστωτές της επιχείρησης Διοικούντες την επιχείρηση Οικονομικοί αναλυτές, χρηματιστές, στελέχη επενδυτικών εταιρειών, διαχειριστές Α/Κ Αναλυτές σε περιπτώσεις εξαγορών και συγχωνεύσεων Ελεγκτές λογιστικών καταστάσεων Λοιπές ομάδες ενδιαφερόμενων
Πρόκειται για τα άτομα που διαθέτουν τα κεφάλαια στην επιχείρηση και είναι αυτοί που αναλαμβάνουν πολλούς και ποικίλους κινδύνους. Οι επενδυτές-μέτοχοι της επιχείρησης αποβλέπουν είτε στην είσπραξη κάποιυ σταθερού ποσού με την μορφή μερίσματος εφόσον η επιχείρηση είναι κερδοφόρα είτε στην κεφαλαιακή υπεραξία από την ανατίμηση της τιμής της μετοχής. Η συγκεκριμένη κατηγορία χρειάζεται πιο γενικές πληροφορίες σε σχέση με τις υπόλοιπες κατηγορίες.
Πιο συγκεκριμένα, τα στοιχεία που απασχολούν τους επενδυτές είναι η δυναμική της επιχείρησης, η δραστηριότητά της, η διάρθρωση των κεφαλαίων της, η θέση της στο κλάδο, τα τρέχοντα και μελλοντικά της κέρδη κλπ. Παράλληλα, πρέπει να λάβουν υπόψη τους την γενικότερη οικονομική κατάσταση, την ανταγωνιστικότητα των προιόντων της καθώς και την ποιότητα και ικανότητα της διοίκησης.
Πρόκειται για τα άτομα που με τη μία ή άλλη μορφή δανείζουν κεφάλαια σε μια επιχείρηση. Ο δανεισμός διακρίνεται σε βραχυχρόνιο και μακροχρόνιο. Μια ακόμα μορφή δανεισμού αποτελεί και η χορηγούμενη πίστωση από διάφορους προμηθευτές πρώτων υλών ή εμπορευμάτων. Συνήθως, οι επιχειρήσεις αντλούν βραχυπρόθεσμα δανειακά κεφάλαια από τις τράπεζες και άλλους πιστωτικούς οργανισμούς.
Με την σύναψη οποιασδήποτε δανειακής συμφωνίας η επιχείρηση αναλαμβάνει την δέσμευση να επιστρέψει τα δανειακά κεφάλαια συμπεριλαμβανομένων των τόκων ανεξάρτητα από την οικονομική της κατάσταση και τα αποτελέσματα της. Είναι προφανές ότι εάν η επιχείρηση αντιμετωπίζει προβλήματα αυξάνουν οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι πιστωτές για την επιστροφή των χρημάτων τους.
Οι πιστωτές επικεντρώνουν την προσοχή τους στην ασφάλεια που εμπνέει η επιχείρηση για την εξυπηρέτηση των τόκων και την επιστροφή των κεφαλαίων. Ενδιαφέρονται για την πραγματική αξία των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης καθώς αυτά αποτελούν ένα είδος ασφάλειας. Οι πιστωτές λοιπόν είναι πιο συντηρητικοί στις εκτιμήσεις τους αναφορικά με την αξία των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης η οποία υπολογίζεται με βάση την δυνατότητα ρευστοποιήσεως η οποία συνήθως είναι μικρότερη από την αξία που εμφανίζεται στις καταστάσεις της επιχείρησης. Με αυτό τον τρόπο λαμβάνουν μέτρα για δυσμενείς καταστάσεις στο μέλλον.
Οι μέθοδοι ανάλυσης καθώς και τα κριτήρια εκτιμήσεως που χρησιμοποιούν διαφέρουν ανάλογα με την χρονική διάρκεια των δανείων, την ύπαρξη ή μη εξασφαλίσεων καθώς και για τον σκοπό για τον οποίο χορηγήθηκαν. Έτσι, οι βραχυχρόνιοι πιστωτές ενδιαφέρονται κυρίως για την βραχυχρόνια οικονομική κατάσταση της επιχείρησης, τον βαθμό ρευστότητας των κυκλοφοριακών στοιχείων και την ταχύτητα κυκλοφορίας τους.
Από την άλλη πλευρά, οι μακροχρόνιοι δανειστές επικεντρώνονται σε περισσότερα στοιχεία όπως οι προβλέψεις για μελλοντικές εισροές κεφαλαίων, για την οικονομική θέση της επιχείρησης κάτω από ορισμένες συνθήκες, την δυναμική των κερδών της. Το πιο σημαντικό στοιχείο που απασχολεί τους δανειστές μιας επιχείρησης είναι η διάρθρωση των κεφαλαίων της επιχείρησης (λόγος ίδια προς ξένα) καθώς αυτή καθορίζει τον βαθμό ασφάλειας που απολαμβάνουν.
Επίσης, ο λόγος αποκαλύπτει την πολιτική της διοίκησης αναφορικά με τον τρόπο δανεισμού της επιχείρησης, αν προτιμά δηλαδή το δανεισμό από την άντληση κεφαλαίων μέσω δημόσιας προσφοράς.
Οι διοικούντες ενδιαφέρονται για τον προσδιορισμό της οικονομικής κατάστασης, την κερδοφόρα δυναμικότητα και την μελλοντική εξέλιξη της επιχείρησης. Λόγω της ιδιαίτερης θέσης τους έχουν συγκριτικά καλύτερη πληροφόρηση σε σχέση με τις δυο προηγούμενες κατηγορίες. Ως εκ τούτου, οι διοικούντες μπορούν να προχωρήσουν σε βάθος και να εξετάσουν συστηματικά τους αριθμοδείκτες που προκύπτουν από την σχέση των διαφόρων οικονομικών στοιχείων ώστε να εντοπίσουν έγκαιρα πιθανά προβλήματα. Η διοίκηση λοιπόν στοχεύει στην άσκηση ελέγχου μέσα από την συστηματική παρατήρηση των σχετικών οικονομικών μεγεθών προκειμένου να αντιμετωπίσει τυχόν δυσμενείς καταστάσεις.
Όταν πρόκειται για μια συγχώνευση ή εξαγορά οι αναλυτές που επεξεργάζονται τα στοιχεία των επιχειρήσεων έχουν παρόμοιους σκοπούς με αυτούς των επενδυτών. Ωστόσο, σε αυτές τις περιπτώσεις η ανάλυση επεκτείνεται στην εκτίμηση των άυλων περιουσιακών στοιχείων όπως φήμη και πελατεία καθώς και στον υπολογισμό των υποχρεώσεων. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η ανάλυση των οικονομικών στοιχείων είναι απαραίτητη για τον προσδιορισμό της αξίας των επιχειρήσεων που εμπλέκονται στην εταιρική πράξη.
Οι ελεγκτές των ΧΚ είναι επιφορτισμένοι με την επιβεβαίωση της ακρίβειας και ορθότητας των οικονομικών στοιχείων που αναγράφονται στις ΧΚ. Ένας από τους βασικούς σκοπούς των ελεγκτών είναι ο εντοπισμός σκοπίμων ή μη σφαλμάτων και ατασθαλιών οι οποίες δεν συνάδουν με τις γενικά παραδεκτές αρχές της Λογιστικής και επηρεάζουν την οικονομική θέση και τα αποτελέσματα της επιχείρησης. Η ανάλυση των ΧΚ με τον υπολογισμό ορισμένων αριθμοδεικτών και ο διαχρονικός έλεγχος της πορείας και της τάσης των οικονομικών στοιχείων της επιχείρησης αποτελούν τα κύρια εργαλεία στο έργο των ελεγκτών.
Η ανάλυση των ΧΚ πραγματοποιείται και από άλλες ομάδες ενδιαφερομένων. Έτσι, τα οικονομικά στοιχεία μιας επιχείρησης μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο ενδιαφέροντος για τους εφοριακούς σε μια φάση ελέγχου των εσόδων του κράτους από τους φόρους των επιχειρήσεων. Επιπλέον, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις μπορεί να ενδιαφερθούν για τα αποτελέσματα της ΑΧΚ της επιχείρησης προκειμένου να αξιολογήσουν την οικονομική θέση της επιχείρησης για να επιτύχουν καλύτερους όρους αμοιβών και εργασίας για τους εργαζόμενους.
Τέλος, οι πελάτες της επιχείρησης μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ΑΧΚ προκειμένου να προσδιορίσουν την δυναμική των κερδών της, την αποδοτικότητα των κεφαλαίων της με σκοπό την επίτευξη καλύτερων όρων συνεργασίας.
Η ανάλυση των ΧΚ διακρίνεται στα εξής είδη ανάλογα με την θέση του αναλυτή και με τα στάδια διενέργειας: Εσωτερική Εξωτερική και Τυπική Ουσιαστική
Η συγκεκριμένη ανάλυση διεξάγεται από άτομα τα οποία βρίσκονται σε άμεση σχέση με την επιχείρηση και έχουν άμεση πρόσβαση στις ΧΚ της επιχείρησης προκειμένου να ελέγξουν τους επιμέρους λογαριασμούς. Το κυριότερο πλεονέκτημα αυτής της ανάλυσης είναι ότι επιτρέπει στον αναλυτή να να ελέγξει τις διάφορες μεθόδους και διαδικασίες που εφαρμόστηκαν.
Η εσωτερική ανάλυση πραγματοποιείται συνήθως από πρόσωπα της επιχείρησης τα οποία ενδιαφέρονται να προσδιορίσουν τον βαθμό αποδοτικότητας και να ερμηνεύσουν μεταβολές της οικονομικής θέσης. Η εσωτερική ανάλυση αποτελεί ιδανικό εργαλείο ελέγχου της λειτουργίας μιας επιχείρησης.
Η εξωτερική ανάλυση γίνεται από άτομα που βρίσκονται εκτός της επιχείρησης και βασίζεται μόνο στα στοιχεία που δημοσιεύονται στις λογιστικές καταστάσεις και στις εκθέσεις του ΔΣ και των ελεγκτών. Είναι προφανές ότι ο αναλυτής δεν μπορεί να διεισδύσει βαθύτερα στην επιχείρηση. Η εξωτερική ανάλυση πραγματοποιείται με σκοπό να προσδιοριστεί η οικονομική θέση και η αποδοτικότητα της επιχείρησης.
Η τυπική ανάλυση προηγείται της ουσιαστικής και αποτελεί προπαρασκευαστικό στάδιο αυτής. Η τυπική ανάλυση ελέγχει την εξωτερική διάρθρωση του ισολογισμού και της ΚΑΧ, προβαίνει στις κατάλληλες διορθώσεις, στρογγυλοποιήσεις, ομαδοποιήσεις και ανασχηματισμούς. Η ουσιαστική ανάλυση στηρίζεται στα δεδομένα της τυπικής ανάλυσης αλλά επεκτείνεται στον υπολογισμό και σχολιασμό αριθμοδεικτών οι οποίοι αποκαλύπτουν την πραγματική εικόνα της επιχείρησης.
Βασιλείου, Δ., Ηρειώτης, Ν., 2008, Χρηματοοικονομική Διοίκηση, Εκδόσεις Rosili Γκίκας, Δ.,2002, Η ανάλυση και οι χρήσεις των λογιστικών καταστάσεων, Εκδόσεις Μπένου Γκλεζάκος, Μ.,2008, Αξιολόγηση Επιχειρήσεων, Ιδιωτική Έκδοση Λαζαρίδης, Θ., Κοντέος, Γ.,Σαριαννίδης, Ν., 2013,Σύγχρονη Χρηματοοικοομική Ανάλυση, Ιδιωτική Έκδοση Μπατσινίλας, Ε. Πατατούκας, Κ., 2012, Σύγχρονη Ανάλυση & Διερεύνηση των Οικονομικών Καταστάσεων, Εκδόσεις Σταμούλης Νιάρχος, Ν., 2004, Χρηματοοικονομική Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων, Εκδόσεις Σταμούλης Ξανθάκης, Ε., Αλεξάκης,Χ., 2007, Χρηματοοικονομική Ανάλυση Επιχειρήσεων, Εκδόσεις Σταμούλης