Γράφει: Βλάσης Πυργάκης, Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής, Γεν. Κρατικού Νοσοκομείου Αθηνών «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ» Αθώα αλλά και πολύ επικίνδυνη να την παραμελήσεις H καρδιά λειτουργεί χάρη σ' έναν αυτόματο μηχανισμό ηλεκτρικής διέγερσης τον οποίο διαθέτει σαν ένα καλοκουρδισμένο ρολόι με τον ρυθμό της να κυμαίνεται φυσιολογικά σ' έναν ενήλικα, όταν βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας από 60 έως 100 κτύπους το λεπτό. Ωστόσο για κάποιους λόγους μπορεί ο ρυθμός αυτός να διαταραχθεί είτε για ορισμένο χρονικό διάστημα είτε και μόνιμα με αποτέλεσμα σ' αυτές τις περιπτώσεις η καρδιά να δυσκολεύεται να εκπληρώσει το ρόλο της ως αντλία που στέλνει το αίμα στον εγκέφαλο και τα υπόλοιπα όργανα του σώματος. Κάθε κατάσταση στην οποία υπάρχει διαταραχή του φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού ονομάζεται καρδιακή αρρυθμία. Υπάρχουν διαφόρων ειδών αρρυθμίες. Ορισμένες από αυτές είναι εντελώς αθώες, κάποιες ωστόσο μπορεί να είναι πολύ σοβαρές ενδεχομένως και θανατηφόρες. Η πιο συχνή αρρυθμία Μία από τις συχνότερες και σημαντικότερες μορφές αρρυθμίας είναι η κολπική μαρμαρυγή. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας κ. Βλάση Πυργάκη «στη χώρα μας σήμερα υπολογίζουμε ότι υπάρχουν περίπου 40-50 χιλιάδες άτομα με κολπική μαρμαρυγή». Πρόκειται για ένα πρόβλημα του οποίου η συχνότητά εμφάνισης αυξάνεται όσο αυξάνεται και η ηλικία. «Παρόλο που δεν υπάρχουν ακριβή επιδημιολογικά δεδομένα η συχνότητα της κολπικής μαρμαρυγής σε άτομα μέχρι την ηλικία των πενήντα ετών εκτιμάται ότι φτάνει περίπου στο 1% του γενικού πληθυσμού. Από κει και πέρα όσο περνούν οι δεκαετίες τόσο αυξάνεται η συχνότητά της και υπολογίζουμε ότι σε ανθρώπους άνω των 80 ετών παρατηρείται σε ποσοστό που υπερβαίνει το 10%» αναφέρει ο κ. Πυργάκης. 1 / 7
Μορφές Στην πράξη υπάρχουν τρείς μορφές κολπικής μαρμαρυγής. Η μία μορφή είναι η μόνιμη. Υπάρχουν όμως και δύο άλλες μορφές: 1. H παροξυσμική. Διαρκεί λιγότερο από 1 εβδομάδα και αποκαθίσταται από μόνη της, και 2. Εμμένουσα. Διαρκεί περισσότερο από 1 εβδομάδα και συνεχίζεται επ' αόριστον χωρίς ιατρική παρέμβαση. Η ύπαρξη επομένως κολπικής μαρμαρυγής δε σημαίνει κατ' ανάγκη την ύπαρξη οργανικής καρδιακής νόσου. Ομάδες υψηλού κινδύνου Πέρα από τους ηλικιωμένους άλλα άτομα που έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με το γενικό πληθυσμό να πάθουν κολπική μαρμαρυγή είναι καταρχήν τα άτομα που έχουν κάποιο πρόβλημα με την καρδιά τους. Συνηθέστερα προβλήματα που προκαλούν κολπική μαρμαρυγή είναι καρδιακή ανεπάρκεια, η στεφανιαία νόσος, η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι βαλβιδοπάθειες (κυρίως οι παθήσεις της μιτροειδούς βαλβίδας) και οι μυοκαρδιοπάθειες. Σ' αυτήν την κατηγορία ανήκουν της και τα άτομα που έχουν παραπληρωματικά δεμάτια, δηλαδή που έχουν γεννηθεί με κάποιο πρόβλημα στο σύστημα παραγωγής και αγωγής του ηλεκτρικού ερεθίσματος στην καρδιά. «Η καρδιά», εξηγεί ο κ. Πυργάκης «για να δουλέψει παράγει ηλεκτρικό ρεύμα και έχει ένα ειδικό σύστημα που το παράγει. Στα άτομα που έχουν παραπληρωματικά δεμάτια, είναι πολύ πιθανό να γίνονται «βραχυκυκλώματα» στην καρδιά τους αυξάνοντας τον κίνδυνο να δημιουργήσουν επεισόδια κολπικής μαρμαρυγής». Αυτά είναι τα κυριότερα καρδιακά αίτια που μπορούν να προκαλέσουν κολπική μαρμαρυγή. Μπορεί όμως να υπάρχουν και εξωκαρδιακά αίτια. Είναι δυνατόν δηλαδή κάποιος να πάθει κολπική μαρμαρυγή χωρίς να έχει πρόβλημα με την καρδιά του αλλά εξαιτίας άλλων προβλημάτων υγείας όπως για παράδειγμα υπερθυρεοειδισμό, πνευμονοπάθειες και λοιμώξεις. Υπάρχουν επίσης και οι περιπτώσεις εμφάνισης κολπικής μαρμαρυγής στις οποίες δεν ανευρίσκεται ούτε πρόβλημα καρδιάς ούτε κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας. Σ' αυτές της περιπτώσεις μιλάμε για μονήρη (lone) κολπική μαρμαρυγή. Τέλος, μπορεί κανείς να πάθει κολπική μαρμαρυγή από κατανάλωση καφεΐνης, αλκοολούχων ποτών αλλά και ναρκωτικών ουσιών. Οι ασθενείς επομένως δεν πρέπει να 2 / 7
ξεχνούν ότι η ύπαρξη κολπικής μαρμαρυγής δε σημαίνει κατ' ανάγκη την ύπαρξη οργανικής καρδιακής νόσου. Ένα «φτερούγισμα» στο στήθος το πιο συχνό σύμπτωμα Κολπική μαρμαρυγή μπορεί να έχουν μερικοί και να μην αισθάνονται τίποτε. Στους ασθενείς πού εμφανίζουν συμπτώματα το συνηθέστερο είναι ένα φτερούγισμα στο στήθος. Όταν η κολπική μαρμαρυγή έχει σαν αποτέλεσμα μεγάλη καρδιακή συχνότητα δηλαδή πολύ ανεβασμένους σφυγμούς, ιδίως στις περιπτώσεις εκείνες πού ο ασθενής έχει κάποιο οργανικό πρόβλημα καρδιάς μπορεί να εκδηλωθεί με δύσπνοια, πόνο στο στήθος, ζάλη και γενική αδιαθεσία. Αυτά τα συμπτώματα παρατηρούνται περισσότερο σε ηλικιωμένους και καρδιοπαθείς. Επίσκεψη σε γιατρό Στο ερώτημα για το πότε επιβάλλεται κάποιος να επισκεφτεί γιατρό ο κ. Πυργάκης απαντά ξεκάθαρα. «Κάθε άτομο που παρουσιάζει τα προαναφερόμενα συμπτώματα θα πρέπει να επισκεφτεί γιατρό γιατί μπορεί η αρρυθμία να αποτελεί εκδήλωση καρδιακής ή άλλης νόσου». Επισημαίνει επίσης ότι υπάρχουν περιπτώσεις πολλών ασθενών που ανακαλύπτουν τυχαία την αρρυθμία αυτή, με κλασσικό παράδειγμα αυτούς πού μετρούν την πίεσή τους μ' ένα ηλεκτρονικό πιεσόμετρο και βλέπουν ανεβασμένους και ανώμαλους σφυγμούς. Σ' αυτές της περιπτώσεις ανησυχούν, καταφεύγουν στο γιατρό να βγάλουν ένα καρδιογράφημα και καλά κάνουν- και ανακαλύπτουν την κολπική μαρμαρυγή». «Πάντως η κολπική μαρμαρυγή συνήθως δεν είναι σοβαρή και γι' αυτό οι ασθενείς πού την ανακαλύπτουν για πρώτη φορά δεν πρέπει να πανικοβάλλονται ς» καθησυχάζει ο κ. Πυργάκης. «Είναι εξαιρετικά σπάνιες οι περιπτώσεις που η κολπική μαρμαρυγή προκαλεί έντονα συμπτώματα και μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο. Συνήθως τέτοιες είναι οι περιπτώσεις εκείνες που η κολπική μαρμαρυγή οφείλεται σε σοβαρή οργανική καρδιακή νόσο ή συνδέεται με σύνδρομο Wolf-Parkinson-White». Γιατί μας απασχολεί η κολπική μαρμαρυγή 3 / 7
Ωραία, θα πει κανείς. Τότε για ποιο λόγο η κολπική μαρμαρυγή απασχολεί τόσο πολύ την ιατρική κοινότητα; Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι η εξής. Οι άνθρωποι που παθαίνουν κολπική μαρμαρυγή δεν κινδυνεύουν τόσο πολύ από την καρδιά τους αυτή καθ' εαυτή, αλλά για τον λόγο ότι η αρρυθμία αυτή αυξάνει σημαντικά, (διπλασιάζει έως τετραπλασιάζει) την πιθανότητα κάποιου έναντι των συνομηλίκων του να πάθει αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ο κ. Πυργάκης εξηγεί ότι «επειδή η καρδιά δε δουλεύει με συγχρονισμένο τρόπο παρέχονται ευκαιρίες μέσα της καρδιακές κοιλότητες, ιδιαίτερα στον αριστερό κόλπο της καρδιάς να δημιουργηθούν θρόμβοι αίματος που κάποια στιγμή μπορεί να αποσπαστούν από το τοίχωμα του αριστερού κόλπου που είναι προσκολλημένοι και να μπουν στη γενική κυκλοφορία και να προκαλέσουν εμβολικό επεισόδιο είτε στον εγκέφαλο, οπότε έχουμε εγκεφαλικό επεισόδιο, είτε σε κάποια αρτηρία για παράδειγμα στο πόδι οπότε προκαλούν οξεία απόφραξη αρτηρίας του κάτω άκρου, ή του εντέρου κλπ.». Οι εξετάσεις που πρέπει να γίνονται Η διερεύνηση της κολπικής μαρμαρυγής πρέπει να ξεκινά από την κλινική καρδιακή εξέταση. Στη συνέχεια θα πρέπει να γίνει ένα απλό καρδιογράφημα το οποίο θέτει κατά κανόνα τη διάγνωση. Όταν πρόκειται για μια μόνιμη χρόνια κατάσταση με ένα απλό καρδιογράφημα τη διαγιγνώσκεις. Το πρόβλημα είναι οι παροξυσμικές μορφές της κολπικής μαρμαρυγής όπου μπορεί να απαιτηθεί η τοποθέτηση holter ρυθμού, δηλαδή καταγραφέας του ηλεκτροκαρδιογραφήματος για ένα 24ωρο. Μία άλλη εξέταση που πρέπει να γίνεται οπωσδήποτε είναι το υπερηχοκαρδιογράφημα. Επιπλέον θα πρέπει να γίνονται αιματολογικές εξετάσεις μεταξύ των οποίων θα πρέπει να περιλαμβάνονται και εξετάσεις για τον θυρεοειδή (έλεγχος θυρεοειδικών ορμονών) αλλά και έλεγχος ηλεκτρολυτών( Κ, Νa). Ασφαλώς στα άτομα που έχουν πιθανότητες να έχουν στεφανιαία νόσο, εφόσον δε βρεθεί κάτι από τις προηγούμενες εξετάσεις θα πρέπει να γίνονται λειτουργικές δοκιμασίες, π.χ. δοκιμασία κοπώσεως, σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου κ.ά. Βασικές κατευθύνσεις της θεραπευτικής αντιμετώπισης 4 / 7
Βασικό στοιχείο στη θεραπευτική αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής είναι ο έλεγχος της καρδιακής συχνότητας. Είναι διαφορετικό να έχει κάποιος κολπική μαρμαρυγή και να έχει 160 σφυγμούς ανά λεπτό, οπότε δε μπορεί να σταθεί και έχει προβλήματα και αλλιώς να έχει 70 σφυγμούς. Σημαντικό είναι στις περιπτώσεις που τούτο είναι εφικτό να αποκατασταθεί ο φυσιολογικός ρυθμός της καρδιάς που ονομάζεται φλεβοκομβικός ρυθμός. Επιπλέον, η θεραπεία θα πρέπει να αποσκοπεί να μην έχουμε επανάληψη του επεισοδίου. Θα πρέπει δηλαδή να γίνει προληπτικά χορήγηση φαρμάκων ή άλλες ενέργειες ώστε να μην επανέλθει το σύμβαμα. Τελευταίο αλλά πάρα πολύ σημαντικό σε ανθρώπους με κολπική μαρμαρυγή μόνιμη ή υποτροπιάζουσα να χορηγούνται αντιπηκτικά ώστε να προληφθεί ένα πιθανό εγκεφαλικό επεισόδιο». Η επιτυχία της θεραπευτικής αντιμετώπισης της Κολπικής Μαρμαρυγής πολλές φορές εξαρτάται από την αιτιολογία της. Συχνά η κολπική μαρμαρυγή έχει να κάνει και με «ανατομικά» προβλήματα. Έτσι στις περιπτώσεις που έχουμε διατεταμένο αριστερό κόλπο (όπως π.χ σε Στένωση Μιτροειδούς Βαλβίδος) ό,τι και να κάνουμε δε μπορούμε να αποκαταστήσουμε φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό και αν το καταφέρουμε συχνά υποτροπιάζει. Αντίθετα όταν ο αριστερός κόλπος είναι μικρός, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων μπορούμε να αποκαταστήσουμε το φυσιολογικό ρυθμό της καρδιάς Τα φάρμακα Η επιστήμη σήμερα διαθέτει πάρα πολλά φάρμακα για την Κολπική Μαρμαρυγή. Έτσι υπάρχουν τα βραδυκαρδιακά φάρμακα (β αναστολείς, βραδυκαρδιακοί ανταγωνιστές ασβεστίου (Ca ) και δακτυλίτιδα) που χρησιμοποιούνται για να ελέγξουν την καρδιακή συχνότητα. Υπάρχουν επίσης τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την ανάταξη της αρρυθμίας (δηλαδή αποκατάσταση του φυσιολογικού ρυθμού της καρδιάς). Τά συνηθέστερα χρησιμοποιούμενα είναι η αμιοδραρόνη, η σοταλόλη, η προπαφαινόνη και η ιμπουτιλίδη, από τα οποία ορισμένα χορηγούνται χρονίως και για την πρόληψη της επανάληψης των κρίσεων. Και βέβαια υπάρχουν και τα κουμαρινικά αντιπηκτικά φάρμακα τα οποία χορηγούνται στους ασθενείς που έχουν τις ενδείξεις για την πρόληψη της δημιουργίας εμβολικών επεισοδίων. 5 / 7
Αυτή τη στιγμή, αναφέρει ο κ. Πυργάκης περιμένουμε να κυκλοφορήσει στην Ελλάδα την Δρονεδαρόνη, ένα καινούργιο αντιαρρυθμικό φάρμακο, παράγωγο της αμιοδαρόνης, με παραπλήσιες ιδιότητες με αυτήν χωρίς να έχει τις παρενέργειες αυτής που οφείλονται κατά κύριο λόγο στο μόριο ιωδίου που περιέχει και προκαλεί διάφορα προβλήματα κυρίως στον θυρεοειδή. Πότε χρειάζεται επεμβατική αντιμετώπιση Στις περιπτώσεις εκείνες όπου με τα φάρμακα δε μπορεί να αποκατασταθεί ο φυσιολογικός ρυθμός μπορεί να χρειαστεί να γίνει συγχρονισμένη ηλεκτρική απινίδωση η οποία βέβαια γίνεται στα νοσοκομεία. Σε περιπτώσεις ασθενών πού εμφανίζουν πολύ συχνές υποτροπές οι οποίες δεν μπορούν να προληφθούν με φάρμακα, μπορεί να γίνει στο Ηλεκτροφυσιολογικό Εργαστήριο μία ειδική επέμβαση που ονομάζεται κατάλυση (καυτηριασμός) των εκτόπων εστιών πού πυροδοτούν την δημιουργία της Κολπικής Μαρμαρυγής. Όπως λέει ο κ. Πυργάκης «η κατάλυση χρησιμοποιείται σε εξαιρετικές περιπτώσεις που τα φάρμακα αποτυγχάνουν. Πρόκειται για μέθοδο που δεν είναι εντελώς απλή, γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού αλλά και στην Ελλάδα,και οι πιθανότητες επιτυχίας της φτάνει το 70-90%». Προσπάθεια καταγραφής του προβλήματος Επειδή αυτή τη στιγμή στη χώρα μας δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για την Κολπική Μαρμαρυγή, με πρωτοβουλία της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας βρίσκεται στο στάδιο του προγραμματισμού μία μεγάλη καταγραφή η έναρξη της οποίας τοποθετείται τον Σεπτέμβρη και η οποία θα διαρκέσει για ένα χρόνο. Η καταγραφή αυτή η οποία θα είναι από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως έχει το κωδικό όνομα R.A.F.T.I.N.G. Ήδη με τη βοήθεια στατιστικολόγου, συνεργάτη της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, έχουν επιλεγεί τα νοσοκομεία σε όλη τη χώρα που θα λάβουν μέρος στην προσπάθεια αυτή ώστε τα αποτελέσματα να είναι αντιπροσωπευτικά όλου του ελληνικού πληθυσμού. Χρήσιμες αλλαγές στον τρόπο ζωής 6 / 7
Όσοι αντιμετωπίζουν πρόβλημα κολπικής μαρμαρυγής θα πρέπει να: - διακόψουν το κάπνισμα. - περιορίσουν ή και να διακόψουν την κατανάλωση καφέ, τσαγιού, αναψυκτικών τύπου κόλα που περιέχουν καφεΐνη. - περιορίσουν την κατανάλωση αλκοόλ. - είναι προσεκτικοί και να συμβουλεύονται το γιατρό τους πριν λάβουν κάποιο φάρμακο καθώς ορισμένα φάρμακα επηρεάζουν τον καρδιακό ρυθμό. ΤΙΡ Στις περιπτώσεις που η κολπική μαρμαρυγή είναι μόνιμη απαιτείται η δια βίου θεραπευτική αγωγή. Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία Βλάσης Πυργάκης Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής, Γεν. Κρατικού Νοσοκομείου Αθηνών «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ» Joomla SEO powered by JoomSEF 7 / 7