Κοινωνιογλωςςολογία Γλωςςικό ςφςτθμα = αυτόνομο > παραμελικθκε θ κοινωνικι όψθ και χριςθ τθσ γλϊςςασ. Δομικότθτα (ζννοια ςυνυφαςμζνθ με το ςφςτθμα) ταυτίηεται με ομοιογζνεια ΌΜΩ οι αποκλίςεισ δεν ςυνιςτοφν λάκθ τθσ επιτζλεςθσ (performance), αλλά διζπονται από ςυςτθματικότθτα Η ετερογζνεια δεν ακυρϊνει τθ δομικότθτα
Κοινωνιογλωςςολογία Ζτςι : «θ γλωςςικι δομι ςυμπεριλαμβάνει τθν κανονικι διαφοροποίθςθ ομιλθτϊν και φφουσ με τθ βοικεια κανόνων που διζπουν τθν ποικιλότθτα.» Weinreich, Herzog, Labov 1968. Η Κοινωνιογλωςςολογία (εμπειρικι επιςτιμθ) μελετά τθ γλωςςικι ποικιλότθτα και τισ γλωςςικζσ ποικιλίεσ και ειδικότερα τισ κοινωνικά προςδιοριςμζνεσ ποικιλίεσ.
Εξατομίκευςθ-προςαρμογι Ζμακα πωσ ο Θαν αςθσ ζπιαςε δουλειά Μα ιμζνα μ είπι ου ίδιουσ πωσ δεν ζπιαςι δλεια Ατομικζσ Γλωςςικζσ διαφορζσ= Εξατομίκευςθ (διάχυςθ) Γλωςςικζσ ομοιότθτεσ=προςαρμογι (διάχυςθ)
Διαςτάςεισ ποικιλότθτασ: 1. Χρόνοσ Ιςτορικι Γλωςςολογία: αναηιτθςθ παλαιότερων μορφών/οι παλαιότερεσ μορφζσ υπερτεροφν των νεώτερων. Δομικι Γλωςςολογία: ζμφαςθ ςτθ ςυγχρονία. Απαλλαγι αλλαγισ από αρνθτικζσ ςυνδθλώςεισ. Κοινωνιογλωςςολογία: Η γλωςςικι αλλαγι ςτον πραγματικό χρόνο είναι απόρροια τθσ ςυγχρονικισ διαφοροποίθςθσ ςε μια κοινότθτα (Aitchison 1991).
Ποια θ ςχζςθ τθσ ιςτορίασ μιασ γλϊςςασ με τθ δομι τθσ; (αλλαγι ςτο χρόνο) Δομι υπάρχει ςε κάκε ςτάδιο, ακόμθ και ςτα μεταβατικά ςτάδια Τπάρχουν ςταθερά ςτοιχεία ςτο ςφςτθμα αλλά και μια δυναμική. Γλωςςικι νθνεμία / γλωςςικι αλλαγι
Περνάμε από τθ μία δομι ςτθν επόμενθ μζςω : Σου λάκουσ : παρήγγειλζ μου ζναν καφζ, ειμί/είμαι, πιο καλφτερος, ευτελήσ, ησ, εσ, ψήφοσ/άμμοσ, από ανζκαθεν, νηρόν φδωρ, ςκίμπουσ)
2. Χϊροσ Γεωγραφικι ποικιλία: διαλεκτολογία (γλωςςικοί άτλαντεσ, εμπειρικζσ μζκοδοι). ΌΜΩ δεν κατάφερε να ςυλλάβει το φαινόμενο τθσ γλωςςικισ παραλλακτικότθτασ ςτθν ευρφτθτά του. ιμερα: εξζταςθ διαλζκτων με πολυδιάςτατο τρόπο. Προβλθματικι θ ζννοια τθσ διαλζκτου
3. Κωδικοποίθςθ Γλϊςςα=πρότυπθ ποικιλία (standard), υψθλι κωδικοποίθςθ (λεξικά, γραμματικζσ, υιοκετείται ςτο γραπτό λόγο και τθν ομιλοφν οι μορφωμζνοι). Διαφορά ςτο βακμό κωδικοποίθςθσ (1. εκνικζσ γλϊςςεσ χωρίσ κωδικοποίθςθ, 2. ποικιλίεσ μιασ γλϊςςασ που διαφζρουν ωσ προσ τθν κωδικοποίθςι τουσ).
τάδια κωδικοποίθςθσ Επιλογι Κωδικοποίθςθ Καλλιζργεια Αποδοχι (αν δεν ζχει αποδοχι=γλωςςικι διαμάχθ)
4. Επαφι με άλλεσ γλϊςςεσ Επαφι δφο γλωςςϊν προχποκζτει τθ χριςθ τουσ από τα ίδια άτομα (γλωςςικά ετερογενείσ χϊρεσ!) Διγλωςςίαπολυγλωςςία. Pidgin: Κράμα με περιοριςμζνθ λειτουργικότθτα. Μορφολογικά και φωνολογικά απλζσ, Τ-Ρ-Α. Όταν μία Pidgin αποκτιςει φυςικοφσ ομιλθτζσ μετατρζπεται ςε κρεολι.
Bilingualism, diglossia (=ςτακερι χριςθ δφο ποικιλιϊν τθσ ίδιασ γλϊςςασ) Χαμθλι (φυςικι γλϊςςα μελϊν μιασ ΓΚ) και Τψθλι ποικιλία (γλϊςςα ςχολείου, γραπτόσ λόγοσ). Διαφορά λειτουργικότθτασ και γοιτρου: Η υψθλι ποικιλία κεωρείται γλϊςςα περιωπισ (πβ. Μαντάμ ουςοφ)
Κλαςικι Αραβικι = Α Ελβετία = επίςθμθ γερμανικι =Α, ελβετικι γερμανικι= Χ
5. Κοινωνικι Δομι Κοινωνικι δομι και διαςτρωμάτωςθ=κατεξοχιν αντικείμενο κοινωνιογλωςςολογίασ Κοινωνικι διαλεκτολογία (Labov), Κοινωνιολογία τθσ Γλϊςςασ (Fishman), Εκνογραφία τθσ Επικοινωνίασ (Hymes) Γεωγραφικι Διαλεκτολογία=Οριηόντια διαςτρωμάτωςθ Κοινωνικι διαλεκτολογία=κάκετθ διαςτρωμάτωςθ (επάγγελμα, μόρφωςθ, εκνικότθτα, φφλο, θλικία)
Όςο περιςςότερα είναι τα κοινωνικά εμπόδια και μεγαλφτερθ θ κοινωνικι απόςταςθ μεταξφ των κοινωνικϊν ομάδων τόςο δυςκολεφεται θ επικοινωνία τουσ και ζτςι διαφοροποιοφνται γλωςςικά. Η γλωςςικι ομοιογζνεια είναι ζνασ μφκοσ
Γλϊςςα και φφλο εξιςμόσ ςτθ Γλϊςςα (παροιμίεσ, βριςιζσ) Ερωτιςεισ Διακοπζσ-Κυριαρχία Λεξιλόγιο Εντολζσ Βεβαιότθτα ςτθν ζκφραςθ και διατφπωςθ Θζμα ςυηιτθςθσ-κουτςομπολιό-φλυαρία Ευγζνεια
ΓΛΩΑ ΣΩΝ ΝΕΩΝ Χρθςιμοποιοφν περιοριςμζνο λεξιλόγιο (Δεν υπάρχει εμπειρικι μελζτθ) Παραμορφϊνουν γλωςςικζσ δομζσ: μασ τθν πζςανε, δεν λζει Αναςτατϊνουν το παραγωγικό: καλυτερότεροσ, γατόνι, φφτουλασ Αλλάηουν ςθμαςίεσ: δεν μαςάμε, ςτόκοσ Ανατρζπουν τθ διάκριςθ μιλϊ/χυδαιολογϊ Δανείηονται αλλόγιςτα Περιφρονοφν κοινωνικά κατοχυρωμζνεσ διακρίςεισ π.χ. χριςθ πλθκυντικοφ
Μια ποικιλία τθσ γλώςςασ με όλα τα χαρακτθριςτικά του εφιμερου, περιοριςμζνθ τοπικά και χρονικά, κεωρείται αυκαίρετα ωσ θ μοναδικι ποικιλία τθσ ελλθνικισ που γνωρίηουν οι νζοι / νζεσ Χριςθ τθσ γλώςςασ έναντι «Γλώςςασ» Λάκθ που οφείλονται ςε άγνοια τθσ γλώςςασ εξιςώνονται με λάκθ που κινθτοποιοφνται από τθν ίδια γλωςςικι γνώςθ π.χ. καλυτερότεροσ=μεγάλθ ζμφαςθ
Παραλλαγι ςε ζνα γνωςτό κζμα : πάμε πλατεία / πάμε ςχολείο, περικοπι ςυλλαβϊν / κρυπτικότθτα, μαλάκα / ρε<μωρζ (=βλάκα), μετάβαςθ από αιςκθτθριακζσ ςε γνωςτικζσ λειτουργίεσ (όραςθ : ανοιχτομάτθσ, φωςτιρασ / μου ϋρκε φλασ, τθν είδα αρχθγόσ, χλομό, αςτζρι), (γεφςθ : χάφτασ, άνοςτο αςτείο / δε μαςάω), (αφι : αναψθλάφιςθ / τθν ψαχουλεφτθκα)
6. Περιςτάςεισ επικοινωνίασ Ελεφκερθ ποικιλία [d] [nd], το παιδί λατρεφει τθ κάλαςςα, τθ κάλαςςα λατρεφει το παιδί, κεφάλι-κεφαλι. Τφολογικι ποικιλία Όταν μια διαφοροποίθςθ ςυνδζεται με διαφορετικζσ περιςτάςεισ επικοινωνίασ μιλάμε για διαφορετικά επίπεδα φφουσ. Διαπιςτϊνω ότι-διαπιςτϊκθκε ότι
Γλϊςςα και κοινωνικι ανιςότθτα Γλωςςικόσ ρατςιςμόσ Περιοριςμζνοσ / Διευρυμζνοσ κϊδικασ (Bernstein) Θεωρία τθσ διαφοράσ (Labov) Bourdieu