BASHKIA VLORË RAPORT VLERESIMI I NDIKIMIT NË MJEDIS Seksioni Rrugor: "Gjergj Araniti" (Kombinat Transballkanike) VLORE Hektor HARIZAJ - ekspert mjedisi Klarida TAFILAJ - inxhiniere mjedisi VLORË Janar 2010 1
BASHKIA VLORË RAPORT VLERESIMI I NDIKIMIT NE MJEDIS (V N M) SEGMENTI RRUGOR "Gjergj Araniti". KOMBINAT - TRANSBALLKANIKE VLORE VLORE, Janar 2010 Pasqyra e lendes: 2
A. QELLIMI B. Vendodhja e zones se Projektit C. MJEDISI NATYROR a. Cilesia e ajrit b. Zhurmat c. Shendeti publik dhe siguria e trafikut rrugor d. Permiresim i peisazhit dhe infrastruktures e. Permiresim rrenjesor i problemeve te permbytejeve f. Nuk ka asnje lloj ndikimi ne habitatet dhe biodiversitet g- Mbetjet e ngurta provizore, mire-menaxhimi i tyre h. Arkeologjia i. Gjelberimi D.Pershkrimi teknik i projektit gjendja egzistuese Pershkrimi i projektit Sistemim asfaltimi PUNIMET Punimet e germimit Mbushjet Shtresat e zhavorrit ose cakullit te minave Shtresat e Stabilizantit Shtresat asfaltike Organizimi i Punimeve E.Vleresimi i ndikimit ne mjedis Identifikimi i ndikimeve pozitive te projektit Matrica e vlerësimit Rendesia Ekologjike Rendesia Sociale Standarte Mjedisore Rendesia statistikore VNM sipas rendesise Masat zbutese Konsultimi publik, Rekomandime, Legjislacioni A. QELLIMI 3
Rruga Gjergj Araniti shtrihet ne Veri te fabrikes se konservave te peshkut. Rruga ekzistuese prezantohet vetem si nje trase e shkaterruar. Studimin dhe projektimi i kesaj rruge ka ardhur si rrjedhoje e zhvillimit te zones si edhe e konfigurimit te saj me ndertesa te larta ne te dy krahet te realizuara nga investitore private. Rruga eshte projektuar si nje rruge e re e kategorise se pare me gjatesi 485.5 m dhe gjeresi 16mx2x4 Perfundimi i investimit do te influencoje shume pozitivisht ne permiresimin e trafikut edhe ne rruget e tjera te lidhura me kete rruge dhe qytetin. Realizimi i Projektit te segmentit rrugor "Gjergj Araniti". Kombinat -Transballkanike i perpiluar nga Bashkia e Vlores synon permiresimin ne menyre te ndjeshme te infrastruktures rrugore brenda rrjetit urban te qytetit, ne konformitet me Studimin Urbanistik. - Me perfundimin e saj do te minimizohen mbingarkesat e trafikut automobilistik te bulevardit kryesor Vlore-Skele, si dhe do te shtohen kapacitetet e parkimit rezidencial ne zonen e banimit te Parkut Rinia, duke ulur ndjeshem ndotjen mjedisore. - Do te zgjidhet perfundimisht fenomeni i permbytjes nga rreshjet e mbingarkuara ne stinet vjeshte- dimer ne Skele, duke permiresuar ndjeshem efektet negative te ketyre fenomeneve. - Do te permiresohen ndjeshem elemente thelbesor te ndotjeve si treguesit e ajrit, zhurmat, ndriçimi, shkarkimet e lengeta,etj. Si rezultat do te rritet cilesia dhe standarti i jetes per banoret jo vetem te kesaj zone por do te permiresohet edhe imazhi i qytetit, duke forcuar keshtu kapacitetet turistike. Investimi eshte parashikuar te jete nje financim i perbashket i Bankes Boterore dhe Bashkise Vlore dhe do te perfundoj ne nje periudhe shume te shkurter kohe brenda 6- mujorit te pare te vitit 2010. Kjo Përmbledhje jo-teknike u përgatit për të paraqitur Vlerësimin e Ndikimit në Mjedis, duke i shërbyer kështu informimit të publikut dhe konsultimit me të ne vendim-marrje. B. Vendndodhja e Zones se Projektit Projekti i propozuar parashikon sistemimin e rikonstruksionin e rruges se re ne Veri te ish kombinatit te Konservave, ne zonen qe po merr nje zhvillim te madh me ndertime shume kateshe e konkretisht rruga qe lidh Rrugen Transballkanike (Perendim Nenstacioni Elektrik ne Transballkanike me rrugen Vlore Skele-tek Shtepia e Çipajve ). Nga ana planimetrike rruga zhvillohet e drejte e jo me kthesa duke qene se eshte brenda nje blloku banimi pershtatur planvendosjes se ketyre objekteve dhe pjerresia gjatesore arrin deri ne 0.5 %. Rruga kryesore do te kete nje gjatesi 485.5 m dhe gjeresi totale 30.6 m e detajuar ne: (16 m + trotuare 2 x 4 m + gjelberimin 2x 3,3) 4
C. MJEDISI NATYROR TOPOGRAFIA Para fillimit te punimeve behet azhornimi i plote i projektit me gjendjen ne terren. Evidentohen te gjitha ndryshimet e mundshme dhe i paraqiten ato inxhinierit (mbikqyresit te punimeve), i cili i pasqyron dhe i aprovon tek projektuesi dhe investitori. Hedhja e objektit ne terren do te behet sipas rilevimit topografik te kryer ne terren, i cili mbeshtetet ne pika fikse te vendosura me kunja hekuri ne pozicionin e paraqitur ne planimetrine e projektit. Identifikimi i tyre do te behet ne baze te numrave te Stacioneve dhe pikave fikse te shkruara me boje. Leximi i projektit do te behet ne baze planimetrise, profilin gjatesor dhe te numrave te seksioneve. Aksi i vijes se projektit eshte dhene me koordinata lokale, tre dimensionale. Duke qene se piketat jane ne pozicionin ku do te kryhen punimet eshte e nevojshme qe para fillimit te punimeve, te behet spostimi i tyre nga topografe te specializuar. Para fillimit te punimeve eshte e domosdoshme te behet shpronesimi i truallit qe ze rruga sipas projektit, te dhene ne planimetrite dhe tabelat perkatese te shpronesimeve. Duke u bauar ne nje kategorizim te Klimes ne Shqiperi, zona e Vlores ku do te ndertohet rruga e propozuar shtrihet ne zonen Mesdhetare qendrore te ulet e cila mbulon pothuajse gjithe ultesiren bregdetare te Shqiperise. Kjo karakterizohet nga vera te nxehta dhe te thata dhe dimer i ftohte dhe i lagesht. Mesatarja vjetore e rreshjeve varion nga 950 deri ne 1,200 mm/ne vit, ku me shumta e te cilave (70-80%) rreshje bie gjate periudhes Tetor deri ne Mars. Temperatura mesatare vjetore shkon ne 15-18 C. Temperaturat me te larta jane regjistruar gjate periudhes Qershor deri ne Gusht, me nje maksimum prej 30-35 C. Temperaturat me te ulta kapin muajin e Janarit. Ato mund te ulen deri ne 6.5-7.5 C. Ndyshimet ndermjet temperaturave gjate dites dhe nates jane 6-7 grade dhe ne disa raste mund te shkojne me shume se kaq. Rreshje bore thuajse nuk ka apo ne disa 5
raste bien ne sasira shume te vogla dhe shkrihen menjehere. Qendra e Vlores ka nje klime mesdhetare, me dimer te bute e te lagesht dhe vere te thate. Periudha me kohe te mire eshte me e gjate se pjesa tjeter te vendit. Faktoret qe percaktojne klimen e kesaj zone jane: 1- Pozita gjeografike ( afersia me detin ). 2- Ndikimet e cikloneve dhe anti cikloneve qe e rregullojne klimen e kesaj rajoni. 3- Morfologjia e ketij rajoni. Ne qytetin e Vlores tregues klimaterik kemi: Rreshje vjetore: 1675 mm Temperature mesatare: 16.4 o C Dite me diell: 229 Dite me shi: 44 Dite te vrejtura: 95 Temperatura mesatare per qytetin e Vlores eshte 16.1 C ne 17.7 C duke munguar temperaturat e uleta karakteristike per qytetin e tjera. Rrezatimi vjetor i pergjithshem eshte 1.646,81 kwh / m 2. Impakti i projektit ne klimen e zones perreth nuk eshte i rendesishem dhe per kete arsye gjate te dyja fazave si gjate ndertimit dhe nderhyrjes nuk do kete asnje kerkese per sherbime lehtesuese. Identifikimi i ndikimeve me te rendesishme ne mjedis nga projekti i ndertimit dhe shfrytezimit te rruges. a. Cilesia e ajrit. Shkarkimet e ndot jes se ajrit ne Shqiperi jane renduar qe ne fund te vitit 1980 dhe ne fillim te 1990. Gjate kesaj kohe ka patur kontribute te ndryshme nga burime te ndryshme qe kane ndryshuar ne vazhdimesi. Shkarkimet nga prodhimet industriale kane rene per shkak te uljes se veprimtarise industriale gjate 10-15 viteve te kaluara. Ne fillim te vitit 1990 kane rene edhe shkarkimet nga banesat per po te njejtat arsye dhe si pasoje e ndryshimit nga gazrat fosile ne shfrytezimin e elektricitetit. Ekspozimi kundrejt ajrit ne qytetin e Vlores eshte kompleks, i vazhdueshem dhe ne te gjitha ambientet kryesore te jetes se perditshme te njeriut. Sipas te dhenave te monitorimit ( te ket yre viteve te fundit) rezulton qe ndotja eshte (brenda vlerave- kufi). Zonat me te ndotura ne V/ore jane: a.zonat perreth kryqezimeve kryesore te qytetit b.zonat pergjate akseve rrugore te rendesishme. Kontigjentet me te ekspozuar / ne risk jane: a. Popullata banuese ne kryqezimet e trafikut, anes rrugeve me trafik te dendur, femijet e rruges, policet e trafikut, shoferet e taksive dhe autobuzave etj. b. Femijet dhe te moshuarit ne pergjithesi ( predispozicioni fiziologjik); c. Te semuret apo ata me probleme kardiovaskulare, polmonare, etj. 6
Tab. Rezultatet mesatare vjetore te monitorimit te ajrit ne Vlore per vitin 2006. /-lg/m 3 LNP PM10 S02 N0 2 Ozoni Pb Vlore 187 86 16 23 107 0.24 Norma AL 140 70 60 60 120 1 Norma BE 70 40 50 40 110 0.5 Rekomandime 60 30 40 40 110 0.5 Problemet e ndot jes se ajrit ne kete zone jane shtuar si rezultat i demtimit te madh te infrastruktures rrugore ne kete segment, si pasoje e trafikur te renduar dhe kalimit te makinave te renda qe perdoren ne ndertim sepse kjo eshte nje zone me ndertime kryesisht te reja te ndertuar keto dhjete vitet e fundit. Monitorimi i cilesise se ajrit behet nga institucionet e Shendetit Publik dhe ne rreth nga Drejtoria e Shendetit Publik e Qarkut Vlore (DSHPQ). Gjate te njejtes periudhe te shkarkimeve te trafikut jane rritur si pasoje e rit jes se menjehershme ne zoterimin dhe shfrytezimin e automjeteve. Nuk ka asnje rezultat te sakte ne lidhje me pershkrimin e cilesise se ajrit ne Shqiperi per zonen e projektit, pervec disa survejimeve qe jane ndermarre nga autoritetet lokale dhe studimet individuale te ndermarra nga qendrat e studimit apo programet e ndryshme per monitorimin e cilesise se ajrit neqytetet kryesore duke perfshire kryeqytetin. 90 per qind e te gjithe automjeteve te pasagjereve qe jane te regjistruar ne Shqiperi jane te pajisura me motorre nafte dhe jetegjatesia e automjetit eshte e rendesishme meqe import i Shqiptareve ne sasi te medha te makinave te vjetra qe vijne nga Europa Perendimore. Kjo shpjegon se pse dioksidi sulfurit (S02) dhe substance te tjera te shkarkimeve te (PM) per automjet jane relativisht te larta. Pervec kesaj permbajtja e sulfurit ne karburantin e automjetit rezulton te jete mbi standartet Europiane(0.035% ne 2000, karburant pa sulfur (vlera < 0.005%) e programuar ne 2005), si edhe ajo e plumbit. Per shkak te cilesise teper te dobet te karburantit, pothuajse disa nga konvertoret katalitike mund te punojne. Ne Shqiperi, karburanti pa plumb nuk gjehet kudo dhe mirembajtja e makinave shpesh nuk behet ne perputhje me rekomandimet dhe fabrikuesin. Prandaj, shkarkimet nga automjetet permbajne sasira te konsiderueshme karburanti te padjegur dhe substancash te tjera. Konfrontimi i ket yre problemeve mbetet nje ceshtje nacionale qe kerkon aplikimin e standarteve dhe legjislacionit dhe ash ka rritur taksimin e karburantit pa plumb per te inkurajuar me shume shfrytezimin e karburantit pa plumb, i cili ndihmon ne zvogelimin e ketij impakti. Faza e ndertimit te nje skeme rrugore mbetet burim shkarkimesh se substancave te caktuara qe mund te kene nje impakt te perkohshem ne cilesine e ajrit perreth kantiereve te ndertimit. Nivelet e trafikut te projektuara per kohe afat gjate jane teper te ulta dhe si te tilla ato shkaktojne shkarkimet teper te pakta duke marr ne konsiderate gjithashtu permiresimin e shkarkimeve per automjet ne te ardhmen si edhe per automjetet e vjetra qe jane zevendesuar. Nje procedure per modelimin e tyre eshte pershtatur ne menyre qe te behet parashikimi per nivelet e shkarkimit te gazrave si Carbon Monoxide (CO), Nitrogen Dioxide (N02) dhe Grimcat e imta (PM1O) qe prodhohen nga trafiku duke shfrytezuar rrugen e propozuar. Ne nje balance rruga e propozuar nuk duhet te shaktoje nje rritje nga shkarkimet e automjeteve ne ambjent, sic jane shkarkimet qe varen nga lloji i automjeteit, mirembajtja e motorrit, dhe shpejtesia e automjetit. Nga njera ane, do te behet nje rruge uniform nga siperfaqja e cila do te drejtoje automjetet me nje shpejtesi teper konstante, e cila do te coje ne 7
uljen e shkarkimeve, sic jane pershpejtimet e shkaktuara nga shkarkimet qe cilat mund te menjanohen. Gjithashtu sasia e pluhurit shperndahet nga kalimi i automjeteve qe zvogelohet deri diku, derisa te zhduken totalisht gropat ne rruge. Nga ana tjeter pritet te kete nje rritja msatare te shpejtesise se automjeteve ne rrugen e re, e cila, mund te rrise deri diku ndjeshem te tilla shkarkime. Ne lidhje me nivelet e trafikut dhe karakterin e hapur te rruges qe kalohet permes nga propozimi i bere, vete rruga nuk duhet te te coje ne ndon je rritje te rendesishme te niveleve te ndot jes. Si rrjedhoje nga udhezimet e OBSh per cilesine e ajrit pritet qe te kete rezultate te ngjashme. Nuk eshte propozuar asnje mase lehtesuese ne lidhje me impaktin e ulet te projektit. Gjate fazes se ndertimit zbatimi i sistemeve per ngjeshjen e pluhurit sic eshte lag ia me uje e rrugeve e cila do te ndermerret nga kontraktori per te limituar deri diku shkarkimet e pluhurit. Pervec kesaj makineria e ndertimit do te nevojitet per te pembushur te gjitha standartet e shkarkimit qe udhezon BE. b. Zhurmat Organizata e Shendetit Boteror e perkufizon nivelin e zhurmes se "nje ndjenje pakenaqesie qe sjell zhurmen". Zhurmat e shkaktuara nga aktivitete te ketilla kane shume efekte ne njerezit dhe shtepite e tyre apo kur ata jane ne rruge. Megjithate zonat e hapura qe perdoren per qellime rikrijuese mund te vuajne shume nga zhurmat. Nje nga impaktet me te rendesishme te shkaktuara nga trafiku eshte zhurma e ekpozuar per njerezit qe jetojne ne banesat afer aksit te ri rrugor vlerat e zhurmave nga shkarkimet e trafikut jane me pak se 55 db(a) gjate dites dhe 50 db(a) gjate nates. Zhurma ngelet nje tingull teper i merzitshem dhe i padeshiruar qe percillet vecanerisht nga individet. Niveli fizik i zhurmes nuk korrespondon direkt me nivelin e merzitjes qe ajo shkakton.vleresimi i impaktit te zhurmes perfshin konceptin e sasise e pergjigjeve personale te njerezve. Zhurma e nderthurur me trafikun e rruges pergjithesisht konsiderohet qe te jete ne nje nivel me te larte apo te ulet te zhurmave, megjithese kjo nuk mund te jete nje prezantim teper drejte i zhurmave qe rrjedhin nga trafiku aktual gjate seksionit te rruges sipas projektit. Burimi me dominant i zhurmes se automjeteve jane zakonisht gomat dhe gazrat nga vjetersia. Burimet e tjera me te rendesishme te zhurmes jane motoret dhe tranzmisioni. Nivelet aktuale te zhurmes se autostrades do te jen e ne varesi te kushteve te trafikut dhe perberjes se automjeteve. Njesia liogaritese qe ben matjen e zhurmes eshte decibel (db). Decibelet shprehen ne nje shkalle ne te cilen jane te perceptuara dyfish me nivelin e zhurmave qe i korrespondon nje rritje prej rreth 10 decibelesh. Asnje matje per zhurmat ne ambjent nuk eshte bere gjate ketij studimi dhe asnje matje e sakte nuk eshte e disponueshme per rugen e propozuar Keshtu qe gjate fazes se ndertimit te rruges se propozuar, do te kete nje impakt me te lehte si shkak i zhurmave qe vijne nga trafiku i rruges se re. Per te minimizuar impaktin nga ndertimi i gjithe zhurmave dhe dridhjeve, kontrata do limitoje veprimtarite e ndertimit gjate oreve te arsyeshme, normalit ndermjet ores 23 deri ne 07 te mengjesit. Menyrat me te mira qe duhen praktikuar duke perfshire nje impiant te mirembajtjes se pershtatshme, qe do te punoje ne minimizimin e zhurmes qe vijne nga punimet ne kantier. Te gjitha automjetet dhe impiantet mekanike do te pershtaten me silenciatore kunder zhurmave dhe do te mirembahen ne gjendje te mire pune gjate gjithe periudhes se kontrates. Kompresore do te pershtaten me modele qe duhet te vihen ne menyre te pershtatshme dhe do te izolohen me kapake akustike te cilet do te mbahen te mbyllura kurdo qe makinerite jane ne perdorim e siper dhe do te pershtaten me ane te mjeteve pneumatike ndihmese me silenciatoret e pershtatshem. Zbatimi i sistemeve te 8
ngjeshjes se pluhurave sic eshte ujit ja e kantierit te punimeve, duke perdorur rrota larese ne cdo zone depozituese dhe duke limituar shpejtesine e impiantit levizes qe do te ndermerren nga kontraktori per te limituar shkarkimet e pluhurit. Nivelet e zhurmave relativisht te larte si pasoje e infrastruktures se demtuar perbejne ndotje akustike per mjedisin dhe shendetin, dhe ne rast se ato zgjasin gjate, shkaktojne te shumica e njerezve gjendje stresi dhe semundje te ndryshme. Ndotja akustike e mjedisit ne qytetin e Vlores ka nje vlere rreth 67 deri ne 71 db(decibel). Per kete arsye, rikonstruksioni i rruges "Gjergj Araniti" do te minimizonte nivelin e zhurmave te trafikut dhe do te kishim permiresim te ketij ndotesi akustik. c. Shendeti publik dhe siguria e trafikut rrugor. Ka vetem nje spital qe gjendet ne qytetin e Vlora. Ka gjithashtu disa klinika te tjera publike gjate seksionit rrugor ekzistues. Burimet e levizshme gjenerojne nje kompleks ndotesish, e bejne ndot jen difuze dhe riciklojne pluhurat e depozituar sipas te dhenave te literatures llogaritet qe automjetet te jen e pergjegjese per leshimin ne mjedis te 24 % te pluhurit ( lendes se grimcuar pezull), 77% te CO( monoksidit te karbonit), 49 % te NOx ( gazeve nitroze), afer 90% te Pb9 (plumbit), etj. Rruga e re do rrise ndjeshem shpejtesine dhe per kete do mundesoje nje lejueshmeri per njerezit ndaj ket yre sherbimeve. Si rregull per rrugen e re do jete dhe ulja e trafikut ne rrugen ekzistuese, e arritur per te njejtin qellim. Ne keto kushte do te prodhohet me pak ndotje ajri nga e njejta sasi trafiku. Meqe rruget e reja menjanojne banesat, kjo mbetet nje tjeter aspekt pozitiv per uljen e ndot jes se ajrit brenda zonave te banuara. Megjithate ka nje paralelizem ndermjet shpejtesise dhe aksidenteve fatale te cilat kerkojne qe te menaxhohen gjate rruges se propozuar nepermjet nderhyrjeve te policies se trafikut dhe nga shfrytezimi teper i perpikte i sinjalistikes rrugore. d. Permiresim i peisazhit dhe infrastruktures, nuk ka ndikim pamor per bllokime te mundeshme panorame pasi nuk ka ngritje objektesh ne lartesi gjate periudhes se ndertimit ose pas perfundimit. e. Permiresim rrenjesor i problemeve te permbytejeve te zones se Skeles. Prej dekadash Vlora, per shkak te mungeses se nje infrastrukture adeguate te shkarkimit te ujrtave te bardha si dhe faktit qe ndodhet ne nje nivel te ulet nga deti ka trasheguar per fat te keq shume permbytje qe lidhen kryesisht me stinet e reshjeve. Ky problem i madh, me perfundimin e kesaj rrugwe do te marr fund pergjithmone. f. Nuk ka asnje lloj ndikimi ne habitatet dhe biodiversitet. Terreni i shtresave dhe nenshtresave eshte konsideruar rere kuaternare marinare dhe zhavorre molusqesh terciare (sedimente te reja). g- Mbetjet e ngurta provizore, mire-menaxhimi i tyre. Sektori i ndertimit eshte nje burim i fuqishem ndotje ne qytetin e Vlores dhe kjo industri eshte rritur shume dhe perben rrezik per shendetin e njerezve. Jane bere shume ndertime me dhe pa leje ne te gjithe qytetin e Vlores. Ne pikpamje te mases se pluhurezimit, e cila rrit ndot jen ne hapesirat ku behen ndertimet dhe sasine e pluhurit te depozituar. Edhe pse pergjithesisht kemi te bejme me pluhur te kategorizuar si "inert, nje lloj i tille pluhuri ndikon ne masen e pluhurezimit te rregjistruar nga monitorimi, rrit nivelin e ndot jes se brendshme (banesave) 9
etj., krijon ndjenje te forte papastertie tek qytetaret dhe eshte bartes i mikrobeve. Ndotja e Mjedisit nga Mbetjet Urbane mundesohet nga disa faktore abuzive dhen standarte bashkohore. Hedhja abusive, e paligjshme, ne menyre te vazhdueshme e mbeturinave ne kontenieret ose jashte tyre ne rruge, nga ana banoreve perreth, e tregetareve apo e subjekteve tregetare, te cilet ndotin ne menyre te vazhdueshme rruget dhe sheshet publike eshte e pranishme gjate gjithe rruges se demtuar "Gjergj Araniti". Infrastruktura e demtuar apo e pasistemuar e kesaj zone te re banimi si edhe mungesa e konteniereve e veshtireson grumbullimin dhe largimin e mbeturinave nga firma e pastrimit. Gjendja eshte shume problematike si ne stinen e veres ku sasia e pluhurit eshte ne nivele maksimale edhe gjate stines se dimrit kur balta dhe gropat e medha me uje behen pengese per levizjen e kembesoreve ku totalisht kjo rruge eshte e pakalueshme ne kembe dhe teper e veshtire edhe kur leviz me makine. Gjithashtu ndotja perhapet edhe me tej dhe behet me problematike kur balta e madhe perzihet me mbeturinat urbane dhe shperhapen ne menyre te pakontrolluar. Ne shume raste eshte identifikuar zjarrvenia e mbeturinave nga banoret e zones pra eshte dhe kjo nje arsye shume e forte per te theksuar rendesine e ketij investimi dhe permiresimin e menjehereshem te situates per te vendosur rregull ne vendosjen e konteniereve ne vendet e caktuara dhe disiplimimin e banoreve ne hedhjen e mbeturinave ne vendet e percaktuara. Keshtu permiresimi i mjedisit dhe i cilesise se jetes do te jete real. Vendi bashkiak i depozitimit te mbetjeve inerte eshte Jallia e Nartes. Ajo ndodhet 2,5km larg nga qendra e qytetit dhe ky territor ka nje siperfaqe 200 ha. Projekti nuk eshte ngjitur me ndonje zone te ndjeshme ose hapesire te zene sic jane, shkolla, spitale, qendra shendetesore, etj. Zona karakterizohet nga trafiku i makinave dhe i kembesoreve zakonisht ne oren 8:00 ne mengjes dhe ne mbasdite. Ne te dy anet e rruges jane ndertuar apartamente te reja 8-9 kate dhe dy katet e para jane dyqane. Ne kete zone nuk ka ndonje materiat te rrezikshem apo ndotes, sic jane asbesto-cimento, apo ndonje vend zbrazje te vjeter brenda apo jashte zones se projektit. Niveli i ujërave nëntokësore është në përafërsisht 2.5 m. Toka ne zone eshte rere dhe argjle e kafe e erret. Ne lidhje me sizmicitetin rajoni i Vlores ka nje nivel sizmiciteti 8-9 balle te pritshem dhe δ= 1.2 kq/cm". h. Arkeologjia. Nuk eshte identifikuar si nje terren i pritshem per nxjerrjen e ndonje rrenoje arkeologjike. Megjithate nese gjate germimeve mund te gjehen rrenoja arkeologjike, punimet do te ndalojne menjehere, asnje nuk do lejohet te levize apo te marre ndonje send te gjetur dhe do te njoftohen menjehere autoritetet perkatese. Punimet do te rinisin serish vetem pasi te jen e bere mat jet perkatese ne menyren qe eshte kerkuar dhe te jete leshuar konfirmimi nga autoritetet qe puna te vazhdoje serish. Gjate germimeve ne keto zona me rendesi arkeologjike duhet te kushtohet nje vemendje e vecante nga autoritetet shteterore apo nga nje arkeolog shteteror mbikqyres. i. Gjelberimi Po ashtu do te kete dhe vende per siperfaqe te gjelberuara. Te respektohet gjelbërimi gjate rruges «Gjergj Araniti» sipas projektit 2x3,3. Te mbillen peme dhe lule dekorative gjate gjithe rruges ne vendet e percaktuara mbi trotuar. Lloji i gjelbërimit ne kete segment te zgjidhet i tille nga inxh.gjelberimit, qe t'i pershtatet ambientit rrethues. 10
D. PERSHKRIMI TEKNIK I PROJEKTIT-GJENDJA EKZISTUESE: "SISTEMIM - ASFALTIM RRUGA E RE NE VERI TE KOMBINATIT" Projekti qe po paraqesim ka te beje me Sistemimin e Rikonstruksionin e Rruges se re ne veri te Ish kombinatit, ne zonen qe po merr nje zhvillim te madh me ndertime shume kateshe e konkretisht rruga qe lidh Rrugen Transballkanike ( Perendim Nenstacioni Elektrik ne Transballkanike me rrugen Vlore Skele ( tek Shtepia e Çipajve ). Rruga qe ne paraqesim, eshte krejtesisht e re. Rruga me gjatesi 470 m do te kete nje gjeresi totale 30.6 m e detajuar ne: (16 m rruge kryesore + trotuare 2 x 4 m + gjelberimin 2x 3,3) me nje siperfaqe te pergjitheshme ndertimi prej 14.382 m2. -Nuk ka rruge fare, ka toke natyrale e shtrese zhavorri e cakelli. Ka ekzistuar linja e rrjetit te kanalizimeve te ujrave te zeza por kjo eshte pjeserisht e bllokuar per shkak te ndertimeve te ndryshme pa asnje lloj kriteri. Po ashtu dalja jashte pune i Linjes se KUB me tubo B/Arme 01000 ka bere qe jo vetem kjo rruge por dhe zona tek rruga Vlore- Skele prane Reiffaisen Bank te permbytet me nje shi fare te vogel. Grupi i projektimit gjate hartimit te kesaj projekt-zbatimi ka kryer rikonicionin ne vend te gjendjes si dhe mat jet e plota topografike. Gjate studimit u moren parasysh kushtet e terrenit ku kalon rruga, kerkesat e detyres se projektimit. Gjithashtu jane parashikuar te gjitha shtresat rrugore te reja. Nga ana gjeometrike jane bere permiresimet e nevojshme, duke i dhene rruges konfigurimin e duhur. Gjate hartimit te ketij projekti jane realizuar keto objektiva kryesore: - Po ashtu do te ndertohen kanalizimet e ujrave te bardha per largimin e ujrave te shiut. Vlen te theksojme se sipas Projektit te programit PHARE te Kanalizimeve te Ujrave te Bardha ne kete rruge duhet te ndertohet nje tubacion beton arme (BOX - PI PE ) me permasa 320x170 cm. Ky kolektor duhet te derdhet ne rrugen Transballkanike ne nje linje tjeter, Box - PI PE me permasa 400x200 cm por qe nuk eshte ndertuar.keshtu qe me ndertimin e rruges ky kolektor do te ndertohet por do te taposet e nuk do te funksionoje, deri ne ndertimin e Box Pipe ne Rrugen Transballkanike. PERSHKRIMI I PROJEKTIT Projekti ka parashikuar per largimin e ujrave te bardha, te ndertohen 2 linja me tubo HDPE ø 600 e tubo BI A ø 800 mm perkatesisht ne te 2 trotuaret, qe do te sherbeje dhe per zonat e tjera tek stadiumi dhe rruga tek ish Ekspozites Vlora Sot. Gjithashtu eshte parashikuar te ndertohet dhe segmenti nga Puseta 8 - puseta 11 prej 80 ml i Kolektorit te Ujrave te Zeza te Programit PHARE te paperfunduar nga Firma KAMATAKIS. Po keshtu ne studim parashikohet ndricimi i ketij segmenti rrugor me shtylla metalike konike te xinguara te vendosura ne te 2 trotuaret ne largesi cdo rreth 30 m. Eshte parashikuar dhe spostimi i 3 shtyllave te Tensionit te Larte te cilat jane pengese per ndertimin e rruges pasi jane brenda trupit te saj. 11
Ne funksion te trafikut, bazamentet ku kalon rruga dhe matrialeve te ndertimit qe do te perdoren, jane percaktuar shtresat e rruges, te cilat jepen ne profilat terthore tip, te materialit grafik. Per kategorine e projektimit qe ka rruga (sipas detyres se projektimit), numri maksimal i mjeteve qe parashikohet te kalojne ne te eshte rreth 200 mjete njesi ne dite, me perspektive per 20 vjet, me rritje mesatare vjetore prej rreth 4 %. Per kete numer mjetesh jane percaktuar shtresat rrugore. Gjithashtu ne rruget ekzistuese do te behet plotesimi i shtresave ekzistuese me shtresat e tjera te nevojeshme. - Kanalizimet e Ujrave te Bardha (ujrat e shirave ) do te realizohen me tubo plastike b/a ø 600-800 mm dhe me puseta cdo 25 m. - Rruga kryesore do te jete e konturuar me bord ura parafabrikat me permasa 0.25x0.35x100 cm,te cilesise se mire. - Do te kete trotuare te shtruar me pllaka betoni e ne to do te kete 2-4 tubo plastike fresibel ø 100 qe do te nevojiten per kalimin e linjave te telekomit, Nisatel etj etj. Po ashtu do te kete dhe vende per siperfaqe te gjelberuara. - Gjithashtu do te behet dhe pastrimi i linjave ekzistuese te KUZ te Programit PHARE me tubo HDPE ø 500 MM qe do te jene ne funksion. PUNIMET: - TË GERMIMIT Punimet e germimit do te behen sipas profilave terthor te projektit. Mbasi eshte percaktuar nga matjet topografike kufiri i siperm i skarpates se germimit, behet modinimi sipas pjerresise se skarpates qe eshte percaktuar ne profilin terthor. Per te pasur konfiguracion me te sakte, behet shpeshtimi i sipas skarpates. Kur lartesia e germimit kalon 3 m germimi behet me shkallezime. Dherat e dala nga germimi nuk do te perdoren ne asnje rast per mbushje te trupit te rruges. Ato do te largohen me makineri dhe do te hidhen ne nje vend te pershtatshem. Ne qofte se gjate germimit bazamenti ose skarpatat rezultojne te papershtatshem, germimi do te kryhet deri ne gjetjen e bazamentit te pershtatshem. Vleresimi i dherave do te behet nga mbikqyresi i punimeve i cili do te beje ndryshimet perkatese ne projekt. Per te vertetuar pershtatshmerine e bazamentit sipas kerkesave te projektit, eshte e nevojshme kryerja e provave ne laborator te çertifikuar. Provat jane te detyrueshme te behen ne çdo rast kur kemi ndryshime te perberjes gjeologjike te bazamentit, me kerkese te mbikqyresit. Gjate germimit do te respektohen te gjitha kushtet teknike te zbatimit te punimeve dhe sigurimi teknik. Germimi i kasonetes do te behet pasi jane bere germimet deri ne nivelin e saj. Gjate germimit te saj do te behet ngjeshja dhe trajtimi i bazamentit, siç jepet ne kapitull te veçante te ket yre specifikimeve. -MBUSHJET Punimet e mbushjeve do te behen sipas profilit gjatesor dhe profilave terthor te projektit. Kur ne pjesen qe do te kryhet mbushja ka dhera te papershtatshem, dhera te hedhur dhe mbeturina, detyrimisht ato duhet te hiqen. 12
Para fillimit te mbushjes, behet ngjeshja e skarpates ose bazamentit ekzistues, duke e lageshtuar ate ne funksion te formacionit te tokes, stines dhe lageshtise natyrale. Ne pjeset e shkallezuara, ngjeshja do te behet me makineri te pershtatshme. Ne zonat ku mbushja bie mbi kanale ekzistues, detyrimisht te behet pastrimi i tyre nga liumi dhe germimi do te behet deri ne gjetjen e bazamentit te pershtatshem, i cili duhet te ngjishet. Mbushjet do te behen me shtresa nga 20 cm dhe do te ngjishen me mjete te pershtatshme, siç jepet ne kapitullin e shtresave. -SHTRESAT E ZHAVORIT OSE CAKULLlT TE MINAVE Shtresat rrugore jane percaktuar ne profilat terthor tip, per çdo segment rruge. Çdo devijim nga projekti do te behet me miratimin nga mbikqyresi i punimeve dhe projektuesit. Trashesia e shtreses eshte dhene mesatare. Ne kete shtrese do te jepet pjerresia terthore, zgjerimi ne kthesa, profilimi i trupit te rruges simbas kuotave te projektit dhe mbushja e gropave te demtuara qe do te skarifikohen me pare. Shtrimi i do te behet pasi te jete bere skarifikimi i dherave e materialeve te papershtatshem dhe nivelimi i shtresave ekzistuese. Skarifikimi i shtresave ekzistuese do te behet deri ne nivelin e shtresave ekzistuese te pa demtuara, te cilat do te percaktohen ne vend nga mbikqyresi i punimeve, sipas percaktimeve te dhena ne projekt dhe keto specifikime. -SHTRESAT E STABILlZANTIT Shtresa e stabilizantit eshte percaktuar ne profilet terthor tip, per çdo segment rruge. Ngjeshja do te behet duke filluar nga anet ne drejtim te mesit te rruges. Çdo kalim i mevonshem duhet te shkele gjurmen e meparshme 25 cm. Mbas ngjeshjes behet plotesimi me material te imet ne pjeset ku ka perqendrim te materialit te trashe. Ngjeshja quhet e perfunduar kur nje kokerr çakulli e hedhur mbi mbulese thyhet nga rrota e rulit dhe nuk futet ne shtresen e stabilizantit. Levizja e trafikut, ne shtresen e perfunduar duhet te behet i alternuar, me qellim qe te shkelet e gjithe siperfaqja, duke vendosur pengesa te levizeshme ne rruge (ne forme zig - zag) dhe duke vendosur kufizim shpejtesie deri ne 20 km/ore. -SHTRESAT ASFALTIKE Para shtrimit te binderit behet pastrimi i shtreses se stabilizantit dhe pastaj behet sperkatje me bitum ne masen 0.5 Kg/m 2. Ngjeshja e shtreses do te behet me rul me peshe 10-12 ton me 8-10 kalime vajtje - ardhje ne te njetin vend. Para shtrimit te asfalto-betonit behet pastrimi dhe nivelimi i shtreses se binderit pastaj behet sperkatje me bitum ne masen 0.5 Kg/m 2 Ngjeshja e shtreses do te behet me rul me peshe 8-10 ton me 6-8 kalime vajtje - ardhje ne te njetin vend. - ORGANIZIMI I PUNIMEVE Per rikonstruksionin e rruges eshte parashikuar qe materialet e ndertimit do te prodhohen me gure kave qe gjendet ne guroret e Zones perreth. Materiali i asfalto betonit do te vije i gatshem nga nyjet me te aferta ne perputhje me kerkesat e projektit. 13
Te gjitha punimet jane parashikuar te kryhen ne perputhje me specifikimet teknike qe i bashkengjiten ketij projekti. Preventivi i punimeve eshte dhene per te gjithe rrugen. Ne preventiv jane parashikuar te gjithe zerat e punimeve sipas specifikimeve teknike te ketij projekti, me çmimet e mesatarizuara te tregut, per vitin 2008 e te manualit perkates dale ne Fletoren Zyrtare. Per te gjitha zerat e punimeve jane bere analizat e prodhimit dhe vendosjes ne veper ne perputhje me organizimin e punimeve, standartet dhe kushtet teknike ne fuqi. Bashkengjitur ketij raporti jane dhene; specifikimet teknike te punimeve, volumet e punimeve me vleresimet e kostos, dhe preventivi perkates. Te gjitha kerkesat teknike te percaktuar ne keto specifikime jane te detyrueshme per kontraktorin e punimeve. Projektet permbajne te gjitha te dhenat e nevojshme per zbatimin e punimeve, bazuar ne matje te sakta te kryera ne terren. Per çdo mos perputhje te te dhenave te projekteve me gjendjen ne terren, te behet azhornimi i tyre nga zbatuesi i punimeve, dhe ne konsultim me mbikqyresin e punimeve dhe projektuesin, te behen ndryshimet perkatese, te cilat do te aprovohen nga punedhenesi. Keto specifikime perfshijne te gjitha punimet per projektet e zbatimit te paraqitura. Percaktimi i rradhes se zhvillimit te punimeve eshte bere per zbatimin e menjehershem te te gjithe projektit, ne kushte optimale, qe te kemi koston me te ulet, sipas vleresimeve te percaktuara ne preventivat perkates. Per çdo ndryshim te bere nga keto percaktime eshte i nevojshem bashkepunimi me konsulentin. E. VLERESIMI I NDIKIMIT NE MJEDIS - VNM. Ndikime negative direkte dhe indirekte gjate fazes se ndertimit dhe funksionimit te projektit Faza e zbatimit Ndikimet Rikonstruksioni i rrugës Gjergj Araniti Nevoja për marrje masash Tokë dhe gjeologji Gërmim dheu për... Zbankim dheu Mbushje e sheshit të ndërtimit sipas projektit Rrezik i mundshëm për ndotje nga rrjedhjet e lubrifikanteve të automjeteve Vibracion dhe dridhje nga punimet e ndërtimit/gërmimit dhe transportit Koment Florë dhe faunë Territori që do të shfrytëzohet për ndërtim është i tjetërsuar me kohe nga gjendja natyrore, mbasi traseja e rrugës është e krijuar Dëmtimi i mundshëm i kanalizimeve ekzistuese dhe përzierja e tyre Koment: Në zonë nuk gjënden trupa ujore ose me vlera të veçanta dhe vlera biologjike natyrore etj...(burime, përenj, liqene etj..) 14
Ajër Pluhura të shkaktuara gjatë fazës së gërmimit dhe transportit (aerosole) Emetim gazesh nga automjetet që do kryejnë punimet Emetim zhurmash, vibracione dhe aromash Koment:Përmbajtja e ndotëseve të ajrit të zonës mund të rritet gjatë fazës ndërtimore, nëse nuk merren masa përkatëse. Ndikimet sociale Në shëndetin e banorëve të zonës. Më të ekspozuar janë banorët në afërsi të objektit (koha e shkurtër e realizimit të investimit mund të minimizoj ndotjen) Shqetësime dhe vonesa si pasojë e trafikut të shtuar Dëmtimi dhe ndotja e rrjetit rrugor të qytetit nga lëvizja e kamioneve dhe derdhja e materialeve inerte Shtimi i kohës në trafik dhe konsumi i rritur i karburantit/njësi udhëtimi Ndotje të banesave nga pluhurat Dëmtime në kohë të shkurtër të rrjetit Inxhinierik ekzistues Rreziqe për aksidente gjatë punës për punëtorët dhe kalimtarët Ndikimet negative mbas përfundimit të investimit Fluksi i rritur i mjeteve në zonë Zhurma e automjeteve nga trafiku i rritur Ajri i ndotur nga smogu Rreziku i aksidenteve rrugore + - e ulët (marrje masash) + + - e lartë +++ -shumë e lartë Identifikimi i ndikimeve pozitive te projektit Ndër aspektet pozitive që do të sjellë rikonstruksioni i rrugës do të përmendim: ---Përmirësimi i ndjeshëm i njerës nga arteriet kryesore lidhëse të qytetit. ---Përmirësim i ndjeshëm i trafikut dhe skemës së qarkullimit në qytet. ---Nxitja e zhvillimit te zonës dhe permiresimi i aksesit të saj, në shërbimet e qytetit të Vlorës ---Përmirësimi i mjedisit për zhvillimin e bizneseve ---Ndikim pozitiv në uljen e nivelit të kriminalitetit Matrica e vlerësimit të rëndësisë së ndikimeve në fazat e zbatimit të projektit Qëllimi i vlerësimit të rëndësisë së ndikimeve ndaj mjedisit ka të bëjë me vlerësimin objektiv të veprimtarisë dhe propozimit të masave efikase për minimizimin e ndikimeve negative thelbësore. Kriteret me të rëndësishme të përdorura për vlerësimin e ndjeshmërisë nga veprimtaria janë: Rëndësia Ekologjike Kriteret lidhur me rëndësinë e ndjeshmërisë ekologjike përfshijnë funksione mjedisore të ekosistemeve duke evidentuar vlerat estetike dhe rëndësinë sentimentale të komuniteteve ndaj tyre. Efektet në habitatin ekzistues të bimëve dhe të kafshëve Speciet e rralla dhe në zhdukje Kapacitet mbajtëse të ekosistemit, ndjeshmërinë dhe qetësinë e specieve në habitatin e tyre. 15
Rëndësia Sociale Efektet biofizike përkthehen në efekte mbi faktorë të vlerësuar nga njerëzit. Influenca në perceptimet e vlerave mjedisore mbështetet në rëndësinë dhe nevojat si më poshtë: Efekte në shëndetin dhe sigurinë humane Vlera rekreative dhe estetike Nevojat e shoqërise për burime natyrore e shërbime sociale Nevoja për transport dhe shërbime infrastrukturore Efektet demografike Rritje të punësimit dhe të vetëpunësimit Standarte Mjedisore Këto janë mjetet me të zakonshme për të vlerësuar rëndësinë, si dhe mjetet mjedisore apo kufijtë limite brenda të cilëve besohet se arihen objektiva sociale e mjedisore p.sh Vlerat e lejuara të shkarkimeve në ujë, ajër, tokë etj.. Rëndësia statistikore Disa karakteristika mjedisore mund të pësojnë ndryshime nga format e shfaqjes së tyre natyrale. Një vlerësim i rëndësisë statistikore mund të realizohet për të parashikuar një shkallë të pritëshme ndryshimi. Një përafrim është shpesh i kufizuar për shkak të mungesës së njohurive dhe të dhënave të ndryshueshmërisë së parametrave të natyrës të trashëguara në sistemet natyrale. Tab.-Vlerësimi i ndikimit në mjedis sipas rëndësisë Ndikime negative direkte dhe indirekte gjatë fazës së ndërtimit dhe funksionimit të projektit Faza e zbatimit Ndikimet Rikonstruksioni i Rrugës Gjergj Araniti Rëndësia e ndikimit I ulët I mesëm I lartë Tokë dhe Gërmim dheu sipas projektit + gjeologji Zbankim dheu + Mbushje e trasesë së rrugës me shtresat + sipas projektit Rrezik i mundshëm për ndotje nga rrjedhjet + e lubrifikanteve të automjeteve Vibracion dhe dridhje nga punimet e + ndërtimit/ gërmimit dhe transportit Koment Flore dhe Territori që do të shfrytëzohet për ndërtim + faune është i tjetërsuar me kohë nga gjendja natyrore Uje Dëmtimi i mundshëm i kanalizimeve dhe përzierja e tyre me ujerat e bardha. + Koment: Në zonë nuk gjenden trupa ujore ose me vlera të veçanta dhe vlera biologjike natyrore etj...(burime, përenj, liqene etj.) Pluhura të shkaktuara gjatë fazës së transportit + (aerosole) 16
Ajer Emetim gazesh nga automjetet që do kryejnë + punimet Emetim zhurmash, vibracione dhe aromash + Koment:Përmbajtja e ndotëseve të ajrit të zonës mund të rritet gjatë fazës ndërtimore, nëse nuk merren masa përkatëse. Ndikimet Në shëndetin e banorëve të zonës. Më të + sociale ekspozuar janë banorët në afërsi të objektit (koha e shkurtër e punimeve të ndërtimit mund të minimizoje ndotjen) Shqetësime si pasojë e trafikut të shtuar + Dëmtimi dhe ndotja e rrjetit rrugor të qytetit + nga lëvizja e kamioneve dhe derdhja e materialeve inerte Shtimi i kohës në trafik dhe konsumi i rritur i + karburantit/njësi udhëtimi Ndotje të banesave nga pluhurat + Dëmtime në kohë të shkurtër të rrjetit + inxhinierik ( tel, elek, ujë,kanaliz.) ekzistues Rreziqe për aksidente gjatë punës për punëtorët e kalimtarët + Ndikimet negative mbas përfundimit të investimit Fluksi i rritur i automjeteve dhe kalimtarëve në + zonë Zhurma nga automjetet nga bizneset si dhe + nga pastrimi i territorit. Prezenca e rrezikut për aksidente + + - i ulët (marrje masash) + + - i mesem +++ - i lartë Masa për zbutjen e ndikimeve të mundëshme negative në mjedis gjatë zbatimit të projektit Lloji i ndikimit Në fazën e ndërtimit të objektit Dhera nga gërmimet, gurë, rërë, gëlqere dhe lëndë të tjera ndihmëse për ndërtim Dëmtimi i bimësise në sipërfaqen ku do të ndërtohet objekti Ngjeshje të tokës në sip. e truallit si pasojë e lëvizjes së makinerive Ndotje minimale e tokës nga lubrifikante, rrjedhjet e mundëshme të tyre nga automjetet Masat që propozohen të merren në konsideratë nga zbatuesi i projektit Sasia e dherave që do të dalin nga gërmimet dhe zbankimet. Bashkia në bashkëpunim me ARM, të kontrollojnë hedhjen në vendin e caktuar për këtë qëllim Do të merren masa që të mos dëmtohet sipërfaqja e gjelbërt jashtë rrugës ekzistuese, Makineritë do të parkohen në një vend të caktuar duke shmangur lëvizjen apo qëndrimin jashtë tyre Do të kontrollohen kamionet para fillimit të punimeve dhe periodikisht për të shmangur avaritë që mund të shkaktojnë ndotje 17
mjedisi Propozohet të lahen rregullisht mjetet e transportit dhe sidomos gomat e kamioneve, të mbulohen kamionet gjatë transportit të lëndëve inerte në objekt gjatë motit me ere. Do të kontrollohet gjendja teknike e mjeteve dhe do të përdoret karburant cilësor Do të vendosen tabela sensibilizuese pranë objektit Gjate fazës së zhvillimit të aktivitetit të tregut industrial Pluhura nga transporti i lëndëve (shiko planin e menaxhimit mjedisor dhe masat zbutëse të ndikimeve për të ulur ndikimin nga pluhurat) Zhurma dhe gaze të emetuara nga mjetet e ndërtimit, ekskavator, kamione, betoniere etj. Rrezik potencial për aksidente gjatë kryerjes së punimeve Fluksi i rritur i automjeteve dhe kalimtareve në këtë zonë Zhurma nga automjetet e shërbimit të bizneseve si dhe nga pastrimi i territorit. Prezenca e rrezikut për aksidente Mbetjet urbane nga ndërtesat dhe bizneset Do të kontrollohet shpejtësia e lëvizjes së automjeteve Të kombinohen oraret për të shmangur ndikimet kumulative Paisja e zonës me sinjalistikë, krijimi i hapësirave për parkime dhe ulja e shpejtësisë së lëvizjes Të kontrollohet grumbullimi dhe depozitimi i tyre në vendin e caktuar nga bashkia Konsultimi publik Konsultimet jane nje pjese teper e rendesishme e procesit te VNM. Ne linje me zhvillimin e VNM eshte pergatitur nje strategji per konsultimet. Konsultimet ne ceshtjet ambjentale jane bazuar ne 'Konventen e Aarhus', e cila pershtat nje pikepamje me baze te drejte dhe fokusohet ne nderveprimet mes autoriteteve te publikut dhe vete publikut ne nje permbajtje me demokratike. Konventa kerkon qe palet te garantojne te drejta per lejueshmerine e informacionit, pjesemarrjen e publikut ne marrjen e vendimeve dhe lejueshmerine e drejtesise ne ceshtjet ambjentale. Konventa vendos kerkesat minimale per pjesemarrjen publike ne kategori te ndryshme te vendimarrjes ambjentale. Kerkesat per pjesemarrjen publike perfshijne: Njoftimin ne kohe dhe ne fuqi te publikut ne fjale; Kuadrin kohor te arsyeshem per pjesemarrjen, duke perfshire termin per pjesemarrje ne nje faze fillestare; Nje te drejte per publikun qe lidhet me inspektimin e informacionit qe ka te beje vendim marjen e lire e pa asnje kosto; Nje detyim per organizmat e vendim marrjes qe te merren llogari te sakte e ne perputhje me derdhjet e pjesemarrjes publike. Njoftim publik i sakte per vendimet, me tekstin e vendimit dhe arsyet dhe konsiderimet ne te cilat eshte bere e mundshme te kete sa me shume reklame. Termi 'publiku ne fjale' percaktohet si 'publiku i prekur apo qe mund te preket ne menyre te ngjashme, nga nje interes i caktuar, vendim marrja ambjentale' dhe perjashtimi apo e vecanta qe perfshin mbrojtjen e OJF-ve per promovim e mbrojtje ambjentale dhe perputhshmeria ne cdo kerkese sipas ligjit ne fuqi. 18
Rekomandime Mund te vendosni disa rekomandime kryesore per fazen e ndertimit dhe pas saj, gjate shfrytezimit. LEGJISLACIONI NE LIDHJE ME VLERESIMET E NDIKIMIT MJEDISOR Ligjet kryesore per VNM-n qe jane marre ne konsiderate: - Ligji nr. 8934 "Per mbrojtjen e mjedisit"; - Ligji Nr. 8990 "Per Studimet e Vleresimeve Mjedisore"; - Ligji Nr. 8093 "Per burimet e ujrave" nga viti 1996 e permiresuar nga Ligjet Nr. 8375, 8605, 8736; - Ligji Nr. 8897 "Per mbrojtjen e ndot jes se ajrit"; - Ligji Nr. 8561 "Per rivendosjen dhe shfrytezimin e perkohshem te prones per interes publik"; - Ligji Nr.7866 "Per Referendumin" qe perfshin çeshtjet e vecanta mjedisore. 19