Geografie Vraestel 2 Memorandum VRAAG 1: MEERVOUDIGEKEUSE-VRAE: 1.1 B 1.2 D 1.3 C 1.4 D 1.5 A 1.6 C 1.7 B 1.8 C 1.9 C 1.10 A (10X2) (20) [20] VRAAG 2: Verwys na die topografiese kaart. 2.1 Bereken die werklike lengte van die landingstrook, in kilometer, van suidwes na noordoos in blok B4. (3) 2.2 (a) Werk die gemiddelde gradiënt uit tussen die volgende twee punte op die topografiese kaart. Δ 149 by 1839.8 meter (in blok B1) en Die windpomp by 1610 meter (in blok C1). Toon alle berekeninge aan. (Aanvaar tussen 1:4 tot 1:5) (4) (b) Sou jy hierdie gradiënt as steil of geleidelik/lig beskou? Steil (1x2) (2) 1
(c) Lewer bewys uit die topografiese kaart om jou antwoord in (b) te staaf. Kontoere is naby aanmekaar (1x2) (2) 2.3 Bepaal die kompasrigting van Δ154 (C2) na Δ149 (B1). Meet van die toppunt van een driehoek na die toppunt van die ander driehoek. 312 o (Aanvaar 310 tot 315) (1X2) (2) 2.4 Bereken die oppervlakarea in m 2 wat op die ortofoto as K afgebaken is. (Onthou dat die skaal van die ortofoto 1:10 000 is). Formule: Lengte X Breedte OF OF Oppervlakarea (Aanvaar tussen 176 000 m 185 000 m) (4) 2.5 Teken n eenvoudige vryehand/rowwe deursnit van Δ336 (blok A2) tot by Δ183 (blok A3). 336 183 (3) 2
[20] VRAAG 3: 3.1 Die Caledonrivier is n permanent rivier. Wat is n permanente rivier? n Rivier wat reg deur die jaar vloei n Rivier wat die permanente watertafel onderskep [Enige EEN] (1X2) (2) 3.2 Hoe verskil die landelike nedersettingspatrone noord en suid van die Caledonrivier van mekaar? In die noorde is die patroon geïsoleer/versprei In die suide is die patroon n kern-/digte patroon (2X2) (4) 3.3 Noem die noordwestelike winde wat van die Imperane-berge teen die helling af in die rigting van die dorp Ficksburg sal waai. Katabatiese winde/daalwinde (1X2) (2) 3.4 In die inligtingsblok hieronder word n paar van die voordele van die Lesotho Hooglandwaterskema geskets. (a) Bespreek EEN nadeel van hierdie waterprojek vir Lesotho. Bou van damme kan die ontworteling van plante en bome veroorsaak wat die natuurlike plantegroei in Lesotho kan vernietig Natuurlike habitat van sekere spesies kan vernietig word Regering het groot aanvanklike uitgawes Onsekerheid oor vermoë om befondsing vir hierdie enorme projek vol te hou Nuut ontwikkelde infrastruktuur is duur Tegniese bystand word benodig Instandhoudingskoste is hoog Verarming van varswaterbronne in Lesotho [Enige EEN] (1X2) (2) (a) Bespreek EEN nadeel van hierdie waterprojek vir Suid-Afrika. Waterpryse kan styg en onbekostigbaar word S.A. kan van Lesotho afhanklik word vir sy water [Enige EEN] (1X2) (2) (b) Skets die doel daarvan om damme soos die Katse-dam te bou. Om water te stoor Om die vloei van riviere te reguleer Om vloedskade te verminder Om n konstante voorsiening van water te verseker Om elektrisiteit op te wek [Enige EEN] (1X2) (2) 3.5 Lees die uittreksel hieronder en beantwoord die volgende vraag: (a) Skets enige EEN voordeel van toeriste vir die dorp Ficksburg. Ficksburg kry geld Werkgeleenthede word tydens die fees geskep Die dorp word bekend vir sy jaarlikse fees [Enige EEN] (1X2) (2) 3.6 Die kersies in Ficksburg word op intensiewe kommersiële plase verbou. (a) Onderskei tussen intensiewe boerdery en ekstensiewe boerdery. Intensiewe boerdery: Gebruik van groot bedrae kapitaal (geld) vir arbeid om n groot hoeveelheid landboukundige produkte op n relatiewe klein oppervlakarea te produseer, gewoonlik naby dorpe of stede 3
Ekstensiewe boerdery: Behels die wei van diere of verbouing van gewasse op groot areas grond / gewoonlik ver van stede of dorpe (2X2) (4) (b) Maak n lys van enige TWEE fisiese faktore op die kaart wat vrugteboerdery in Ficksburg sal ondersteun. Vrugbare grond / landbougrond Naby waterbron Gelyke grond Voldoende reënval [Enige TWEE] (2X1) (2) 3.7 (a) Verwys na die topografiese kaart en verduidelik hoekom die terrein in blok B4 vir die vliegveld gekies is. Groot stuk grond beskikbaar Ver weg van SSG Weg van residensiële gebiede Goedkoop grond Gelyke grond Naby vervoerroetes (pad/spoor) Daar is ruimte vir uitbreiding [Enige EEN] (1X2) (2) (b) Noem enige TWEE probleme wat mense wat naby n vliegveld (lughawe) bly moontlik kan ervaar? Lugbesoedeling Klank/geraasbesoedeling Risiko van vliegtuie wat val Verkeersknope tydens drukure [Enige TWEE] (2X2) (4) (c) Lughawens (vliegvelde) word gewoonlik in die landelik-stedelike randgebied aangetref. Noem enige TWEE ander ekonomiese aktiwiteite wat gewoonlik in hierdie sone aangetref word. Gebruik die kaart vir bewyse om jou antwoord te staaf. Rioolwerke Gholfbaan Begraafplaas Kleinhoewes [Enige TWEE] (2X2) (4) 3.8 Verwys na die rioolbehandelingsaanleg in blok C3. Noem EEN voordeel van die ligging (posisie) van die rioolbehandelingsaanleg. Dit is ver weg van residensiële gebiede in die landelik-stedelike randgebied in die buitewyke van die dorp en die reuk sal nie die mense raak nie (1X2) (2) 3.9 Die oorheersende straatpatroon in Blok B2 is die roosterstraatpatroon. Verstrek enige TWEE nadele van die roosterstraatpatroon. Dit het baie kruisings Dit kan verkeersknope veroorsaak Brandstof word vermors omdat daar baie stopstrate en verkeersligte is Vanweë die talle straatkruisings vind ongelukke meer gereeld plaas Straatpatroon is vervelig en nie kreatief nie Swak dreinering omdat kontoere nie in ag geneem is nie [Enige TWEE] (2X2) (4) 3.10 Verduidelik hoekom die hoofweg en die spoorlyn verskillende roetes volg in blokke A2, B1 and 2, sowel as in C1? 4
Die spoorlyn kan nie die steil hellings volg nie en volg dus die minder steil roete terwyl paaie op die steiler hellings gebou is. (1X2) (2) [40] VRAAG 4: 4.1 Definieer GIS (Geografiese Inligtingstelsel). n Rekenaarstelsel wat data vasvang, berg, nagaan, manipuleer, bywerk, analiseer en vertoon [KONSEP] (3) 4.2 Waarna verwys afstandoorbepaling? Die waarneming van die aarde op n afstand met gebruik van satelliete om Inligting in te samel sonder on regstreekse kontak met die area te hê[konsep](1x2) (2) 4.3 Noem enige TWEE komponente van G.I.S. Rekenaar/hardeware Sagteware Data Mense Prosedures Netwerk [Enige TWEE] (2X1) (2) 4.4 Identifiseer onderskeidelik n puntkenmerk, n lynkenmerk en n poligoonkenmerk in blok C3. Puntkenmerk: Reservoir Gebou Winkel Kerk Kliniek Poskantoor Grensbeheerpunt [Enige EEN] Lynkenmerk: Grens Standhoudende rivier/permanente rivier Nie-standhoudende rivier/periodiese rivier Staproete Nasionale roete Kontoerlyne Strate [Enige EEN] Poligoonkenmerk: Dam Bewerkte grond Bergings/behandelingaanleg Residensiële gebied Beboude gebied Baksteenwerke [Enige EEN] (3X1) (3) 4.5 Wat is jou begrip van n buffersone? n Buffersone is n area van invloed rondom n spesifieke kenmerk 5
Bv die gebied wat rondom n rivier sal oorstroom of die gebied rondom n fabriek wat besoedeling sal ervaar [KONSEP] (2X1) (2) 4.6 (a) Verduidelik die betekenis van die term data-oorlegging in GIS. Kaarte wat verskillende tipes inligting aandui wat bo-op mekaar geplaas word of Kombinasie van n aantal tematiese kaarte van dieselfde area wat verskillende tipes inligting van n landskap aantoon, word bo-op mekaar geplaas om n nuwe kaart te vorm [KONSEP] (1x2) (2) (b) Deur GIS-tegnologie in te span, kan n boer in Ficksburg sekere oorleggings kombineer om n algehele ruimtelike databasis van sy plaas te verkry. Dit kan hom help om ingeligte besluite te neem. Stel DRIE oorleggings voor wat die boer in blok A4 kan gebruik. Reliëf/helling van landskap Infrastruktuur/vervoernetwerke Verspreiding van waterbron/dreinering Grondtipe Vegetasie Grondgebruik Beboude gebiede [Enige DRIE] (3X2) (6) [20] [100] 6