ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Σχολή Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών ΕΜΠ Εργαστήριο Συγκοινωνιακής Τεχνικής

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Σχολή Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών ΕΜΠ Εργαστήριο Συγκοινωνιακής Τεχνικής Σιδηροδρομική Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου Λέκτορας ΕΜΠ kkepap@central.ntua.gr ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ Ιωάννα Σπυροπούλου Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ iospyrop@central.ntua.gr Σημείωση: Το αρχείο αυτό βασίζεται σε υλικό του αξιομνημόνευτου κ. Πέτρου Βυθούλκα, Επίκουρου Καθηγητή της Σχολής Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών του ΕΜΠ.

Άδεια χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς. 2

Σιδηροδρομικοί σταθμοί Στον γενικό όρο σιδηροδρομικοί σταθμοί περιλαμβάνονται: Σιδηροδρομικοί σταθμοί Τα σημεία στάθμευσης Οι στάσεις Σιδηροδρομικοί σταθμοί: οι σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις που έχουν τουλάχιστον μια αλλαγή και όπου οι συρμοί επιτρέπεται να εκκινούν, να τερματίζουν, να ακολουθούν παρακαμπτήρια γραμμή ή να εκτελούν ελιγμούς Σημεία στάθμευσης : οι σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις που δεν έχουν αλλαγές και όπου οι συρμοί επιτρέπεται συστηματικά να σταθμεύουν, να εκκινούν ή να τερματίζουν Στάσεις: είναι οι θέσεις διακλάδωσης ή ανταπόκρισης, οι οποίες είναι συνδεδεμένες τοπικά με ένα σημείο σταθμευσης. 3

Γραμμές σιδηροδρομικών σταθμών Είναι η φυσική προέκταση των γραμμών των ελευθέρων τμημάτων και διακρίνονται σε : Κύριες Δευτερεύουσες Κύριες γραμμές σιδηροδρομικών σταθμών Είναι οι γραμμές όπου κινούνται προγραμματισμένα οι συρμοί και των οποίων η κίνηση εξασφαλίζεται από την σήμανση. Χωρίζονται σε 3 κατηγορίες ανάλογα με την λειτουργία που εξυπηρετούν: - Κύριες διερχόμενες (διέλευση χωρίς στάθμευση) - Γραμμές προσπέρασης (υπέρβασης) - λοιπές γραμμές (π.χ. γραμμές εισόδου/εξόδου στον σιδηροδρομικό σταθμό. 4

Γραμμές σιδηροδρομικών σταθμών Κύριες γραμμές σιδηροδρομικών σταθμών Κύριες διερχόμενες: είναι η προέκταση στο χώρο του σιδηροδρομικού σταθμού των κύριων σιδηροδρομικών γραμμών του ελευθέρου τμήματος Γραμμές προσπέρασης χωρίζονται σε γραμμές λειτουργικής προσπέρασης και σε γραμμές κυκλοφοριακής προσπέρασης Κυκλοφοριακή προσπέραση (υπέρβαση): είναι η προσπέραση όπου ο προπορευόμενος συρμός εισέρχεται σε γραμμή προσπέρασης για να τον προσπέρασει ο ακολουθούμενος συρμός Λειτουργική προσπέραση: είναι η προσπέραση όπου ο συρμός σταθμεύει για να εξυπηρετήσει τον σταθμό και κατά την διάρκεια της στάθμευσης, προσπερνάται από άλλους συρμούς. διορθωση 5

Δευτερεύουσες σιδηροδρομικές γραμμές Είναι όλες οι υπόλοιπες γραμμές που δεν ανήκουν στις κύριες γραμμές, και συμπεριλαμβάνουν τις ακόλουθες: γραμμές κυκλοφορίας οχημάτων έλξης (κινητήριων οχημάτων ): θα πρέπει να έχουν καλή σύνδεση με τις κύριες γραμμές κυκλοφορίας και είναι αναγκαίες για την κυκλοφορία οχημάτων έλξης και την εξυπηρέτηση αυτών κατά την εκτέλεση των ελιγμών. Γραμμές αποσύνθεσης σύνθεσης συρμών: είναι οι γραμμές που χρησιμοποιούνται για την σύνθεση και την αποσύνθεση των συρμών και είναι στην πλειοψηφία τους γραμμές χωρίς διέξοδο. 6

Δευτερεύουσες σιδηροδρομικές γραμμές Είναι όλες οι υπόλοιπες γραμμές που δεν ανήκουν στις κύριες γραμμές, και συμπεριλαμβάνουν τις ακόλουθες: Γραμμές αναμονής για αναχώρηση: είναι γραμμές που επιτρέπουν την περιορισμένη στάθμευση των οχημάτων έλξης. Βρίσκονται κοντά στο σημείο αναχώρησης και κατά κανόνα είναι τοποθετημένες κοντά στα κρηπιδώματα. Γραμμές περιορισμένης στάθμευσης: είναι γραμμές όπου επιτρέπεται παροδική στάθμευση για λόγους φορτοεκφόρτωσης. Γραμμές στάθμευσης: είναι γραμμές όπου σταθμεύουν τα βαγόνια που δεν θα χρησιμοποιηθούν άμεσα. 7

Σχήμα 1. Κύριες και δευτερεύουσες γραμμές ενός ενδιάμεσου σταθμού 8

Μήκος ανάπτυξης και ωφέλιμο μήκος γραμμών Το μήκος των γραμμών διακρίνεται σε μήκος ανάπτυξης και σε ωφέλιμο μήκος (ΩΜ). Το μήκος ανάπτυξης (μήκος κατασκευής) είναι το γεωμετρικό μήκος της γραμμής. Το ωφέλιμο μήκος (ΩΜ) είναι το χρησιμοποιούμενο μήκος που περιοριορίζεται από την σήμανση, σήμανση αποκλεισμού, αλλαγές κλπ. Σχήμα 2. Ωφέλιμο μήκος γραμμών 9

Μήκος ανάπτυξης και ωφέλιμο μήκος γραμμών Το ωφέλιμο μήκος (ΩΜ) καθορίζεται από το μήκος του μακρύτερου συρμού που διέρχεται από αυτές, προσαυξημένο κατά ένα μήκος ασφάλειας για την περίπτωση μη ακριβούς στάθμευσης, το οποίο ανέρχεται σε 5-10 μέτρα. Το μήκος των δευτερευουσών γραμμών καθορίζεται από τον αριθμό των βαγονιών και των οχημάτων έλξης που σταθμεύουν καθώς και από στοιχεία που έχουν σχέση με τους ελιγμούς. Οι γραμμές της λειτουργικής υπέρβασης υπολογίζονται με βάση το μήκος των διερχόμενων εμπορικών συρμών. Τα μήκη ανέρχονται σε 750, 650 και 600μ. 10

Κατάταξη των σιδηροδρομικών σταθμών Οι σιδηροδρομικοί σταθμοί μπορούν να ταξινομηθούν σύμφωνα: - τον σκοπό που εξυπηρετούν - την θέση τους στο σιδηροδρομικό δίκτυο - την τυπική τους διάταξη 11

Κατάταξη των σιδηροδρομικών σταθμών σύμφωνα με τον σκοπό που εξυπηρετούν. Α) Επιβατικοί σταθμοί. Υποδομή κτίριο υποδοχής (εκδοτήριο εισητηρίων, πληροφορίες, αναμονή, διεκπεραίωση αποσκευών, καταστήματα) κρηπιδώματα με διαδρόμους επικοινωνίας Χώροι στάθμευσης Σιδηροδρομικές γραμμές στα κρηπιδώματα Διερχόμενες γραμμες Συνδέσεις γραμμών Εγκαταστάσεις ασφάλειας (σήμανση, τηλεδιοίκηση) 12

Κατάταξη των σιδηροδρομικών σταθμών σύμφωνα με τον σκοπό που εξυπηρετούν. Β) Εμπορευματικοί σταθμοί. Υποδομή Χώροι αποθηκευσης/φορτοεκφορτωσης Οδοι φορτοεκφορτωσης Μετωπικές και πλευρικές ραμπες Λοιπες Εγκαταστασεις φορτοεκφορτωσης (γερανοι, αντλιες ρευστών εμπορευματων, ταινιες μεταφορας εμπορευματων) Υποδομη για καλή σύνδεση με οδικό δίκτυο Γραμμές φορτοεκφορτωσης Γραμμες σταθμευσης Εγκαταστασεις ελιγμών Εγκαταστασεις εξυπηρέτσηςη οχηματων έλξης και βαγονιών 13

Κατάταξη των σταθμών σύμφωνα με τη θέση στο σιδηροδρομικό δίκτυο Τερματικοί σιδηροδρομικοί σταθμοί Είναι οι σταθμοί στους οποίους τερματίζουν και αναχωρούν οι σιδηροδρομικοί συρμοί. Σχήμα 3. Τερματικός σιδηροδρομικός σταθμός ενός τμήματος 14

Κατάταξη στων σταθμών σύμφωνα με τη θέση στο σιδηροδρομικό δίκτυο Ενδιάμεσοι σιδηροδρομικοί σταθμοί Είναι οι ενδιάμεσοι σταθμοί σιδηροδρομικοί σταθμοί που βρίσκονται κατά μήκος διερχόμενων σιδηροδρομικών τμημάτων. Οι σταθμοί αυτοί για κάποιους συρμούς που τερματίζουν να είναι τερματικοί σταθμοί. Σχήμα 4. Ενδιάμεσοι σιδηροδρομικοί σταθμοί 15

Κατάταξη των σταθμών σύμφωνα με τη θέση στο σιδηροδρομικό δίκτυο Σιδηροδρομικοί σταθμοί ανταπόκρισης Αποτελούνται από ένα ενδιάμεσο σταθμό και ένα τερματικό Οι σταθμοί αυτοί μπορεί να έχουν και δυνατότητα σύνδεσης γραμμών, και να διαθέτουν περισσότερες από μία θέσεις ανταπόκρισης. Σχήμα 5. Σιδηροδρομικοί σταθμοί ανταπόκρισης 16

Κατάταξη των σταθμών σύμφωνα με τη θέση στο σιδηροδρομικό δίκτυο Σιδηροδρομικοί σταθμοί διαχωρισμού (διακλάδωσης) Αποτελούν εξελιγμένη μορφή των σιδηροδρομικών σταθμών ανταπόκρισης. Μπορεί στους σταθμούς αυτούς ένα τμήμα να χωριστεί (διακλαδωθεί) σε περισσότερα. Παρέχουν την δυνατότητα στις διακλαδώσεις να κινούνται οι συρμοί με υψηλές ταχύτητες χωρίς να είναι αναγκασμένοι να σταματήσουν. Σχήμα 6. Σιδηροδρομικοί σταθμοί διαχωρισμού 17

Κατάταξη των σταθμών σύμφωνα με τη θέση στο σιδηροδρομικό δίκτυο Σιδηροδρομικοί σταθμοί επαφής Είναι εγκαταστάσεις δύο ή και περισσότερων σιδηροδρομικών τμημάτων που έρχονται σε επαφή (συνδέονται). Συνήθως τα τμήματα συνδέονται με αλλαγές εκτός των περιπτώσεων που δεν υπάρχει δυνατότητα σύνδεσης, π.χ. όταν το εύρος των γραμμών είναι διαφορετικό. Σχήμα 7. Σιδηροδρομικοί σταθμοί επαφής 18

Κατάταξη των σταθμών σύμφωνα με τη θέση στο σιδηροδρομικό δίκτυο Σιδηροδρομικοί σταθμοί διασταυρώσεων Αποτελούν τις κοινές εγκαταστάσεις δύο ή και περισσότερων διασταυρούμενων τμημάτων. Οι διασταυρώσεις μπορεί να είναι σε ένα η περισσότερα επίπεδα ανάλογα με το μέγεθος του σταθμού. Οι σιδηροδρομικοί σταθμοί στους οποίους οι διασταυρώσεις γίνονται σε περισσότερα από ένα επίπεδα ονομάζονται σταθμοί πύργοι και είναι συνήθεις σε αστικούς σιδηρόδρομούς και σταθμούς μετρό. Στους σιδηροδρομικούς σταθμούς διασταυρώσεων ενός επιπέδου στη κύρια περιοχή του σταθμού οι γραμμές είναι παράλληλες Σχήμα 8. Σιδηροδρομικοί σταθμοί διασταυρώσεων 19

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη Σιδηροδρομικοί σταθμοί κατά κεφαλή (Μετωπικοί) Σε αυτούς τους σιδηροδρομικούς σταθμούς οι γραμμές τελειώνουν (γίνονται αδιέξοδες) σε ένα κάθετο προς αυτές κρηπίδωμα, τα οποία βρίσκονται κατά μήκος των γραμμών. Το κτήριο του σταθμού είναι συνήθως τοποθετημένο κάθετα στα άκρα των σιδηροδρομικών γραμμών Σχήμα 9. Σιδηροδρομικοί κατά κεφαλή 20

> 3.3. Σύγχρονος Σχεδιασμός > Παρίσι. Gare de Lyon 3.3.1. Ο Ρόλος του Σταθμού Σχήμα 10. Παρίσι, Gare de Lyon 21

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη Διερχόμενοι σιδηροδρομικοί σταθμοί Στους διερχόμενους σιδηροδρομικούς σταθμούς οι γραμμές των ελευθέρων τμημάτων, μετατρέπονται σε κύριες διερχόμενες σιδηροδρομικές γραμμές. Σε σιδηροδρομικούς σταθμούς μεγάλου και μικρού μεγέθους, οι συρμοί διέρχονται χωρίς να σταματούν, γεγονός που απαιτεί σύγχρονα συστήματα ασφαλείας. Σχήμα 11. Διερχόμενοι σιδηροδρομικοί σταθμοί 22

> 3.5. Νέοι Σταθμοί > 3.5.3. Γαλλία > 3.5.3.4. Marne-la-Vallee Παρίσι (ΓιουροΝτίσνεϋ): Σταθμός Μαρν-λα-Βαλέ, 1992-1994 Σχήμα 12. Παρίσι (ΓιουροΝτίσνεϋ) 23

> 3.5. Νέοι Σταθμοί > 3.5.3. Γαλλία > 3.5.3.4. Marne-la-Vallee Παρίσι (ΓιουροΝτίσνεϋ): Σταθμός Μαρν-λα-Βαλέ, 1992-1994 Σχήμα 13. Παρίσι (ΓιουροΝτίσνεϋ) 24

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη σιδηροδρομικοί σταθμοί μικτής μορφής Οι σταθμοί μικτής μορφής αποτελούν σύνθεση της μορφής των μετωπικών σταθμών και της μορφής των διερχόμενων σταθμών. Σχήμα 14. Σιδηροδρομικοί σταθμοί μικτής μορφής 25

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη Σχήμα 15. Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη 26

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη σιδηροδρομικοί σταθμοί ειδικών μορφών Πρόκειται για σιδηροδρομικούς σταθμούς που σπάνια συναντώνται. Χαρακτηριστικές μορφές της ομάδας είναι: - σφηνοειδής (τριγωνική μορφή) - οι σιδηροδρομικοί σταθμοί νησίδες. Σε αυτές τις μορφές το κτίριο είναι τοποθετημένο μεταξύ των γραμμών Σχήμα 16. Σιδηροδρομικοί σταθμοί ειδικών μορφών 27

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη Σχήμα 17. Σταθμός 2 ανισόπεδα διασταυρούμενων κατευθύνσεων και σταθμός συνάντησης σε μονή γραμμή 28

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη Σχήμα 18. Σταθμός διασταύρωσης με λειτουργία 29

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη Σχήμα 19. Σταθμός διασταύρωσης με λειτουργία συγκοινωνιακής γραμμής 30

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη Σχήμα 20. Σταθμός διασταύρωσης με ανισόπεδη διασταύρωση των κύριων γραμμών 31

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη Σχήμα 21. Σταθμός διασταύρωσης κατά κεφαλή 32

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη Σχήμα 22. Σταθμός διαχωρισμού κατευθύνσεων 33

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη Σχήμα 23. Σταθμός διαχωρισμού κατευθύνσεων σε κατά κεφαλή 34

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη Σχήμα 24. Σταθμοί ενδιάμεσοι 35

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη Σχήμα 25. Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη 36

Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη Σχήμα 26. Κατάταξη σύμφωνα με την τυπική διάταξη 37

> 3.3. Σύγχρονος Σχεδιασμός > 3.3.1. Ο Ρόλος του Σταθμού Σχήμα 27. Ο ρόλος του σταθμού 38

> 3.3. Σύγχρονος Σχεδιασμός > 3.3.1. Ο Ρόλος του Σταθμού Σχήμα 28. Ο ρόλος του σταθμού 39

> 3.5. Νέοι Σταθμοί > 3.5.2. Βρετανία > 3.5.2.1. Waterloo Λονδίνο: Ουώτερλου Διεθνής Τερματικός Σταθμός, 1990-1993 Σχήμα 29. Λονδίνο, Ουώτερλου 40

> 3.5. Νέοι Σταθμοί > 3.5.2. Βρετανία > 3.5.2.1. Waterloo Λονδίνο: Ουώτερλου Διεθνής Τερματικός Σταθμός, 1990-1993 Η μορφή του νέου τερματικού σιδηροδρομικού σταθμού Ουώτερλου του Λονδίνου προσδιορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τη διάταξη των υφισταμένων γραμμών και το δυτικό όριο του οικοπέδου. Ο χώρος που χρησιμοποιήθηκε ήταν ο μόνος διαθέσιμος σ ένα από τους πιο πολυσύχναστους σταθμούς προαστιακού σιδηροδρόμου του Λονδίνου. Ενώ όμως οι υφιστάμενες αποβάθρες του σταθμού είχαν κατασκευαστεί για συνθέσεις αμαξοστοιχιών με δώδεκα το πολύ βαγόνια, ο νέος σταθμός θα εξυπηρετούσε τους συρμούς Eurostar, που διατρέχουν τη σήραγγα της Μάγχης και έχουν μήκος 400 μέτρα. Ο νέος σταθμός έπρεπε να σχεδιαστεί έτσι ώστε να έχει απόλυτη αυτονομία. Στη μορφή μοιάζει περισσότερο με αεροδρόμιο παρά με συμβατικό σταθμό, έχοντας σημεία ελέγχου διαβατηρίων και τελωνείο, αίθουσες αναχωρήσεων και αφίξεων καθώς και τη γνωστή στους σταθμούς κεντρική αίθουσα εισιτηρίων. 41

> 3.5. Νέοι Σταθμοί > 3.5.2. Βρετανία > 3.5.2.1. Waterloo Λονδίνο: Ουώτερλου Διεθνής Τερματικός Σταθμός, 1990-1993 Οι απαιτήσεις ικανοποιήθηκαν με την ανάπτυξη του σταθμού σε τέσσερα επίπεδα. Σχήμα 30. Λονδίνο, Ουώτερλου Το ανώτερο επίπεδο, οι αποβάθρες, βρίσκεται στην ίδια στάθμη με τις υφιστάμενες γραμμές. Ένα επίπεδο πιο κάτω είναι οι αίθουσες αναχώρησης, πιο κάτω οι αίθουσες αφίξεων και τέλος οι χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων. 42

> 3.5. Νέοι Σταθμοί > 3.5.3. Γαλλία > 3.5.3.4. Marne-la-Vallee Παρίσι (ΓιουροΝτίσνεϋ): Σταθμός Μαρν-λα-Βαλέ, 1992-1994 Σχήμα 31. Παρίσι, Σταθμός Μαρν-λα-Βαλέ 43

Συστήματα σύνδεσης σιδηροδρομικών σταθμών Τα συστήματα σύνδεσης σιδηροδρομικών σταθμών είναι εγκαταστάσεις που συντελούν στην μετάβαση από ένα σύστημα υποστήριξης σε ένα άλλο. Τέτοιες εγκαταστάσεις είναι: - τα κρηπιδώματα (πλατφόρμες) - οι διάδρομοι σύνδεσης - τα κτήρια υποστήριξης - οι σκάλες, ανελκυστήρες - οι χώροι σταθμευσης Ιδιαίτερη σημασία από λειτουργικής πλευράς, έχει το σύστημα γραμμών και αλλαγών στο οποίο πραγματοποιούνται οι αναγκαίες μετακινήσεις και οι ελιγμοί των συρμών 44

ορισμοί Κρηπιδώματα Κρηπίδωμα κατά μήκος: τα κρηπιδώματα κατά μήκος των γραμμών Εγκάρσιο κρηπίδωμα: τα κρηπιδώματα των μετωπικών σιδηροδρομικών σταθμών (κατά κεφαλήν) τα οποία είναι τοποθετημένα εγκάρσια στο τέλος των γραμμών Κρηπιδώματα κτιρίου εξυπηρέτησης: είναι το κρηπίδωμα που βρίσκεται ακριβώς μπροστά από το κτίριο εξυπηρέτησης επιβατών Κρηπιδώματα επιβατών: αυτά που εξυπηρετούν μόνο επιβάτες Κρηπιδώματα αποσκευών: αυτά που εξυπηρετούν τις αποσκευές επιβατών, ταχυδρομείο, δέματα κλπ 45

Κριτήρια επιλογής κρηπιδωμάτων 1) Από λειτουργική άποψη φόρτος του τμήματος Μέγιστη επιτρεπόμενη ταχύτητα Σχέση μεταξύ σταθμευμένων και διερχόμενων συρμών Είδη συρμών Λειτουργική και κυκλοφοριακή υπέρβαση 2) από Κυκλοφοριακή άποψη Αριθμός επιβατών ώρας αιχμής Αριθμός επιβατών που μετεπιβιβαζονται Κίνηση αποσκευών 47

Κριτήρια επιλογής κρηπιδωμάτων 3) Από κατασκευαστικής άποψης Απαιτούμενος χώρος για κατασκευή Δυνατότητες επέκτασης Υψομετρική θέση της γραμμής του κρηπιδώματος 4) Αλλα κριτήρια: Οικονομία κόστους και χρόνου Άνεση, εποπτεία χώρου Είδος λειτουργίας: υπεραστικές, αστικές κλπ. 48

Κατάταξη κρηπιδωμάτων Οι κυριότερες μορφές είναι: Τα εξωτερικά ή πλευρικά κρηπιδώματα Τα κεντρικά ή κρηπιδώματα νησίδες Τα μεικτά κρηπιδώματα Τα ενδιάμεσα κρηπιδώματα 49

Εξωτερικά η πλευρικά κρηπιδωμάτων Πλεονεκτήματα Ύπαρξη ευθυγραμμίας Απαιτείται λιγότερος χώρος Δυνατότητα επέκτασης Μειονεκτήματα Απαιτείται σύνδεση των κρηπιδωμάτων (άνω ή κάτω διάβαση) Κάθε κρηπίδωμα χρειάζεται την δική του είσοδο- έξοδο με τις αναγκαίες κλίμακες Περισσότερο προσωπικό επίβλεψης του χώρου Σχήμα 32. Κτίριο υποδοχής επιβατών 50

Κεντρικά κρηπιδωμάτων (ή κρηπιδώματα νησίδες) Μπορούν να κατασκευασθούν μόνο σε σιδηροδρομικούς σταθμούς που έχουν δύο γραμμές και οι οποίες βρίσκονται στο ίδιο υψομετρικό επίπεδο Πλεονεκτήματα Μεγαλύτερο πλάτος κρηπιδώματος (θα πρέπει όμως να αποφεύγεται η ταυτόχρονη εξυπηρέτηση δύο συρμών) Μια μόνο είσοδος εξοδος για τις δύο κατευθύνσεις Λιγότερο προσωπικό επίβλεψης και εξυπηρέτησης συρμών Ευκολότερος προσανατολισμός πεζών Καλύτερες προυποθέσεις για τις εγκαταστασεις λειτουργίας και κυκλοφορίας Σχήμα 33. Κεντρικά κρηπιδωμάτων 51

Κεντρικά κρηπιδωμάτων (ή κρηπιδώματα νησίδες) Μειονεκτήματα Προβλήματα στην επέκταση του κρηπιδώματος Απαιτείται μεγαλύτερος χώρος λόγω της μετατόπισης των γραμμών Υψηλότερο κόστος κατασκευής στους υπόγειους σταθμούς λόγω της μεγαλύτερης διατομής της σήραγγας 52

Μικτά (δίδυμα) κρηπιδώματα Κατασκευάζονται σε σταθμούς με μεγάλο κυκλοφοριακό φόρτο, δηλ. με μεγάλη κυκλοφορία επιβίβασης και αποβίβασης. Το εσωτερικό κρηπίδωμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για επιβίβαση (είσοδο) και τα εξωτερικά για αποβίβαση (έξοδο) ή και το αντίθετο. Βασικά πλεονεκτήματα Ταχεία αποβίβαση / επιβίβαση Καμία παρεμπόδιση μεταξύ των επιβιβαζόμενων και αποβιβαζόμενων Ελεγχόμενη ροή Μειονέκτημα Κόστος κατασκευής Σχήμα 34. Μικτά κρηπιδώματα 53

Ενδιάμεσα κρηπιδώματα Είναι μια από τις παλαιότερες μορφές Αρκετά απλή κατασκευή Χρησιμοποιείται σε σταθμούς με χαμηλή κυκλοφορία Το ενδιάμεσο κρηπίδωμα είναι Υπερυψωμένο μόνο από την μια πλευρά Χαμηλό κόστος Οι επιβάτες πρέπει να περνούν τις γραμμές Δεν κατασκευάζεται πλέον Σχήμα 35. Ενδιάμεσα κρηπιδώματα 54

Διαστασιολόγηση κρηπιδωμάτων Α) μήκος κρηπιδωμάτων Εξαρτάται από το μήκος των επιβατικών συρμών που κινούνται/σταθμεύουν στα κρηπιδώματα. Σε αυτό το μήκος προστίθεται ένα μήκος ~ 5μ για την περίπτωση μη ακριβούς στάθμευσης του συρμού Β) Πλάτος κρηπιδωμάτων Το πλάτος των κρηπιδωμάτων εξαρτάται από Την απόσταση ασφαλείας μεταξύ συρμού και σταθερών αντικειμένων του κρηπιδώματος Την απόδοση των εισόδων/ εξόδων (σκάλες/ ανελκυστήρες κλπ) Τον αριθμό επιβατών σε ώρες αιχμής (χώρος/ επιβάτη με ανάλογες αποσκευές ~ 1,5 μ2) Το χώρο που καταλαμβάνουν καταστήματα μικροεμπορευμάτων Το πλάτος κυμαίνεται για κεντρικά κρηπιδώματα από 6-15 μ και για εξωτερικά κρηπιδώματα από 3 12 μ. 55

Επισκέπτες και κάτοχοι εισιτηρίου Κάτοχοι εισιτηρίου μόνο κρηπίδωμα Εκδοτήριο εισιτηρίων γέφυρα ή υπόγεια διάβαση κρηπίδωμα τρένο Κάτοχοι εισιτηρίου μόνο Εκδοτήριο εισιτηρίων Επισκέπτες και κάτοχοι εισιτηρίου Τυπική διάταξη σταθμού Έλεγχος εισιτηρίων Σχήμα 36. Τυπική διάταξη σταθμού 56

Κάτοχοι εισιτηρίου μόνο Επισκέπτες και κάτοχοι εισιτηρίου Εκδοτήριο εισιτηρίων γέφυρα ή υπόγεια διάβαση Κάτοχοι εισιτηρίου μόνο Επισκέπτες και κάτοχοι εισιτηρίου τρένο Εκδοτήριο εισιτηρίων Τυπική διάταξη σταθμού Έλεγχος εισιτηρίων Σχήμα 37. Τυπική διάταξη σταθμού 57

Σχήμα 38. Ανυψωμένος σταθμός με τις πλευρικές πλατφόρμες 58

Σχήμα 39. Υπερυψωμένος σταθμός με αίθουσα εισιτηρίων κάτω από τις πλατφόρμες 59

Εγκαταστάσεις αλλαγής κατεύθυνσης και προστασίας Εγκαταστάσεις αλλαγής κατεύθυνσης: Είναι οι εγκαταστάσεις που βρίσκονται στο τέλος μιας διαδρομής και βοηθούν τον συρμό να εκτελέσει την αντίστροφη διαδρομή. Οι εγκαταστάσεις τοποθετούνται τόσο σε μετωπικούς όσο και σε ενδιάμεσους σταθμούς Εγκαταστάσεις προστασίας (στάθμευσης): Οι εγκαταστάσεις που προστατεύουν τους συρμούς που σταθμεύουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Σε αυτές τις εγκαταστάσεις απαγορεύεται η είσοδος επιβατών 60

Εγκαταστάσεις αλλαγής κατεύθυνσης Κριτήρια διαμόρφωσης εγκαταστάσεων αλλαγής κατεύθυνσης Χρόνος που απαιτείται για να εκτελεστεί η αλλαγή κατεύθυνσης Μήκος του συρμού που εξυπηρετείται Είδος των κινητήριων οχημάτων Πρόγραμμα κυκλοφορίας 61

Μορφές εγκαταστάσεων αλλαγής κατεύθυνσης 1) η τριγωνική μορφή (ενδιάμεσος σιδηροδρομικός σταθμός) 62

Μορφές εγκαταστάσεων αλλαγής κατεύθυνσης 2) Αδιέξοδη γραμμή εκτέλεσης ελιγμών αλλαγής κατεύθυνσης Σε αυτή την μορφή υπάγονται α) γραμμή μεταβολής στην πλευρά των κυρίων σταθμών β) γραμμή αλλαγής κατεύθυνσης ενδιάμεσα των κύριων γραμμών Σχήμα 40. Αδιέξοδη γραμμή εκτέλεσης ελιγμών 63

Μορφές εγκαταστάσεων αλλαγής κατεύθυνσης γ) τύπου αδιέξοδης γραμμής ελιγμών με υψηλότερη απόδοση 3) Εγκαταστάσεις αλλαγής κατεύθυνσης κυρίως για μετρο και προαστιακούς σιδηρόδρομους Σχήμα 41. Εγκαταστάσεις αλλαγής κατεύθυνσης 64

Δυνατότητες διευθέτησης γραμμών υπέρβασης 1) υπέρβαση από δεξιά των διερχόμενων γραμμών Διερχόμενη γραμμή 2) υπέρβαση ενδιάμεσα των διερχόμενων γραμμών Σχήμα 42. Δυνατότητες διευθέτησης γραμμών υπέρβασης 65

Δυνατότητες διευθέτησης γραμμών υπέρβασης 3) υπέρβαση από τη μια πλευρά και για των διερχόμενων γραμμών 4) υπέρβαση από τη μια πλευρά και για τις δύο κατευθύνσεις 5) ενδιάμεση υπέρβαση και για τις δύο κατευθύνσεις Σχήμα 43. Δυνατότητες διευθέτησης γραμμών υπέρβασης 66

Σχήμα 44 67

Σχήμα 45. Κατασκευή επίγειου διαδρόμου τραμ 68

Κατάλογος αναφορών σχημάτων Σχήματα 1-9 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μας. Σχήμα 10 http://www.w12.fr/7/gare-de-lyon-interieur.html Σχήματα 11-14 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μας. Σχήμα 15 www.webbaviation.co.uk Σχήματα 16-24 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μας. Σχήμα 25 http://en.wikiarquitectura.com/index.php/new_york_central_station Σχήμα 26 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μας. Σχήμα 27 Ed O Keeffe, http://www.edin-bahai.org.uk/centre/map.htm Σχήμα 28 D. K. Jones Collection, http://www.alextrack.co.uk/railways/research_sources/d_k_jones_collection.sht ml Σχήμα 30 http://eng.archinform.net/projekte/2325.htm 69

Κατάλογος αναφορών σχημάτων Σχήμα 30 http://eng.archinform.net/projekte/2325.htm Σχήματα 31-35 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μας. Σχήματα 36-39 http://www.railway-technical.com/stations.shtml Σχήμα 40-43 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μας. Σχήμα 44 http://mic-ro.com/metro/phototour.html?city=london&print=1 Σχήμα 45 http://mic-ro.com/metro/platform-screen-doors.html 70

Χρηματοδότηση Το παρόν υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 71