ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Ε Εξαµήνου σπουδών: ΜΚ 1011 «Αγωγή Υπαίθρου» 4η η ιάλεξη: «Η αγωγή υπαίθρου, ως κατηγορία δοµηµένου προγράµµατος αναψυχής» Ι ΑΣΚΩΝ: ρ. Κουθούρης Χαρίλαος, Λέκτορας στην ιοίκηση ραστηριοτήτων Αναψυχής Σε αυτή την θεµατική ενότητα οι φοιτητές πληροφορούνται για: Αναγνώριση της ουσίας και της αξίας των δοµηµένων - εκπαιδευτικών µορφωτικών προγραµµάτων, µέσα στο φάσµα της αθλητικής αναψυχής Κατανόηση ότι ο προγραµµατιστής αναψυχής, συνήθως δεν είναι ο υπεύθυνος να κάνει την εκπαιδευτική εργασία, αλλά να εµπλέκεται στην πρόσληψη και την συνεχή επίβλεψη των άλλων εκπαιδευτών Ικανότητα καθορισµού της διαδικασίας στρατολόγησης και επιλογής πιστοποιηµένου προσωπικού στα δοµηµένα εκπαιδευτικά µορφωτικά προγράµµατα Η θέση των προγραµµάτων Αγωγής Υπαίθρου στα δοµηµένα προγράµµατα αναψυχής Προγράµµατα Αθλητικής Αναψυχής δοµηµένης εκπαιδευτικής µορφής Η κατηγορία των δοµηµένων εκπαιδευτικών προγραµµάτων αθλητικής αναψυχής, αποτελεί τον κύριο όγκο ευκαιριών και δυνατότητας απασχόλησης των καθηγητών Φυσικής Αγωγής, αλλά ταυτόχρονα και των υπόλοιπων επαγγελµατιών ειδικών -συνοδών/ δασκάλων στο χώρο του αθλητισµού αναψυχής. «Μια λογική σκέψη που θα σε οδηγήσει στην συµµετοχή σου σε ένα άθληµα, σπορ ή δραστηριότητα αναψυχής, ως συµµετέχοντα, είναι ότι: πρέπει να γνωρίζεις κάτι γύρο από αυτό!!, να έχεις µια εκπαίδευση, να έχεις µια ιδέα, του τι επιδιώκεις να κάνεις, τι προσδοκάς από την συµµετοχή και φυσικά την τεχνική του!!» Οι προγραµµατιστές σπορ αναψυχής, είναι ανάγκη να αναγνωρίζουν αυτήν την σηµαντική αλληλοσχέτιση (συµµετέχοντα µε την δραστηριότητα) και επιπρόσθετα, να γνωρίζουν πώς να αναπτύσσουν και να διαδίδουν, να προωθούν, τα «δοµηµένης µορφής εκπαιδευτικά προγράµµατα αθλητικής αναψυχής» στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Θεµελιακά, τα Instructional Sport, αρχίζουν στο σπίτι. Στα µέλη της οικογένειας δίνεται η ευκαιρία να αναπτύξουν γνώσεις για τα σπορ, δεξιότητες και τρόπους για συµµετοχή καθ όλη την διάρκεια της ζωής τους. Η σηµαντικότερη εµφάνιση των εκπαιδευτικών σπόρ κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα έχει την ανάπτυξή της στην Τοπική αυτοδιοίκηση, στις εκκλησίες, τα ιδιωτικά κλάµπ, την ΧΑΝΘ, τον προσκοπισµό, (την κρατική και ιδιωτική τηλεόραση) Καθώς το ενδιαφέρον για συµµετοχή σε σπορ αναψυχής έχει αυξηθεί, τα εκπαιδευτικά µορφωτικά σπορ προγράµµατα επεκτάθηκαν και σε µη εκπαιδευτικά noeducational settings- περιβάλλοντα για να συµπληρώσουν τα υφιστάµενα προγράµµατα. 1
Ένα ποιοτικό δοµηµένης µορφής εκπαιδευτικό- µορφωτικό πρόγραµµα αθλητικής αναψυχής, λειτουργεί ως µία φυσική πλατφόρµα εκτίναξης, για την µετέπειτα αυξανόµενη συµµετοχή των πολιτών σε δραστηριότητες και σπορ αναψυχής. Θα µπορούσε λοιπόν κανείς να πει ότι, τα δοµηµένα εκπαιδευτικά -µορφωτικά προγράµµατα αθλητικής αναψυχής είναι προ στάδιο ή ουσιαστική προϋπόθεση των προγραµµάτων αθλητικής αναψυχής για τα στην συνέχεια, ελεύθερα ασκούµενα άτοµα Μορφές προγραµµάτων «δοµηµένης εκπαιδευτικής µορφής» 1ον Σχολές αθληµάτων & σπορ: Προγράµµατα εκµάθησης κολύµβησης, υποβρυχίων καταδύσεων, τένις, σκι, ιστιοπλοΐας, αθλοπαιδιών, καγιάκ, αναρρίχησης κλπ 2ον Προγράµµατα ανάπτυξης βελτίωσης φυσικής κατάστασης Προγράµµατα Γιόγκα, Θεραπευτικής γυµναστικής, Πιλάτος, αεροβικής, ενδυνάµωσης, χορός κλπ Μορφές προγραµµάτων «δοµηµένης εκπαιδευτικής µορφής» συν 3ον Σχολές απόκτησης Γνώσεων & εξιοτήτων σε επαγγελµατικό επίπεδο Ναυαγοσώστες, άσκαλοι αθληµάτων, Εκπαιδευτές αθληµάτων κλπ 4ον Γενικά προγράµµατα αναψυχής γνώσεων & εξιοτήτων Προγράµµατα Αγωγής Υπαίθρου, προστασίας της φύσης (πυρόσβεσης, δενδροφύτευσης, σαφάρι φωτογραφικά), πολιτισµικά αναψυχής ( ρόµοι του κρασιού, µεταξιού κλπ Όλες οι µορφές συµµετοχής, είτε αναψυχικές, είτε αθλητικές, είτε επαγγελµατικές, έχουν την αρχή τους σε κάποιο τύπο εκπαίδευσης Υπάρχουν 4 συστήµατα που προωθούν την µύηση, την γνώση, την µάθηση, την ευχαρίστηση γύρο από τα σπορ: Το Εκπαιδευτικό σύστηµα Το Αναψυχικό σύστηµα Το Αθλητικό σύστηµα Το Επαγγελµατικό σύστηµα Το Εκπαιδευτικό σύστηµα Πού λαµβάνει µέρος: Formal academic process. ηµοτικό, Γυµνάσιο, Λύκειο, Κολέγιο, Πανεπιστήµιο Συνθήκες: ιδάσκεται όπως τα άλλα όλα µαθήµατα, Ιστορία κλπ. Ονοµάζονται ως πρόγραµµα σπουδών και οι καθηγητές είναι µε πρόσληψη & πιστοποιηµένοι Στόχος: Γνώσεις και δεξιότητες µε σύστηµα βαθµολογίας Το Αθλητικό σύστηµα Αθλητικός: Η αθλητική προσέγγιση στα εκπαιδευτικά σπορ επηρεάζεται από το όριο του άριστου για τις δεξιότητες των συµµετεχόντων. Συχνά οι συµµετέχοντες έχουν σχέση µε κολεγιακές αθλητικές οµάδες, industrial sport team, club sport team ή αθλητικές οµοσπονδίες, που σ όλες τις περιπτώσεις επιδιώκουν το άριστο. Ακόµη άτοµα που προκαλούν τους εαυτούς τους για να ολοκληρώσουν έναν Μαραθώνιο ή έναν ποδηλατικό αγώνα. 2
Το Αθλητικό σύστηµα.. συνέχεια Μέσα σ αυτό το σκεπτικό ο αθλητής µαθαίνει να κερδίζει το δυνατόν δεξιότητες και γνώσεις. Η εκτέλεση είναι σηµαντική διότι καταγράφεται µε νίκες και ήττες. Όλα τα σχολεία, αθλητικά κλαµπ, Οµοσπονδιακές οµάδες χρησιµοποιούν προπονητές ή εκπαιδευτές. Το µέγιστο των επιτυχιών ή αποτυχιών εξαρτάται από τις αποφάσεις και τα προσόντα των εκπαιδευτών. Το ίδιο ισχύει σε ατοµικό αλλά και σε οµαδικό επίπεδο Το Επαγγελµατικό σύστηµα Επαγγελµατικός. Το κέρδος είναι συνδεδεµένο µε το άριστο. Πρόεδρος, µέλη διοίκησης, ιδιοκτήτης, διαθέτουν µεγάλα ποσά χρηµάτων για αθλητές και προπονητές. Η εκπαιδευτική µορφή, στην φάση αυτή επιδέχεται µικρότερης έµφασης, επειδή οι αθλητές γνωρίζουν πώς να εκτελούν τις κινήσεις. Περισσότερη πρακτική δίνεται στην διατήρηση και τελειοποίηση του επιπέδου δεξιοτήτων. Το Εκπαιδευτικό σύστηµα..συνέχεια Οι προπονητές συνήθως είναι πρότεροι πρωταθλητές αθλητές. Αυτοί οι επαγγελµατίες προπονητές είναι συνήθως πιστοποιηµένοι από επίσηµα όργανα. Όπως ακριβώς στην προσέγγιση αναψυχής, µπορούν να δοθούν µαθήµατα σε ατοµικό ή οµαδικό επίπεδο. ιαδικασία προϋποθέσεις επιλογής εκπαιδευτών Εκπαίδευση και προπονητική εµπειρία: Πιστοποιηµένα πτυχία από κρατικούς ή άλλους αναγνωρισµένους οργανισµούς, ανεπίσηµα προσόντα, εργασιακή εµπειρία, αθλητική παρουσία και καριέρα. Σχεδιασµός προσλήψεων: Μελέτη του κατάλληλου αριθµού εκπαιδευτών. Περιγραφή της θέσης εργασίας. Μερικής ή ολικής απασχόλησης. Προσόντα εµπειρικού ή πτυχιούχου. ιαδικασία - επιλογής νέων εκπαιδευτών Αναγγελία & γνωστοποίηση της θέσης εργασίας: Περιγραφή της θέσης εργασίας, χρόνος πρόσληψης. Μισθολογικές, απολαβές προοπτικές εξέλιξης. Προσπάθεια για δελεασµό των υποψηφίων. Προώθηση της αναγγελίας για να γίνει το δυνατόν ευρύτερα γνωστό στους ενδιαφερόµενους. Αίτηση Ηδιαδικασία αξιολόγησης των αιτήσεων των ενδιαφεροµένων Οι βασικοί παράγοντες αξιολόγησης Γνώσεις και εξιότητες Προθυµία Φήµη Εµπειρία Ενθουσιασµός 3
Επισηµάνσεις Προϋποθέσεις για την σωστή προετοιµασία των δοµηµένων προγραµµάτων Σχεδιασµός του γενικού πλάνου διδασκαλίας. Κατάρτιση του στόχου κάθε φάσης του προγράµµατος και καθορισµός της µεθόδου διδασκαλίας κάθε αντικειµένου. Καθορισµός ελέγχου της απόδοσης των επί µέρους σταδίων διδασκαλίας. Συνάντηση πριν την έναρξη. Περιγραφή συνθηκών, απάντηση ερωτήσεων υποψηφίων µαθητών, αποφυγή παρεξηγήσεων. Επισηµάνσεις Προϋποθέσεις για την σωστή προετοιµασία των δοµηµένων προγραµµάτων Επιθεώρηση των χώρων υλοποίησης του προγράµµατος Συµµετέχοντες. Αναγνώριση των δεξιοτήτων και των αναγκών των υποψηφίων. Προσπάθεια οµογενοποίησης. Καθορισµός µίας ρουτίνας που θα ακολουθείται καθ όλη την διάρκεια του προγράµµατος από µαθητές, εκπαιδευτές και επικουρικό προσωπικό. Μέθοδοι για την καλύτερη διδασκαλία ιαλέξεις Συζητήσεις Επίδειξη Προασκήσεις και ασκήσεις βελτίωσης Αναλυτική και συνθετική µέθοδο Παιγνίδια και διαγωνιστικές ασκήσεις Μορφές αξιολόγησης των δοµηµένων προγραµµάτων Αξιολόγηση των εκπαιδευτών Απόδοση των µαθητών, πειθαρχία, διάθεση για συνέχεια των µαθηµάτων, ίδια ικανοποίηση. Αξιολόγηση των εκπαιδευοµένων Επίπεδο απόδοσης, προσωπική ικανοποίηση, Κοινωνικοποίηση, Θετικά σχόλια, επιβράβευση Αξιολόγηση του όλου προγράµµατος Ευχαρίστηση, Ασφάλεια, Οικονοµικά δεδοµένα, Φήµη οργανισµού, εµπειρία, δηµόσιες σχέσεις Πρακτικές Εφαρµογές ηµιουργία σχολής χειµερινού ΣΚΙ Προσόντα και πρόσληψη δασκάλων σε σχολές χειµερινού σκι: Πτυχιούχος κάποιας σχολής ; Πρότερος αθλητής; Τι επιπέδου αθλητής; Προπονητική εµπειρία ; Εµπειρία από διδασκαλία σε σχολές σκι ; Ηλικιακό φάσµα ; Πρακτικές Εφαρµογές ηµιουργία σχολής χειµερινού ΣΚΙ Οπροπονητής / συνοδός να είναι ίδιας εθνότητας µε τους µαθητές ; Γενική µόρφωση ; Γνώση ξένων γλωσσών ; Μοναδική εργασίας του ή συµπληρωµατική ; Απαραίτητα καθηγητής Φυσικής Αγωγής; Άλλα προσόντα που πρέπει να έχει; Άλλες θέσεις που µπορεί να καλύψει στον οργανισµό; 4
Παραδείγµατα προς εφαρµογή Καταγραφή των προσόντων και του τρόπου διαδικασίας στρατολόγησης και επιλογής των υπευθύνων προγραµµάτων αγωγής υπαίθρου σε ένα περιβαλλοντικό κέντρο. Ως υπεύθυνος ενός κέντρου, κάνετε µία έρευνα στο θέµα: «Τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα µιας πρόσληψης που γίνεται µε «µέσον». α) για τον οργανισµό, και β) για τον µάνατζερ του προσληφθέντος. Παραδείγµατα για εφαρµογή Ποια τα κριτήρια για την πρόσληψη συνοδών σε ένα κέντρο αγωγής υπαίθρου; Ποια τα κριτήρια για την πρόσληψη συνοδών προγραµµάτων αγωγής υπαίθρου από µία εταιρία δραστηριοτήτων υπαιθρίων δραστηριοτήτων αναψυχής; Σχετική Βιβλιογραφία 1. Charles B. Corbin, Ruth Lindsey, (1997). Physical Fitness (With Laboratories), Ninth Edition, Brown & Benchmark, Madison. 2. Richard F. Mull et all (1997).Recreation Sport Management, Third Edition, Human Kinetics, USA. Θέµατα για συζήτηση ή µελέτη Περιγράψτε τα τέσσερα συστήµατα που χρησιµοποιούνται στα δοµηµέναεκπαιδευτικά προγράµµατα αθλητικής αναψυχής. Εξηγείστε την διαδικασία στρατολόγησης Όταν σχεδιάζετε το πλάνο µαθήµατος, σε ένα κύκλο µαθηµάτων αθλήµατος, ποιοι είναι οι παράγοντες που θα λάβετε υπ όψιν σας; Θέµατα για συζήτηση ή µελέτη Ποια πτυχία ή βεβαιώσεις είναι κατάλληλες για τους καθηγητές αεροβικής γυµναστικής στην Ελλάδα; Ποια είναι τα επίπεδα δυσκολίας σε σχολές αθληµάτων (τένις, χιονοδροµία, µπάσκετ κλπ). Ονοµατίσετε επίσης τα επίπεδα. Από την µεριά του δάσκαλου-προπονητή, ποιες µεθόδους πρέπει να ακολουθηθούν ώστε να διατηρείται υψηλό το επίπεδο παρακίνησης και συµµετοχής των µαθητών; Επίλογος Ηγνώση της δοµής των προγραµµάτων της σφαίρας της αναψυχής στο σύνολό της, επιτρέπει τους ενασχολούµενους µε την συγκεκριµένη περιοχή της «Αγωγής Υπαίθρου» να κατανοήσουν την θέση που τους ανήκει ανάµεσα σε άλλες περισσότερο γνωστές και κατά επέκταση δηµοφιλείς δραστηριότητες και προγράµµατα. 5