Θεραπεία παθήσεων αυχενικής µοίρας (6o µάθηµα) Ασκήσεις κινητικότητας (ROM) ΑΜΣΣ Σε αυτές τις ασκήσεις κινητικότητας (Εικ. 1), στο εργαστήριο εφαρµόστηκαν & έγινε πρακτική άσκηση στις εξής ασκήσεις: Κάµψη (νεύση) & έκταση (αντι-νεύση) άνω αυχενικής µοίρας (από ύπτια θέση και στον τοίχο) Κάµψη & έκταση κάτω αυχενικής (από ύπτια, πρηνή & τον τοίχο) Πλάγια κάµψη & στροφή ΑΜΣΣ (από ύπτια θέση & στον τοίχο) Επιπλέον, έγινε πρακτική εφαρµογή στην άσκηση διόρθωσης της πρόσθιας προβολής (retraction) του αυχένα, όπου επιτυγχάνεται ταυτόχρονη κάµψη της άνω αυχενικής µε έκταση της κάτω Συνεπώς ξεχωρίστηκαν οι ιδιαίτερες κινήσεις της άνω από την κάτω αυχενική µοίρα Ασκήσεις ελαστικότητας άνω & κάτω αυχενικής µοίρας /µυών Στο εργαστήριο έγινε πρακτική άσκηση στις εξής ασκήσεις ελαστικότητας (Εικ. 2): ιατάσεις οπίσθιων µυών (από ύπτια & καθιστή θέση) ιατάσεις πρόσθιων µυών ΑΜΣΣ (από ύπτια) ιατάσεις στερνοκλειδοµαστοειδή ιατάσεις σκαληνών (µέσου, πρόσθιου & οπίσθιου) Ασκήσεις δυναµικής σταθεροποίησης Χρησιµοποιώντας τις αρχές δυναµικής σταθεροποίησης που εφαρµόστηκαν στην ΟΜΣΣ (βλ. εργαστηριακές σηµειώσεις µαθήµατος 4), έγινε εφαρµογή & πρακτική άσκηση στην ενεργοποίηση /δυναµική σταθεροποίηση των εν τω βάθει καµπτήρων µυών του αυχένα (ορθούς -πρόσθιο & πλάγιο- κεφαλικούς µύες), (Εικ. 3), οι οποίοι συµβάλλουν στην σταθεροποίηση και βελτίωση της στάσης (περιορίζουν την πρόσθια προβολή) του αυχένα. Έλξη ΑΜΣΣ Έγινε εφαρµογή & πρακτική άσκηση 2 τρόπων έλξης (από ύπτια & από καθιστή θέση), (Εικ. 4). Θεραπεία σηµείων πυροδότησης (trigger points). Τα σηµεία πυροδότησης (trigger points) αποτελούν σηµεία υπερ-ευαισθησίας ή υπερτονίας που αφορούν µία τεταµένη λωρίδα (µυϊκή /µυοπεριτοναϊκή) µέσα σε έναν µυ. Το σύνδροµο µυοπεριτονιακού πόνου χαρακτηρίζεται από πόνο (τοπικό ή πιο εκτεταµένο-αντανακλώµενο) σε σηµεία πυροδότησης (όταν αυτά βρίσκονται υπό συνθήκες µηχανικής τάσης). Χαρακτηριστικά των trigger points: Tα σηµεία πυροδότησης είναι ευαίσθητα σηµεία γραµµωτών µυών που εκδηλώνουν µία τεταµένη λωρίδα (taut band) ή γροµπαλάκι (nodule) κατά την ψηλάφηση. ηµιουργούν τοπικό ή α- Εργαστήριο Φυσικοθεραπεία Μυοσκελετικού Συστήµατος ΙΙ 1
ντανακλώµενο πόνο (συχνά δηµιουργούν και µία τοπική µυϊκή σύσπαση), καθώς και περιορισµένη τροχιά ελαστικότητας του εµπλεκόµενου µυός. Τα trigger points µπορεί να είναι είτε ανενεργά /σε λανθάνουσα κατάσταση (να είναι ευαίσθητα µόνο υπό ψηλάφηση) ή ενεργά (να δηµιουργούν πόνο τοπικό /αντανακλώµενο). Επίσης δύναται να παρουσιάζουν και υπερευαισθησία (νευρογενούς αιτιολογίας) - συγκεντρώνοντας ένα σύµπλεγµα από ευερέθιστους αλγοϋποδοχείς (sensitised nociceptors) Ενεργοποιούνται µέσω φλεγµονής /τραυµατισµού /υπέρχρησης ή χρόνιας τάσης µαλακών µορίων /καταστάσεων άγχους Κλινική εικόνα ενεργών trigger point: Κατά την ψηλάφηση παρουσιάζεται υπερευαισθησία & αρκετά σκληρή µικρή περιοχή (nodule) µυός, αντανακλώµενος πόνος ο οποίος δεν ακολουθεί δερµοτοµιακή κατανοµή /κατανοµή νευρικής ρίζας (Εικ. 5), µυϊκή αδυναµία χωρίς ιδιαίτερη µυϊκή ατροφία, κάποιες ίσως αντιδράσεις του αυτόνοµου νευρικού συστήµατος (αύξηση θερµοκρασίας δέρµατος, εφίδρωση κτλ.) Θεραπεία /απενεργοποίηση των σηµείων πυροδότησης (trigger points): Υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές των ενεργών trigger points όπως α) ισχαιµική πίεση (Εικ. 6) - η φορά της συµπίεσης από το φυσικοθεραπευτή πρέπει να είναι κάθετη (σε 90 γωνία) προς το σηµείο εφαρµογής της θεραπείας & µε τον εµπλεκόµενο µυ σε µερική /πλήρη διάταση, να έχει αρκετή διάρκεια (>30-60 ) ώστε να καταφέρει ο φυσικοθεραπευτής να νιώσει την απενεργοποίηση (δηλ. χαλάρωση αυτής της τεταµένης ταινίας) κάτω από το χέρι του, β) πάγο & διάταση ο εµπλεκόµενος µυς πρέπει να είναι σε πλήρη διάταση και ο πάγο φαρµόζεται από τον φυσικοθεραπευτή σαν ένα γλίστρηµα πάνω σε όλο το µήκος του µυ (από έκφυση µέχρι κατάφυση) µερικές φορές, γ) ψυκτικό σπρέι & διάταση (εφαρµογή όπως το β), δ) θερµοθεραπεία (µέσω οποιουδήποτε θερµού φυσικού µέσου πάνω στο ενεργό trigger point, ε) ηλεκτροθεραπεία, δηλαδή µέσω χρήσης φυσικών µέσων (π.χ. US), στ) βελόνα /ένεση & ζ) µε ξηρή βελόνα. Στο εργαστήριο έγινε πρακτική εφαρµογή των 2 πρώτων µεθόδων (α & β) στον : τραπεζοειδή (άνω µοίρα), στερνοκλειδοµαστοειδή & υπερακάνθιο. Μηχανισµοί δράσης θεραπείας: νευροφυσιολογικοί, βελτίωση αιµατικής ροής Παρακάτω αναγράφονται ενδεικτικές ασκήσεις & τεχνικές (που εφαρµόστηκαν στο εργαστήριο) για τα παραπάνω. (α) Εργαστήριο Φυσικοθεραπεία Μυοσκελετικού Συστήµατος ΙΙ 2
(γ) (δ) (ε) (στ) (ζ) (η) Εικόνα 1. Ενδεικτικές ασκήσεις κινητικότητας ΑΜΣΣ. Αρχική θέση (α). Η θέση αυτή πρέπει να είναι άνετη για τον ασθενή, να ακουµπάει το µεγαλύτερο µέρος του κεφαλιού του & τον κορµό του στον τοίχο (τα κάτω άκρα µπορεί να είναι πιο µακριά από τον τοίχο. Κάµψη άνω αυχενικής µοίρας. Πλάγια κάµψη δεξιά (γ). Λανθασµένη πλάγια κάµψη αριστερά (δ) λόγω του συνδυασµού πλάγιας κάµψης & στροφής που κάνει η ασθενής. Στροφή αριστερά (ε). Λανθασµένη στροφή αριστερά (στ) λόγω του συνδυασµού στροφής µε κάµψη που κάνει η ασθενής. ιόρθωση πρόσθιας προβολής κεφαλιού (ζ) µέσω άσκησης retraction (η) όπου επιτυγχάνεται κάµψη στην άνω ΑΜΣΣ & έκταση στην κάτω ΑΜΣΣ (η συγκεκριµένη άσκηση χρησιµοποιείται και ως άσκηση ελαστικότητας των οπισθίων υπινιακών µυών). Εργαστήριο Φυσικοθεραπεία Μυοσκελετικού Συστήµατος ΙΙ 3
(α) (γ) (δ) (ε) (στ) (ζ) (η) Εργαστήριο Φυσικοθεραπεία Μυοσκελετικού Συστήµατος ΙΙ 4
(θ) (ι) (κ) Εικόνα 2. Ενδεικτικές ασκήσεις ελαστικότητας ΑΜΣΣ. Μείζων (α, β) & ελάσσων θωρακικού (γ, δ), µέσου (ε, στ), πρόσθιου (ζ, η) & οπίσθιου (θ, ι) σκαληνού. Αυτοδιάταση οπισθίων µυών (κυρίως ανώτερης) αυχενικής µοίρας (κ). Εργαστήριο Φυσικοθεραπεία Μυοσκελετικού Συστήµατος ΙΙ 5
(α) (γ) (δ) Εικόνα 3. Ενδεικτικές ασκήσεις δυναµικής σταθεροποίησης των εν τω βάθει καµπτήρων µυών της ΑΜΣΣ. Αρχική (ουδέτερη) θέση (α), Ασκήσεις ενεργοποίησης εν τω βάθει καµπτήρων µυών µε προοδευτικό βαθµό δυσκολίας (β & γ), ενεργοποίηση µε χρήση ειδικού εξοπλισµού µέτρησης (pressure sensor) αυχενικής πίεσης (δ). (α) Εικόνα 4. Ενδεικτικές τεχνικές έλξεις της ΑΜΣΣ από καθιστή (α) και ύπτια θέση (τα βέλη απεικονίζουν την κατεύθυνση της έλξης). Εργαστήριο Φυσικοθεραπεία Μυοσκελετικού Συστήµατος ΙΙ 6
(α) (γ) Εικόνα 5. Κατανοµή αντανκλώµενου πόνου ενεργών trigger point στον τραπεζοειδή (άνω µοίρα), (α), ανελκτήρα ωµοπλάτης & υπερακάνθιο (γ). (α) (γ) Εργαστήριο Φυσικοθεραπεία Μυοσκελετικού Συστήµατος ΙΙ 7
(δ) (ε) Εικόνα 6. Απενεργοποίηση σηµείων πυροδότησης (trigger points) τραπεζοειδή (άνω µοίρα) µέσω άσκησης πίεσης (α) και µε πάγο & διάταση, στερνοκλειδοµαστοειδή (γ) & υπεραράνθιου. Προτεινόµενη αρχική θέση για απενεργοποίηση σηµείου πυροδότησης στον υπερακάνθιο (δ) και τεχνική (ε). Εργαστήριο Φυσικοθεραπεία Μυοσκελετικού Συστήµατος ΙΙ 8