ΠΑΝΔΛΛΑΓΙΚΔ ΔΞΔΣΑΔΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΔΡΗΙΟΤ ΓΔΝΙΚΟΤ ΛΤΚΔΙΟΤ ΚΑΙ ΔΠΑΛ (ΟΜΑΓΑ Β ) ΣΔΣΑΡΣΗ 25 ΜΑΪΟΤ 2016 ΑΡΥΔ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΔΩΡΙΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ ΔΠΙΛΟΓΗ ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α.1 α. Σωςτό β. Λάκοσ γ. Σωςτό δ. Σωςτό ε. Λάκοσ Α.2 α Α.3 γ Φ. Σρικούπη 82 Κομοτηνή www.omiros-edu.gr ελίδα 1
ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ Β.1 Οη βαζηθόηεξνη πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο είλαη: α) Οι ηιμές ηων παραγωγικών ζσνηελεζηών. Ζ κεηαβνιή ηεο ηηκήο ελόο ή πεξηζζόηεξωλ από ηνπο ζπληειεζηέο πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη ζηελ παξαγωγή ελόο αγαζνύ ζπλεπάγεηαη ηε κεηαβνιή ηνπ θόζηνπο παξαγωγήο ηνπ. Αλ ππάξρεη αύμεζε ηωλ ηηκώλ ηωλ παξαγωγηθώλ ζπληειεζηώλ, απμάλεηαη ην θόζηνο ηνπ αγαζνύ γηα θάζε επίπεδν παξαγωγήο. Απηό ζεκαίλεη κεηαηόπηζε ηεο θακπύιεο ηνπ νξηαθνύ θόζηνπο πξνο ηα πάλω θαη αξηζηεξά. Σν αλεξρόκελν ηκήκα ηεο θακπύιεο ηνπ νξηαθνύ θόζηνπο, από ην ζεκείν πνπ ηέκλεη ην κέζν κεηαβιεηό θόζηνο θαη κεηά, είλαη ε θακπύιε πξνζθνξάο ηεο επηρείξεζεο θαη κεηαηνπίδεηαη αξηζηεξά από ηε ζέζε S 0 ζηε ζέζε S 1 θαη ε πξνζθεξόκελε πνζόηεηα ζηελ ηηκή Ρ από Q 0 αξρηθά κεηώλεηαη ζε Q 1. Σν αληίζεην αθξηβώο ζπκβαίλεη, όηαλ κεηώλνληαη νη ηηκέο ηωλ παξαγωγηθώλ ζπληειεζηώλ γηα ην αγαζό, κε απνηέιεζκα λα κεηώλεηαη ην θόζηνο παξαγωγήο. Ζ θακπύιε πξνζθνξάο κεηαηνπίδεηαη ζηε ζέζε S 2, όπνπ ε πξνζθεξόκελε πνζόηεηα πνπ αληηζηνηρεί ζηελ ηηκή Ρ απμάλεηαη από Q 0 ζε Q 2. β) Η Τετνολογία ηης παραγωγής. Ζ κεηαβνιή ζηελ ηερλνινγία έρεη ωο απνηέιεζκα ηε κεηαβνιή ζηε ζπλάξηεζε παξαγωγήο. Ζ βειηίωζε νδεγεί ζε αύμεζε ηνπ παξαγόκελνπ αγαζνύ κε ίδηα πνζόηεηα παξαγωγηθώλ ζπληειεζηώλ, ελώ ε ρεηξνηέξεπζε ζην αληίζεην. Αλ βειηηωζεί ε ηερλνινγία, άκεζε ζπλέπεηα ηεο αύμεζεο ηεο παξαγωγήο είλαη ε κείωζε ηνπ κέζνπ θαη νξηαθνύ θόζηνπο παξαγωγήο, αθνύ κε ηελ ίδηα πνζόηεηα παξαγωγηθώλ ζπληειεζηώλ, θαη εθόζνλ νη ηηκέο ηνπο παξακέλνπλ ζηαζεξέο, παξάγνπκε πεξηζζόηεξν πξνϊόλ. Απνηέιεζκα είλαη λα έρνπκε κεηαηόπηζε ηεο θακπύιεο πξνζθνξάο πξνο ηα δεμηά, ζηε ζέζε S 2 από S 0. Σν αληίζεην απνηέιεζκα παξνπζηάδεηαη ζηελ θακπύιε πξνζθνξάο, όηαλ ρεηξνηεξεύεη ε ηερλνινγία. Ζ θακπύιε πξνζθνξάο κεηαηνπίδεηαη ζηε ζέζε S 1 από ηε ζέζε S 0. Φ. Σρικούπη 82 Κομοτηνή www.omiros-edu.gr ελίδα 2
γ) Οι καιρικές ζσνθήκες. Ζ ζεκαζία ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ παξάγνληα ζρεηίδεηαη θπξίωο κε ηελ παξαγωγή θαη ηελ πξνζθνξά γεωξγηθνύ πξνϊόληνο. Ζ επίδξαζε απηή είλαη ζεκαληηθή γηα ρώξεο πνπ παξάγνπλ θπξίωο γεωξγηθά πξνϊόληα. Οη θαιέο θαηξηθέο ζπλζήθεο γηα ηελ παξαγωγή ηωλ αγαζώλ απμάλνπλ ηελ πξνζθνξά θαη κεηαηνπίδνπλ ηελ θακπύιε πξνζθνξάο πξνο ηα θάηω θαη δεμηά, ελώ νη δπζκελείο κεηώλνπλ ηελ πξνζθνξά θαη κεηαηνπίδνπλ ηελ θακπύιε πξνζθνξάο πξνο ηα πάλω θαη αξηζηεξά. δ) Ο αριθμός ηων επιτειρήζεων. Όζν απμάλεηαη ν αξηζκόο ηωλ επηρεηξήζεωλ, είλαη ινγηθό λα απμάλεηαη ε πξνζθνξά, δειαδή λα κεηαηνπίδεηαη ε θακπύιε πξνζθνξάο πξνο ηα δεμηά, θαη ην αληίζεην, όηαλ κεηώλεηαη ν αξηζκόο ηωλ επηρεηξήζεωλ, κεηώλεηαη θαη ε πξνζθνξά θαη κεηαηνπίδεηαη ε θακπύιε πξνζθνξάο πξνο ηα αξηζηεξά. Πξέπεη λα ζεκεηωζεί όηη, ελώ νη πξνεγνύκελνη παξάγνληεο επεξεαζκνύ ηεο πξνζθνξάο αθνξνύλ ηόζν ηελ αηνκηθή θακπύιε πξνζθνξάο κηαο επηρείξεζεο όζν θαη ηελ αγνξαία θακπύιε πξνζθνξάο, ν αξηζκόο ηωλ επηρεηξήζεωλ αθνξά απνθιεηζηηθά ηελ αγνξαία θακπύιε πξνζθνξάο. ΟΜΑΓΑ ΤΡΙΤΗ πλδπαζκνί πνζνηήηωλ Παξαγόκελεο πνζόηεηεο αγαζνύ Χ Παξαγόκελεο πνζόηεηεο αγαζνύ Ψ Α 0 300 Β 40 220 Γ 70 130 Γ 90 50 Δ 100 0 Κόζηνο επθαηξίαο ηνπ αγαζνύ Χ ζε όξνπο Ψ Κόζηνο επθαηξίαο ηνπ αγαζνύ Ψ ζε όξνπο Χ 2 1/2 3 1/3 4 1/4 5 1/5 Γ.1 Γνωρίηουμε ότι τα κόςτθ ευκαιρίασ των δφο αγακϊν είναι μεταξφ τουσ αντίςτροφα άρα ΚΕχ ΚΕψ = 1, ΚΕψΑ Β = 1 ΚΕχΑ Β ΚΕψΑ Β= 1 2 μονάδες Χ ΚΕχΒ Γ = ΚΕχΓ Δ = 1 ΚΕψΒ Γ 1 ΚΕψΓ Δ ΚΕχΒ Γ= 1 1 3 ΚΕχΓ Δ= 1 1 4 ΚΕχΒ Γ= 3 μονάδες Ψ ΚΕχΓ Δ= 4 μονάδες Ψ Φ. Σρικούπη 82 Κομοτηνή www.omiros-edu.gr ελίδα 3
ΚΕχΔ Ε = 50 0 100 90 ΚΕψΔ Ε = ΚΕχΔ Ε = 50 10 1 ΚΕχΔ Ε ΚΕχΔ Ε = 5 μονάδες Ψ ΚΕψΔ Ε= 1 μονάδες Χ 5 ΚΕχΑ Β = 300 220 χ Β 0 2 = 80 χ χ Β = 80 Β 2 χ Β = 40 μονάδες ΚΕχΓ Δ = ψ Β 50 90 70 4 = ψ Β 50 20 ψ Β 50 = 80 ψ Β = 130 μονάδες Γ.2 Για να καταςκευάςουμε τθν Κ.Π.Δ. τθσ οικονομίασ κάνουμε τισ εξισ τρεισ υποκζςεισ: θ οικονομία παράγει μόνο δφο αγακά (Χ και Ψ), όλοι οι παραγωγικοί ςυντελεςτζσ απαςχολοφνται πλιρωσ και αποδοτικά και θ τεχνολογία παραγωγισ είναι δεδομζνθ. Φ. Σρικούπη 82 Κομοτηνή www.omiros-edu.gr ελίδα 4
Γ.3 Ζςτω Η ο ςυνδυαςμόσ (χ Η =75, ψ Η =;). Ζχουμε: ΚΕχΓ Δ = 4 σταθερό κατά μήκος όλου του συνδυασμού άρα και ΚΕχΓ Ζ = 4 130 ψ Ζ 75 70 = 4 130 ψ Ζ 5 = 4 130 ψ Ζ= 20 130 20 = ψ Ζ ψ Ζ = 110 μονάδες Γ.4 Ζςτω Θ ο ςυνδυαςμόσ (χ Θ =92, ψ Θ =;). Ζχουμε: ΚΕχΔ Ε = 5 σταθερό κατά μήκος όλου του συνδυασμού άρα και ΚΕχΔ Ε = 5 50 ψ Η 92 90 = 5 50 ψ Η 2 = 5 50 ψ Η= 10 50 10 = ψ Η ψ Η = 40 μονάδες Επομζνωσ, ο ςυνδυαςμόσ Κ (Χ=92, Ψ=30) είναι εφικτόσ γιατί για Χ=92 θ μζγιςτθ ποςότθτα του Ψ που μπορεί να παραχκεί είναι 40 μονάδεσ και κα βρίςκεται εντόσ τθσ Κ.Π.Δ. τθσ οικονομίασ. Αυτό ςθμαίνει ότι ζνασ ι περιςςότεροι παραγωγικοί ςυντελεςτζσ υποαπαςχολοφνται, δθλαδι υπάρχουν εν δυνάμει παραγωγικοί ςυντελεςτζσ. Γ.5 Οι τελευταίεσ 110 μονάδεσ Ψ αντιςτοιχοφν ςτο Ψ=300-110=190 που βρίςκεται ςτο ςυνδυαςμό ΒΓ. Ζςτω Λ ο ςυνδυαςμόσ (χ Λ =, ψ Λ =190). Ζχουμε: Φ. Σρικούπη 82 Κομοτηνή www.omiros-edu.gr ελίδα 5
ΚΕχΒ Γ = 3 σταθερό κατά μήκος όλου του συνδυασμού άρα και ΚΕχΒ Λ = 3 220 190 χ Λ 40 = 3 30 χ Λ 40 = 3 3χ Λ 120 = 30 3χ Λ = 150 χ Λ = 50 μονάδες Επομζνωσ, Για Ψ=190 ζχουμε Χ=50 Για Ψ=300 ζχουμε Χ=0 Άρα για να παραχκοφν οι τελευταίεσ 110 μονάδεσ του Ψ πρζπει να κυςιαςτοφν ΔΧ=50-0=50 μονάδεσ Χ. ΟΜΑΓΑ ΤΔΤΑΡΤΗ Γ.1 πλδπαζκνί Σηκή Εεηνύκελε πνζόηεηα Q D Πξνζθεξόκελε πνζόηεηα Q S Έιιεηκκα Διαζηηθόηεηα δήηεζεο ωο πξνο ηελ ηηκή Α 5 80 30 50-1/2 Β 6 32 Γίλεηαη όηη ζηελ ηηκή ηωλ 5 επξώ ππάξρεη έιιεηκκα 50 κνλάδωλ άξα Q DA Q SA = 50 30 = 50 Q DA = 80 μονάδες Q DA Γίλεηαη όηη ε αγνξαία ζπλάξηεζε δήηεζεο είλαη γξακκηθή άξα έρεη γεληθή αιγεβξηθή κνξθή Q D = α + βρ κε α>0 θαη β<0 ιόγω ηνπ λόκνπ ηεο δήηεζεο. Γίλεηαη όηη ε ειαζηηθόηεηα δήηεζεο ωο πξνο ηελ ηηκή Ε D = ΔQ ΔΡ Ρ Q θαζώο ε ηηκή απμάλεηαη από 5 ζε 6 επξώ είλαη E D =-1/2. Γλωξίδνπκε όηη ν ιόγνο ΔQ ζηνλ ηύπν ηεο ειαζηηθόηεηαο δήηεζεο ωο ΔP πξνο ηελ ηηκή ηζνύηαη κε ην ζπληειεζηή δηεύζπλζεο β ηεο γξακκηθήο ζπλάξηεζεο δήηεζεο, άξα Ε D (Α Β) = ΔQ P A 1 = β 5 10β = 80 β = 8 ΔΡ Q DA 2 80 Γηα P Α =5 θαη Q DΑ =80 έρνπκε 80 = α + 5 8 80 = α 40 α = 80 + 40 α = 120 Άξα, Q D = 120 8Ρ Φ. Σρικούπη 82 Κομοτηνή www.omiros-edu.gr ελίδα 6
Γίλεηαη όηη ε αγνξαία ζπλάξηεζε πξνζθνξάο είλαη γξακκηθή άξα έρεη γεληθή αιγεβξηθή κνξθή Q S = γ + δρ κε γ ζεηηθό ή αξλεηηθό θαη δ>0 ιόγω ηνπ λόκνπ ηεο πξνζθνξάο. Γηα P Α =5 θαη Q SΑ =30 έρνπκε 30 = γ + 5δ Γηα P Β =6 θαη Q SΒ =32 έρνπκε 32 = γ + 6δ Αθαηξώληαο ηηο δύν εμηζώζεηο θαηά κέιε έρνπκε 2 = δ δ = 2 Σόηε 30 = γ + 5 2 30 = γ + 10 γ = 20 Άξα, Q S = 20 + 2Ρ Γ.2 Ηζνξξνπία έρνπκε όηαλ Q D = Q S 120 8Ρ = 20 + 2Ρ 120 20 = 8Ρ + 2Ρ 100 = 10Ρ Ρ Ο = 10 ευρώ Σόηε Q Ο = Q D = Q S = 120 8 10 = 120 80 = 40 μονάδες Γ.3 Γίλεηαη όηη ππάξρεη έιιεηκκα 20 κνλάδωλ άξα Q D Q S = 20 120 8Ρ (20 + 2Ρ) = 20 120 8Ρ 20 2Ρ = 20 10Ρ = 80 Ρ = 8 ευρώ Φ. Σρικούπη 82 Κομοτηνή www.omiros-edu.gr ελίδα 7
Γ.4 H ζπλνιηθή δαπάλε ηωλ θαηαλαιωηώλ δίλεηαη από ηνλ ηύπν ΣΔ = Ρ Q D Γηα P B =6 έρνπκε Q DΒ = 120 + 6 8 Q DΒ = 120 48 Q DΒ = 72 μονάδες ΣΔ Α = Ρ Α Q DA ΣΔ Α = 5 80 ΣΔ Α = 400 ευρώ ΣΔ Β = Ρ Β Q DΒ ΣΔ Β = 6 72 ΣΔ Α = 432 ευρώ Άξα ε πνζνζηηαία κεηαβνιή ηεο ζπλνιηθήο δαπάλεο ηωλ θαηαλαιωηώλ είλαη : Δ(ΣΔ) ΣΔ Α 100 = ΣΔ Β ΣΔ Α 432 400 100 = 100 = 32 100 = 8% (αύξηση) ΣΔ Α 400 400 Παξαηεξνύκε όηη ε ζπλνιηθή δαπάλε ηωλ θαηαλαιωηώλ απμήζεθε ην νπνίν δηθαηνινγείηαη επεηδή ε δήηεζε ηνπ αγαζνύ είλαη αλειαζηηθή ( Ε D = 1 < 1) άξα ε ζπλνιηθή δαπάλε 2 αθνινπζεί ηε κεηαβνιή ηεο ηηκήο θαη επεηδή ε ηηκή απμήζεθε ζα έρεη ωο απνηέιεζκα θαη ηελ αύμεζε ηεο ζπλνιηθήο δαπάλεο. Δ.5 α. Ηζνξξνπία έρνπκε όηαλ Q D = Q S 110 8Ρ = 20 + 2Ρ 110 20 = 8Ρ + 2Ρ 90 = 10Ρ Ρ Ο = 9 ευρώ Σόηε Q Ο = Q D = Q S = 110 9 10 = 110 90 = 20 μονάδες β. Παξαηεξνύκε όηη κε ζηαζεξή ηελ πξνζθνξά ε ηηκή ηζνξξνπίαο κεηώζεθε πνπ ζεκαίλεη όηη κεηώζεθε ε δήηεζε ηνπ αγαζνύ Χ. Γλωξίδνπκε όηη ε δήηεζε ελόο αγαζνύ κεηαβάιιεηαη πξνο ηελ αληίζεηε θαηεύζπλζε κε ηε κεηαβνιή ηεο ηηκήο ηνπ ζπκπιεξωκαηηθνύ ηνπ αγαζνύ, άξα ε δήηεζε ηνπ ζπκπιεξωκαηηθνύ αγαζνύ Ψ απμήζεθε. Επιμζλεια: Γκουλοφνθ Αραμπζλα Οικονομολόγοσ Φ. Σρικούπη 82 Κομοτηνή www.omiros-edu.gr ελίδα 8