Στρογγυλό τραπζηι: Η κζςθ τθσ βρογχοςκόπθςθσ ςτθν πρϊιμθ διάγνωςθ και αντιμετϊπιςθ του προδιθκθτικοφ βρογχογενοφσ καρκίνου Aπό τθν ιπια δυςπλαςία ςτο καρκίνωμα in situ Ελζνη Κουρζα Επικ. Καθηγήτρια Παθολογικήσ Ανατομίασ Τμήμα Ιατρικήσ, Πανεπιςτήμιο Πατρών 21 ο Πανελλήνιο Συνζδριο Ελληνικήσ Πνευμονολογικήσ Εταιρείασ Αθήνα 18-21 Οκτωβρίου 2012
70% των ca πνεφμονα ανεγχείρθτα ςτθ Dx Λεμφαδενικζσ, απομακρυςμζνεσ μεταςτάςεισ Καλφτερο Screening: Πρϊιμθ ανίχνευςθ ca ςε υψθλοφ κινδφνου αςκενείσ - ανεφρεςθ πρόδρομων αλλοιϊςεων Χθμειοπροφφλαξθ
Καρκινογζνεςθ βρόγχων Μοριακζσ, γενετικζσ αλλαγζσ 80-90% των ca από καρκινογόνα τςιγάρου «field cancerization» Μορφολογικζσ αλλαγζσ Διαγνωςτικά προβλιματα ςε μικρζσ βιοψίεσ Αναπαπαγυγιμόηηηα Knuder SA. Lung Cancer 2001;31:139
Καρκινογζνεςθ βρόγχων Μορφολογικζσ αλλαγζσ Δυςπλαςία in situ διθκθτικό πλακϊδεσ ca Άτυπθ αδενοματϊδθσ υπερπλαςία αδενοca Διάχυτθ ιδιοπακισ υπερπλαςία πνευμονικϊν νευροενδοκρινικϊν κυττάρων (DIPNECH) καρκινοειδζσ
Προδιθκθτικζσ πλακϊδεισ αλλοιϊςεισ Υπερπλαςία goblet cell, basal cell Πλακϊδθσ μεταπλαςία Δυςπλαςία ιπια, μζτρια, ςοβαρι Ca in situ Lantejoul Histopathol 2009;54:43 Dacic Arch Pathol Lab Med 2008;132:1073
Προδιθκθτικζσ πλακϊδεισ αλλοιϊςεισ Ήπια δυςπλαςία Ήπια αυξθμζνο πάχοσ επικθλίου Ελάχιςτθ αρχιτεκτονικι και κυτταρολογικι διαταραχι ςτο κάτω 1/3 του επικθλίου +/- ςπάνιεσ μιτϊςεισ <1-9% εξέλιξη Lantejoul Histopathol 2009;54:43 Dacic Arch Pathol Lab Med 2008;132:1073
Προδιθκθτικζσ πλακϊδεισ αλλοιϊςεισ Μζτρια δυςπλαςία (ΜD) Μζτρια αυξθμζνο πάχοσ επικθλίου Αρχιτεκτονικι διαταραχι ςτα κάτω 2/3 του επικθλίου Ήπια πλειομορφία, ανωμαλίεσ πυρθνικισ μεμβράνθσ Μιτϊςεισ ςτο κάτω 1/3 ~5-10%: διθκθτικό ca Hirsch JNCI 2001;93:1385
Προδιθκθτικζσ πλακϊδεισ αλλοιϊςεισ Σοβαρι δυςπλαςία (SD) Αρκετά αυξθμζνο πάχοσ επικθλίου Ζντονθ κυτταρικι ατυπία και αρχιτεκτονικι διαταραχι ςε όλο το πάχοσ του επικθλίου Ελάχιςτθ ωρίμανςθ ςτθν επιφάνεια Αδρι χρωματίνθ, πυρινια Μιτϊςεισ ςτα κάτω 2/3 37%: επιμζνουν ι εξελίςςονται Bota Am J Resp Crit Care Me 2001;164:1688 Hirsch JNCI 2001;93:1385
Προδιθκθτικζσ πλακϊδεισ αλλοιϊςεισ Αγγειογόνοσ δυςπλαςία angiogenic squamous dysplasia (ASD) εμφανζςτερθ ςε ΑFB αυξθμζνοσ αρικμόσ αγγείων μεταπλαςτικό ι δυςπλαςτικό επικιλιο?? Κλινικι ςθμαςία Keith Clin Cancer Res 2000;6:1616
Προδιθκθτικζσ πλακϊδεισ αλλοιϊςεισ Καρκίνωμα in situ (CIS) Πάχοσ μπορεί να μθν είναι αυξθμζνο Απουςία ωρίμανςθσ ςτθν επιφάνεια Ζντονθ κυτταρικι ατυπία ςε όλο το πάχοσ του επικθλίου Μιτϊςεισ ςε όλο το πάχοσ του επικθλίου πολυεςτιακό 30% ςφγχρονο ι μετάχρονο Lantejoul Histopathol 2009;54:43
Προδιθκθτικζσ πλακϊδεισ αλλοιϊςεισ 511 καπνιςτζσ, >/=20p/y, 40-74yo 90 s 00 s Ήπια Δυςπλαςία 44% Μζτρια Δυςπλαςία 13% 9% Σοβαρι Δυςπλαςία 6% 1.9% in situ ca 1.6% 0.8% Ishizumi Cancer Met Rev 2010;29:5
Εξέλιξη πποδιηθηηικών πλακωδών αλλοιώζεων Πποβλήμαηα λόγυ Μικπού απιθμού αηόμυν, βπασέορ F/U Σςνςπολογιζμού SD+CIS British Columbia Lung Health Study 2154 εθελονηέρ καπνιζηέρ, 20p/y, AFB, σημειοπποθύλαξη MD: επαν. Bx ζε 6 μήνερ, SD: επαν. Bx ζε 3 μήνερ, CIS: ηοπική Rx 101 ca (1.7-20.9y) Εξέλιξη θςζ/ςπεππλ: 0.9%, μεηαπλ/ήπια D: 0.8%, MD: 4.9%, SD: 5.6% Υπήπσαν αλλοιώζειρ ςπεππλ/μεηαπλ πος εξελίσθηκαν ζε CIS ζε 2y Πεπιζζόηεποι καπκίνοι αναπηύσθηκαν αλλού παπά ζηη θέζη ηηρ βιοτίαρ δςζπλαζία/cis=δείκηηρ κινδύνος Ishizumi Cancer Met Rev 2010;29:5
Εξέλιξη πποδιηθηηικών πλακωδών αλλοιώζεων Σοβαπή δςζπλαζία: 60% ςποζηποθή 25% εξελίσθηκαν ζε 36 μινεσ Wistuba Oncogene 1999;18:643 CIS: 13% αςηόμαηη ςποζηποθή Επιμονή ή εξζλιξθ ςε διθκθτικό ςε 20-87% παρά βρογχοςκοπικζσ Rx McWilliams Eur J Respir 2009;33:656 21% ςε 4-17 μινεσ χωρίσ Rx 50% διηθηηικό ςε 30 μινεσ Wistuba Oncogene 1999;18:643 5ετισ επιβίωςθ >90% George Thorax 2007;62:43 Ishizumi Cancer Met Rev 2010;29:5
Προδιθκθτικζσ πλακϊδεισ αλλοιϊςεισ Γονιδιωματικι αςτάκεια = Απϊλεια ι κζρδοσ τμθμάτων χρωμοςωμάτων Early events 3p loss: πολλά ογκοκαταςταλτικά γονίδια CIS>>SD, ανκεκτικζσ βλάβεσ, εξζλιξθ 9p21 (p16) 8p21-23 Intermediate events 13q14 (Rb) 17p13 (p53) Late events 5p15.2 7p12 (EGFR) (<10% μεταλλάξεισ) 8q (MYC) Lantejoul Histopathol 2009;54:43
TP63 3q 5p15.2 EGFR MYC Massion PloS ONE 4:E5611
Προδιθκθτικζσ πλακϊδεισ αλλοιϊςεισ P53 μεταλλάξεισ/υπερζκφραςθ 25% MD, 75% CIS Προβλεπτικόσ παράγοντασ για ςφγχρονο ι μετάχρονο όγκο; p53 Jeanmart Clin Cancer Res 2003;9:2195 P16 inactivation (silencing) υπερπλ. 17%, μεταπλ 24%, CIS 50-75% Cyclin D1, cyclin E: 50% δυςπλαςία Κi-67 htert overexpression: MD, SD htert Lantejoul Histopathol 2009;54:43 Miyazu Cancer Res 2005;65:9623
Lantejoul Histopathol 2009;54:43
Προδιθκθτικζσ αδενικζσ αλλοιϊςεισ Άτυπθ αδενοματϊδθσ υπερπλαςία <0,5εκ Πν/ρα ΙΙ ι κφτταρα Clara, κυβοειδι Ελάχιςτθ πάχυνςθ κυψελιδικϊν τοιχωμάτων Travis J Thor Oncol 2011;6:244
Προδιθκθτικζσ αδενικζσ αλλοιϊςεισ Αδενοca in situ >0,5εκ Μεγαλφτερθ πλειομορφία Κυλινδρικά ςτοιβαδοποιθμζνα κφτταρα Παχυςμζνα κυψελιδικά τοιχϊματα Travis J Thor Oncol 2011;6:244
Lantejoul Histopathol 2009;54:43
Προδιθκθτικζσ αδενικζσ αλλοιϊςεισ Μεταλλάξεισ EGFR: 5-25% AAH 10-50% BAC και παρακείμενο φυςιολογικό βλεννογόνο Μεταλλάξεισ Ras: 15-30% AAH 10% in situ /μικροδιθκθτικό ACA 70% βλεννϊδεσ BAC Tang Cancer Res 2005;65:7568 Lantejoul Histopathol 2009;54:43
Προδιθκθτικζσ αδενικζσ αλλοιϊςεισ P53: 10-60% AAH P14: 40% ACA Cyclin D1, cyclin E: 70% ΑΑΗ htert overexpression: 77% AAH 97% ACA Lantejoul Histopathol 2009;54:43
Westra Resp Res 2000;1:163
Συμπεράςματα Η καρκινογζνεςθ ςτουσ βρόγχουσ είναι μια πολυςταδιακι διεργαςία. Η ςυςςϊρευςθ γενετικϊν και επιγενετικϊν αλλοιϊςεων ςυνοδεφεται από μορφολογικζσ μεταβολζσ. Η SD και το CIS διαφζρουν ςτο μοριακό επίπεδο και ζχουν διαφορετικι κλινικι εξζλιξθ. To CIS είναι ιςχυρόσ δείκτθσ εξζλιξθσ ςε διθκθτικό ca κεντρικά και περιφερικά. Ειδικοί βιοδείκτεσ μελλοντικά πικανόν να αποτελζςουν προγνωςτικοφσ δείκτεσ εξζλιξθσ και τοπικοφσ ι ςυςτθματικοφσ κεραπευτικοφσ ςτόχουσ.