ΜΗ ΜΙΚΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Ιστοπαθολογία- Μοριακή διαγνωστική. Δ Ροντογιάννη

Transcript

1 ΜΗ ΜΙΚΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Ιστοπαθολογία- Μοριακή διαγνωστική Δ Ροντογιάννη

2 Die Cellularpathologie by Rudolf Virchow in Cells are the progeny of other cells and diseases are diseases of cells..

3 ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΣ

4

5 Εισαγωγή Ο καρκίνος του πνεύμονος είναι ο πλέον συχνός και ένας από τους πλέον θανατηφόρους τύπους καρκίνου στον κόσμο σήμερα, με ετήσιο αριθμό θανάτων παγκοσμίως 1,1 εκατομμύρια. Στους άνδρες, το 85-90% των περιπτώσεων αποδίδεται στο κάπνισμα. Ησυσχέτιση μεταξύ καπνίσματος και καρκίνου του πνεύμονος δεν βασίζεται αποκλειστικά στις επιδημιολογικές μελέτες. Οι όγκοι του πνεύμονα των καπνιστών συχνά περιέχουν ένα τυπικό, αν και μη ειδικό μοριακό «αποτύπωμα» στον τύπο των μεταλλάξεων G= C> Τ = Α στο γονίδιο ΤΡ53, για το οποίο ευθύνεται το βενζο (α) πυρένιο, μια από τις πλέον καρκινογόνες ουσίες του καπνού.

6 Ορόλος του παθολογοανατόμου Από την σκοπιά της ιστολογίας, σχεδόν όλοι οι καρκίνοι του πνεύμονος είναι καρκινώματα με δύο κύριες κατηγορίες τα μικροκυτταρικά καρκινώματα και τα μη μικροκυτταρικά καρκινώματα (NSCLC) (νεοπλάσματα άλλων ιστολογικών τύπων συνιστούν ποσοστό κάτω του 1%).

7 Διαγνωστική προσέγγιση Ο άριστος τρόπος λήψης του ιστού υλικό βρογχοσκοπικής βιοψίας, θωρακοσκοπικής βιοψίας, υλικό χειρουργικής εκτομής του όγκου, ή βιοψία δια βελόνης) η γρήγορη μονιμοποίηση και η ελάχιστη «κακοποίηση» του ιστού είναι σημαντικά για την μελέτη του. Προτείνεται ο περιορισμός της κατηγοριοποίησης στο υλικό της βιοψίας. «μικροκυτταρικό καρκίνωμα του πνεύμονος»(sclc) «μη μικροκυτταρικό καρκίνωμα του πνεύμονος» (NSCLC),

8 Σταδιοποίηση NSCLC Η παθολογοανατομική σταδιοποίηση βασίζεται στην παθολογοανατομική εξαίρεση, υπάρχουν χειρουργικά πρωτόκολλα για την δειγματοληψία των λεμφαδένων, συμπεριλαμβανομένων των λεμφαδένων του ανώτερου μεσοθωρακίου (1-4), αορτικούς λεμφαδένες (5-6), λεμφαδένες κατώτερου μεσοθωρακίου (7-9) και λεμφαδένες σχετιζόμενους με το παρασκεύασμα της λοβεκτομής που προσδιορίζονται «Ν1»(10-14).

9 Ταξινόμηση Το πλέον δόκιμο σύστημα ιστολογικής ταξινόμησης του καρκίνου του πνεύμονος είναι αυτό που καθορίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, WHO, 2004 (πίνακας 1) Βασίζεται κυρίως στις τομές αιματοξυλίνης - ηωσίνης

10 Πίνακας: Ιστολογική Ταξινόμηση των όγκων του Πνεύμονος, κατά WHO 1 Κακοήθεις επιθηλιακοί όγκοι Πλακώδες καρκίνωμα Αδενοπλακώδες καρκίνωμα Θηλώδες Διαυγοκυτταρικό Σαρκωματοειδές καρκίνωμα Μικροκυτταρικό Πλειόμορφο καρκίνωμα Βασικοειδές Ατρακτοκυτταρικό καρκίνωμα Μικροκυτταρικό καρκίνωμα Γιγαντοκυτταρικο καρκίνωμα Σύνθετο μικροκυτταρικό καρκίνωμα Καρκινοσάρκωμα Αδενοκαρκίνωμα Πνευμονικό βλάστωμα Αδενοκαρκίνωμα, μικτού υποτύπου Κυψελιδικό αδενοκαρκίνωμα Καρκινοειδείς όγκοι Θηλώδες αδενοκαρκίνωμα Τυπικό καρκίνοειδές Βρογχιολοκυψελιδικό καρκίνωμα Άτυπο καρκινοειδές Μη-βλεννώδες Βλεννώδες Όγκοι τύπου σιελογόνων αδένων Μικτό μη-βλεννώδες και βλεννώδες ή Βλεννοεπιδερμοειδές καρκίνωμα ακαθόριστο Αδενοκυστικό καρκίνωμα Συμπαγές αδενοκαρκίνωμα με παραγωγή βλέννης Επιθηλιακό (μυοεπιθηλιακό) καρκίνωμα Εμβρυικό αδενοκαρκίνωμα Βλεννώδες (κολλοειδές) καρκίνωμα Προδιηθητικές αλλοιώσεις Βλεννώδες κυσταδενοκαρκίνωμα Πλακώδες καρκίνωμα in situ Αδενοκαρκίνωμα τύπου "Signet ring" Άτυπη αδενωματώδης υπερπλασία Διαυγοκυτταρικό αδενοκαρκίνωμα Διάχυτη ιδιοπαθής πνευμονική Μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα νευροενδοκρινική υπερπλασία Μεγαλοκυτταρικό νευροενδοκρινικό καρκίνωμα Σύνθετο μεγαλοκυτταρικό νευροενδοκρινικό καρκίνωμα Βασικοειδές Καρκίνωμα τύπου λεμφοεπιθηλιώματος Διαυγοκυτταρικό καρκίνωμα Μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα με ραβδοειδή φαινότυπο

11 Ταξινόμηση Αναπαραγωγιμότητα της ταξινόμησης. Ιστολογική ετερογένεια 50% περισσότεροι του ενός βασικοί ιστολογικοί τύποι. Ποσοστό συμμετοχής >10% ενός ιστολογικού στοιχείου χρήσιμο κριτήριο για οντότητες όπως το αδενοπλακώδες και το πολύμορφο καρκίνωμα.

12 Ορόλος του παθολογοανατόμου Ιστολογική ταξινόμηση και παθολογοανατομική σταδιοποίηση Μορφολογική ανάλυση Ανοσοφαινοτυπική ανάλυση (Διαφοροδιάγνωση και ιστολογικοί δείκτες πρόγνωσης) Γενετικά δεδομένα Προοπτική

13 Καρκίνωμα πλακώδες ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΣ Aδενοκαρκίνωμα

14 Η ΑΝΟΣΟΪΣΤΟΧΗΜΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ IN SITU ΜΟΡΦΗ, ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΕΩΜΙΚΗΣ

15

16 Μυικός ιστός Μεσέγ - χυμα Ενδιάμεσα ινίδια Νευροινίδια Δεσμίνη Κερατίνες Βιμεντίνη Οξινη πρωτείνη της γλοίας νευρώνες επιθήλια Αστροκύτ ταρα

17

18 ΗΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ Στην διάγνωση Στον καθορισμό της θεραπείας Στην πρόγνωση Στην έρευνα

19

20 Πίνακας: Ιστολογική Ταξινόμηση των όγκων του Πνεύμονος, κατά WHO 1 Κακοήθεις επιθηλιακοί όγκοι Πλακώδες καρκίνωμα Αδενοπλακώδες καρκίνωμα Θηλώδες Διαυγοκυτταρικό Σαρκωματοειδές καρκίνωμα Μικροκυτταρικό Πλειόμορφο καρκίνωμα Βασικοειδές Ατρακτοκυτταρικό καρκίνωμα Μικροκυτταρικό καρκίνωμα Γιγαντοκυτταρικο καρκίνωμα Σύνθετο μικροκυτταρικό καρκίνωμα Καρκινοσάρκωμα Αδενοκαρκίνωμα Πνευμονικό βλάστωμα Αδενοκαρκίνωμα, μικτού υποτύπου Κυψελιδικό αδενοκαρκίνωμα Καρκινοειδείς όγκοι Θηλώδες αδενοκαρκίνωμα Τυπικό καρκίνοειδές Βρογχιολοκυψελιδικό καρκίνωμα Άτυπο καρκινοειδές Μη-βλεννώδες Βλεννώδες Όγκοι τύπου σιελογόνων αδένων Μικτό μη-βλεννώδες και βλεννώδες ή Βλεννοεπιδερμοειδές καρκίνωμα ακαθόριστο Αδενοκυστικό καρκίνωμα Συμπαγές αδενοκαρκίνωμα με παραγωγή βλέννης Επιθηλιακό (μυοεπιθηλιακό) καρκίνωμα Εμβρυικό αδενοκαρκίνωμα Βλεννώδες (κολλοειδές) καρκίνωμα Προδιηθητικές αλλοιώσεις Βλεννώδες κυσταδενοκαρκίνωμα Πλακώδες καρκίνωμα in situ Αδενοκαρκίνωμα τύπου "Signet ring" Άτυπη αδενωματώδης υπερπλασία Διαυγοκυτταρικό αδενοκαρκίνωμα Διάχυτη ιδιοπαθής πνευμονική Μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα νευροενδοκρινική υπερπλασία Μεγαλοκυτταρικό νευροενδοκρινικό καρκίνωμα Σύνθετο μεγαλοκυτταρικό νευροενδοκρινικό καρκίνωμα Βασικοειδές Καρκίνωμα τύπου λεμφοεπιθηλιώματος Διαυγοκυτταρικό καρκίνωμα Μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα με ραβδοειδή φαινότυπο

21 Χαρακτηριστικά κύριων ιστολογικών τύπων Πλακώδες καρκίνωμα SCC Κακοήθης επιθηλιακός όγκος με κερατινοποιηση και/ή μεσοκυττάριες γέφυρες, προερχόμενοςαπότοβρογχικόεπιθήλιο. Κεντρική εντόπιση Περιφερική ανάπτυξη

22 Πλακώδες καρκίνωμα SCC Ιστοπαθολογία Ο βαθμός διαφοροποίησης (G 1 G 3 ), φαίνεται ότι έχει ανεξάρτητη προγνωστική σημασία. Διαφοροδιάγνωση ιστολογικών υποτύπων έλεγχος για την αναγνώριση πλακώδους διαφοροποίησης για την διάκριση από άλλους τύπους πρωτοπαθών ή μεταστατικών καρκινωμάτων του πνεύμονος. Πλακώδες καρκίνωμα Θηλώδες Διαυγοκυτταρικό Μικροκυτταρικό Βασικοειδές

23 Πλακώδες καρκίνωμα SCC Ανοσοϊστοχημεία Η πλειονότητα των πλακωδών καρκινωμάτων εκφράζουν έντονα κερατίνες υψηλού μοριακού βάρους Πολύ λίγα εκφράζουν τον θυρεοειδικό μεταγραφικό παράγοντα -1 (ΤΤF -1) ή κυτοκερατίνη 7 (CK 7 ). P63 (p53 ομόλογη πυρηνική πρωτείνη) εκφράζεται σταθερά Hum Pathol 2002

24 Πλακώδες Χαρακτηριστικά κύριων καρκίνωμα SCC ιστολογικών τύπων Κακοήθης επιθηλιακός όγκος με κερατινοποιηση και/ή μεσοκυττάριες γέφυρες, προερχόμενοςαπότοβρογχικόεπιθήλιο. Κεντρική εντόπιση με δυο κυρίαρχα πρότυπα επέκτασης: ενδοεπιθηλιακή (in situ) επέκταση με ή χωρίς υποεπιθηλιακή διήθηση και ενδοβρογχική πολυποειδής ανάπτυξη. Όταν αναπτύσσεται περιφερικά έχει με ενδοβρογχική οζώδη ανάπτυξη, ενδοεπιθηλιακή επέκταση ή και τα δυο. Επιθετική τοπική επέκταση στις παρακείμενες δομές κατά συνέχεια ιστού. Πλακώδες καρκίνωμα Θηλώδες Διαυγοκυτταρικό Μικροκυτταρικό Βασικοειδές

25 Αδενοκαρκίνωμα Κακοήθης επιθηλιακός όγκος, με αδενική διαφοροποίηση ή παραγωγή βλέννης Σε πολλές χώρες,oπλέον συνήθης ιστολογικός υπότυπος. Συχνότερα από τους άλλους ιστολογικούς τύπους πνευμονικού καρκίνου σε μη -καπνιστές και ειδικότερα σε γυναίκες Αδενοκαρκίνωμα Αδενοκαρκίνωμα, μικτού υποτύπου Κυψελιδικό αδενοκαρκίνωμα Θηλώδες αδενοκαρκίνωμα Βρογχιολοκυψελιδικό καρκίνωμα Συμπαγές αδενοκαρκίνωμα με παραγωγή βλέννης

26 Αδενοκαρκίνωμα Ιστοπαθολογία: Ο μικτός υπότυπος, είναι ο συχνότερος (80% περίπου των εξαιρεθέντων αδενοκαρκινωμάτων). Συνδυασμός διαφόρων ιστολογικών υπότυπων, σε διαφορετικούς βαθμούς διαφοροποίησης και κυτταρολογικής ατυπίας.

27 Αδενοκαρκίνωμα Μακροσκοπικά: περιφερικοί όγκοι, συνήθως. κεντρικοί ή ενδοβροχικοί όγκοι (μικρότεροι των 4 εκ. στο μέγεθος), διάχυτη αλλοίωση τύπου - πνευμονίας, αμφοτερόπλευρη διάχυτη πνευμονική νόσος, διήθηση και εκτεταμένη διασπορά κατά μήκος του σπλαχνικού υπεζωκότος και σε έδαφος υποκείμενης ίνωσης (εντοπισμένης ουλής ή διάχυτης διάμεσης ίνωσης).

28 Αδενοκαρκίνωμα Διαφορική Διάγνωση μεταστατικό αδενοκαρκίνωμα, το μεσοθηλίωμα, την άτυπη αδενωματώδη υπερπλασία Eur J Cancer Prev (1) χρώση βλέννης, κερατινών και δυο τουλάχιστον γενικούς δείκτες αδενοκαρκινώματος (π.χ. CEA, MOC 31 ) ειδικό δείκτη πνευμονικού καρκινώματος (TTF 1 ) δύο δείκτες μεσοθηλιώματος (π.χ. carletinin, ker 5/6), θυρεοσφαιρίνη, PSA, GCDF 15 (δείκτης μαστού). Χρήσιμη η αξιολόγηση του αλγορίθμου των κυτοκερατινών CK 7 και CK 20

29 Αδενοκαρκίνωμα Το βρογχιολοκυψελιδικό καρκίνωμα = ανάπτυξη νεοπλασματικών κυττάρων κατά μήκος προϋπαρχουσών κυψελιδικών δομών, χωρίς στοιχεία διήθησης του στρώματος, των αγγείων ή του υπεζωκότος. Η μη-βλεννώδης ποικιλία του βρογχοκυψελιδικού καρκινώματος τυπικά παρουσιάζει διαφοροποίηση τύπου Clara Κυττάρου ή/και τύπου II πνευμονοκυττάρων. Το βλεννώδες βρογχιοκυψελιδικό καρκίνωμα είναι εξ' ορισμού χαμηλού βαθμού κακοήθειας..

30

31

32 Αδενοκαρκίνωμα Οι ανοσοιστοχημικοί χαρακτήρες ποικίλουν, σε σχέση με τον υπότυπο και τον βαθμό διαφοροποίησης. Θετικοί CEA CK 7 (+), CK20(-) σπάνια TTF-1 είναι συνήθως θετική (στους καλύτερα διαφοροποιημένους όγκους ) Surfactant apoprotein A (προϊόν τύπου 2 πνευμονοκυττάρων) έως και 60%. Εξαίρεση! Τα βλεννώδη βρογχιοκυψελιδικά TTF-1(-), CK7 (+) και συχνά CK20(+)

33 Αδενοκαρκίνωμα Ιστοπαθολογικές προγνωστικές παράμετροι: Σχετίζονται με δυσμενή πρόγνωση: ο υψηλός ιστολογικός βαθμός κακοήθειας και η αγγειακή διήθηση. Ιστολογική εκτίμηση των παραμέτρων, που σχετίζονται με το στάδιο. Στρωματική αντίδραση: Maeshima et al Cancer (12) 2546

34 Αδιαφοροποίητο μη-μικροκυτταρικό καρκίνωμα, με κυτταρολογικούς και αρχιτεκτονικούς χαρακτήρες μικροκυτταρικού καρκινώματος και αδενική ή πλακώδη διαφοροποίηση. Στην περιφέρεια του πνεύμονα (εκτός από το βασικοειδές). Η διάγνωση με ακρίβεια Μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα στο χειρουργικό υλικό. Μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα Μεγαλοκυτταρικό νευροενδοκρινικό καρκίνωμα Βασικοειδές Καρκίνωμα τύπου λεμφοεπιθηλιώματος Διαυγοκυτταρικό καρκίνωμα Μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα με ραβδοειδή φαινότυπο

35 Ιστοπαθολογία - Υπότυποι Μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα Μεγαλοκυτταρικό νευροενδοκρινικό Καρκίνωμα (LCNEC): Ιστολογικοί χαρακτήρες νευροενδοκρινικής διαφοροποίησης και χρήση ανοσοϊστοχημικών δεικτών για την επιβεβαίωση Ένας θετικός δείκτης είναι αρκετός, εάν η θετικότητα της χρώσης είναι σαφής. 50% ΤΤF1(+) Ειδικοί γενετικοί χαρακτήρες, πτωχής πρόγνωσης όπως το το μικροκυτταρικό καρκίνωμα Χρωμογρ. CD56 TTF-1

36 Ιστοπαθολογία - Υπότυποι Μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα βασικοειδής πιθανον από προνεοπλασματικές αλλοιώσεις του βρογχικού επιθηλίου, (στο 1/3 των βασικοειδών καρκινωμάτων παρακείμενη πλακώδης δυσπλασία) Το καρκίνωμα τύπου λεμφοεπιθηλιώματος χαρακτηρίζεται από την παρουσία EBV ιϊκών αλληλουχιών, που αντανακλούν μεταβολή των πνευμονικών επιθηλιακών κυττάρων εξαρτώμενη από τον ιό (ΕΒΕR 1). ΙSH (EBER- RNA)

37 ΗΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ Στην διάγνωση Στον καθορισμό της θεραπείας Στην πρόγνωση Στην έρευνα

38 EGFR

39

40 Αδενοκαρκίνωμα Βρογχιοκυψελιδική διαφοροποίηση σε μη καπνιστές πρόβλεψη ανταπόκρισης στον αναστολέα EGFR σε προχωρημένο NSCLC: Miller et al J Clin Oncol (6)

41 Αδενοκαρκίνωμα Γενετικοί προγνωστικοί παράγοντες: Μεταλλάξεις στο γονίδιο EGFR έχουν βρεθεί σε ασθενείς που ανταποκρίνονται θεραπευτικά στον αναστολέα της οδού του EGFR. NEJM (21):

42

43 Συχνές γενετικές αλλαγές όλων των κυρίων ιστολογικών τύπων Μεταλλάξεις TP53

44

45

46 Συχνές γενετικές αλλαγές όλων των κυρίων ιστολογικών τύπων Μεταλλάξεις TP53: Οι πιο συχνές ανιχνεύονται έως και στο 50% των NSCLC και πάνω από το 70% των SCLC. συχνότητα αυξάνει από τις in situ βλάβες προς το μεταστατικό καρκίνο.

47 Συχνές γενετικές αλλαγές όλων των κυρίων ιστολογικών τύπων Μεταλλάξεις TP53 Η οδός του ρετινοβλαστώματος (Rb)

48

49 Συχνές γενετικές αλλαγές όλων των κυρίων ιστολογικών τύπων Μεταλλάξεις TP53: Οι πιο συχνές H oδός του ρετινοβλαστώματος: Η δεύτερη συνηθέστερη αλλαγή είναι η αδρανοποίηση της οδού ελέγχου του RB1 κατασταλτικό γονίδιο που κωδικοποιεί την πρωτεΐνη Rb, ( δρα ως «φύλακας» στη μετάβαση μεταξύ των φάσεων G1 και S του κυτταρικού κύκλου. ) Ενδιαφέρον! ο μηχανισμός με τον οποίο αλλάζει αυτή η οδός διαφέρει μεταξύ NSCLC και SCLC.

50 Συχνές γενετικές αλλαγές όλων των κυρίων ιστολογικών τύπων Μεταλλάξεις TP53 Η οδός του ρετινοβλαστώματος (Rb) LOH 3p

51 Απώλεια ετεροζυγωτίας

52 Συχνές γενετικές αλλαγές όλων των κυρίων ιστολογικών τύπων Μεταλλάξεις TP53: Οι πιο συχνές Η οδός του ρετινοβλαστώματος: Η δεύτερη συνηθέστερη αλλαγή είναι η αδρανοποίηση της οδού ελέγχου του RB1 LOH 3p: Το τρίτο συχνό γενετικό συμβάν, άσχετα με τον ιστολογικό τύπο ανιχνεύεται έως και 80% των NSCLC και SCLC.

53 Μη μικροκυτταρικά καρκινώματα πνεύμονα Κυψελιδικά-Βρογχοκυψελιδικά Βρογχικά επιθηλιακά κύτταρα Μετάλλαξη ΚRAS LOH 3q Ενεργοποίηση ΤΡ63 Μετάλλαξη Ρ53 Ατυπηαδενωματώδηςυπερπλασία Πλακώδηςμεταπλασία/δυσπλασία Μετάλλαξη Ρ53 Ενεργοποίηση CCDN1 Πρωτοπαθές αδενοκαρκίνωμα πρωτοπαθές πλακώδες καρκίνωμα Μεταστατικό αδενοκαρκίνωμα Πολλαπλές LOH 2q 9q 18q 22q Μεταστατικό πλακώδες καρκίνωμα

54 Αδενοκαρκίνωμα Γενετικοί προγνωστικοί παράγοντες: Η εξέταση τριών μοριακών δεικτών (k-ras, p53 και C-erbB 2 ) φαίνεται να προάγει την εκτίμηση της πρόγνωσης. NEJM (21):

55 Μη μικροκυτταρικά καρκινώματα πνεύμονα Κυψελιδικά-Βρογχοκυψελιδικά Βρογχικά επιθηλιακά κύτταρα Μετάλλαξη ΚRAS LOH 3q Ενεργοποίηση ΤΡ63 Μετάλλαξη Ρ53 Ατυπηαδενωματώδηςυπερπλασία Πλακώδηςμεταπλασία/δυσπλασία Μετάλλαξη Ρ53 Ενεργοποίηση CCDN1 Πρωτοπαθές αδενοκαρκίνωμα πρωτοπαθές πλακώδες καρκίνωμα Μεταστατικό αδενοκαρκίνωμα Πολλαπλές LOH 2q 9q 18q 22q Μεταστατικό πλακώδες καρκίνωμα

56 Η Καρκινογένεση είναι: Πολυπαραγοντική Και Πολυσταδιακή διαδικασία Ο καρκίνος του πνεύμονος προκύπτει από σύνθετες επιγενετικές και γενετικές και αλλαγές με αποτέλεσμα την σταδιακή κακοήθη εξαλλαγή των κυττάρων.

57 Γενετικές και μοριακές αλλαγές Ο καρκίνος του πνεύμονος προκύπτει από σύνθετες γενετικές και επιγενετικές αλλαγές με αποτέλεσμα την σταδιακή κακοήθη εξαλλαγή των κυττάρων. Πολλά περιβαλλοντικά καρκινογόνα που είναι συστατικά του καπνού ή βιομηχανικών ρύπων μπορεί να είναι υπεύθυνα για την έναρξη αυτής της διαδικασίας στα βρογχικά ή βρογχο-κυψελιδικά επιθηλιακά κύτταρα. Αυτά τα καρκινογόνα έχουν γενικευμένη επίδραση σε όλο το βρογχικό δένδρο

58 Προνεοπλασματική φάση (2) Ποσοτικές - επιγενετικές διαταραχές Μεθυλίωση του DNA Ρ53 Τροποποίηση ιστονών Τροποποίηση ιστονών

59

60

61

62

63 Αδενοκαρκίνωμα Γενετικοί προγνωστικοί παράγοντες: Μερικές μελέτες με τεχνική των cdna μικροσυστοιχιών για την ανάλυση της έκφρασης των γονιδίων ταυτοποιούν ιστολογικούς υπότυπους αδενοκαρκινώματος με προγνωστική σημασία.

64 . cdna μικροσυστοιχίες : Συγκριτική μελέτη ποιοτικής και ποσοτικής έκφρασης γονιδίων φυσιολογικών και νεοπλασματικών κυττάρων

65 Μέτρηση της παρουσίας m RNA: γονίδια εκφράζονται στο κύτταρο Μέτρηση πρωτεΐνης αντιπροσωπευτικότερη αλλά τεχνικά δύσκολη

66

67 Molecular Diagnosis of Cancer by Gene-Expression Profiling with the Use of Unsupervised (Panel A) and Supervised (Panel B) Pattern-Recognition Algorithms Staudt, L. M. N Engl J Med 2003;348:

71 Μικροσυστοιχίες DNA Πρωτείνες Μικροσυστοιχίες ιστών

72

73

74 Μικροσυστοιχίες DNA Μικροσυστοιχίες Ιστών DNA μικροσυστοιχίες Ενα δείγμα Πολλοί δείκτες Ιστών μικροσυστοιχίες Πολλά δείγματα Ενας δείκτης Γονιδιακή έκφραση Επαύξηση ή απώλεια γονιδίων Αντισώματα In situ υβριδισμός

75 Συμπερασματικά Τα παθολογοανατομικά δεδομένα συνεισφέρουν στην ιστολογική ταυτοποίηση και σταδιοποίηση του πνευμονικού καρκίνου. Σοβαρές προκλήσεις για την ταυτοποίηση γενετικών συμβάντων, με πιθανότητα εξέλιξης προς μεταστατική νόσο. Η ταυτοποίηση μεταβολών περιορισμένου αριθμού γονιδίων στα αρχικά στάδια του πνευμονικού καρκίνου (μεθυλίωση ΙΝΚ4 ή γονιδίων στο 3ρ, μεταλλάξεις στο ΤΡ53 και στο KRAS), πιθανόν θα συντελέσει στη πρώιμη ανίχνευση (πχ σε υλικό βρογχικού εκπλύματος) και σε νέες θεραπευτικές στρατηγικές στον καρκίνο του πνεύμονος.

76 Προοπτική Θα υποκατασταθεί η ιστολογική διάγνωση από την μοριακή υπογραφή του όγκου? Η απάντηση είναι ΌΧΙ! Θα επηρεασθεί όμως δραματικά! Η ανάλυση της έκφρασης των γονιδίων με τη μέθοδο των cdna μικροσυστοιχιών θα μεταφράζεται σε κλινικά χρήσιμη ανοσοϊστοχημική ανάλυση με τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό αντισωμάτων που θα ανιχνεύουν κυτταρικά μόρια κρίσιμα στη διαφοροδιάγνωση: Δυσπλασίας in situκαρκινώματος Ιστολογικών τύπων του καρκίνου Κυττάρων με μεταστατική δυνατότητα και ανταπόκριση σε συγκεκριμένη θεραπεία

77 Προοπτική