Εμμανουήλ Ανυφαντής Ph.D cand, & Μαρία Καμπανάρου Ph.D Τμήμα Επιστημών Αποκατάστασης Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Εμμανουήλ Ανυφαντής Ph.D cand, & Μαρία Καμπανάρου Ph.D Τμήμα Επιστημών Αποκατάστασης Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Νεότερα ερευνητικά δεδομένα σχετικά με τις γλωσσικές διαταραχές στην Ήπια Νοητική Διαταραχή.

Παρουσίαση ερευνητικών δεδομένων στην Ήπια Νοητική Έκπτωση σε 3 γλωσσικούς τομείς: Στην κατονομασία. Στην ακουστική κατανόηση. Στον αφηγηματικό λόγο.

Κλινικά Χαρακτηριστικά Δυσκολίες μνήμης μη τυπικές για την ηλικία και το μορφωτικό επιπεδο του ατόμου οι οποίες επιβεβαιώνονται από το περιβάλλον του. Απουσία άνοιας. Διατήρηση της λειτουργικότητας του ατόμου στην καθημερινότητα. Οι γνωστικές λειτουργίες είναι στα φυσιολογκά όρια. Πρόδρομο στάδιο για την ανάπτυξη της νόσου Αλτσχάιμερ (ΝΑ). 10%- 15% των ατόμων με ΗΝΔ θα αναπτύξουν ΝΑ. (Albert et al,2011; Knopman & Petersen,2014; Petersen,2004)

Αμνησιακού Τύπου (αηνε) Έκπτωση σε μόνο ένα γνωστικό τομέα - Ελλείμματα στην Μνήμη Έκπτωση στην μνήμη και στους άλλους γνωστικούς τομείς Μη-Αμνησιακού Τύπου (μαηνε) Έκπτωση σε ένα γνωστικό τομέα - μνήμη διατηρημένη Έκπτωση σε περισσότερους από ένα τομείς - μνήμη διατηρημένη

Petersen & Negash,2008

Φυσιολογικό Γήρας Ήπια Νοητική Διαταραχή Νόσος Αλτσχάιμερ

Επιφέρει αλλαγές τόσο στις γνωστικές όσο και στις γλωσσικές λειτουργίες. Δυσκολία στην ανάκληση λέξεων (φαινόμενο tip of the tongue) κατά το οποίο ένα άτομο αδυνατεί να ανακαλέσει μία λέξη την οποία γνωρίζει. Περισσότερα λάθη σε δοκιμασίες κατονομασίας εικόνων αντικειμένων και δράσεων. (Barresi, Nicholas, Connor, Obler, & Albert, 2000; Connor κ.ά., 2004; MacKay, Connor, Albert & Obler, 2002 )

Η προτασιακή πυκνότητα (propositional density) σε αυτοβιογραφικά κείμενα που είχαν δημιουργήσει καλόγριες όταν μπήκαν στο μοναστήρι για πρώτη φορά σε ηλικίας 18-32, προέβλεψε ποιά από τις μοναχές θα αναπτύξουν συμπτώματα της Νόσο Αλτσχάιμερ. Η πυκνότητα των πληροφοριών (idea density) και η γραμματική πολυπλοκότητα στα κείμενα των νεαρών μοναχών μπορούσαν να προβλέψουν ποια άτομα από την ομάδα θα αναπτυξουν άνοια. (Snowden et al., 1996)

Σε πιο πρόσφατες μελέτες τα στοίχεια έδειξαν ότι: Οι υψηλότερες βαθμολογίες στην πυκνότητα ιδεών στην πρώιμη ηλικία συνδέονται με καλά διατηρημένες νοητικές λειτουργίες στα τέλη ζωής παρά την παρουσία αλλοιώσεων λόγω της Νόσου Αλτσχαιμερ. Η ικανότητα έκφρασης και η γλωσσική ικανότητα είναι ισχυρότεροι προγνωστικοί παράγοντες σχετικά με την διάρκεια της μετατροπής σε αηνδ σε σύγκριση με την ικανότητα μάθησης ή την μνήμη (Oulhaj, et al,2009;αcono, et al,2009)

Ελλείμματα στο λεξιλογικό-σημασιολογικό (lexical-semantic) επίπεδο με κύριες δυσκολίες στην σημασιολογία. Διαταραχή κατονομασία και σημασιολογικής γνώσης των αντικειμένων (Joubert et al., 2010) (Taler & Jarema, 2004; 2006 Duong et al, 2006)

Αξιολόγηση της κατονομασίας με την χορήγηση της Δοκιμασίας Κατονομασίας της Βοστόνης. Η ομάδα αηνε δεν έλαβε σημαντικές διαφορές στη συνολική βαθμολογία, αλλά έδειξε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό σημασιολογικών λαθών σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Ελλείμματα στην σημασιολογία κατά την κατονομασία. Willers et al(2008). Subclinical naming errors in mild cognitive impairment:a semantic deficit, Dementia & Neuropsychologia, 2(3):217-222?

Στόχος της μελέτης είναι η διερεύνηση της ικανότητας ανάκλησης ουσιαστικών-ρημάτων σε άτομα με ΗΝΔ. Choi et al.(2013).noun-verb Dissociation in a Confrontation Naming Task for Persons with Mild Cognitive Impairment, Dementia and Neurocognitive Disorders,12, 41-46

Η ομάδα ΗΝΔ: έλαβε χειρότερη βαθμολογία στην κατονομασία από την ομάδα ελέγχου. παρουσίασε μειωμένη απόδοση στην κατονομασία των ρημάτων σε σχέση με τα ουσιαστικά. H μελέτη προτείνει ότι η κατονομασία ρημάτων θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως δείκτης διαφοροποίησης των ατόμων με ΗΝΕ από το φυσιολογικό γήρας.

Τα άτομα με ΗΝΔ εμφανίζουν δυσκολίες στις δραστηριότητες που το άτομο καλέιται να ταιριάξει πρόταση - εικόνα (Taler & Jarema, 2004). Δυσκολία στην κατανόηση συντακτικά πολύπλοκων προτάσεων.

Έλλειμμα στη γραμματική κατανόηση στην ΗΝΕ (χρήση της δοκιμασίας Token Test). Δυσκολία στην επεξεργασία των παθητικών προτάσεων λόγω ελλειμμάτων στην εργαζόμενη μνήμη. Δυσκολίες στην κατανόηση των παθητικών προτάσεων ανεξάρτητη από την ικανότητα κατονομασίας. ( Lambon et al,2003;lópez-higes et al.2014;ribeiro et al, 2006;Sung,Kim & Jeong,2012)

Οι δραστηριότητες που έχουν χρησιμοποιηθεί για την μέτρηση και ανάλυση του αφηγηματικού λόγου των ατόμων με ΗΝΔ στην έρευνα περιλαμβάνουν: Την περιγραφή εικόνας. Την περιγραφή ενός φανταστικού ταξιδιού. Την ανάκληση ιστορίας.

Μελέτες εξέτασαν την ικανότητα ανάκλησης και αναγνώρισης τόσο των βασικών πληροφοριών όσο και των λεπτομερειών από ένα αφηγηματικό κείμενο. Τα άτομα με ΗΝΔ έχουν δείξει φτωχότερη ικανότητα να θυμηθούν και να αναγνωρίσουν στοιχεία από μια αφήγηση ιστορίας σε σχέση με τους υγιείς συμμετέχοντες.

Οι Chapman et al.(2002) χρησιμοποίησαν μία δραστηριότητα κατά την οποία απαιτείται να ακούσει ένα γραπτό κείμενο. Στην συνέχεια ο εξεταζόμενος καλέιται να απαντήσει σε διάφορες ερωτήσεις. Ο εξεταζόμενος καλέιται να απαντήσεις ερωτήσεις σχετικά με την κεντρική ιδέα (gist) καθώς και τις λεπτομέρειες του κειμένου. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι τα άτομα με ΗΝΕ παράγουν λιγότερες μονάδες πληροφορίας και λιγότερες σύνθετες δηλώσεις από την ομάδα ελέγχου. Οι συγγραφείς απέδωσαν αυτή τη διαφορά απόδοσης σε μειωμένη γνωστική επαγωγική ικανότητα στις ομάδες-στόχους.

Τα άτομα με ΗΝΕ παρουσίασαν: φτωχότερη κατανόηση της ιστορίας. δυσκολία στην εξαγωγή συμπερασμάτων. δυσκολία στην παραγωγή εξηγήσεων για τα γεγονότα της ιστορίας και της χρήσης των εκ των προτέρων πληροφοριών του κειμένου για την υποστήριξη των συμπέρασματων. Οι δυσκολίες κατανόησης κειμένου συνδέθηκαν με ελλείμματα στην λεκτική μνήμη καθώς και την ελλιπή χρήση προηγούμενων γεγονότων του κειμένου. Schmitter-Edgecombe M, Creamer S.(2010). Assessment of strategic processing during narrative comprehension in individuals with mild cognitive impairment. Jοurnal of International Neuropsychology Society, 16, 661-671.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ελλείματα μνήμης στην ΗΝΕ πιθανόν να είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επιρεάζει: α) την ικανότητα ενσωμάτωσης της αφήγησης γεγονότων. β) τη εξαγωγή συμπερασμάτων. γ) την ικανότητα σχηματίσμού μιας συνολικής συνοχής για να υποστηρίξει την κατανόηση κειμένου

Η ΗΝΔ εμφανίζει γλωσσικά ελλείμματα. Δραστηριότητες που αξιολογούν την αφηγηματική ικανότητα (παραγωγή και κατανόηση) φαίνεται να είναι οι πιο ευαίσθητες στον διαχωρισμού της ΗΝΕ από το φυσιολογικό γήρας.

Chapman, S.B., Zientz, J., Weiner, M., Rosenberg, R., Frawley, W., & Burns, M.H. ( 2002 ). Discourse changes in early Alzheimer disease, mild cognitive impairment, and normal aging. Alzheimer Disease and Associated Disorders, 16, 177 186. Nordlund, A., Rolstad, S., Hellström, P., Sjögren, M., Hansen, S., & Wallin, A. ( 2005 ). The Goteborg MCI study: Mild cognitive impairment is a heterogeneous condition. Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry, 76, 1485 1490. Taler, V., & Phillips, N. A. (2008). Language performance in Alzheimer s disease and mild cognitive impairment: A comparative review. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 30, 501 556.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!!!!!