ΜΑΘΗΜΑ 7 Ο Η Λειτουργία της Διεύθυνσης Παρακίνηση I. Παρακίνηση των Εργαζοµένων Κίνητρα για τους Εργαζόµενους Η αποτελεσµατικότητα κάθε εργαζοµένου είναι συνάρτηση - των προσόντων που απαιτεί η θέση - του περιεχόµενου της εργασίας - της ύπαρξης κινήτρων για εργασία Ζητούµενο: οι µηχανισµοί που ενεργοποιούν το δυναµικό Η ένταση της υποκίνησης θα εξαρτηθεί από την ικανότητα του στελέχους να εντοπίσει τις ανάγκες των υφισταµένων του καθώς και την προσπάθεια του να ικανοποιήσει αυτές τις ανάγκες. Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 2 1
I.Παρακίνηση των Εργαζοµένων Κίνητρα για τους Εργαζόµενους Γιατί είναι σηµαντική η παροχή κινήτρων? - Για να προσπαθούν για την εκτέλεση της εργασίας - για να είναι η εκτέλεση της εργασίας συνεχής (κίνητρα εξέλιξης) - Για την επιλογή µιας επιχείρησης έναντι κάποιας άλλης Εποµένως κρίσιµο να αντιληφθούµε: Τι αποτελεί κίνητρο; Πώς µπορεί να δοθεί στους ανθρώπους; Δύο βασικές θεωρίες: Προσέγγιση παροχής κινήτρων µε βάση το περιεχόµενο (Masow) Θεωρία των δύο παραγόντων (Herzberg) Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 3 a. Κίνητρα µε Βάση το Περιεχόµενο (Masow) Τι παρακινεί τους ανθρώπους να συµπεριφέρονται όπως συµπεριφέρονται; πρέπει να καθορίσουµε τις ανάγκες των ανθρώπων και να ιεραρχήσουµε τις ανάγκες (θεωρία Masow) Κατά τον Masow οι άνθρωποι παρακινούνται προκειµένου να ικανοποιήσουν πέντε κατηγορίες αναγκών. Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 4 2
α.κίνητρα µε Βάση το Περιεχόµενο (Masow) Κατά τον Masow οι άνθρωποι παρακινούνται να ικανοποιήσουν πέντε κατηγορίες αναγκών. Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 5 a. Κίνητρα µε Βάση το Περιεχόµενο (Masow) Ιεραρχία αυξανόµενης σηµασίας από κάτω προς τα πάνω Ικανοποίηση κατώτερης ανάγκης, προτού η επόµενη ανώτερη αποτελέσει κίνητρο συµπεριφοράς. Η δύναµη της κάθε ανάγκης καθορίζεται - Από τη θέση της στην ιεραρχία - Από το βαθµό στον οποίο έχει ικανοποιηθεί Η σχετική ικανοποίηση µιας ανάγκης, δηµιουργεί αίσθηµα µη ικανοποίησης για το αµέσως επόµενο επίπεδο Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 6 3
a. Κίνητρα µε Βάση το Περιεχόµενο (Masow) Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 7 a. Κίνητρα µε Βάση το Περιεχόµενο (Masow) (queensbrain, 2015) 4
Εφαρµογή Θεωρίας Masow στη Διοίκηση H Δηµιουργία Κινήτρων καθορίζεται από πολλαπλές ανάγκες. Η πεποίθηση ότι ένας παράγοντας έχει σηµασία, είναι υπεραπλουστευµένη. Ο εντοπισµός των σηµαντικότερων αναγκών των υφισταµένων και σύνδεση της ικανοποίησης των αναγκών µε την επιθυµητή απόδοση, παρέχει οφέλη στην επιχείριση. Όλα τα κίνητρα δεν ισχύουν καθολικά και στον ίδιο βαθµό ως παράγοντες υποκίνησης εργαζοµένων. Οι ανάγκες µεταβάλλονται στο χρόνο, και ανάλογα µε τις εκάστοτε συνθήκες. Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 9 Εφαρµογή Θεωρίας Masow στη Διοίκηση Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 10 5
Ι. Παράγοντες Υγιεινής: περιβάλλον εργασίας, πολιτική επιχείρισης, σχέσεις µε προϊστάµενους, σχέσεις µε συναδέλφους, συνθήκες εργασίας, µισθός, β.θεωρία δύο Παραγόντων (Herzberg) : Υγιεινή & Παρακίνηση επίπεδο παρεχόµενης ασφάλειας, κοινωνική θέση Δεν υποκινούν εργαζόµενους για αύξηση απόδοσης Η απουσία τους όµως οδηγεί σε δυσαρέσκεια Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 11 β.θεωρία δύο Παραγόντων (Herzberg) : Υγιεινή & Παρακίνηση ΙΙ. Παράγοντες Παρακίνησης: περιλαµβάνονται ορισµένοι παράγοντες ικανοποίησης σχετικοί µε: το περιεχόµενο εργασίας, επιτεύγµατα, αναγνώριση, ευθύνη, προαγωγή, δυνατότητες ανάπτυξης του ατόµου, φύση εργασίας που εκτελείται Είναι πραγµατικοί παράγοντες παρακίνησης αφού: u Έχουν τη δυνατότητα πρόκλησης αισθήµατος ικανοποίησης u Η ύπαρξή τους κάνει τους εργαζόµενους να έχουν ροπή προς µεγαλύτερη απόδοση 12 6
Σχέση Θεωριών Masow και Hertzberg Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 13 γ.θεωρία του ΜcCeand Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 14 7
γ.θεωρίες Ισοτιµίας & Δικαιοσύνης Ι. Θεωρία Δικαιοσύνης: Όταν οι εργαζόµενοι αισθάνονται «αδικηµένοι» σε σχέση µε την προσπάθεια που καταβάλλουν προσπαθούν να «διορθώσουν» αυτή την αδικία. Πότε αισθάνονται αδικηµένοι; à Όταν το αποτέλεσµα της εργασίας τους δηλαδή οι συνολικές απολαβές από την εργασία θεωρούν ότι είναι χαµηλότερο από τη συνολική προσπάθεια και προσφορά τους στην εργασία. Σε αυτή την περίπτωση είτε προσπαθεί να αυξήσει τις απολαβές του είτε µειώνει την προσπάθεια που καταβάλλει. Αν τα οφέλη που απολαµβάνει αντιστοιχούν σύµφωνα µε την εκτίµησή του στην προσφορά του υπάρχει το αίσθηµα δικαιοσύνης µε αποτέλεµα τη διατήρηση και βελτίωση της προσπάθειάς του. γ.θεωρίες Ισοτιµίας & Δικαιοσύνης ΙΙ. Θεωρία της Ισοτιµίας (Adams): Ο εργαζόµενος συγκρίνει την εκτίµηση που έχει για τις δικές του απολαβές σε σχέση µε την προσπάθεια που καταβαλλει, µε τα αντίστοιχα των συναδέλφων του. H σύγκριση γίνεται για να διαπιστωθεί εάν υπάρχει ισοτιµία στον οργανισµό. Αν αισθανθεί αδικία τότε προσπαθεί να την «αποκαταστήσει» µειώνοντας την προσπάθειά του ή διεκδικώντας µεγαλύτερες απολαβές. Τι συγκρίνει; Συγκεκριµένα στοιχεία: ώρες εργασίας, συνολικές αµοιβές, παροχές, θέση στην ιεραρχία, προσόντα κτλ 8
Πρακτική Εφαρµογή Παρακίνησης Η εφαρµογή των θεωριών απαιτεί διορατικότητα και διοικητική ικανότητα. Το διοικητικό στέλεχος πρέπει να γνωρίζει πως κάθε υφιστάµενος του έχει διαφορετικές ανάγκες Καµία θεωρία κινήτρων δεν µπορεί να αναλύσει τις ανάγκες των υφισταµένων όσο ο ίδιος. Αν δεν γνωρίζει τις ανάγκες τους θα πρέπει να φροντίσει να τις µάθει και στην συνέχεια να τις ικανοποιήσει προκειµένου να κερδίσει την ενεργό συµµετοχή τους στην επίτευξη του στόχου Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 17 9