Επιδημιολογία του σακχαρώδη διαβήτη και των επιπλοκών του. Το μέγεθος του προβλήματος ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Μ. ΠΑΓΚΑΛΟΣ Ι Α Τ Ρ Ι Κ Ο Κ Ε Ν Τ Ρ Ο «Α Ρ Ε Τ Α Ι Ο Σ» Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Ο Σ Δ Ι Ε Υ Θ Υ Ν Τ Η Σ Κ Λ Ι Ν Ι Κ Η Σ «Θ Ε Ρ Μ Η» Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η ΜΕΤAΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΙΟΥΝΙΟΣ 2013
Ο Διαβήτης είναι επιδημία με σοβαρές επιπλοκές Μικροαγγειακές επιπλοκές Μάκροαγγειακες επιπλοκές Αμφιβληστροειδοπάθεια Εγκεφαλικά Επεισόδια Νεφροπάθεια Στεφανιαία Νόσος Νευροπάθεια Περιφερική Αγγειοπάθεια Harris MI. Clin Invest Med 1995;18:231-239 Nelson RG et al. Adv Nephrol Necker Hosp 1995;24:145-156 World Health Organization, 2002;Fact Sheet N 138
Η νοσηρότητα και θνησιμότητα του σακχαρώδη διαβήτη Η πρώτη αιτία τύφλωσης στο Δυτικό κόσμο. Η πρώτη αιτία νεφρικής ανεπάρκειας που απαιτεί αιμοδιύλυση και μεταμόσχευση νεφρού. Η πρώτη αιτία μη-τραυματικού ακρωτηριασμού. Η κύρια αιτία καρδιαγγειακής νόσου. Η τέταρτη κύρια αιτία θνητότητας.
Mortality Rate Per 1000 Mortality Rate Per 1000 FRAMINGHAM STUDY AND JOSLIN PATIENTS Diabetes is a CV Risk Factor 60 50 40 30 Men Diabetes No Diabetes 2x 60 50 40 30 Women 4-5x 20 20 10 10 0 0-3 4-7 8-11 12-15 16-19 20-23 0 0-3 4-7 8-11 12-15 16-19 20-23 Duration of Follow-up (Years) Duration of Follow-up (Years) Krolewski AS, et al. Am J Med 1991;90(Supp 2A):56S-61S.
Age Adjusted CV Death Rate Per 10,000 Person Years MRFIT Type 2 Diabetes is a CV Risk Factor Additive Effects of Hypertension, Hypercholesterolemia, and Smoking 140 120 100 No Diabetes Diabetes 80 60 40 20 0 None One Two All Three Number of Risk Factors Stamler J, et al. Diabetes, other risk factors, and 12-year cardiovascular mortality for men screened in the Multiple Risk Factor Intervention Trial. Diabetes Care 1993;16:434-44.
Survival (%) Type 2 Diabetes is a CV Risk Factor Diabetes and Prior MI Predict Mortality Equally 100 80 No Diabetes or MI Diabetes without MI MI without Diabetes 60 40 Diabetes + MI 20 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Year Haffner SM,et al. N Engl J Med 1998;339:229-34.
Diabetes with heart failure 5- year survival: 12.5% Without diabetes in elderly men with heart failure: 21 % (For elderly lung cancer patients:13%) 115,803 adults aged 65 years in free-for-service Medicare with diabetes by incident heart failure status Bertoni AG, et al. Diabetes Care 2004;27:699 703.
Cardiovascular disease and diabetes Bell DSH. Diabetes Care 2003;26:2433-4. 8
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 : έκταση της μακροαγγειοπάθειας Η καρδιαγγειακή νόσος είναι υπεύθυνη για το 75% των θανάτων σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη Η θνητότητα μετα από έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι μεγαλύτερη σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη Τα ΑΕΕ προκαλούν το 15% των θανάτων σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη Πάνω από 75% της νοσηλείας αφορά ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη και τις επιπλοκές του 1. http://www.diabetes.org/ada/facts.asp. 2. Tan MH. Diabetes Spectrum 1999;12:81-83. 3. British Diabetic Association. Counting the cost. The real impact of non-insulin dependent diabetes. A Kings Fund Report, Sept 1996. 4. Panzram G. Diabetologia 1987;20:123-131.
Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου (ΟΕΜ) σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 Αυξημένος κίνδυνος θανατηφόρου ΟΕΜ σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη ( 31 έναντι 19,5%) Φτωχότερη πρόγνωση Υψηλότερη θνητότητα Εξίσωση του κινδύνου μεταξύ ανδρών και γυναικών με μεγαλύτερη κατά 40% θνητότητα στις γυναίκες Μεγαλύτερη πιθανότητα επανέμφραξης στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη Butler R, et al. Euro Heart J 1998;19:1617-1627. Ishinara M, et al. J Am Coll Cardiol 2001;38:1007-1011.
Hazard ratio Ο σχετικός κίνδυνος θανάτου αυξάνει με τη δίωρη μεταγευματική γλυκόζη ανεξάρτητα από τα επίπεδα της γλυκόζης νηστείας 2. 5 2. 0 1.5 1.0 0. 5 0. 0 <6.1 6.1 6.9 ³7.0 Fasting plasma glucose (mmol/l) <7.8 ³11.1 7.8 11.0 Adjusted for age, center, sex DECODE Study Group. Lancet 1999;354:617 621
DECODE all-cause mortality has a linear relationship with 2hPG 2hPG (mmol/l) 200 mg/dl 126 mg/dl FPG (mmol/l) 2hPG is a better predictor of death from all causes and cardiovascular disease than is FPG 2hPG: 2-hour postprandial plasma glucose, DM: diabetes mellitus, FPG: fasting plasma glucose DECODE. Diabetes Care 2003;26:686 96.
Mean intima media thickness (mm) Postprandial hyperglycemia increases intima media thickness RIAD Study 2hPG Normal <7.8mmol/L (<140mg/dL) IGT 7.8 11.0mmol/L (140 199mg/dL) 1.00 Diabetes >11.1mmol/L (>200mg/dL) 0.95 0,90 0.85 0.80 0.75 0.70 FPG Diabetes >7.0mmol/L (>126mg/dL) IFG 6.1 6.9mmol/L (110 125mg/dL) Normal <6.1mmol/L (<110mg/dL) RIAD: Risk Factors in IGT for Atherosclerosis and Diabetes Hanefeld M, et al. Diab Med 2000;17:835 40.
Vessel damage induced by postprandial glucose peaks Endothelin release Postprandial glucose Induction of free radicals Endothelial function Vasoconstriction Glycation of proteins Expression of selectins Endothelial function Aggressive lipids HDL activity NO release Vasodilation Collagen Foam cell occurence Growth factors Proliferation of smooth muscle cells Cholesterin adhesion Cell adhesion Atherosclerotic plaques Breuer HWM. Eur Heart J 2000;2(Suppl. D):D36 8. Ceriello JC. Diab Metab Res 2000;16:125 32. Temelkova-Kurktschiev T, et al. Diabetologica 1998;41:706 12.
Συσχέτιση μεταξύ οξειδωτικών παραγόντων και διακύμανσης της γλυκόζης
Συμβολή της HbA1c της FBG της PPG και της διακύμανσης της γλυκόζης στην εμφάνιση των επιπλοκών
Oxidative stress Thrombosis Endothelium Adhesion molecules E n d o t h e l i a l D y s f u n c t i o n Atherosclerosis Breakfast Lunch Dinner
Μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης στα άτομα με ΣΔ2 ανάλογα με την ηλικία της διάγνωσης Reduction in estimated life expectancy (years) 10 8 Female Male 6 4 2 0 40 45 50 55 60 65 70 75 80 Age at diagnosis (years) Roper et al. BMJ 2001;322:1389-93
Αιτίες Θανάτου Διαβητικών CHD, stroke, and peripheral vascular disease Other 2/3 των διαβητικών πεθαίνουν 67% από l καρδιαγγειακή νόσο Επιπλοκές μακροαγγειοπάθειας (στεφανιαία νόσος, ΑΕΕ, και περιφερική αγγειακή νόσος), αποτελούν την κύρια αιτία νοσηρότητας και θνητότητας. Adapted from Alexander CM, Antonello S Pract Diabet 2002;21:21-28.
Αιτιολογική ταξινόμηση του σακχαρώδη διαβήτη ΤΥΠΟΣ 1 ανοσολογικός ιδιοπαθής ΤΥΠΟΣ 2 αντίσταση στην ινσουλίνη ανεπάρκεια β-κυττάρου ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ ΑΛΛΟΙ ΤΥΠΟΙ ΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ ΦΑΡΜΑΚΑ ή ΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 Ανοσολογικός ιδιοπαθής
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
Παθογένεια ΣΔ τύπου 2 JAMA.
Επίπεδα πλάσματος Προοδευτική εξέλιξη του ΣΔ Φυσιολογική ινσουλίνη IGT Διαβήτης Αντοχή στην ινσουλίνη Ενδογενής ινσουλίνη Μεταγευματική γλυκόζη Γλυκόζη νηστείας Φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης Μικροαγγειακές επιπλοκές Μακροαγγειακές επιπλοκές Μέσος όρος 6.5 Έτη
N Engl J Med 356;3 www.nejm.org January 18, 2007 WASSWA H. Uganda struggles to cope with rise in diabetes incidence. BMJ. 2006;333:672.
Η παγκόσμια απειλή του διαβήτη Διαβητικός πληθυσμός (εκατομμύρια) 300 250 200 150 100 50 0 2000 2025 Πηγή: King H et al. Diabetes Care 21: 1414-1431, 1998
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
Αδιάγνωστος σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
Διαταραχή ανοχής γλυκόζης
Metabolic Staging of Type 2 Diabetes Peripheral insulin resistance Hyperinsulinemia Impaired glucose tolerance Defective glucorecognition Early diabetes b-cell failure Late diabetes Saltiel AR, Olefsky JM. Diabetes. 1996;45:1661-1669.
Natural History of IGT Normal Impaired glucose tolerance (IGT) After 10 years 33% 33% IGT 33% Diabetes
Διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη (IGT) 40 IGT 30 (%) 20 10 Μη Διαγνωσμένος διαβήτης Διαγνωσμένος διαβήτης 0 20-44 45-54 55-64 Ηλικία (έτη) 65-74 Πηγή: Harris, M.I. Diabetes Care 16: 642-652, 1993
SL Edelstein et al. Diabetes 46 (1997) 701-10 Hoorn study. Diabetologia 39 (1996) 113-8 Paris prospective study. Diabetes 40 (1991) 796-9 JE Shaw Diabetes care 22 (1999) 399-402
THE FUNAGATA DIABETES STUDY Η διαταραχή ανοχής γλυκόζης είναι παράγων καρδιαγγειακού κινδύνου 1.00 0.99 0.98 0.97 0.96 0.95 0.94 0 Cumulative Cardiovascular Survival 1.00 0.98 0.96 0.94 Normal IGT (2 hr PG 140-200) DM (2 hr PG >200) 0.92 Normal IFG (FPG 110-126) DM (FPG >126) 0 0 1 2 3 4 5 6 7 0 1 2 3 4 5 6 7 Year Year Tominaga M, et al. Impaired glucose tolerance is a risk factor for cardiovascular disease, but not impaired fasting glucose. Diabetes Care 1999;22:920-4.
Αναλογία κινδύνου IGT και Επιπλοκές από τα Μεγάλα Αγγεία (Μακροαγγειοπάθεια) Η IGT, όπως έχει ορισθεί από τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) (2h-OGTT), είναι ένας δείκτης κινδύνου για επιπλοκές από τα μεγάλα αγγεία. 2 1,75 1,5 Γνωστός διαβήτης IGT IFG 1,25 1 Καρδιαγγειακή νόσος IFG: Διαταραγμένη γλυκόζη νηστείας Στεφανιαία νόσος Εγκεφαλικό επεισόδιο Όλες οι αιτίες Πηγή: DECODE study group: Arch Intern Med 161: 397-404, 2001.
Διορθωμένος σχετικός κίνδυνος στεφανιαίας νόσου σε άτομα με διαταραγμένη ανοχή γλυκόζης Μελέτη Γυναίκες Άνδρες 1. Whitehall - 2,00 2. Paris - 1,90 3. Finland - 2,00 4. Bedford - 1,42 5. Honolulu 5,16 1,50 6. Rancho Bernardo - 1,17 7. Busselton 1,80 1,20 8. Framingham 2,60 1,00 9. Chicago 1,10 1,19
θάνατοι
Κόστος
Σακχαρώδης διαβήτης της κύησης 2-10% των κυήσεων 5-10% συνεχίζουν να παρουσιάζουν ΣΔ και μετά το τέλος της κύησης 35-60% παρουσιάζουν ΣΔ σε διάστημα 10 20 χρόνων 18% των κυήσεων με τα καινούργια διαγνωστικά κριτήρια
Διάγνωση του διαβήτη της κύησης με 100 και 75 g γλυκόζης
Διάγνωση του διαβήτη της κύησης με 75 g γλυκόζης Νηστείας 92 mg% 1 η Ωρα 180 mg% 2 η Ωρα 153 mg%
Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης την 26-28 εβδομάδα της κύησης σε όλες τις έγκυες που δεν πληρούν όλα τα κριτήρια
Άλλοι ειδικοί τύποι σακχαρώδη διαβήτη
Άλλοι ειδικοί τύποι σακχαρώδη διαβήτη
Άλλοι ειδικοί τύποι σακχαρώδη διαβήτη
Άλλοι ειδικοί τύποι σακχαρώδη διαβήτη
Άλλοι ειδικοί τύποι σακχαρώδη διαβήτη
Επιδημιολογικά δεδομένα στην Ελλάδα
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
Η Παχυσαρκία στην Ευρώπη www.easoobesity.org
Η μελέτη του Αιγάλεω επαναλήφθηκε στην ίδια περιοχή και με την ίδια ακριβώς μεθοδολογία το 1990 σε 12.836 άτομα και ανέδειξε μια σημαντική αύξηση του επιπολασμού του ΣΔ στα 17 χρόνια που μεσολάβησαν 4 4 3,5 % 3 2,5 2 1,5 2,4 a significant increase of DM prevalence 1 0,5 0 1974 1990 Katsilambros N et al. Diabet Med 1993 Jan-Feb;10(1):87-90
Η αύξηση του επιπολασμού ήταν στατιστικά σημαντική στις ηλικιακές ομάδες 50-59, 60-69 και 70-79 20 % Τ ο υ 18 16 14 1974 1990 ΑΙΓΑΛΕΩ 1974, 1990 π λ η θ υ σ μ ο ύ 12 10 8 6 4 2 0 0-49 50-59 60-69 70-79 >80 Katsilambros N et al. Diabet Med 1993 Jan-Feb;10(1):87-90
Κόστος σακχαρώδη διαβήτη στην Ελλάδα