Faktor Penerimaan Melokalisasi Tadbir Urus Pengagihan Zakat Pelajar Tajaan Lembaga Zakat Selangor Di Institusi Pengajian Tinggi

Faktor Penerimaan Melokalisasi Tadbir Urus Pengagihan Zakat Pelajar Tajaan Lembaga Zakat Selangor Di Institusi Pengajian Tinggi Mohd Faiz Ahmad @ Abdullah 1 Hairunnizam Wahid 2 Sanep Ahmad 3 Muhammad Rizal Jalil 4 Abstrak Institusi zakat berperanan memastikan setiap agihan wang tabung zakat serta pengurusan wang dapat dilaksanakan lebih proaktif dan memastikan asnaf yang layak menerima sumbangan itu akan mendapat hak mereka. Kaedah lokalisasi pengurusan zakat merupakan salah satu cara penyelesaian kepada isu pengagihan zakat di Malaysia dan salah satu alternatif meningkatkan keefisienan pengagihan zakat di Malaysia. Kajian ini bertujuan mengkaji pelbagai faktor yang mempengaruhi tahap persetujuan melokalisasi tadbir urus zakat dalam mengagihkan zakat terhadap pelajar tajaan Lembaga Zakat Selangor (LZS) di Institusi Pengajian Tinggi di Negeri Selangor. Kaedah lokalisasi yang dicadangkan adalah proses desentralisasi autoriti kepada pegawai IPT yang dilantik secara khusus untuk mentadbir dan mengurus pelajar tajaan LZS di IPT tersebut. Situasi semasa menunjukkan pengurusan bantuan zakat terhadap pelajar anak Selangor di bawah kategori asnaf fakir dan miskin masih lagi berpusat di Lembaga Zakat Selangor (LZS) di Shah Alam. Ini menimbulkan beberapa isu termasuklah masalah birokrasi pengurusan zakat serta kelemahan pemantauan oleh LZS terhadap prestasi akademik dan sosial pelajar yang menerima bantuan tersebut. Persoalannya apakah faktor penentu penerimaan konsep lokalisasi pengurusan zakat agar konsep ini dapat direalisasikan di peringkat IPT. Kajian ini menggunakan teknik soal selidik kepada 187 pelajar anak negeri Selangor tajaan LZS di beberapa IPT di Malaysia iaitu Universiti Putra Malaysia (UPM), Universiti Industri Selangor (UNISEL), Multimedia University (MMU), Universiti Tenaga Nasional (UNITEN) dan Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS) dan data kajian dianalisis menggunakan kaedah regresi logistik. Beberapa pembolehubah dibentuk dan dianalisis bagi mengukur tahap penerimaan konsep lokalisasi agihan zakat di IPT. Hasil kajian menunjukkan bahawa majoriti responden bersetuju dengan cadangan pelaksanaan konsep ini. Hasil kajian juga mendapati faktor keputusan peperiksaan pelajar adalah signifikan mempengaruhi persetujuan melokalisasi tadbir urus zakat di IPT. Kajian juga mendapati terdapat perbezaan yang signifikan antara amalan pengurusan zakat semasa dan penerimaan cadangan lokalisasi pengurusan zakat yang menggambarkan potensi 1 Pelajar Sarjana Ekonomi Islam, Fakulti Ekonomi & Pengurusan, UKM.e-mail: faizmfaa@gmail.com 2 Pensyarah Kanan di FEP, UKM; email; hairun@ukm.edu.my 3 Prof Madya, Pusat pengajian Ekonomi, FEP. UKM. e-mail: nep@ukm.edu.my 4 Pegawai di Lembaga Zakat Selangor (LZS). e-mail: airiz3504@yahoo.com 1

LZS untuk melaksanaan konsep ini. Beberapa implikasi dasar dan cadangan turut dibincangkan dalam kajian ini. Kata kunci: Lokalisasi pengagihan zakat; regresi logistik, PNGK pelajar 1.0 Pengenalan Zakat merupakan satu daripada rukun Islam yang telah ditetapkan oleh Allah s.w.t. dan telah menjadi kewajipan ke atas setiap Muslim yang mukallaf. Ibadat zakat wajib dipatuhi dan dilaksanakan apabila telah cukup syarat-syaratnya. Zakat disyariatkan oleh Allah s.w.t. terhadap hamba-nya dengan tujuan menyucikan harta dan diri mereka termasuklah rohani mereka. Seperti mana yang dinyatakan dalam surah Ar-Ra d, ayat 26 yang bermaksud: Allah mencukupkan rezeki untuk orang-orang yang dikehendaki-nya dan Dia pula yang membatasi-nya. Dan mereka sukacita dengan kehidupan dunia ini, sedangkan kesukaan kehidupan dunia ini dibandingkan dengan akhirat hanyalah kesenangan sementara. 2 (Surah Ar-Ra d; ayat 26) Zakat telah menjadi satu mekanisme pengagihan harta dan keseimbangan sosial yang disyariatkan oleh Allah s.w.t. yang berlandaskan falsafah dan maqasid. Allah s.w.t telah berfirman dalam Surah At-Taubah, ayat 69 yang bermaksud, Sesungguhnya sedekah-sedekah (zakat) itu hanyalah untuk orang-orang fakir, dan orang-orang miskin, dan amil-amil yang mengurusnya dan orang-orang yang dijinakkan hatinya dan untuk hamba-hamba yang hendak memerdekakan dirinya dan orang-orang yang berhutang dan untuk dibelanjakan pada jalan Allah s.w.t. dan untuk orang-orang di dalam perjalanan (yang putus belanja). Ketetapan hukum yang demikian itu ialah sebagai satu ketetapan yang datangnya dari Allah s.w.t. dan ingatlah Allah Maha Mengetahui, lagi Maha Bijaksana. Lembaga Zakat Selangor (LZS) merupakan satu badan yang terlibat dalam urus tadbir sistem pungutan serta agihan zakat di Negeri Selangor. LZS sentiasa cuba berusaha melakukan penambahbaikkan dalam urus tadbir zakat di Selangor. Kutipan zakat di Selangor merupakan antara kutipan zakat tertinggi jika dibandingkan dengan negeri-negeri lain di Malaysia. Ini kerana banyak badan-badan koperat yang beroperasi di Selangor dan taraf ekonomi Selangor juga merupakan yang terbaik di Malaysia. Namun, kecekapan urus tadbir zakat bukan hanya diukur melalui jumlah kutipan sahaja. Kecekapan urus tadbir zakat juga perlu diukur dari segi agihan zakat yang dilakukan oleh badan yang berkaitan seperti LZS samada berjaya memaksimumkan agihan kepada asnaf-asnaf yang terlibat. Kecekapan agihan zakat kepada asnaf juga perlu dinilai. Pengukuran kecekapan sistem urus tadbir agihan zakat kepada asnaf perlu dilihat samada memudahkan asnaf-asnaf menerima sumbangan zakat tersebut atau sebaliknya. Ini kerana, tidak semua asnaf-asnaf berada berhampiran dengan lokasi agihan zakat dilakukan. Kebarangkalian juga boleh berlaku, ramai asnaf yang tidak menerima bantuan zakat kerana jauh dari lokasi pihak yang menguruskan

agihan zakat serta pihak LZS juga mungkin gagal mengesan asnaf-asnaf yang masih belum menerima bantuan zakat. Isu lokasi ini telah mewujudkan kajian untuk melokalisasikan urus tadbir agihan zakat (Hairunnizam et. al, 2012) berkenaan dengan melokalisasikan urus tadbir pengagihan zakat dengan mengkaji peranan institusi masjid di Malaysia. Hasil kajian tersebut mendapati institusi masjid perlu diperkukuhkan terlebih dahulu sebelum melaksanakan sistem lokalisasi tersebut kerana masjid yang tidak menjadi pusat tumpuan masyarakat setempat tidak mampu untuk membantu dalam agihan bantuan zakat. Golongan asnaf juga terdiri dari para pelajar Institut Pengajian Tinggi (IPT). Ramai pelajar IPT di Selangor menerima sumbangan zakat daripada LZS. Namun, kajian perlu dilakukan samada urus tadbir agihan zakat tersebut tidak menimbulkan sebarang kesulitan kepada penerima bantuan zakat. Oleh itu, satu kajian melihat kemungkinan melokalisasikan urus tadbir agihan zakat pelajar tajaan LZS di beberapa buah IPT di negeri Selangor daripada berpusat di Shah Alam ke pengurusan zakat di peringkat IPT. Pada tahun 1998, pihak LZS telah melaksanakan konsep ini bersama pihak IPT dengan mewujudkan pusat zakat mini ataupun kaunter zakat di universiti di Selangor di mana pihak universiti dilantik sebagai penolong amil IPT yang bertindak menguruskan aspek kutipan di kalangan kakitangannya dan mengagihkan kepada pelajar dan kakitangan universiti. Pada peringkat permulaannya, UiTM menjadi IPT yang pertama yang dilantik sebagai penolong amil IPT. Sehingga tahun 2014, pihak LZS telah menjalankan kerjasama dengan 10 buah universiti awam dan swasta di Selangor iaitu Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), Universiti Putra Malaysia (UPM), Universiti Islam Antarabangsa (UIA), Universiti Teknologi MARA (UiTM), Universiti Tenaga Nasional (UNITEN), Universiti Tunku Abdul Rahman (UNITAR), Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS), Universiti Multimedia (MMU), Universiti Selangor (UNISEL) dan Universiti Infrastruktur Kuala Lumpur (IUKL). Pada peringkat awal agihan zakat yang dilaksanakan di IPT bukan hanya untuk membantu kakitangan dan pelajar, tetapi kolaborasi ini juga berjaya menbantu menyalurkan bantuan zakat sehingga ke peringkat keluarga. Namun begitu proses lokalisasi ini tidak dilaksanakan terhadap pelajar tajaan LZS. Terdapat beberapa masalah pelajar tajaan LZS yang tidak dapat diatasi secara cepat dan pantas memandangkan pemantauan hanya berlaku di peringkat negeri. Persoalannya, adakah wujud kemungkinan cadangan konsep lokalisasi pengagihan zakat di IPT dilakukan terhadap pelajar tajaan LZS. Apakah persepsi penerimaan pelajar tajaan LZS terhadap konsep ini dan apakah faktor penentu terhadap penerimaan konsep ini di IPT. Maklumbalas daripada pelajar IPT yang menerima tajaan zakat LZS amat penting bagi menilai sejauhmana keperluan sistem melokalisasi ini diperluaskan di IPT. 2.0 Kajian Lepas Permasalahan pengagihan zakat banyak dipersoalkan dan dilaksanakan kajian melalui beberapa kajian oleh ahli-ahli akademik bagi mendapatkan suatu alternatif lain yang meningkatkan kecekapan agihan zakat. Satu kajian berkenaan dengan cadangan perlaksanaan kaedah melokalisasikan zakat (localization of zakat) telah dijalankan oleh Muhammad Syukri (2006) yang merupakan satu alternatif penyelesaian kepada permasalahan pengagihan zakat di 3

Malaysia. Kaedah melokalisasikan tadbir urus zakat di mana proses desentralisasi kuasa mengagih dan memungut zakat telah dilaksanakan di beberapa mukim oleh amil dan kakitangan institusi zakat di mukim tersebut kepada asnaf. Kemudian suatu kajian oleh Radiah et. al. (2010) telah melakukan pembuktian secara empirik berkenaan cadangan melokalisasikan pengagihan zakat di Malaysia berdasarkan kajian Muhammad Syukri (2006). Kajian secara empirikal ini telah menggunakan pembolehubah kepercayaan kepada institusi agama (institusi zakat dan baitulmal), persepsi terhadap kaedah pengagihan zakat oleh institusi dan keberkesanan pengagihan zakat kepada asnaf serta sikap mereka yang ingin keluar daripada belenggu kemiskinan. Hasil kajian mendapati amil dan asnaf kurang yakin dengan intitusi zakat dan baitulmal dari segi risiko dalam permasalahan dalam tadbir urus zakat terutamanya isu kebocoran. Manakala kaedah pengagihan zakat dilihat berada pada tahap berpuas hati di kalangan asnaf dan peningkatan proses pangagihan zakat akan meningkatkan lagi keberkesanan pengagihan zakat kepada golongan asnaf terutamanya golongan fakir dan miskin. Manakala sikap asnaf yang ingin keluar dari belenggu kemiskinan dilihat kurang memuaskan kerana tidak ramai yang cuba untuk berusaha keluar dari kepompong kemiskinan. Daripada sudut pandangan ekonomi pula, desentralisasi dan lokalisasi merupakan satu perkataan yang mempunyai maksud yang sama iaitu desentralisai dalma membuat keputusan kepada pentadbiran peringkat tempatan dan dicapai melalui desentralisasi politik, pentadbiran dan fiskal (Shah & Thomson, 2004). Proses desentralisasi akan memngubah struktur pentadbiran dan akauntabiliti daripada peringkat pusat kepada peringkat tempatan dan melangkaui sempadan geografi untuk memudahkan pentadbiran tempatan berinteraksi dengan masyarakat tempatan (Schnider, 2003). Oleh itu, proses lokalisasi zakat merupakan desentralisasi kuasa dalam membuat keputusan tadbir urus zakat kepada peringkat yang lebih kecil (lokaliti) terutamanya dalam aspek politik, tadbir urus dan fiskal. Konsep lokalisasi juga akan meningkatkan kecekapan tadbir urus. Ini kerana sumber dan autoriti pentadbiran telah dikecilkan ke peringkat tempatan (Faguet, 2000; Hankla, 2008). Impak kepada tadbir urus zakat, proses pengagihan dapat dilakukan dengan segera tanpa kelewatan masa (Nik Mustapha, 1991; Khaf, 1995; dan Mujaini, 1995) seperti yang telah dilakukan pada zaman Rasulullah s.a.w. dan para khalifah. Kajian Muhammad Aziz (1993) telah menyatakan bahawa, mengikut sejarah pengurusan zakat sebelum zaman kolonial umumnya zakat telah dikutip dan diagihkan di peringkat kampung. Beliau berpendapat, desentralisasi tadbir urus zakat adalah tidak bertentangan dengan syariat Islam malahan kaedah ini akan menjaga kepentingan golongan fakir dan miskin serta asnaf yang lain (Abdul Aziz, 1993). Ini menunjukkan bahawa sejarah juga telah membuktikan konsep lokalisasi telah dilaksanakan di Malaysia sebelum zaman kolonial lagi. Kajian Hairunnizam et. al, (2012) berkenaan peranan institusi masjid di Malaysia dalam tadbir urus agihan zakat. Menurut beliau, kaedah melokalisasikan tadbir urus zakat di peringkat masjid dilihat mungkin dapat membantu meningkatkan lagi kecekapan tadbir urus zakat. Ini kerana masjid merupakan satu tempat yang menjadi tumpuan masyarakat Islam setempat. Selain itu, ia dilihat lebih memudahkan amil di mukim tersebut mengagihkan zakat kepada asnaf-asnaf yang telah dikenalpasti di mukim tersebut. 4

Akhir sekali berdasarkan kajian Parid (2001) menjelaskan bahawa kaedah pengagihan zakat yang baik harus sesuai dengan perspektif Islam. Pengagihan zakat perlu mencapai satu tahap kecukupan dan keselesaan golongan penerima zakat serta tanggungannya. Agihan yang diberikan harus mencapai kadar yang dapat menjamin kualiti hidup berterusan. Ini bermakna, agihan zakat yang diberikan harus mencapai satu piawaian kualiti hidup sekurang-kurangnya mencapai kegunaan barang keperluan dan kecukupan. 3.0 Metodologi Kajian Pelbagai teori digunakan dalam kajian ini untuk menyokong kajian yang dijalankan. Analisis kajian ini melibatkan penerima-penerima zakat daripada Lemabaga Zakat Selangor yang terdiri dari mahasiswa dan mahasiswi di institusi pengajian tinggi di Negeri Selangor. Sebanyak 187 soalan kaji selidik diedarkan kepada penerima-penerima zakat dan hanya 94 responden yang telah memberi maklumbalas berkenaan dengan kajian ini. (lihat Jadual 1). Jadual 1: Responden Penerima Zakat Negeri Selangor Mengikut Institusi Pengajian Tinggi Senarai IPT Kekerapan Peratusan Kolej Universiti Islam Selangor (KUIS) 30 31.9 Universiti Multimedia (MMU) 1 1.1 Universiti Industri Selangor (UNISEL) 40 42.6 Universiti Tenaga Nasional (UNITEN) 5 5.3 Universiti Putra Malaysia (UPM) 18 19.1 Jumlah 94 100.00 Sumber: Data soal selidik Selain itu, ujian regresi logistik akan digunakan untuk melihat apakah faktor penentu kebarangkalian yang mempengaruhi penerimaan ataupun persetujuan melokalisasikan tadbir urus agihan bantuan zakat LZS di IPT. Beberapa pemboleh ubah bebas yang dijangkakan berhubung dengan pemboleh ubah bersandar secara teori perlu dimasukkan bagi membentuk model regresi ini. Satu model akan dibentuk yang mana pemboleh ubah bersandar dalam model berbentuk binari iaitu setuju melokalisasikan tadbir urus agihan zakat LZS di IPT atau tidak. Oleh kerana pemboleh ubah bersandar berbentuk binari dan pada masa yang sama terdapat pemboleh ubah bebas yang digunakan berbentuk dami, maka kedua model ini sesuai dianggarkan dengan menggunakan model regresi logistik. Analisis regresi logistik digunakan untuk melihat apakah faktor penentu penerimaan melokalisasikan tadbir urus pengagihan zakat dalam kalangan pelajar tajaan LZS di IPT. Model akan dibentuk dengan pemboleh ubah bersandar berbentuk binari iaitu pelajar tajaan LZS setuju melokalisasikan tadbir urus pengagihan zakat di IPT. Berdasarkan kajian lepas kajian 5

ini akan menggunakan model kajian Sanep et al. (2006) sebagai model penganggaran kebarangkalian pelajar tajaan LZS menerima konsep lokalisasi. Model yang sesuai dianggarkan secara umumnya adalah seperti berikut: Pi = E (Y=1/X) = 1 / (1+e -z ) (1) Yang mana Pi adalah kebarangkalian bagi persetujuan pelajar tajaan LZS menerima konsep melokalisasikan tadbir urus agihan zakat di IPT, Y=1 untuk setuju dan Y=0 bagi tidak setuju. Berdasarkan persamaan (1), kajian ini akan menguji beberapa pemboleh ubah yang dijangka mempengaruhi Pi iaitu : Zi = β0 + β1x1 + β2x2 + β3x3 +... + βixi (2) dimana Zi adalah satu fungsi f(x) dengan X adalah pemboleh ubah bebas yang dijangka iaitu jantina, keputusan peperiksaan (PNGK), keberkesanan agihan, lokasi masjid dan kekerapan ke masjid. Semua pemboleh ubah dam persamaan (2) akan diuji untuk menentukan manakah pemboleh ubah yang signifikan mempengaruhi faktor penentu penerima zakat setuju dengan melokalisasikan tadbir urus agihan zakat LZS di IPT. Kesemua pembolehubah ini dipilih berdasarkan kajian Muhammad Rizal (2015) dan Hairunnizam et. al. (2012). Oleh itu, berdasarkan kepada persamaan (2), model khusus yang dianggarkan dalam kajian ini adalah seperti berikut: L = ln (Pi / (1-Pi) = β0 + β1x1 + β2x2 + β3x3 + β4x4 + β5x5 (3) Di mana : L = log bagi nisbah odds faktor penentu persetujuan X1 = jantina X2 = keputusan peperiksaan (PNGK) X3 = keberkesanan agihan X4 = lokasi masjid X5 = kekerapan ke masjid 4.0 Hasil Kajian Berdasarkan Jadual 2, daripada aspek peringkat pengajian pula, kebanyakkan responden adalah berstatus pendidikan tinggi iaitu pemegang Ijazah Sarjana Muda (63%), diikuti dengan pengajian peringkat Diploma (34%) dan Ijazah Sarjana (3%). Dalam keputusan peperiksaan kumulatif pula, majoriti responden mencatat keputusan yang cemerlang iaitu antara 3.01 hingga 3.50 dengan peratusan sebanyak 50% dan diikuti sebanyak 17 peratus bagi keputusan lebih daripada 3.51. Hanya 29 peratus pelajar mempunyai keputusan di bawah 3.00. 6

Manakala dari segi pendapatan isi rumah pula, sebanyak 34 peratus merupakan pelajar yang tergolong dalam kumpulan isi rumah yang berpendapan antara RM501 hingga RM1,000, 22 peratus berpendapatan antara RM1,001 hingga RM1,500, 20 peratus berpendapatan lebih daripada RM1,501 dan 16 peratus yang tergolong dalam kategori yang tiada sumber pendapatan dan pendapatan kurang dari RM500. Jumlah pendapatan isi rumah ini juga dipengaruhi oleh jumlah bilangan adik beradik responden. Responden yang mempunyai bilangan adik beradik 6 orang ke atas adalah sebanyak 50 peratus. Manakala bilangan adik beradik antara 4 hingga 5 orang adalah 32 peratus dan bilangan adik beradik 3 orang ke bawah adalah sebanyak 16 peratus. Jadual 2: Demografi Pelajar tajaan LZS Item Kekerapan Peratusan Jantina Lelaki 78 83 Perempuan 16 17 Peringkat Pengajian Diploma 32 34 Ijazah Sarjana Muda 59 63 Ijazah Sarjana 3 3 Keputusan Peperiksaan Kumulatif < 2.50 3 3 2.51-2.75 9 10 2.76-3.00 15 16 3.01-3.50 47 50 > 3.51 16 17 Jumlah Pendapatan Isi Rumah Tiada Sumber Pendapatan 6 6 RM100 - RM500 9 10 RM501 - RM1,000 32 34 RM1,001 - RM1,500 21 22 RM1,501 - RM2,000 10 11 RM2,501 RM3,000 4 4 Jumlah Bilangan Adik Beradik Anak Tunggal 2 2 2 3 orang 13 14 4 5 orang 30 32 6 7 orang 28 30 >8 orang 19 20 Sumber: Data soal selidik Jadual 3 pula menunjukkan klasifikasi model bagi kesahihan jawapan oleh responden. Secara keseluruhannya, 62 peratus jawapan disahkan adalah benar kepada semua model yang dikaji. 7

Jadual 3: Klasifikasi regresi logistik Diramalkan Setuju Tidak Setuju Pemerhatian Tidak Tahu 29 13 Tahu 17 20 Nota : Peratus keputusan setuju = 69%; Tidak setuju = 54.1%, Keseluruhan = 62% Berdasarkan Jadual 4, model telah dibentuk dan dianalisis menggunakan analisi regresi logistik. Jika dilihat pada model tersebut, terdapat dua pemboleh ubah sahaja yang signifikan iaitu pemboleh ubah keputusan peperiksaan dan pemboleh ubah keberkesanan agihan pada aras keertian 10 peratus. Pemboleh ubah keputusan peperiksaan menunjukkan hubungan negatif terhadap penerimaan melokalisasi tadbir urus agihan zakat di IPT. Ini menunjukkan semakin rendah pencapaian PNGK pelajar tajaan LZS, semakin tinggi kebarangkalian pelajar tersebut menerima konsep lokalisasi. Sebaliknya, pemboleh ubah keberkesanan agihan memiliki hubungan yang positif dengan penerimaan melokalisasikan tadbir urus agihan zakat di IPT. Ini menunjukkan semakin tinggi tahap keyakinan pelajar tajaan LZS terhadap kemungkinan keberkesanan lokalisasi zakat, semakin tinggi kemungkinan pelajar menerima konsep lokalisasi agihan zakat di IPT. Jadual 4 : Hasil regresi Pemboleh ubah Nilai Koefisien Exp (B) Statistik Wald Konstan -0.117 (2.436) Jantina (1) -0.110 (0.732) Keputusan peperiksaan -0.509* (0.295) Keberkesanan agihan 0.822* (0.455) Lokasi Masjid -0.622 (0.967) Kekerapan ke Masjid 0.033 (0.294) Nota : ( ) ralat piawai (1) pemboleh ubah dami *signifikan pada aras keertian 10% 0.890 0.002 0.896 0.023 0.601 2.975 2.274 3.258 0.537 0.414 1.034 0.013 5.0 Perbincangan Dan Implikasi Dasar Hasil kajian juga menunjukkan bahawa 50 peratus dari jumlah responden terdiri dari pelajar yang mendapat keputusan peperiksaan kumulatif antara 3.01 hingga 3.50. ini menunjukkan bahawa kebanyakan penerima-penerima zakat di kalangan mahasiswa-mahasiswi di Negeri Selangor mempunyai tahap pelajaran yang sederhana cemerlang. Ini juga menggambarkan keputusan yang agak positif kerana hanya 3 peratus dari jumlah responden yang mendapat 8

keputusan peperiksaan kumulatif di bawah 2.50. Keputusan kajian yang agak positif ini menunjukkan bahawa bantuan zakat dan lokalisasi tadbir urus zakat amat perlu di Institusi Pengajian Tinggi kerana kebanyakan mahasiswa-mahasiswi yang menerima bantuan zakat dilihat agak konsisten dalam pencapaian keputusan peperiksaan. Namun kewujudan pelajar yang mendapat keputusan PNGK di bawah 2.50 menunjukkan pelajar ini perlu diberi perhatian dan dorongan untuk memastikan mereka terus berjaya. Konsep lokalisasi ini agak baik untuk memantau pelajar yang lemah dan mereka perlu terus di beri motivasi untuk berjaya. Walaupun hampir 50 peratus pelajar mendapat PNGK melebihi nilai 3.0, namun pemantauan oleh pihak LZS juga amat penting dalam meningkatkan tahap sosialisasi antara pelajar, memberi khidmat kaunseling kerjaya selepas tamat pengajian dan sebagainya. Kajian ini juga mendapati pembolehubah keberkesanan agihan zakat juga penting terhadap penerimaan konsep lokalisasi ini. Antara aspek yang perlu diberi perhatian oleh amil LZS berdasarkan nilai min dan nilai muatan faktor yang tinggi adalah aspek proses permohonan, bantuan zakat yang segera serta penyampaian maklumat yang tepat dan berkesan menunjukkan pelajar tajaan LZS inginkan perkhidmatan yang cekap dan efisien daripada pihak LZS. Perkara ini berkemungkinan besar dapat dicapai sekiranya konsep lokalisasi ini dapat dijalankan di IPT kerana kurangnya karenah birokrasi serta faktor kos masa dan pengangkutan yang tinggi sekiranya pelajar berurusan di peringkat negeri. (Lihat Jadual 5). Perlaksanaan kaedah lokalisasi ini juga dilihat mampu mengurangkan karenah birokrasi. Kebanyakan responden bersetuju karenah birokrasi mampu dikurangkan kerana memudahkan proses agihan. Namun, perlu diambil perhatian juga dari segi kesan negatif contohnya pihak yang ditugaskan untuk melaksanakan tanggungjawab mungkin kurang berhemah. Ini sebagai langkah berjaga-jaga bagi Lembaga Zakat Selangor dan Unit Zakat di setiap Institusi Pengajian Tinggi agar memilih pegawai dan kakitangan yang amanah, cekap dan berhemah dalam melaksanakan tanggungjawab tersebut. Selain itu juga, kawalan dalaman juga perlu dilaksanakan bagi memastikan urusan yang dijalankan adalah telus. Jadual 5: Hasil ujian daripada Analisis Faktor pembolehubah Keberkesanan agihan Item Faktor Muatan Faktor Min Alpha Cronbach 1. Proses Permohonan adalah mudah dan ringkas 0.809 3.52 2. Bantuan wang saku tepat mengikut jadual 0.790 3.22 3. Penyampaian maklumat jelas, tepat dan mudah 0.770 3.37 0.801 4. Tidak digugur taraf akibat kelewatan proses LZS 0.759 3.82 5. Tiada masalah kemaskini keputusan peperiksaan 0.630 3.28 Kajian ini juga telah mendapat beberapa respon positif daripada responden terhadap perlaksanaan kaedah lokalisasi agihan zakat kepada Unit Zakat Institusi Pengajian Tinggi masing-masing. Langkah melokalisasikan urus tadbir agihan zakat ini dengan harapan memudahkan para pelajar yang layak untuk memohon bantuan zakat tersebut di samping mempercepatkan proses agihan. Langkah melokalisaikan urus tadbir agihan zakat ini juga disokong oleh para responden kerana perlaksanaan sistem seperti ini memudahkan komunikasi antara para pelajar dengan pihak yang berkaitan kerana lebih hampir dengan lokasi para pelajar 9

di kampus. Proses pengagihan zakat juga dilihat akan dijalankan dengan lebih mudah, cepat dan teratur serta meningkat efisien urus tadbir agihan zakat LZS kepada para pelajar IPT dan IPTS di Selangor. Hasil kajian juga turut mendapat cadangan dan harapan daripada responden berkenaan dengan tajaan zakat kepada pelajar asnaf fakir/miskin pada masa hadapan. Antara harapan yang diberikan adalah supaya Lembaga Zakat Selangor menambahkan peruntukan wang tajaan zakat kepada pelajar asnaf fakir/miskin kerana peningkatan kos sara hidup dari tahun ke tahun. Selain itu, kaedah serta prosedur permohonan bantuan zakat juga diharap akan lebih mudah di masa hadapan serta penyampaian maklumat perlu lebih efisien kepada semua pelajar terutamanya yang layak untuk memohon bantuan zakat tersebut. Sistem urus tadbir agihan zakat juga diharap akan lebih teliti supaya bantuan zakat tersebut diagihkan kepada pelajar yang benarbenar layak. Bantuan zakat pendidikan LZS juga diharap turut memberikan bantuan kepada pelajar yang kurang berkemampuan tetapi berpeluang untuk melanjutkan pelajaran ke Universiti di luar Negara. Lembaga Zakat Selangor juga diharapkan agar member bantuan zakat pendidikan sepanjang tempoh pengajian sehingga tamat pengajian kepada pelajar-pelajar yang layak kerana peningkatan kos sara hidup serta kos-kos lain seperti tugasan luar kampus yang memerlukan belanja yang tinggi. Bantuan zakat juga diharapkan ditingkatkan peruntukan untuk para pelajar Intitusi Pengajian Tinggi kerana para pelajar didapati tidak cukup dengan peruntukan pinjaman seperti daripada Perbadanan Tabung Pendidikan Tinggi Negara (PTPTN) akibat peningkatan kos sara hidup. Maklum balas secara keseluruhannya mendapati kebanyakan para pelajar yang menerima bantuan zakat menyokong usaha bantuan zakat pendidikan dari Lembaga Zakat Selangor diteruskan dan memberikan respon positif kepada usaha untuk melokalisasikan tadbir urus agihan zakat di Institusi Pengajian Tinggi. Selain itu juga, hasil kajian juga mendapati terdapat responden yang bersetuju untuk mewujudkan unit zakat di masjid universiti. Ini kerana kebanyakan kolej kediaman di universiti berhampiran dengan masjid dan ia memudahkan para pelajar untuk berurusan dengan unit zakat universiti. Cadangan ini juga dipersetujui kerana masjid adalah tempat beribadah dan tumpuan kebanyakan para pelajar khususnya yang beragama Islam. Oleh itu, maklumatmaklumat berkaitan bantuan zakat mudah untuk disampaikan dengan lebih efisien kepada para pelajar. Di samping itu juga, dengan wujudnya unit zakat di masjid universiti, ia akan menggalakkan para pelajar untuk lenbih kerap berjemaah di masjid di samping berurusan dengan unit zakat. Sebaliknya, terdapat juga responden yang tidak bersetuju untuk mewujudkan unit zakat di masjid universiti kerana lokasi masjid agak jauh dari kolej kediaman serta tidak berpeluang untuk selalu ke masjid kerana jadual pembelajaran yang padat. 6.0 Kesimpulan Berdasarkan kajian yang telah dilakukan, perkara yang boleh disimpulkan adalah melokalisasikan tadbir urus agihan zakat tajaan Lembaga Zakat Selangor di Institusi Pengajian Tinggi wajar dipandang serius oleh pihak Lembaga Zakat Selangor. Ini kerana, melokalisasikan tadbir urus agihan zakat di Institusi Pengajian Tinggi akan lebih membantu pihak yang memerlukan bantuan zakat khususnya dalam pendidikan di universiti. Butiran 10

pelajar-pelajar yang amat memerlukan bantuan zakat lebih mudah untuk diperoleh jika tadbir urus agihan zakat ini diperkembangkan ke peringkat Institusi Pengajian Tinggi. Selain itu juga, pihak LZS juga perlu memantau perkembangan prestasi akademik para pelajar yang menerima tajaan bantuan zakat LZS di setiap IPT yang terlibat. Manakala penerima-penerima zakat juga mudah berurusan dengan pihak ataupun wakil Lembaga Zakat Selangor tanpa melibatkan tempoh masa yang lama dan juga bagi mengelakkan karenah birokrasi. Rujukan Md Zyadi tahir & Mariani Majid (1999), Prestasi Kutipan dan Agihan Zakat di Malaysia, Pascasidang Seminar Pengeluaran Awam dan Swasta: Justifikasi dan Realiti di Malaysia. Bangi : Fakulti Ekonomi, Universiti Kebangsaan Malaysia. Hairunnizam Wahid, Sanep ahmad, Radiah Abdul Kader (2009), Pengahihan Zakat Oleh Institusi Zakat Di Malaysia: Mengapa Masyarakat Islam Tidak Berpuas Hati?, Jurnal Syariah, Jil. 17, Bil. 1 (2009) 89-112. Hairunnizam Wahid, Sanep Ahmad, Radiah Abdul Kader (2012), Melokalisasikan Urus Tadbir Pengagihan Zakat: Peranan Institusi Masjid di Malaysia, Asian Journal of Accounting and Governance 3: 71-83 (2012). Radiah Abdul Kader, Hairunnizam Wahid, Sanep Ahmad (2010), Cadangan Melokalisasikan Pengagihan Zakat di Malaysia: Satu Kajian Empirik, The 4 th ISDEV International Islamic Development Management Conference (IDMAC 2010). Sanep Ahmad, Hairunnizam Wahid, Adnan Mohamad (2006), Penswastaan Institusi Zakat dan Kesannya Terhadap Pembayaran Secara Foemal di Mlaysia, Pusat Pengajian Ekonomi, Universiti Kebangsaan Malaysia. Hairunnizam Wahid, Radiah Abdul Kader, Sanep Ahmad (2012), Penerimaan Amil dan Asnaf terhadap Penyetempatan Pengagihan Zakat di Malaysia, Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1)(2012) 39-51. Eri Yanti Nasution, Mohd Adib Ismail, Hairunnizam Wahid (2015), Faktor-Faktor Penentu Masyarakat Membayar Zakat Di Badan Amil Zakat Nasional (Baznas): Kajian Kes Kota Medan Indonesia, Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia PERKEM Ke-10 2015. Hairunnisa Haurudin, Maryam Abd Rashid, Hairunnizam Wahid & Sanep Ahmad (2015), Kebolehpercayaan Kualiti Pengurusan Zakat: Persepsi Usahawan Muslim Terhadap Lembaga Zakat Selangor, Sepang, Prosiding Persidangan Kebangsaan Ekonomi dan Kewangan Islam 2015. Bangi: Pusat Penyelidikan Ekonomi dan Kewangan Islam (EKONIS-UKM), Universiti Kebangsaan Malaysia. ISBN: 978-983-3198-91-7. 11