Ε Ι Σ Η Γ Η Σ Η Η πορεία και το µέλλον του Προγράµµατος του Εθνικού Κτηµατολογίου Αλέξανδρος Βελισσάριος ΑΤΜ Γραµµατέας ΣΕΓΕΚ Είναι χρήσιµη, αναγκαία και σε σωστό χρόνο η σηµερινή ΗΜΕΡΙ Α και ευχαριστούµε το ΤΕΕ, το ΤΕΕ/ΤΚΜ και τον ΣΑΤΜΒΕ για την πρόσκληση. Όταν µιλάς τελευταίος, υπάρχει σοβαρός φόβος επικαλύψεων. Το προσπερνάµε αυτό, διότι ο Σύνδεσµός µας έχει συµµετάσχει ενεργά (αµέσως ή εµµέσως) σε κάθε πρόταση που αφορά στο Κτηµατολόγιο και έχει διατυπωθεί τα τελευταία χρόνια. Θα επικεντρωθούµε λοιπόν, ως παραγωγοί του έργου, σε αυτά που θεωρούµε σηµαντικά. Ο σύνδεσµός µας έχει µέλη 90 εταιρείες πτυχίων και Ε τάξης που αποτελούν σχεδόν το σύνολο των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Γεωπληροφορική και το Κτηµατολόγιο. Στις «καλές» εποχές οι εταιρείες µας απασχολούσαν πάνω από 6.000 εργαζοµένους (Μηχανικούς, Νοµικούς, Επιστήµονες Πληροφορικής, Μηχανικούς ΤΕΙ κλπ.), που πολλοί εξ αυτών είναι στελέχη µε σηµαντική τεχνογνωσία (κάτοχοι µεταπτυχιακών διπλωµάτων). Επιπλέον έχουµε επενδύσει στην υψηλή τεχνολογία τόσο σε Τοπογραφικό εξοπλισµό (Φωτογραµµετρικά Όργανα, GPS, Total Stations), όσο και σε Συστήµατα Πληροφορικής (Η/W και S/W), αλλά και στον τοµέα ιασφάλισης Ποιότητας. 8. ΣΕΓΕΚ 1/9
Α. Π Α Ρ Ε Λ Θ Ο Ν Έχουµε εκτελέσει το µεγαλύτερο µέρος από το εκτελούµενο έργο του Εθνικού Κτηµατολογίου και βιαζόµαστε να πούµε ότι είµαστε υπερήφανοι γι αυτό. ιότι, ανεξαρτήτως από τα όσα ακούγονται αλλά και από την όποια δική µας κριτική, το έργο που έχει παραχθεί είναι τεράστιο, πρωτότυπο και αξιόπιστο. Σ αυτά τα 10 χρόνια που ξεκίνησε ο θεσµός του Εθνικού Κτηµατολογίου, δεν υπάρχει πρόβληµα στην έγγεια ιδιοκτησία της χώρας µας, που να µην βρέθηκε µπροστά µας. ηµόσιες εκτάσεις, δασικές, αιγιαλοί, διακατεχόµενα, χρησικτησίες, δια λόγου µεταβιβάσεις, ασάφειες σε συµβόλαια, λάθος τοπογραφικά-εσκεµµένα, εσφαλµένες µεταγραφές και διεκδικήσεις από 1 τ.µ. έως και ολόκληρες συνοικίες, ήταν προβλήµατα που σε γενικές γραµµές αντιµετωπίστηκαν µε µεγάλη επιτυχία. Λειτουργούν Κτηµατολογικά Γραφεία σε 170 ΟΤΑ (από σύνολο 340) & µέχρι το τέλος του χρόνου θα είναι 250 ΟΤΑ. Υπάρχουν πρώτες εγγραφές για πάνω από 2,0 εκ. ικαιώµατα (από σύνολο 5,5 εκ) και µέχρι τέλος του χρόνου θα προσεγγίζουν τα 3,5 εκ. ικαιώµατα. Τα κύρια σηµεία αυτής της διαδροµής: Ανακεφαλαιωτικά και επιγραµµατικά 1. Υπήρξε πολιτική βούληση να ξεκινήσει το Κτηµατολόγιο 2. Υπάρχει ασφαλές νοµικό πλαίσιο - επιτυχία που χρεώνεται κυρίως στις ιοικήσεις αλλά και στις υπηρεσίες της ΚΤ. Α.Ε. και ιδιαίτερα στους νοµικούς της. 3. Συµµετείχαν οι πολίτες. Λύθηκαν χρονίζοντα ιδιοκτησιακά προβλήµατα ακόµα και οικογενειακά (αποδοχές κληρονοµίας κλπ.). 4. Υπήρξε πληρέστατη ενηµέρωση. Ουδείς δικαιούται να διαµαρτυρηθεί επ αυτού. Έχουν περάσει από τα γραφεία µας εκατοµµύρια πολίτες, πολλοί εξ αυτών δύο και τρεις φορές και εξυπηρετήθηκαν. 5. ηµιουργήθηκε ανθρώπινο δυναµικό και οργάνωση εταιρειών που αποτελεί εγγύηση για το µέλλον (αρκεί να µην είναι πολύ µακρινό..) 6. Απέκτησε λειτουργία, ρυθµό και εµπειρία η επίβλεψη από την ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΕ (αρκεί να έχει µελέτες να ελέγξει...) 8. ΣΕΓΕΚ 2/9
Υπάρχουν και τα αρνητικά 1. εν υπήρξε όµως πολιτική βούληση στο να γίνει το Εθνικό Κτηµατολόγιο, ο βασικός και κυρίαρχος πόλος, για την αντιµετώπιση των συσωρευµένων προβληµάτων. Οι υπάρχοντες ηµόσιοι Φορείς που έχουν επικαλυπτόµενες ή παρεµφερείς αρµοδιότητες δεν βοήθησαν ουσιαστικά τον ΟΚΧΕ- ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΕ στη νέα αυτή προσπάθεια και η έλλειψη συντονισµού ήταν εµφανής (ΥΠΓΕ-δάση, ΥΠΟΙΚ-αιγιαλοί, ΥΠ Ι-Υποθηκοφυλακείασυµβόλαια µε ελλιπείς περιλήψεις κλπ.). Είναι γνωστή ή παθογένεια του κράτους και των δοµών της δηµόσιας διοίκησης, όλοι την ψέγουν, αλλά οπισθοχωρούν όταν επίκειται η άσκηση µιας νεωτεριστικής δυναµικής πολιτικής. 2. Η έναρξη του Εθνικού Κτηµατολογίου, έπρεπε να είναι αφετηρία για το ξεκίνηµα µιας σειράς από ριζοσπαστικές πρωτοβουλίες, απελευθερωτικές για την ελληνική κοινωνία. 3. Αδίκησε πολύ την εικόνα του προγράµµατος το θέµα της επανάκτησης χρηµάτων από την Ε.Ε. ιογκώθηκαν προβλήµατα, έγιναν άγονοι πολιτικοί διαπληκτισµοί και σπιλώθηκαν άνθρωποι. Οι εταιρείες και ο Σύνδεσµός µας. 1. Στήριξαν το Πρόγραµµα όταν το 2001 είµασταν απλήρωτοι και µε το µέλλον αβέβαιο και είχαν ουσιαστική συµµετοχή διατυπωµένο µετριοπαθώς στην αναµόρφωση των προδιαγραφών. Αλλά και το 2003, που άλλαξε άρδην το νοµικό πλαίσιο πήραµε την πρωτοβουλία και παραδώσαµε ΟΤΑ και ολόκληρες µελέτες, για να γίνουν επιτέλους οι πρώτες εγγραφές και να καταδειχτεί σε όλους ότι το πρόγραµµα µπορεί να έλθει σε πέρας (σηµειωτέον χωρίς καµιά διασφάλιση για τη πληρωµή των νέων εργασιών). Στηρίζουµε και τώρα το πρόγραµµα παρ ότι εδώ και 1,5 χρόνο, έχουµε σοβαρά συµβατικά προβλήµατα, προεξαρχόντων των οικονοµικών. 2. Παραλάβαµε προβληµατικό υλικό και το ξεκαθαρίσαµε Τοπογραφικά Μηχανικών και µάλιστα πολλά του Ν. 651/77 άθλια και ψευδή. Μεταγραµµένα συµβόλαια µε διατυπώσεις πρόχειρες ή σκόπιµα ασαφείς και µπερδεµένες. 8. ΣΕΓΕΚ 3/9
Χρησικτησίες κατά το πλέον ή έλαττον- άλλα στη ήλωση, άλλα στη Α Ανάρτηση άλλα στην Β Ανάρτηση ιανοµές του 1929 κλπ. 3. Αντιµετωπίστηκε µε επάρκεια σειρά σοβαρών τεχνικών προβληµάτων. ύσκολες περιπτώσεις των αποτυπώσεων και των εφαρµογών ορίων. ιαχείριση µεγάλων βάσεων δεδοµένων και οργάνωση των δοµήσεων σε γεωγραφικά συστήµατα πληροφοριών. Όλα αυτά λύθηκαν εγκαίρως µε επενδύσεις σε τεχνογνωσία και εξοπλισµό. Σηµειώθηκαν όµως και ανεπάρκειες : εν δώσαµε όλοι και εξ αρχής τη δέουσα βαρύτητα στη συµµετοχή των νοµικών, αντιµετωπίζοντας τα νοµικά προβλήµατα ως β κατηγορίας. Όταν το πρόγραµµα έχασε τη δυναµική του, τινές εξ ηµών παρασύρθηκαν στη δίνη του. Τελευταία σοβαρά θέµατα πριν φτάσουµε στο ΠΑΡΟΝ 1. εν έχει παραληφθεί καµία µελέτη, ακόµα και αυτές που έχουν ολοκληρωθεί κοντά 2 χρόνια. 2. εν εισπράττεται το προβλεπόµενο εκ του νόµου ανταποδοτικό τέλος, παρ ότι υπάρχουν πρώτες εγγραφές για πάνω από 2,0 εκατοµµύρια ικαιώµατα, που σε λίγο θα είναι 4,5 εκ ικαιώµατα. Το δε χειρότερο είναι ότι χάνονται χρήµατα λόγω των µεταβολών που επέρχονται καθηµερινά στις πρώτες εγγραφές. Είναι «διαφυγόντα έσοδα» όπως θα έλεγε και ο Υπ. Εθν. Οικονοµίας. Είναι µετά απ αυτό δικαιολογία ότι δεν υπάρχουν χρήµατα; 8. ΣΕΓΕΚ 4/9
Β. Π Α Ρ Ο Ν Λειτουργία Υποθηκοφυλακείων / ΜΚΓ Η επιλογή της µετατροπής των Υποθηκοφυλακείων σε Μεταβατικά Κτηµατολογικά Γραφεία, ήταν µια επιλογή «βολική» για τη Πολιτεία. Εξασφαλίζει τον έλεγχο νοµιµότητας των µεταγενεστέρων εγγραφών µόνο ως προς το δικαίωµα (περιεχόµενο) και τον δικαιούχο (πρόσωπο). Έλεγχος όµως για το ίδιο το αντικείµενο του δικαιώµατος δεν γίνεται και ας απαιτείται και ας είναι πρόδηλη η ανάγκη διόρθωσής του (γεωµετρία). ηλαδή η χωρική πληροφορία κατ ουσίαν δεν ενηµερώνεται, ούτε διορθώνεται. Ο κίνδυνος απαξίωσης της γεωµετρικής πληροφορίας είναι ήδη ορατός. Απλώς δεν µπορούν να διαχειριστούν το θέµα τα υποθηκοφυλακεία/ ΜΚΓ, διότι δεν έχουν τη γνώση, τον τρόπο διαχείρισης, την υποδοµή, αρχεία και κυρίως τη διάθεση να ασχοληθούν µε τα παραπάνω. Να ξεκαθαριστούν ευθύς εξ αρχής τα εξής : 1) εν υπάρχει τέλειο υπόβαθρο. Όπως και σε άλλα πράγµατα στη ζωή, το ακριβότερο είναι συνήθως το καλύτερο. Είναι σχέση τιµής / κόστους. Οι προδιαγραφές (και τα χρήµατα που διατέθηκαν) για τα υπόβαθρα του Εθνικού Κτηµατολογίου, αποδείχτηκε ότι εκπληρούν το στόχο τους. Είναι αξιόπιστα και πολύ καλύτερα από τις περιγραφές ορίων, εµβαδών και των τοπογραφικών που συνοδεύουν τα συµβόλαια. 2) Τα υπόβαθρα είναι «δυναµικό» προϊόν. Άλλα υπόβαθρα είχαµε το 2000 που τελείωσε η κτηµατογράφηση, άλλα στην Α Ανάρτηση, άλλα στην Β Ανάρτηση και άλλα στη Τελική παράδοση. Κάθε νέο στοιχείο που έµπαινε στο σύστηµα ( ήλωση περίληψη διανοµές κλπ) ήταν πιθανό να δηµιουργήσει την ανάγκη διορθώσεων σε όµορα και να απαιτεί «αυτοψία» και νέες µετρήσεις για τη συνόρθωση των ορίων και την εξάλειψη λαθών. 3) Εξακολουθούν να υπάρχουν λάθη είναι λίγα, αλλά διατυµπανίζονται. Καθηµερινώς γίνονται αποτυπώσεις µε ακριβέστερες µεθόδους. Πρέπει να ενσωµατώνονται. εν υπάρχει άλλος τρόπος, από αυτόν των διαδοχικών προσεγγίσεων. 8. ΣΕΓΕΚ 5/9
Το Κτηµατολόγιο είναι γεωκεντρικό και τα προβλήµατα δεν µπορούν να κρυφτούν, ούτε να παραµεριστούν - το αντίθετο - αναδεικνύονται. Άρα υποχρέωση µας είναι να τα επιλύσουµε. Μια παρατήρηση εν συντοµία: Ήδη λειτουργούν 170 Υποθηκοφυλακεία/ ΜΚΓ. Έχουν εντοπιστεί τα βασικά σφάλµατα και παραλείψεις. Επιπλέον στον ΟΚΧΕ έχουν γίνει µερικές εκατοντάδες αγωγές. Τόσο ο Προϊστάµενος του ΟΚΧΕ, όσο και το τµήµα χωρικών µεταβολών της ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε., τα έχουν εντοπίσει και θα πρέπει να τα θέσουν προς διερεύνηση, ώστε να αντιµετωπιστούν άµεσα και προληπτικά τόσο στο υπόλοιπο πρόγραµµα, όσο και στα µελλοντικά. Εκεί θα πρέπει να εστιαστεί ο χωρικός, ο θεµατικός και ο νοµικός έλεγχος. Άµεσες ενέργειες Απαιτείται, σύµφωνα και µε τη πρόταση της διεπιστηµονικής του ΤΕΕ: Η επιτάχυνση της διαδικασίας ίδρυσης των Οριστικών Κτηµατολογικών Γραφείων και η συντόµευση της µεταβατικής περιόδου λειτουργίας των Υποθηκοφυλακείων ως κτηµατολογικών γραφείων. Σειρά νοµοθετικών ρυθµίσεων / παρεµβάσεων στον Ν 2664/98 που έχουν καταγραφεί και παρουσιαστεί από τον Ιούνιο του 2004 και στόχο έχουν τη βελτίωση του υπάρχοντος νοµικού πλαισίου για τη λειτουργία του Κτηµατολογίου. Να προστεθούν στην όλη δοµή οι κατά τόπους ιαπιστευµένοι Επαγγελµατίες (συµβολαιογράφοι, τοπογράφοι, νοµικοί, δασολόγοι κ.α.). Να αποκτήσουν τα ΜΚΓ ουσιαστική τεχνική στήριξη ιδιαίτερα από Τοπογράφους Μηχανικούς. Ο στόχος είναι όλα τα γεωτεµάχια να γίνουν γεωµετρικώς συµβατά. Η εφαρµογή του Ν 3127/03 που προβλέπει τη µεταφορά του συνόλου των γεωµετρικών µεταβολών κεντρικά στη ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε. αποδείχτηκε µη υλοποιήσιµη. Στο µεταξύ µε αποκλειστικό στόχο την εξυπηρέτηση του πολίτη θα πρέπει: Να επιλυθεί το θέµα της γεωµετρικής συµβατότητας των γεωτεµαχίων µε ανάλογη τροποποίηση της δήλωσης του Ν 651/77. 8. ΣΕΓΕΚ 6/9
Στα εκδιδόµενα αποσπάσµατα και πιστοποιητικά να απεικονίζεται η τωρινή κατάσταση των δικαιωµάτων ενός ακινήτου και όχι η ιστορική καταγραφή τους. Εφόσον οι συναλλασσόµενοι το επιθυµούν και εφ όσον επιβεβαιώνεται ότι είναι συµβατό, να µπορούν να χρησιµοποιήσουν το κτηµατολογικό υλικό για τη σύνταξη συµβολαίων κλπ. Αν δεν γίνουν τάχιστα όλα αυτά, είναι προτιµότερο να ανατεθεί σε Τεχνικά Γραφεία η τεχνική στήριξη των Υποθηκοφυλακείων κατά τη µεταβατική περίοδο, (εναλλακτική πρόταση διατυπωµένη από όλους του φορείς) εν µπορεί η εξυπηρέτηση του πολίτη να είναι χαµηλότερου επιπέδου απ αυτήν που του παρείχαν οι Ανάδοχοι για 7 ολόκληρα χρόνια που λειτουργούσαν τα Γραφεία Κτηµατογράφησης. εν µπορεί τα χορηγούµενα υλικά (αποσπάσµατα από Πίνακες και ιαγράµµατα) να είναι κατώτερα από αυτά που παρείχαµε ως Ανάδοχοι στους ιδιοκτήτες και µε τα οποία έκαναν µεταβολές των δικαιωµάτων τους όλα τα τελευταία χρόνια. Πρέπει αντιθέτως ο πολίτης για να υποστηρίξει το Κτηµατολόγιο - όπως έκανε µε την Κτηµατογράφηση - να δει συντόµευση, σύγχρονο τρόπο παροχής υπηρεσιών και αξιόπιστη συγκεντρωτική πληροφορία. Αυτήν την πληροφορία που είναι απαραίτητη για την ασφάλεια και αξιοπιστία των συναλλαγών του. Συµπερασµατικά: εν είναι δυνατόν η τήρηση, να είναι κατώτερη της σύνταξης του Κτηµατολογίου. Αναπτυξιακός χαρακτήρας Τελευταίο αλλά µεγίστης σηµασίας, είναι το θέµα του Αναπτυξιακού χαρακτήρα του Κτηµατολογίου. Προϋπόθεση αποτελεί η βελτίωση του Συστήµατος Πληροφοριών του Ε.Κ. Το πληροφορικό αυτό σύστηµα δεν πρέπει να αποτελέσει απλά και µόνο ένα εργαλείο τυφλοσούρτης για την υποδοχή της καταχώρησης µεταβολών (νοµικών και τεχνικών). 8. ΣΕΓΕΚ 7/9
εδοµένων των προβληµάτων που αναφέρθηκαν προηγουµένως (συνεχείς αλλαγές προδιαγραφών, διαφορετικοί ανάδοχοι αλλά και επιβλέποντες, άλλη η «λογική» στα συµβόλαια και στις µεταγραφές σε ένα τόπο - άλλη σε άλλον, δυσκολίες και ιδιαιτερότητες κάθε κλίµακας, δύστροποι και αµελείς ιδιοκτήτες και φυσικά ελλιπείς περιλήψεις), γίνεται ακόµα πιο επιτακτική η ανάγκη οµογενοποίησης όλων των παραπάνω. Αυτό αποτελεί από µόνο του έργο µέσα στο έργο! Αρκεί φυσικά να µην αντιµετωπιστεί, όπως τα κτήρια: πονάει χέρι - κόβει χέρι. Πρέπει να συµπληρωθούν όλα τα πεδία και όχι όπου βρίσκουµε δυσκολία, να καταργούµε το πεδίο, ή να το εγκαταλείπουµε σιωπηρά, που αποτελεί τη πιο προσφιλή µέθοδο στη χώρα µας. Ταυτόχρονα και είναι θέµα βούλησης, το Εθνικό Κτηµατολόγιο πρέπει να σχεδιάζει από τώρα δραστηριότητες που έχουν σχέση µε την ανάπτυξη και εκσυγχρονισµό της χώρας. Πρέπει να καταχωρίσει δηλ. πρόσθετες πληροφορίες, που να να τις διαθέτει στους ενδιαφερόµενους φορείς ( ηµόσιους και Ιδιωτικούς), που τις έχουν ανάγκη. Χωροταξία, Πολεοδοµία, Περιβάλλον, Ενέργεια, Μεταφορές, Τηλεπικοινωνίες, Εκτιµήσεις Αξιών Γης, Στατιστική, Επενδυτικές Πρωτοβουλίες, Έλληνες και Ξένοι, ηµόσιο και Ιδιώτες, Μικροί και Μεγάλοι, απαιτούν Κτηµατολόγιο που να τους καλύπτει τις ανάγκες τους. Το Κτηµατολόγιο µπορεί. Αντιγράφω απλώς και µόνο από το 1 ο άρθρο του 2664/89. «Καταχωρίζονται επίσης πρόσθετες πληροφορίες που αποτελούν µέσο για την επιδίωξη ιδίως σκοπούς ορθολογικής οργάνωσης και ανάπτυξης της χώρας. Για τον σκοπό αυτό οι αρµόδιες διοικητικές και δικαστικές αρχές κοινοποιούν αµελητί στο οικείο Κτηµατολογικό Γραφείο κάθε κανονιστική ή ατοµική διοικητική πράξη, καθώς και κάθε δικαστική απόφαση που ορίζει ή επιφέρει µεταβολή ιδίως στις χρήσεις γης και στους όρους και περιορισµούς δόµησης των ακινήτων». Γιατι δεν ξεκινάει από τώρα; Το µόνο που απαιτείται είναι µια απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩ Ε. 8. ΣΕΓΕΚ 8/9
Γ. Μ Ε Λ Λ Ο Ν Όπως η έναρξη του Εθνικού Κτηµατολογίου ήταν θέµα πολιτικής βούλησης, έτσι και η συνέχιση και ολοκλήρωση του είναι αποκλειστικώς, θέµα πολιτικής βούλησης. εν θα σταθούµε στις µέχρι τώρα καθυστερήσεις, ούτε ποιο έργο βγαίνει πριν ή µετά στη δηµόσια διαβούλευση, πόσο µάλλον στις φηµολογίες για light Κτηµατολόγιο. Επισηµαίνουµε ότι: Το Κτηµατολόγιο είναι συνταγµατική επιταγή. Το Κτηµατολόγιο το θέλουν όλα τα κόµµατα. Το Κτηµατολόγιο το θέλουν οι πολίτες, που ρωτούν πότε θα ενταχθεί η περιοχή τους. Το νοµικό πλαίσιο υπάρχει. Οι Τεχνικές Προδιαγραφές υπάρχουν. Το ανθρώπινο δυναµικό όλων των κλάδων είναι πανέτοιµο (Τοπογράφοι, Νοµικοί, ασολόγοι, Μηχανικοί Πληροφορικής κλπ) Με χαρά θα επαναπροσλάβουµε τους 3.000 εργαζοµένους καθ όλα άξιους που αναγκαστήκαµε να απολύσουµε Εµπειρία, τεχνογνωσία, εξοπλισµός είναι σε πλήρη διαθεσιµότητα. Η ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε. είναι σε θέση να καθοδηγήσει µε επιτυχία το έργο. Το Κτηµατολόγιο στο σύνολό του είναι φτηνό έργο, µε µεγάλο κοινωνικό όφελος. Κοστίζει 30 το δικαίωµα. Ας βρείτε το ισοδύναµο στην καθηµερινή µας ζωή. Το έργο µπορεί σε µεγάλο βαθµό να αυτοχρηµατοδοθεί. Η πρώτη εισήγηση του ΤΕΕ απέδειξε ότι µπορεί η ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε. τώρα να προκηρύξει τις νέες «Μελέτες Κτηµατογράφησης για τη δηµιουργία Εθνικού Κτηµατολογίου». Αυτό και µόνο θα σηµάνει τη συνέχιση του προγράµµατος και αποτελεί επιτακτική ανάγκη. 8. ΣΕΓΕΚ 9/9