«Νερό για όλους, νερό για τη ζωή!»

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 24/11/2006 «Νερό για όλους, νερό για τη ζωή!» Διαχείριση υδατικών πόρων: Εφαρμογή της οδηγίας 2000/60/Ε.Κ. και ανάπτυξη διαδικασιών δημόσιας διαβούλευσης Ημερίδα Έργου LIFE WATER AGENDA στο πλαίσιο του Συνεδρίου AQUA 2006 Ημερίδα με θέμα «Διαχείριση υδατικών πόρων: Εφαρμογή της οδηγίας 2000/60/Ε.Κ. και ανάπτυξη διαδικασιών δημόσιας διαβούλευσης» διοργάνωσε σήμερα το Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΚΠΑΑ) στο πλαίσιο του δεύτερου Διεθνούς Συνεδρίου AQUA 2006 για την Επιστήμη και Τεχνολογία Νερού και την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Υδατικών Πόρων, που πραγματοποιείται στο Εκθεσιακό Κέντρο HELEXPO PALACE. Η ημερίδα περιλαμβάνεται στις δράσεις δημοσιότητας του έργου LIFE04/ENV/GR/000099 WATER AGENDA στο οποίο το ΕΚΠΑΑ συμμετέχει ως εταίρος. Δικαιούχος είναι η αναπτυξιακή εταιρεία της Ανατολικής Θεσσαλονίκης ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε., ενώ στο έργο συμμετέχουν επίσης ο Δήμος Θέρμης, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Διακρατικοί εταίροι είναι ο Δήμος του Μιλάνου και το Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης. Στην ημερίδα συμμετείχαν ως εισηγητές εκπρόσωποι των εταίρων του έργου, εμπειρογνώμονες του ΕΚΠΑΑ και εκπρόσωποι φορέων (Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ΚΕΔΚΕ, ΤΕΕ). Την εκδήλωση παρακολούθησαν στελέχη και εκπρόσωποι Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, φορέων της δημόσιας διοίκησης, Μη Κυβερνητικών Οργανισμών, επιστημονικών φορέων, μελετητικών εταιρειών, ΔΕΥΑ, καθώς και ανεξάρτητοι ερευνητές και ενδιαφερόμενοι. Το έργο WATER AGENDA συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα LIFE της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και στηρίζεται στην εφαρμογή των κατευθύνσεων της Οδηγίας - Πλαίσιο 2000/60 για τα Νερά και της Agenda 21. Προβλέπει την ανάπτυξη και την εφαρμογή στην κοιλάδα του Ανθεμούντα μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για την αειφόρο διαχείριση του νερού, όπως αυτή ορίζεται από την οδηγία - πλαίσιο, με απώτερο στόχο την αντιστροφή των τάσεων υποβάθμισης των διαθέσιμων υδατικών πόρων. Ένας από τους σημαντικότερους αντικειμενικούς στόχους του έργου WATER AGENDA είναι να διαμορφωθεί μια δημόσια κοινωνική «Συμφωνία Νερού», για την εφαρμογή της ολοκληρωμένης πολιτικής από όλους τους κοινωνικούς εταίρους και καταναλωτές στην περιοχή του Ανθεμούντα, καθώς και η υλοποίησή της με κοινωνικό έλεγχο κινητοποιώντας όλες τις διαθέσιμες κοινωνικές δυνάμεις. Η σημερινή ημερίδα αποτελεί τη δεύτερη δημόσια εκδήλωση του έργου, μετά τη διοργάνωση της πρώτης ανοιχτής συνάντησης (forum) κοινωνικού διαλόγου για τη διαχείριση νερού στην υδρολογική λεκάνη του Ανθεμούντα, στις 5 Ιουνίου 2006 στο Πολιτιστικό Κέντρο Θέρμης. ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Βίλα Καζούλη, Κηφισίας & Γρηγ. Λαμπράκη, 14561 Κηφισιά, τηλ.: 210 80 89 271, fax: 210 80 84 707, e-mail: info@ekpaa.gr

Στην ημερίδα έγινε κατ αρχάς παρουσίαση των αποτελεσμάτων του έργου (1 η συνεδρία) ενώ στη συνέχεια συζητήθηκε το ευρύτερο πλαίσιο συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων στη διαχείριση των υδατικών πόρων, καθώς και τα διαθέσιμα εργαλεία (2 η συνεδρία). Ειδικότερα, την πρώτη συνεδρία ξεκίνησε ο κύριος Σωκράτης Φάμελλος, εκπρόσωπος της ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε. και project manager του έργου LIFE WATER AGENDA, ο οποίος τόνισε ότι «το έργο αποτελεί τη συνέχεια μιας μακράς σειράς υλοποιημένων δράσεων παρακολούθησης και προστασίας των υδατικών πόρων στην περιοχή του Ανθεμούντα που ξεκίνησε στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας. Ως πιλοτική εφαρμογή της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Νερά, το έργο παρέχει την ευκαιρία να αναπτυχθούν και να δοκιμαστούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα τα προβλεπόμενα επιστημονικά και διαχειριστικά εργαλεία και να αποκτηθεί η απαραίτητη εμπειρία και γνώση για τον συντονισμό των διοικητικών επιπέδων και τη συμμετοχή του κοινού, εν όψει της εφαρμογής της οδηγίας - πλαίσιο σε εθνικό επίπεδο». Για τα μέχρι σήμερα συμπεράσματα επεσήμανε ότι «σύμφωνα με μελέτες της ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε. κάθε χρόνο στην περιοχή παρουσιάζεται έλλειμμα της τάξης των 17 εκατ. κυβικών μέτρων ενώ η συνεχιζόμενη ανάπτυξη της περιοχής θα επιδεινώσει το πρόβλημα στο μέλλον. Σημαντικότερος καταναλωτής νερού είναι η γεωργία, αφού καταναλώνει το 77 % της συνολικής ετήσιας ζήτησης, η οποία ζήτηση φτάνει τα 22,5 εκατ. κυβικά. Ακολουθούν η ύδρευση με 15%, η βιομηχανία με 7% και τέλος η κτηνοτροφία με 1%». Στη συνέχεια ο καθηγητής Ανδρέας Ανδρεαδάκης, από τη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ, εξήγησε τη διαδικασία που ακολουθείται: (1) ανάλυση των χαρακτηριστικών της λεκάνης, (2) προσδιορισμός υδάτινων σωμάτων, (3) εκτίμηση των πιέσεων από τις διάφορες χρήσεις και δραστηριότητες, (4) εκτίμηση των επιπτώσεων, (5) διαμόρφωση προγράμματος παρακολούθησης, (5) οικονομική ανάλυση, (6) διαμόρφωση προτάσεων για εναλλακτικά διαχειριστικά σχέδια και (7) κοινωνικός διάλογος. Ως προς την κατάσταση των υδάτινων σωμάτων της περιοχής που περιλαμβάνουν 44 ποτάμια (ρέματα), 2 λίμνες (φράγματα Τριαδίου & Βασιλικών), 6 υπόγεια υδάτινα σώματα και 1 παράκτιο επεσήμανε: «Το 15% των ρεμάτων και τα δύο φράγματα ταξινομήθηκαν κατ αρχήν σε κατάσταση κατώτερης της καλής. Επίσης, τα υπόγεια σώματα της περιοχής του Κ. Ανθεμούντα αξιολογήθηκαν σε κατάσταση κατώτερης της καλής ενώ του Α. Ανθεμούντα σε καλή κατάσταση. Τέλος, η παράκτια περιοχή η οποία ανήκει στο Θερμαϊκό κόλπο κατατάσσεται στην καλή κατάσταση. Βάσει των αποτελεσμάτων των δειγματοληψιών και αναλύσεων που εκτελέστηκαν, προέκυψε το συμπέρασμα ότι οι ταμιευτήρες Βασιλικών και Θέρμης εγκυμονούν κίνδυνο ευτροφισμού λόγω εισροής θρεπτικών συστατικών, κυρίως από γεωργικές δραστηριότητες. Πρόβλημα σχετικά υψηλών συγκεντρώσεων παρουσιάζει και ο ποταμός Ανθεμούντας. Σε ό,τι αφορά τα αποτελέσματα από τις 22 γεωτρήσεις στις οποίες έγιναν μετρήσεις, προκύπτει το συμπέρασμα ότι με εξαίρεση 4-5 θέσεις (2 εκ των οποίων χρησιμοποιούνται για ύδρευση) στις οποίες παρατηρήθηκαν τιμές νιτρικών στο διάστημα 25-50 mg/lt, στις υπόλοιπες οι συγκεντρώσεις δεν βρίσκονται σε ιδιαίτερα ανησυχητικά επίπεδα». Από την πλευρά του, ο καθηγητής Διονύσης Ασημακόπουλος, από τη Σχολή Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ παρουσίασε μια μεθοδολογία για την ανάπτυξη εναλλακτικών σχεδίων ανάκτησης κόστους και τιμολόγησης για το νερό, βάσει των κατευθύνσεων της Οδηγίας: «Η προτεινόμενη προσέγγιση περιλαμβάνει τρία στάδια: (α) την οικονομική ανάλυση των χρήσεων νερού, που αναφέρεται στον προσδιορισμό και την κοινωνικοοικονομική ανάλυση των χρήσεων νερού σε επίπεδο λεκάνης απορροής, (β) την οικονομική ανάλυση των υπηρεσιών νερού, που περιλαμβάνει τον προσδιορισμό των φορέων παροχής υπηρεσιών και την εκτίμηση των υφιστάμενων επιπέδων ανάκτησης κόστους, και (γ) την ανάπτυξη και αξιολόγηση των εναλλακτικών σχεδίων ανάκτησης κόστους και τιμολόγησης». Ο ομιλητής επεσήμανε ότι «οποιαδήποτε προσπάθεια για την εφαρμογή των οικονομικών αρχών της Οδηγίας θα πρέπει να εδραιωθεί σε ένα διαφανές και, κατά το δυνατό, δίκαιο σύστημα κατανομής κόστους, όπου θα

είναι εμφανείς οι πηγές χρηματοδότησης, οι ενδεχόμενες επιδοτήσεις μεταξύ χρήσεων και χρηστών και οι χρηματοοικονομικές σχέσεις μεταξύ των διαφορετικών φορέων». Την πρώτη συνεδρία έκλεισε ο κύριος Ανδρέας Λουκάτος της μελετητικής εταιρείας ΕΠΕΜ Α.Ε., που αναφέρθηκε στα σενάρια διαχείρισης νερού μέχρι το έτος 2020 στη λεκάνη του Ανθεμούντα, βάσει των σημερινών τάσεων και δυνατοτήτων παρέμβασης: «Βάσει του σεναρίου αναφοράς που θα προκύψει εάν η κατάσταση εξελιχθεί χωρίς πρόσθετα τεχνικά έργα και διαχειριστικά σχέδια, το 2020 η ζήτηση σε ετήσια βάση στη λεκάνη αναμένεται να υπερβεί την προσφορά κατά 10 εκατομμύρια κυβ. μέτρα στη βέλτιστη περίπτωση ή 20 εκατομμύρια κυβ. μέτρα στη δυσμενέστερη εκδοχή. Θετικό ισοζύγιο, της τάξης των 1.500.000 m 3 αναμένεται να εμφανιστεί στην περίπτωση σημαντικής μείωσης της βαμβακοκαλλιέργειας, περιορισμού της έκτασης του αραβοσίτου, εκτεταμένων τεχνικών έργων και εφαρμογής συγκεκριμένων αγροπεριβαλλοντικών πρακτικών στη λεκάνη του Ανθεμούντα». Τη δεύτερη συνεδρία ξεκίνησε ο κύριος Σωτήρης Kουτσομήτρος, από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ο οποίος επικεντρώθηκε στην τελευταία μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), τις ρυθμίσεις της και τις επιπτώσεις στη διαχείριση των υδάτων. Όπως είπε χαρακτηριστικά, «το σύνολο των ρυθμίσεων της νέας ΚΑΠ προβλέπεται να οδηγήσει σε πιο αειφορική διαχείριση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και σε μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την άσκηση της γεωργίας. Παρότι η νέα ΚΑΠ είναι πολύ φρέσκια ακόμη για να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις με στοιχεία, σημαντικός αναμένεται να είναι ο αντίκτυπος σε ότι αφορά τα ύδατα, όπου αναμένεται αφενός μείωση της κατανάλωσης και αφετέρου ελαχιστοποίηση της ποιοτικής υποβάθμισης και της προκαλούμενης ρύπανσης». Στη συνέχεια, η Δρ Μαρία Κάπαρη, ειδική επιστήμονας του ΕΚΠΑΑ, αναφέρθηκε στις κατευθυντήριες γραμμές της Σύμβασης Ραμσάρ για την «ενθάρρυνση της ενεργούς και συνειδητής συμμετοχής των τοπικών πληθυσμών στους υγρότοπους και τις λεκάνες συλλογής τους, και συγκεκριμένα για την απευθείας εμπλοκή τους στην διαχείριση των υγροτόπων μέσω κατάλληλων μηχανισμών». Ο κύριος Γιώργος Διαλυνάς, ως εκπρόσωπος της ΚΕΔΚΕ και της πανελλήνιας Ένωσης των ΔΕΥΑ, υπενθύμισε ότι οι 200 περίπου ΔΕΥΑ της χώρας αποτελούν τους κύριους και νόμιμους διαχειριστές υδατικών πόρων και κυρίως πόσιμου νερού και υγρών αποβλήτων. Υπογράμμισε ότι η αστική χρήση νερού αντιπροσωπεύει το 15 % περίπου της συνολικής κατανάλωσης νερού, αλλά η υψηλή σημασία της την καθιστά άμεσης προτεραιότητας. Παράλληλα, τόνισε πως «στο νέο πλαίσιο της Οδηγίας 2000/60/ΕΕ για τη διαχείριση των Υδατικών πόρων, απαιτείται η κατάρτιση ενός νέου θεσμικού πλαισίου, ενιαίου για όλους τους φορείς της ύδρευσης και αποχέτευσης της χώρας, που πρέπει να αντιμετωπίζει με ενιαίο τρόπο τη λειτουργία τους, να εξασφαλίζει ενιαίο χρηματοδοτικό καθεστώς και να διευρύνει τις δραστηριότητές τους στη διαχείριση των υδατικών πόρων και στην προστασία του υδατικού περιβάλλοντος. Στο επίπεδο μιας ή περισσοτέρων λεκανών απορροής ποταμών, όπως θεωρείται στην Οδηγία, θα πρέπει να θεσπισθούν κοινές Δημοτικές ή Διαδημοτικές Επιχειρήσεις για τη διαχείριση των υδατικών πόρων συνολικά για όλες τις χρήσεις και όχι κατά ζήτηση ή χρήση». Η Δρ Διονυσία Χατζηλάκου, βιολόγος, ειδική επιστήμονας του ΕΚΠΑΑ ανέδειξε τα Εργαστήρια Σεναρίων ως ένα εργαλείο συμμετοχικού σχεδιασμού διαχείρισης υδατικών πόρων. Αναφέρθηκε στο Εργαστήριο Σεναρίου που εφαρμόστηκε στη Νάξο το 2003, το οποίο είχε ως στόχο τη συμμετοχική διαμόρφωση ενός κοινού οράματος για τη διαχείριση των υδατικών πόρων της νήσου το 2020 και τη διατύπωση δράσεων για την υλοποίησή του. Διαπιστώθηκε ότι «τα Εργαστήρια Σεναρίων αποτελούν βήμα για την προώθηση του δημόσιου διαλόγου μεταξύ των εταίρων (λήπτες αποφάσεων, επιστήμονες, πολίτες), τη δημιουργία κλίματος συνεργασίας και απόκτησης γνώσεων και ενδείκνυνται για τη χαρτογράφηση σημαντικών θεμάτων και τον καθορισμό γενικών κατευθύνσεων, ενώ χρησιμεύουν στα αρχικά στάδια σχεδιασμού από κάτω

προς τα πάνω. Δεν ενδείκνυνται για τη διατύπωση συγκεκριμένων μέτρων, τη λήψη αποφάσεων και τη συμμετοχική αξιολόγηση προγραμμάτων». Ο αναπληρωτής καθηγητής του ΕΜΠ και εκπρόσωπος της Μόνιμης Επιτροπής Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης του ΤΕΕ Αναστάσιος Στάμου, ανέφερε ότι η άμεση εφαρμογή της Οδηγίας 2000/60 αποτελεί πρόκληση για μια ολοκληρωμένη και βιώσιμη διαχείριση και προστασία των υδάτων στη χώρα μας. Επίσης, τόνισε «τις απαιτήσεις (1) της άμεσης ολοκλήρωσης του νομοθετικού πλαισίου με την έκδοση των απαιτούμενων εκτελεστικών πράξεων, (2) του εκσυγχρονισμού-αναδιάρθρωσης της δημόσιας διοίκησης και ειδικότερα τη στελέχωση και οργάνωση των περιφερειακών Διευθύνσεων Υδάτων με το απαιτούμενο τεχνικόεπιστημονικό δυναμικό και την υλικοτεχνική υποδομή, (3) της επιστημονικής υποστήριξης στην αντιμετώπιση των διάφορων θεμάτων αξιοποιώντας το επιστημονικό-ερευνητικό δυναμικό, (4) της εξασφάλισης, διάθεσης και αξιοποίησης των απαιτούμενων κονδυλίων και (5) της αξιοποίησης της διεθνούς εμπειρίας. Τέλος, υπενθύμισε την ανάγκη επίλυσης επιμέρους σημαντικών θεμάτων, όπως (1) των περιοχών λεκάνης απορροής ποταμού, οι οποίες εκτείνονται στα διοικητικά όρια περισσότερων της μιας Περιφερειών, (2) των διακρατικών νερών, (3) του καθορισμού συγκεκριμένων μέτρων που θα εξασφαλίζουν τη συμμετοχή του κοινού και (4) της ανάγκης σύνταξης του Εθνικού Μητρώου προστατευόμενων περιοχών». Από την πλευρά του, ο Ελευθέριος Παπαβασιλόπουλος, Δρ Πολιτικός Μηχανικός και ειδικός επιστήμονας του ΕΚΠΑΑ, αναφερόμενος στις διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης σε ζητήματα διαχείρισης υγρών αποβλήτων επεσήμανε ότι «με βάση το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο (ΥΑ 5308/5512/1990), η εμπλοκή του κοινού εντοπίζεται κατά το στάδιο υποβολής της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων προκειμένου να εγκριθούν οι περιβαλλοντικοί όροι ενός έργου (π.χ. βιολογικός καθαρισμός). Στην πράξη, το σύστημα παρουσιάζει κάποιες αδυναμίες με αποτέλεσμα τις αντιδράσεις ομάδων πολιτών και τη σημαντική καθυστέρηση στην υλοποίηση έργων άμεσης περιβαλλοντικής σημασίας». Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την υποβολή ερωτημάτων και τοποθετήσεων του ακροατηρίου την οποία ακολούθησε ανοικτή συζήτηση. ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Σωκράτης Φάμελλος, ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε., κιν.: 6973 808213 ΓΙΑ ΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ: Αλέξανδρος Δεληγιάννης, συνεργάτης ΕΚΠΑΑ, κιν.: 6977 44 56 66

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ ΤΟ ΕΡΓΟ Το πιλοτικό έργο LIFE04/ENV/GR/000099, με διακριτικό τίτλο WATER AGENDA, στηρίζεται στην εφαρμογή των κατευθύνσεων της Οδηγίας - Πλαίσιο 2000/60 για τα Νερά και της Agenda 21. Προβλέπει την ανάπτυξη και την εφαρμογή στην κοιλάδα μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για την αειφόρο διαχείριση του νερού, όπως αυτή ορίζεται από την οδηγία - πλαίσιο, με απώτερο στόχο την αντιστροφή των τάσεων υποβάθμισης των διαθέσιμων υδάτινων πόρων. Ένας από τους σημαντικότερους αντικειμενικούς στόχους του έργου WATER AGENDA είναι να διαμορφωθεί μια δημόσια κοινωνική «Συμφωνία Νερού», για την εφαρμογή της ολοκληρωμένης πολιτικής από όλους τους κοινωνικούς εταίρους και καταναλωτές στην περιοχή του Ανθεμούντα, καθώς και η υλοποίησή της με κοινωνικό έλεγχο κινητοποιώντας όλες τις διαθέσιμες κοινωνικές δυνάμεις. Οι διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης για την επίτευξη της κοινωνικής συμφωνίας αποτελούν πρακτική εφαρμογή των αρχών της Agenda 21. Αυτό το πλαίσιο πρωτοδιαμορφώθηκε στο Ρίο το 1992, στην Παγκόσμια Διάσκεψη για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη. Έκτοτε έχουν αναπτυχθεί χιλιάδες πρωτοβουλίες εφαρμογής της, κυρίως σε τοπικό επίπεδο, για τη συνεργασία των κοινωνικών εταίρων στην προστασία των πολύτιμων φυσικών πόρων. Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ Η κοιλάδα του ποταμού Ανθεμούντα του Νομού Θεσσαλονίκης διαθέτει στοιχεία που την καθιστούν αντιπροσωπευτική του ελληνικού χώρου, ως προς την κατάσταση των νερών της: Αποτελεί πόλο οικιστικής ανάπτυξης του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Είναι κυρίως αγροτική αλλά διαθέτει και μικρής κλίμακας βιομηχανία, καθώς και έναν αναπτυσσόμενο τομέα υπηρεσιών. Ανήκει σε τέσσερις διαφορετικούς δήμους και δύο νομαρχίες. Παρουσιάζει χρόνιο έλλειμμα νερού που καλύπτεται στο μεγαλύτερό του μέρος από ιδιωτικές και, σε μικρότερο μέρος, δημόσιες γεωτρήσεις που εκμεταλλεύονται τα μη ανανεώσιμα υπόγεια αποθέματα. Δε διαθέτει οργανωμένα αρδευτικά και εγγειοβελτιωτικά έργα. Τα έργα συλλογής και επεξεργασίας αποβλήτων στους περισσότερους οικισμούς είναι ανεπαρκή. Το μεγαλύτερο ποσοστό των αναγκών σε νερό (γύρω στο 80%) αφορούν την άρδευση των καλλιεργειών. Η ύδρευση απαιτεί το 15% και η μικρής κλίμακας βιομηχανία το 5%. Το μεγαλύτερο μέρος των καλλιεργούμενων εδαφών στην κοιλάδα του Ανθεμούντα καταλαμβάνουν υδροβόρες καλλιέργειες, κυρίως βαμβάκι, καλαμπόκι, και κηπευτικά. Στις καλλιέργειες αυτές αναλώνεται το μεγαλύτερο μέρος του νερού που χρησιμοποιείται στην άρδευση. Η κοιλάδα του Ανθεμούντα έχει έλλειμμα νερού που καλύπτεται από μη ανανεώσιμους πόρους υπόγειου νερού. Το έλλειμμα αυτό είναι της τάξης των 17 εκατ. κ.μ. το χρόνο. Η πρώτη αναγνώριση του υδατικού ελλείμματος έγινε το 1978. Η άντληση από τα μη ανανεώσιμα αποθέματα υπόγειου νερού για την κάλυψη των αυξανόμενων αρδευτικών αναγκών έχει ως αποτέλεσμα την πτώση της στάθμης του υπόγειου νερού και τη μείωση των

αποθεμάτων. Τη δεκαετία 1993-2003 η συνολική πτώση της στάθμης έφτασε τα 10 μέτρα περίπου. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες προς την κατεύθυνση αειφόρου διαχείρισης των υδάτινων πόρων της υδρολογικής λεκάνης, όπως κατασκευή φραγμάτων κατείσδυσης και αποχετευτικών δικτύων, καθώς και εκπόνηση μελετών έργων διαχείρισης νερού, με στόχο την αύξηση των διαθέσιμων αποθεμάτων και την προστασία του νερού από ρύπανση. Όμως η κατάσταση παραμένει κρίσιμη. Οι παράκτιοι υδροφορείς παρουσιάζουν σημάδια υφαλμύρωσης, ενώ ταυτόχρονα οι υδατικές ανάγκες καλύπτονται με άντληση από όλο και βαθύτερους υδροφορείς. Η ΟΔΗΓΙΑ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΡΑ Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει από τις αρχές του 2000 μια νέα πολιτική για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Βασικό εργαλείο προώθησης της νέας πολιτικής είναι η Οδηγία - Πλαίσιο 2000/60/ΕΚ για τα Νερά. Άμεσος στόχος της νέας πολιτικής είναι να αντιμετωπιστεί όσο το δυνατό συντομότερα η διαδικασία υποβάθμισης της ποιότητας των νερών. Μακροπρόθεσμος στόχος είναι να αποκτήσουν ως το 2015 όλα τα νερά στην Ευρωπαϊκή Ένωση «καλή ποιότητα» που θα ανταποκρίνεται σε αυστηρά οικολογικά και χημικά πρότυπα. Η νέα πολιτική για τα νερά καινοτομεί σε τέσσερα σημεία: (α) στοχεύει στην «ολοκληρωμένη διαχείριση» του νερού με στόχο την επίτευξη της αειφορίας, (β) λαμβάνει ως βάση για την ολοκληρωμένη διαχείριση του νερού τις «υδρολογικές λεκάνες», (γ) αναγνωρίζει παράλληλα με τις ανθρώπινες ανάγκες και τη σπουδαιότητα του νερού στις λειτουργίες των οικοσυστημάτων, (δ) προβλέπει τη συμμετοχή του κοινού στο σχεδιασμό, τη λήψη των αποφάσεων και την παρακολούθηση της εφαρμογής της πολιτικής για τα νερά. Η εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την κοινοτική οδηγία - πλαίσιο 2000/60 για τα νερά έγινε με τον νόμο 3199/2003 (ΦΕΚ 280 Α/09-12-2003). Ο Νόμος ενσωματώνει τις βασικές έννοιες της Οδηγίας για τους υδάτινους πόρους και ταυτόχρονα συγκροτεί τη νέα διοικητική δομή και καθορίζει τις αρμοδιότητες των επιμέρους φορέων, τόσο σε επίπεδο Περιφέρειας, όσο και σε Εθνικό επίπεδο. ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ «Ολοκληρωμένη» διαχείριση του νερού είναι η διαχείριση που δεν προσεγγίζει τις χρήσεις του νερού χωριστά αλλά σε αλληλεξάρτηση μεταξύ τους. Είναι η διαχείριση που επί πλέον λαμβάνει σοβαρά υπόψη, όχι μόνο τις ανθρώπινες απαιτήσεις σε νερό, αλλά και τις ανάγκες των οικοσυστημάτων. «Αειφόρος» διαχείριση του νερού είναι η διαχείριση που εξασφαλίζει επαρκείς ποσότητες νερού καλής ποιότητας τόσο για τις ανθρώπινες ανάγκες, όσο και για τις ανάγκες των οικοσυστημάτων, όχι μόνο σήμερα αλλά και στις επόμενες γενιές. Το νερό δεν γνωρίζει διοικητικά όρια ή εθνικά σύνορα. Τα όρια του νερού καθορίζονται από το γεωγραφικό ανάγλυφο και τις «υδρολογικές λεκάνες απορροής» που σχηματίζει. Κάθε υδρολογική λεκάνη έχει τα δικά της νερά και αποτελεί την κατάλληλη γεωγραφική ενότητα για την ολοκληρωμένη διαχείριση του νερού.