Πειραματικι Ψυχολογία (ΨΧ66) Διάλεξθ 4 Δεοντολογία Ζρευνασ Πζτροσ Ροφςςοσ
Σι είναι θ δεοντολογία ζρευνασ; Μια ςειρά αρχϊν που βοθκοφν τθν ερευνθτικι κοινότθτα να αποφαςίςει ποιοι ςτόχοι είναι πιο ςθμαντικοί κατά τθ διαπραγμάτευςθ αντικρουόμενων αξιϊν Σρεισ τομείσ: χζςθ ανάμεςα ςτθν κοινωνία και τθν επιςτιμθ: πόςο μποροφν να κατευκφνουν τθν επιςτθμονικι ζρευνα οι κοινωνικζσ ανθςυχίεσ και οι πολιτιςμικζσ αξίεσ; Επιςτθμονικά κζματα: Δόλια ςυμπεριφορά: πλαςτογράφθςθ ςτοιχεία, διαμόρφωςθ αποτελεςμάτων, αναφορά ςε δεδομζνα με επιλεκτικό τρόπο (π.χ., Cyril Burt) Αποςπαςματικι δθμοςίευςθ Δθμοςιεφςεισ καρμπόν Αντιμετϊπιςθ των ςυμμετεχόντων: Π.χ., πειράματα ζκκεςθσ καρκινοπακϊν ςε ακτινοβολία (1944-1974)
Δεοντολογικά διλιμματα Σο κακικον του ερευνθτι να ηυγίςει το πικανό κόςτοσ για τουσ ςυμμετζχοντεσ και το πικανό κζρδοσ που κα προκφψει από τθν πραγματοποίθςθ τθσ ζρευνασ Τποκειμενικι κρίςθ Institutional Review Board (υμβοφλιο Αξιολόγθςθσ) Τποβολι ερευνθτικοφ πρωτοκόλλου (Σίτλοσ και ςκοπόσ ζρευνασ, κεωρθτικό υπόβακρο, δείγμα, ςχεδιαςμόσ, μεκοδολογία, πικανά οφζλθ και κόςτοσ, εξαςφάλιςθ του απορριτου)
Ο Κώδικασ Δεοντολογίασ τθσ ΑΡΑ (1) Σο πείραμα για τθ ςφφιλθ ςτο πανεπιςτιμιο Tuskegee (γίνεται γνωςτό το 1972, αλλά πρόκειται για μια ζρευνα που «ζτρεχε» επί 40 χρόνια ) Οι 10 αρχζσ δεοντολογίασ τθσ Αμερικανικισ Ψυχολογικισ Εταιρίασ: Α - Κατά το ςχεδιαςμό τθσ μελζτθσ, ο ερευνθτισ ζχει τθν ευκφνθ να προβεί ςε μια προςεκτικι εκτίμθςθ του κατά πόςο πρόκειται για μια δεοντολογικά αποδεκτι μελζτθ. Β Ο κακοριςμόσ του βακμοφ κινδφνου που ενδζχεται να διατρζξει ο ςυμμετζχων ςτθν ζρευνα εξαιτίασ τθσ ςυμμετοχισ του ςε αυτι αποτελεί βαςικι δεοντολογικι ευκφνθ του ερευνθτι.
Ο Κώδικασ Δεοντολογίασ τθσ ΑΡΑ (2) Γ Ο ερευνθτισ ζχει τθν ευκφνθ για τθν τιρθςθ των κανόνων δεοντολογίασ κακ όλθ τθ διάρκεια τθσ ζρευνασ (και από τθν πλευρά των ςυνεργατϊν του) Δ Ο ερευνθτισ κα πρζπει να ςυνάψει μια ςαφι και δίκαιθ ςυμφωνία με τουσ ςυμμετζχοντεσ ςτθν ζρευνα, πριν από τθ ςυμμετοχι τουσ, με τθν οποία κα ξεκακαρίηονται οι υποχρεϊςεισ και τα κακικοντα τθσ κάκε πλευράσ. Ε Όταν κακίςταται απαραίτθτθ θ εξαπάτθςθ των ςυμμετεχόντων, ο ερευνθτισ ζχει τθν ευκφνθ να αποφαςίςει αν αυτι δικαιολογείται από το προςδοκϊμενο όφελοσ, αν μποροφν να χρθςιμοποιθκοφν εναλλακτικζσ διαδικαςίεσ και να εξαςφαλίςει τθν ζγκαιρθ και επαρκι ενθμζρωςθ των ςυμμετεχόντων.
Ο Κώδικασ Δεοντολογίασ τθσ ΑΡΑ (3) τ Ο ερευνθτισ ςζβεται τθν ελευκερία του ατόμου να αρνθκεί να ςυμμετζχει ι να αποςυρκεί από τθν ζρευνα οποιαδιποτε ςτιγμι το επικυμιςει. Η Ο ερευνθτισ προςτατεφει τουσ ςυμμετζχοντεσ από ςωματικζσ και πνευματικζσ ενοχλιςεισ, βλάβεσ και κινδφνουσ που ενδζχεται να προκφψουν από τθν ερευνθτικι διαδικαςία. Θ Αφοφ ολοκλθρωκεί θ ςυγκζντρωςθ των δεδομζνων, ο ερευνθτισ ενθμερϊνει τουσ ςυμμετζχοντεσ για τθ φφςθ τθσ μελζτθσ και επιχειρεί να άρει όποιεσ παρανοιςεισ ζχουν ενδεχομζνωσ προκφψει.
Ο Κώδικασ Δεοντολογίασ τθσ ΑΡΑ (4) Θ τθν περίπτωςθ που οι ερευνθτικζσ διαδικαςίεσ οδθγοφν ςε ανεπικφμθτεσ ςυνζπειεσ για τουσ ςυμμετζχοντεσ, ο ερευνθτισ είναι υποχρεωμζνοσ να εντοπίςει και να απαλείψει ι να διορκϊςει αυτζσ τισ ςυνζπειεσ, ςυμπεριλαμβανομζνων των ςυνεπειϊν ςε βάκοσ χρόνου. Ι Όλεσ οι πλθροφορίεσ που ςυλλζγονται ςε ςχζςθ με τον ςυμμετζχοντα κατά τθ διάρκεια τθσ ζρευνασ παραμζνουν εμπιςτευτικζσ, εκτόσ αν ζχει εκ των προτζρων ςυμφωνθκεί κάτι διαφορετικό.
Μζροσ 2 ο Θζματα που προκφπτουν από τον Κϊδικα Δεοντολογίασ
υγκατάκεςθ κατόπιν ενθμζρωςθσ υγκατάκεςθ για τθ ςυμμετοχι ςε μια επιςτθμονικι μελζτθ που παραχωρεί ζνασ ςυμμετζχων, ο οποίοσ ζχει ενθμερωκεί για τθ διαδικαςία που κα ακολουκθκεί και ζχει πλθροφορθκεί τισ πικανζσ αρνθτικζσ ςυνζπειεσ τθσ ςυμμετοχισ του. Οι Resnick & Schwartz (1973) ζδειξαν ότι θ κατά γράμμα ενθμζρωςθ των ςυμμετεχόντων για τουσ ςκοποφσ τθσ ζρευνασ είναι δυνατόν να αλλοιϊςει τα αποτελζςματα. υγκατάκεςθ των κθδεμόνων για τουσ ανθλίκουσ.
Παραπλάνθςθ Ενεργθτικι παραπλάνθςθ: θ ςκόπιμθ παραπλάνθςθ των ςυμμετεχόντων ςε ζρευνα με τθν ανακοίνωςθ ψευδϊν πλθροφοριϊν Πακθτικι παραπλάνθςθ: θ απόκρυψθ πλθροφοριϊν από τουσ ςυμμετζχοντεσ με τθ ςυγκάλυψθ οριςμζνων πτυχϊν του πειράματοσ Είναι δυνατόν να ςυμβιβάςουμε τθν τάςθ για παραπλάνθςθ με τθ δεοντολογικι αρχι τθσ ςυγκατάκεςθσ κατόπιν ενθμζρωςθσ; Ποιεσ επιπτϊςεισ μπορεί να ζχει θ παραπλάνθςθ ςτουσ ςυμμετζχοντεσ;
Ενθμζρωςθ εκ των υςτζρων Αποκατάςταςθ τθσ παραπλάνθςθσ: ενθμζρωςθ των ςυμμετεχόντων γφρω από οποιαδιποτε παραπλάνθςθ που χρθςιμοποιικθκε ςτο πείραμα Απο-ευαιςκθτοποίθςθ: εξάλειψθ κάκε ανεπικφμθτθσ επιρροισ που μπορεί να είχε το πείραμα ςτον ςυμμετζχοντα
Δεοντολογία ερευνών ςε ηώα Δικαιολόγθςθ τθσ ζρευνασ Προςωπικό Φροντίδα και ςτζγαςθ των ηϊων Απόκτθςθ των ηϊων Πειραματικζσ διαδικαςίεσ Ζρευνεσ πεδίου Χριςθ ηϊων για εκπαιδευτικοφσ ςκποφσ
τθν επόμενθ διάλεξθ Μεταβλθτζσ