Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση και δυναμικά χαρακτηριστικά κατά το λάκτισμα στο ποδόσφαιρο σε αγόρια ηλικίας 9-15 ετών.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΘEMA Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση και δυναμικά χαρακτηριστικά κατά το λάκτισμα στο ποδόσφαιρο σε αγόρια ηλικίας 9-15 ετών. Της ΟΥΝΤΖΟΥΔΗ ΘΕΟΔΩΡΑΣ Μεταπτυχιακή διατριβή που υποβάλλεται στο καθηγητικό σώμα για τη μερική ολοκλήρωση των απαιτήσεων για την απόκτηση του μεταπτυχιακού τίτλου του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ( κατεύθυνση Άσκηση και Υγεία) Τριμελής Συμβουλευτική Επιτροπή Κέλλης Σ. Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Α.Π.Θ. (Επιβλέπων καθηγητής) Τσιόκανος Α. Επίκουρος καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Θεσσαλίας. Κέλλης Ε. Λέκτορας Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών Α.Π.Θ.. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2007

2007 Θεοδώρα Α. Ουντζούδη ALL RIGHTS RESERVED 2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η ενασχόληση μου ως αθλήτρια με τον κλασσικό αθλητισμό από τα παιδικά μου χρόνια καλλιέργησε μέσα μου, έντονα συναισθήματα προς το χώρο αυτό και στην αθλητική επιστήμη γενικότερα. Η αγάπη μου για το χώρο εκφράστηκε με την επιθυμία μου να συνεχίσω τις σπουδές μου και να εξελίξω τις γνώσεις μου μέσα από το ερευνητικό πεδίο. Με την ολοκλήρωση της μεταπτυχιακής διατριβής μου, νοιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου και πρώτα απ όλους τον κύριο επιβλέποντα καθηγητή μου, καθηγητή Σπύρο Κέλλη, που αυτά τα δύο χρόνια ήταν δίπλα μου και έδωσε την πολύτιμη βοήθεια του όποτε χρειάστηκε. Τον ευχαριστώ επίσης για την ευκαιρία που μου έδωσε να πλουτίσω τις γνώσεις μου σε θέματα προπονητικής τόσο στο θεωρητικό όσο και στο πρακτικό μέρος μέσω των εργαστηριακών αξιολογήσεων. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω εγκαρδίως τα άλλα δύο μέλη της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής, τον επίκουρο καθηγητή κ. Αθανάσιο Τσιόκανο και ιδιαίτερα τον λέκτορα κ. Ελευθέριο Κέλλη για τις παρατηρήσεις και τις πολύτιμες υποδείξεις του καθ όλη τη διάρκεια της διατριβής μου. Θα ήταν παράλειψη μου αν δεν ευχαριστούσα τους συμφοιτητές του εργαστηρίου μας και ιδιαίτερα τον κ. Ζήση Γκίμα για την πολύτιμη βοήθειά του στις αξιολογήσεις. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στους εθελοντές που έλαβαν μέρος στην έρευνα. Τέλος, ένα μεγάλο ευχαριστώ στην οικογένεια μου, στα αγαπημένα μου πρόσωπα και ιδιαίτερα στους γονείς μου Αθανάσιο και Αθηνά στους οποίους είναι αφιερωμένη η παρούσα διατριβή, για την συμπαράσταση, την υποστήριξη και πάνω από όλα για την αγάπη τους. Θεοδώρα Α. Ουντζούδη Θεσσαλονίκη, 27/06/2007 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 7 ABSTRACT... 9 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ... 10 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ... 11 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 12 Αναπτυξιακές ηλικίες και βασική προπόνηση στο ποδόσφαιρο... 12 Στόχος της προπόνησης της τεχνικής του λακτίσματος στην παιδική (6-12 ετών) και εφηβική ηλικία (12-16 ετών)... 12 Είδη λακτίσματος... 13 Σημασία του κουντεπιέ λακτίσματος και προσδιοριστικοί παράγοντες... 14 Η σημασία της τρισδιάστατής μεθόδου ανάλυσης του λακτίσματος στο ποδόσφαιρο... 14 Περιγραφή της κίνησης... 15 Κινηματικά χαρακτηριστικά του λακτίσματος... 18 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ... 18 Γωνιακή θέση προσέγγισης της μπάλας... 18 Τοποθέτηση του ποδιού στήριξης σε σχέση με την μπάλα... 18 Βιομηχανικοί δείκτες αξιολόγησης του λακτίσματος... 20 Ταχύτητα της μπάλας... 20 Μεταφορά ταχύτητας από το πόδι προς την μπάλα... 22 Γωνιακή ταχύτητα έκτασης του γόνατος κατά την επαφή... 23 Δυνάμεις αντίδρασης του εδάφους (GRF) του ποδιού στήριξης κατά το λάκτισμα... 24 Κινητικό πρότυπο του λακτίσματος στις αναπτυξιακές ηλικίες... 25 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ... 26 ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ... 26 Περιορισμοί οριοθετήσεις της έρευνας... 27 4

Μηδενικές υποθέσεις της έρευνας... 27 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ... 29 Τόπος... 29 Δείγμα... 29 Πρωτόκολλο... 30 Μετρήσεις... 31 Μεταβλητές αξιολόγησης.. 33 Στατιστική ανάλυση... 34 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. 35 ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣ...... 35 ΚΙΝΗΜΑΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ....... 36 Γραμμική ταχύτητα των αρθρώσεων..... 36 Γραμμική ταχύτητας της άρθρωσης των δακτύλων... 37 Γραμμική ταχύτητα της ποδοκνημικής άρθρωσης..... 39 Γραμμική ταχύτητα της άρθρωσης του γονάτου...... 41 Γραμμική ταχύτητα της άρθρωσης του ισχίου...... 43 Γωνιακή ταχύτητα των αρθρώσεων...... 44 Γωνιακή ταχύτητα της ποδοκνημικής άρθρωσης... 44 Γωνιακή ταχύτητα της άρθρωσης του γονάτου.... 45 Γωνιακή ταχύτητα της άρθρωσης του ισχίου... 47 Κινηματική χρονική ανάλυση των γωνιακών θέσεων της άρθρωσης του γονάτου κατά το λάκτισμα..... 49 Μέγιστη γωνιακή κάμψη του γονάτου...... 49 Μέγιστη γωνιακή έκταση του γονάτου... 49 Γωνιακή θέση του γονάτου τη χρονική στιγμή της κρούσης με τη μπάλα... 50 ΔΥΝΑΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ... 51 5

Κατακόρυφες Δυνάμεις Αντίδρασης του εδάφους (Fz) του ποδιού στήριξης... 51 Οριζόντιες Δυνάμεις Αντίδρασης (Fx) του εδάφους του ποδιού στήριξης... 52 Οβελιαίες Δυνάμεις Αντίδρασης (Fy) του εδάφους του ποδιού στήριξης... 52 ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΕΛΜΑΤΟΣ... 53 ΣΥΖΗΤΗΣΗ... 54 Ταχύτητα της μπάλας... 54 Μέγιστη γραμμική ταχύτητα των αρθρώσεων... 54 Γραμμική ταχύτητα των αρθρώσεων τη στιγμή της κρούσης με τη μπάλα... 55 Χρόνος εμφάνισης μέγιστης ταχύτητας της μπάλας - Μέγιστη γωνιακή ταχύτητα και μέγιστη γωνιακή έκταση του γονάτου... 57 Λόγος της ταχύτητας απογείωσης της μπάλας προς την ταχύτητα του πέλματος... 57 Δυνάμεις αντίδρασης του εδάφους (GRF)... 58 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 60 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 61 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 62 6

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΘΕΟΔΩΡΑ A. ΟΥΝΤΖΟΥΔΗ Τρισδιάστατη κινηματική ανάλυση και δυναμικά χαρακτηριστικά κατά το λάκτισμα στο ποδόσφαιρο σε αγόρια ηλικίας 9-15 ετών. ( Υπό την επίβλεψη του Καθηγητή, Σπύρου Κέλλη) Γενικότερα το κουντεπιέ λάκτισμα το συναντάμε αρκετές φορές κατά τη διάρκεια ενός ποδοσφαιρικού αγώνα, ο λόγος για τον οποίο επιλέγεται από τους ποδοσφαιριστές είναι επειδή με το συγκεκριμένο λάκτισμα προσδίδεται στην μπάλα η μέγιστη δυνατή ταχύτητα. Στην παγκόσμια βιβλιογραφία υπάρχουν ελάχιστες έρευνες που να αναφέρονται σε ποσοτικοποιημένα κινηματικά γνωρίσματα της δεξιότητας του λακτίσματος για τις αναπτυξιακές ηλικίες. Έτσι σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν να εξετάσει τα τρισδιάστατα κινηματικά και δυναμικά χαρακτηριστικά του λακτίσματος στο ποδόσφαιρο σε αγόρια ηλικίας 9 με 15 ετών. Στην παρούσα έρευνα συμμετείχαν εθελοντικά 30 ποδοσφαιριστές, οι οποίοι χωρίστηκαν σε τρεις ηλικιακές ομάδες Α, Β και Γ. ( Α ομάδα Μ.Ο. ηλικία 10,42±0,52έτη, Μ.Ο. μάζα. 35,28±5,46kgr, Μ.Ο ύψος 140,8±6,37cm, Β ομάδα παιδιά Μ.Ο ηλικία 12,06±0,5 Μ.Ο. μάζα. 43,05±7,98kgr, Μ.Ο ύψος 151,55±9,87cm. και Γ ομάδα Μ.Ο ηλικία 14,58±0,55 Μ.Ο. μάζα. 58,22±7,10kgr., Μ.Ο ύψος 171,3±5,61cm ). Στις τρεις ηλικιακές ομάδες υπήρχε ομοιογένεια ως προς τη βιολογική τους ηλικία ( Tanner 1973 ) ( Α ομάδα 1-2 στάδιο, Β ομάδα 2-3 στάδιο, Γ ομάδα 3-4 στάδιο ). Τα μέσα για την αξιολόγηση των τρισδιάστατων χαρακτηριστικών, ήταν το σύστημα Vicon με 6 κάμερες (200 Hz) ενώ για την ανάλυση των δυναμικών χαρακτηριστικών χρησιμοποιήθηκε δυναμοδάπεδο τύπου Bertec ( 4060 ). Το πρωτόκολλο ήταν να εκτελέσουν τέσσερα με έξι λακτίσματα με ένα βήμα φόρα από γωνιακή θέση σε 7

σχέση με την μπάλα 30-45. Οι μεταβλητές οι οποίες αξιολογήθηκαν ως προς τα κινηματικά χαρακτηριστικά του ποδιού που εκτελούσε το λάκτισμα ήταν α) η μέγιστη ταχύτητα των αρθρώσεων, β) η ταχύτητα των αρθρώσεων τη στιγμή της επαφής του ποδιού στήριξης με το δυναμοδάπεδο και τη στιγμή της κρούσης με την μπάλα, γ) η μέγιστη γωνιακή ταχύτητα του γονάτου και τη χρονική που σημειώθηκε και δ) η γωνιακή έκταση του γονάτου την στιγμή της επαφής. Για την μπάλα αξιολογήθηκε η μέγιστη ταχύτητα καθώς και η ταχύτητα απογείωσης. Τέλος για τα δυναμικά χαρακτηριστικά, μετρήθηκαν οι μέγιστες δυνάμεις αντίδρασης του εδάφους και για τους τρεις άξονες. Από τα αποτελέσματα όπως προέκυψε, φάνηκε να υπάρχει αναλογική αύξηση της ταχύτητας των αρθρώσεων όσο και της ταχύτητας της μπάλας σε σχέση με την ηλικία. Παράλληλα από την ανάλυση φάνηκε ότι τα μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά χρειάζονται λιγότερο χρόνο, μέχρι να εμφανιστεί στην μπάλα η μέγιστη τιμή. Το τελευταίο προφανώς να είναι αποτέλεσμα, τόσο της αυξημένης δύναμης των μεγαλύτερων σε ηλικία παιδιών, όσο και της μεγαλύτερης γωνιακής έκτασης του γονάτου που εμφανίζουν τα παιδιά, τη στιγμή της κρούσης. 8

ABSTRACT THEODORA A. OUNTZOUDI 3D Kinematics analysis and kinetics (GRF) of maximal instep soccer kick in junior soccer players 9-15 age. ( Under the supervisor of Spyros Kellis, Professor ) Kicking is the most widely studied skill in soccer. The purpose of this study was to examine the three dimensional kinematic characteristics of the kicking leg, the ball velocity and the ground reaction forces during maximal instep kicking in junior soccer players. Thirty male skill junior soccer players were divided in three groups A, B and C ( Group A 10,42 ± 0,52 age, weight 35,28 ± 5,46 kgr., height 140,8 ± 6,37 cm., Group B 12,06 ± 0,50 age, weight 43,05 ± 7,98 kgr., height 151,55 ± 9,87 cm., Group C 14,58 ± 0,55 age, weight 58,22 ± 7,10 kgr., height 171,3 ± 5,61 cm., ). The players had at least one-year experience in soccer kick. The subjects performed four to six maximal instep soccer kicks with one step run up. The 3-D kinematics were collected using the Vicon system (6 cameras, M3 200HZ). Analysis of variance indicated significant differences in maximal joint velocities between the groups. Group C showed higher ball velocity ( 23,24 ± 1,43 m/sec ) than group A ( 17,49 ± 1,39 ). Further the analysis of variance indicated significant differences in occurrence of maximal ball speed. This indicates that group C requires less time to achieve maximal ball speed than group A. In addition, the results showed statistically significant group differences in maximal values ( GRF, z, x, y ). These results indicate that instep soccer kicking technique depends on the age. 9

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1. Συνοπτικός πίνακας ανθρωπομετρικών χαρακτηριστικών και προπονητικής ηλικίας... 30 Πίνακας 2: Συνοπτικός πίνακας αποτελεσμάτων, κινηματικών (m.s -1 ) και χρονικών (%) χαρακτηριστικών της συμπεριφοράς της γραμμικής ταχύτητας των δακτύλων... 39 Πίνακας 3: Συνοπτικός πίνακας αποτελεσμάτων, κινηματικών (m.s -1 ) και χρονικών (%) χαρακτηριστικών της συμπεριφοράς της γραμμικής ταχύτητας της ποδοκνημικής... 41 Πίνακας 4: Συνοπτικός πίνακας αποτελεσμάτων, κινηματικών (m.s -1 ) και χρονικών (%) χαρακτηριστικών της συμπεριφοράς της γραμμικής ταχύτητας του γόνατου... 42 Πίνακας 5: Συνοπτικός πίνακας αποτελεσμάτων, κινηματικών (m.s -1 ) και χρονικών (%) χαρακτηριστικών της συμπεριφοράς της γραμμικής ταχύτητας του ισχίου... 44 Πίνακας 6: Συνοπτικός πίνακας αποτελεσμάτων, κινηματικών (rads -1 ) και χρονικών (%) χαρακτηριστικών της συμπεριφοράς της γωνιακής ταχύτητας της ποδοκνημικής άρθρωσης... 45 Πίνακας 7: Συνοπτικός πίνακας αποτελεσμάτων, κινηματικών (rads -1 ) και χρονικών (%) χαρακτηριστικών της συμπεριφοράς της γωνιακής ταχύτητας της άρθρωσης του γονάτου... 47 Πίνακας 8: Συνοπτικός πίνακας αποτελεσμάτων, κινηματικών (rads -1 ) και χρονικών (%) χαρακτηριστικών της συμπεριφοράς της γωνιακής ταχύτητας της άρθρωσης του ισχίου... 48 Πίνακας 9: Συνοπτικός πίνακας αποτελεσμάτων, κινηματικών (º) και χρονικών (%) χαρακτηριστικών της συμπεριφοράς της γωνιακής κάμψης και έκτασης του γονάτου... 50 Πίνακας 10: Συνοπτικός πίνακας αποτελεσμάτων, για τα δυνάμεις αντίδρασης του εδάφους στους τρεις άξονες. Δυναμικά (Ν) και χρονικά (%) χαρακτηριστικά.... 53 10

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ Γράφημα 1: Mέγιστη ταχύτητα της μπάλας... 35 Γράφημα 2: Χρονική στιγμή εμφάνισης μέγιστης ταχύτητας της μπάλας... 36 Γράφημα 3: Ταχύτητα απογείωσης της μπάλας... 36 Γράφημα 4: Μέγιστη γραμμική ταχύτητα των δακτύλων... 37 Γράφημα 5: Χρονική στιγμή εμφάνισης μέγιστης ταχύτητας μπάλας... 37 Γράφημα 6: Γραμμική ταχύτητα των δακτύλων την στιγμή της επαφής με το δυναμοδάπεδο... 38 Γράφημα 7: Γραμμική ταχύτητα των δακτύλων τη στιγμή της κρούσης... 38 Γράφημα 8: Μέγιστη γραμμική ταχύτητα της ποδοκνημικής την στιγμή της επαφής με το δυναμοδάπεδο... 39 Γράφημα 9: Χρονική στιγμή εμφάνισης της μέγιστης ταχύτητας της ποδοκνημικής... 39 Γράφημα 10: Γραμμική ταχύτητα της ποδοκνημικής την στιγμή της επαφής με το δυναμοδάπεδο... 40 Γράφημα 11: Γραμμική ταχύτητα της ποδοκνημικής τη στιγμή της κρούσης... 40 Γράφημα 12: Απώλεια της ταχύτητας των δακτύλων και της ποδοκνημικής, μέχρι την στιγμή της κρούσης... 45 11

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αναπτυξιακές ηλικίες και βασική προπόνηση στο ποδόσφαιρο Η έναρξη της βασικής προπόνησης στο ποδόσφαιρο, μπορεί να ξεκινήσει από τις ηλικίες των 8 μέχρι 12 ετών. Ως σημείο αναφοράς χρησιμοποιείται η χρονολογική ηλικία. Η ημερολογιακή ηλικία όμως, δεν μπορεί να θεωρηθεί το μοναδικό κριτήριο, διότι συχνά παρατηρούνται διαφοροποιήσεις στην ανάπτυξη σε αυτές τις ηλικίες. Για το λόγο αυτό ως κριτήρια χρησιμοποιούνται επίσης η βιολογική ηλικία ( ορίζεται σύμφωνα με τη σωματική και ψυχική ανάπτυξη ) καθώς και η προπονητική ηλικία που αποτελούν βασικά κριτήρια για την επιλογή σχετικά με την ποιότητα και ποσότητα της προπόνησης. Ο Martin (Martin, 1988) χωρίζει την προπόνηση στο στάδιο αυτό, σε βασική εκπαίδευση και βασική προπόνηση. Οι δύο αυτές μορφές μπορούν να διεξάγονται χρονικά παράλληλα. Στο στάδιο της βασικής εκπαίδευσης επιδιώκεται βελτίωση των γενικών συντονιστικών ικανοτήτων και εμπέδωση εκείνων των βάσεων οι οποίες θα αποτελέσουν τις βασικές προϋποθέσεις για τη μάθηση και την εκτέλεση των ειδικών τεχνικών στοιχείων. Κύριος στόχος της βασικής εκπαίδευσης είναι η ανάπτυξη των γενικών συντονιστικών ικανοτήτων. Η σημασία της βασικής προπόνησης είναι σημαντική, διότι σε αυτό το στάδιο αξιοποιείται η μάθηση, δηλαδή έως και τα 11-12 χρόνια. Στο χρονικό αυτό διάστημα διδάσκονται οι βασικότερες κινητικές δραστηριότητες και αναπτύσσονται οι βασικές τεχνικές. Στόχος της προπόνησης της τεχνικής του λακτίσματος στην παιδική (6-12 ετών) και εφηβική ηλικία (12-16 ετών) Η παιδική ηλικία διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει ηλικίες από 6-8 ετών, η δεύτερη από 8-10 ετών και η τρίτη από 10-12 ετών (Stiehler et al., 1988; Πατσίδης 1989). Στην πρώτη κατηγορία (6-8 ετών) το παιδί επαναλαμβάνει συνέχεια τις βασικές ασκήσεις του λακτίσμάτος και μέσα από το παιχνίδι βελτιώνει τα 12

τεχνικά του στοιχεία. Στη δεύτερη κατηγορία (8-10 ετών ) γίνεται μια πρώτη γνωριμία με τις βασικές αρχές του λακτίσματος μέσω της εξάσκησης με απλές ασκήσεις καθώς και με παιγνιώδη μορφή. Στην τρίτη κατηγορία η τεχνική του λακτίσματος έχει προχωρημένη μορφή και η εξάσκηση γίνεται ατομικά και ομαδικά. Στην κατηγορία αυτή εισάγεται και το κριτήριο της επιδεξιότητας (π.χ. κάτω από συνθήκες πίεσης). Η εφηβική ηλικία διακρίνεται σε δύο κατηγορίες στην πρώτη φάση εφηβείας (12-14 ετών ) και στη δεύτερη φάση εφηβείας (14-16 ετών ) (Stiehler et al., 1988; Πατσίδης 1989). Στην πρώτη κατηγορία γίνεται η τελειοποίηση της τεχνικής του λακτίσματος με στόχο τη βελτίωση της επιδεξιότητας του παίκτη. Στην δεύτερη κατηγορία η τεχνική του λακτίσματος προσανατολίζεται με στόχο την εξειδίκευση πάνω σε στοιχεία τακτικής και παράλληλα επιδιώκεται η σταθεροποίηση των στοιχείων της τεχνικής του λακτίσματος σε αγωνιστικές συνθήκες. Είδη λακτίσματος Το λάκτισμα είναι το πιο απαραίτητο τεχνικό στοιχείο του ποδοσφαιριστή και αυτό διότι εφαρμόζεται σε όλες τις περιπτώσεις και καταστάσεις του παιχνιδιού (Lees A, Nolan L, 1998). Υπάρχουν πολλά είδη λακτίσματος, από αυτά που είναι τα περισσότερο δημοφιλή είναι το λάκτισμα με την έσω πλάγια πλευρά του ποδιού (πλασέ) και το λάκτισμα με τη ραχιαία επιφάνεια του πέλματος ( κουντεπιέ). Είναι γενικά αποδεκτό ότι η τεχνική του πλασέ χρησιμοποιείται περισσότερο όταν ο ασκούμενος θέλει να επιτύχει πιο κοντές σε απόσταση πάσες, επιτυγχάνοντας μεγαλύτερη ακρίβεια. Το κουντεπιέ αποτελεί την τεχνική με την οποία ο ασκούμενος μπορεί να εξαπολύσει το πιο δυνατό λάκτισμα προσδίνοντας στην μπάλα τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα (Hiroyuki, Asai, Ykegami Shinji 2002). Χρησιμοποιείται ως α) λάκτισμα στην εστία μετά από τρίπλα ή μεταβίβαση, β) χτύπημα φάουλ ή πέναλτι, γ) χτύπημα βολέ, δ) διώξιμο της μπάλας, ε) ελεύθερο ή βολέ από τον τερματοφύλακα, ζ) «λόμπα» πάνω από τον τερματοφύλακα. 13

Σημασία του κουντεπιε λακτίσματος και προσδιοριστικοί παράγοντες Η σημασία του κουντεπιέ λακτίσματος για την έκβαση ενός αγώνα είναι μεγάλη. Για το λόγο αυτό, πρέπει να εκτελείται με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται η μέγιστη ταχύτητα της μπάλας ώστε να μειώνεται ο χρόνος αντίδρασης του τερματοφύλακα και των υπολοίπων αντιπάλων. Υπάρχουν αρκετά στοιχεία που μπορούν να διακρίνουν ένα λάκτισμα από τα πιο βασικά είναι η ακρίβεια καθώς και η ταχύτητα εκτέλεσης. Άλλοι παράγοντες οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν την εκτέλεση και την απόδοση του λακτίσματος είναι: α) η ταχύτητα που έχει αναπτύξει ο ασκούμενος τη στιγμή που εκτελεί το λάκτισμα, β) η κίνηση που κάνει το πόδι, γ) η τροχιά που διαγράφει το πόδι τη στιγμή του λακτίσματος, δ) η ελαστικότητα της μπάλας, ε) η σκληρότητα της επιφάνειας της μπάλας, στ) η γωνία του ασκούμενου ως προς τη θέση της μπάλας (Kellis, et al., 2004), ζ) η αντίσταση του αέρα, η) το βάρος της μπάλας (Lindbeck et al., 1983) θ) και η βαρύτητα. Σε πρόσφατες έρευνες (Asai et al., 2002; Nunome et al., 2006) εξίσου σημαντικός παράγοντας θεωρήθηκε και ο συνολικός χρόνος επαφής με την μπάλα (σύστημα πόδιμπάλα) την στιγμή της επαφής. Στις παραπάνω έρευνες η μέση τιμή του χρόνου επαφής με την μπάλα που σημειώθηκε ήταν 9.12m s -1 και 9.1 m s -1 αντίστοιχα. Όσο μικρότερη είναι η τιμή τόσο λιγότερη θα είναι και η απώλεια της ταχύτητας από την υπάρχουσα ταχύτητα του ποδιού. Η σημασία της τρισδιάστατής μεθόδου ανάλυσης του λακτίσματος στο ποδόσφαιρο Κατά τη διάρκεια του λακτίσματος, το πόδι αιώρησης στρέφεται γύρω από τους τρεις άξονες, το κάθετο οριζόντιο, πρόσθιο-οπίσθιο και το ραχιαίο οβελιαίο. Η κίνηση του λακτίσματος είναι πολύ σύνθετη και πραγματοποιείται και στα τρία επίπεδα. Για το λόγο αυτό οι αναλύσεις με τρισδιάστατες μεθόδους είναι περισσότερο έγκυρες. Δυστυχώς όμως στην διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται λίγες έρευνες (Rodano and Tavana 1993; Kellis, et 14

al., 2004; Asai et al., 2002; Nunome et al., 2006) που έχουν χρησιμοποιήσει τρισδιάστατη ανάλυση. Οι περισσότερες έρευνες αναφέρονται σε δισδιάστατη ανάλυση με κινηματογραφικά φιλμ- και με συχνότητα δειγματοληψίας 64-400Hz (Roberts and Metcalf 1968; Opavsky, 1988; Narici, et al., 1988; Andersen et al., 1999). Λόγω της υψηλής ταχύτητας της κίνησης ίσως η δισδιάστατη ανάλυση με χαμηλή συχνότητα δειγματοληψίας να εμφανίζει σημαντικό λάθος. Επίσης, η δισδιάστατη μέθοδος ανάλυσης εγκυμονεί κίνδυνο για την αξιοπιστία αποτελεσμάτων στις αναλύσεις για τη μέτρηση του κουντεπιέ λακτίσματος από μια γωνιακή θέση προσέγγισης 30º-45º(Dorge et al., 2002). Περιγραφή της κίνησης Η κίνηση για το κουντεπιέ λάκτισμα αρχίζει με την προσέγγιση της μπάλας με έναν ή περισσότερους διασκελισμούς και συνεχίζεται με την τοποθέτηση του ποδιού στήριξης στα πλάγια και ελαφρώς προς το οπίσθιο μέρος της μπάλας. Το υπόλοιπο της κίνησης διακρίνεται σύμφωνα με τον Wickstrom (1975) σε τέσσερις φάσεις. Η πρώτη φάση (Α) αναφέρεται στην εκρηκτική κίνηση που κάνει το πόδι ώθησης, του οποίου η κίνηση λαμβάνει χώρα στον οπίσθιο άξονα. Η φάση αυτή αρχίζει την στιγμή που το πέλμα του ποδιού ώθησης ξεκολλάει από το έδαφος και συνεχίζει την ανυψωτική κυκλική φορά με αποτέλεσμα την προς τα πίσω έκταση του ισχίου. Η άρθρωση του ισχίου κατά την έκταση βρίσκεται περίπου στις 29, ενώ η γωνιακή ταχύτητα της άρθρωσης είναι στις 171,9-286,5 degs ¹( Nunome et al., 2002; Levanon and Dapena, 1998). Στη φάση αυτή το ισχίο βρίσκεται σε θέση ελαφριάς στροφικής απαγωγής. Η άρθρωση του γονάτου στη φάση αυτή βρίσκεται σε κάμψη και με μικρή εσωτερική κλίση ενώ η γωνιακή του ταχύτητα είναι 745-860 degs ¹ (Nunome et al. 2002). Η ποδοκνημική άρθρωση βρίσκεται σε θέση ραχιαίας κάμψης περίπου 10º με μικρή προσαγωγή περίπου 20 ενώ κινείται με γωνιακή ταχύτητα περίπου 860 degs ¹. Η φάση αυτή ολοκληρώνεται μόλις το πόδι 15

στήριξης ολοκληρώσει την επαφή του με το έδαφος με την άρθρωση του ισχίου να βρίσκεται σε έκταση και η άρθρωση του γονάτου να βρίσκεται σε κάμψη (Levanon and Dapena, 1998). Η δεύτερη φάση (Β) αρχίζει από τη στιγμή που η λεκάνη εκτελεί περιστροφική κίνηση γύρω από το πόδι στήριξης φέρνοντας το ανώτερο μέρος του κάτω άκρου (μηρού) προς τον πρόσθιο άξονα ενώ το γόνατο συνεχίζει να κάμπτεται (Weineck, 1997). Στο σημείο αυτό το ισχίο αρχίζει να κάμπτει σημειώνοντας τιμή περίπου 20 (Levanon and Dapena) και γωνιακή ταχύτητα 745 degs ¹ (Nunome et al., 2002, Levanon and Dapena, 1998). Την ίδια στιγμή η ποδοκνημική βρίσκεται σε θέση απαγωγής και ραχιαίας κάμψης. Στο σημείο αυτό η άρθρωση του γονάτου σημειώνει τη μέγιστη γωνιακή ταχύτητα έκτασης 860 degs ¹- 1720 degs ¹ τη στιγμή που η κνήμη κινείται στροφικά (έξω- έσω) και ή τιμή της είναι αρκετά χαμηλή 53,7 (Nunome et al., 2002). Μέχρι τη στιγμή της πρόσκρουσης η άρθρωση του ισχίου βρίσκεται σε κάμψη και κινείται περιστροφικά από έξω προς τα μέσα ( περίπου 12 ) ( Levanon and Dapena 1998). Η τρίτη φάση (Γ) αναφέρεται στη μερική επιβράδυνση που υπεισέρχεται στο ανώτερο μέρος του ποδιού, το οποίο είναι αποτέλεσμα της επιτάχυνσης της κίνησης του κατώτερου άκρου του ποδιού τη στιγμή της πρόσκρουσης με την μπάλα. Η τέταρτη φάση (Δ) αναφέρεται στο follow through. Στην φάση αυτή η πρόσκρουση με την μπάλα έχει επιτευχθεί και το πόδι ώθησης συνεχίζει την τροχιά της κίνησης, η οποία είναι προς τα πάνω. Οι δύο ενδιάμεσες φάσεις (Β, Γ) παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη συνθετότητα και σημασία ως προς την ποιότητα εκτέλεσης του λακτίσματος. Όπως περιγράφουν οι ερευνητές (Lindbeck, 1983) στη δεύτερη (Β) φάση της κίνησης σημειώνεται αύξηση της γωνιακής ταχύτητας του ισχίου και της ποδοκνημικής, γεγονός που προκαλείται από την έντονη μυϊκή ενεργοποίηση των μυών του ισχίου και του μηρού. Στην τρίτη (Γ) φάση της κίνησης λίγο πριν την πρόσκρουση του ποδιού με την μπάλα, σημειώνεται αύξηση της 16

γωνιακής ταχύτητας της ποδοκνημικής άρθρωσης και μείωση της γωνιακής ταχύτητας στην άρθρωση του ισχίου (Wickstrom, 1975, Lindbeck, 1983, Lees, 1993). Ο Wickstrom (1975) αναφέρει ότι τη στιγμή της πρόσκρουσης, το ισχίο παραμένει σχεδόν σταθερό. Αντίθετα άλλοι ερευνητές (Aitheson, Lees 1983) αναφέρουν γωνιακές ταχύτητες που εμφανίστηκαν σε παιδιά από 2,8rad s -1 έως 5,4 rad s -1 Oρισμένοι ερευνητές (Wickstrom, 1975, Lees, 1993) παρατήρησαν τη μεταφορά κινητικής ενέργειας μεταξύ των δύο μερών του ποδιού (proximal distal). Το ανώτερο μέρος του ποδιού είναι ο μηρός (proximal) το οποίο είναι πιο κοντά στο κέντρο μάζας του κορμού και το κατώτερο η κνήμη (distal) το οποίο είναι πιο μακριά από το κέντρο μάζας. Παράλληλα παρατηρήθηκε ότι η γωνιακή ταχύτητα του ισχίου αυξάνει κατά τη δεύτερη φάση της κίνησης. Από τις παραπάνω παρατηρήσεις (μεταφορά κινητικής ενέργειας proximal distal, και αύξηση της γωνιακής ταχύτητας ισχίου) κατέληξαν ότι, μια υψηλή γωνιακή ταχύτητα της ποδοκνημικής αυτόματα μπορεί να προσδώσει μια υψηλή ταχύτητα του ποδιού κάτι που είναι πολύ σημαντικό για την παραγωγή ενός γρήγορου λακτίσματος. Στη δεύτερη (Β) φάση της κίνησης παράγεται το 50% της γωνιακής ταχύτητας της ποδοκνημικής άρθρωση κατά το κρίσιμο σημείο επαφής με την μπάλα. Στην (Γ) φάση της κίνησης παράγεται το υπόλοιπο 50% της γωνιακής ταχύτητας της ποδοκνημικής άρθρωσης κάτι το οποίο επιτυγχάνεται, από τη μεταφορά κινητικής ενέργειας από το ισχίο προς την ποδοκνημική. Φαίνεται λοιπόν ότι η ταχύτητα καθώς και η δύναμη με την οποία κινείται ολόκληρο το σύστημα του ποδιού (proximal - distal) παράγεται αλλά και μεταφέρεται στη δεύτερη (Β) φάση της κίνησης. Από την τρίτη (Γ) φάση μπορεί να καθοριστεί και η μέγιστη ταχύτητα του ποδιού κατά το κρίσιμο σημείο επαφής με την μπάλα (Bloomfield, et al., 1979). 17

Κινηματικά χαρακτηριστικά του λακτίσματος Οι μεταβλητές που αξιολογούνται για την ανάλυση των κινηματικών χαρακτηριστικών (Isokawa and Lees 1988; Kollath et al., 1991; Reilly et al., 1996; Andersen et al 1999;) είναι: α) η γραμμική ταχύτητα των αρθρώσεων του ισχίου, του γονάτου, της ποδοκνημικής και των δακτύλων. β)η γραμμική ταχύτητα του μηρού, της κνήμης και του πέλματος. Ο μηρός ορίζεται από τη λαγόνια ακρολοφία έως και την κατάφυση του μηριαίου οστού. Η κνήμη ορίζεται από την πρόσφυση του οστού της κνήμης έως και την ποδοκνημική άρθρωση. Το πέλμα ορίζεται από την πτέρνα έως τη ρίζα του μεγάλου δακτύλου. γ) Οι γωνίες των αρθρώσεων ισχίου, γονάτου, ποδοκνημικής. Τέλος, δ) οι γωνιακές ταχύτητες του μηρού κνήμης. 18

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Γωνιακή θέση προσέγγισης της μπάλας Ένα βασικό στοιχείο της εκτέλεση του λακτίσματος είναι η αρχική θέση που παίρνει ο ασκούμενος για να προσεγγίσει την μπάλα. Οι Isokawa και Lees (1988) εξέτασαν έξι άνδρες οι οποίοι εκτέλεσαν λάκτισμα από έξι διαφορετικές γωνίες προσέγγισης (0º, 15º, 30º,45º, 60º, 90º) και με φόρα ένα διασκελισμό. Βρήκαν ότι η γωνιακή θέση προσέγγισης της μπάλας επηρεάζεται από την ταχύτητα που αναπτύσσει το πέλμα που εκτελεί το λάκτισμα και κατά συνέπεια επηρεάζει και την ταχύτητα της μπάλας. Έτσι η γωνιακή θέση προσέγγισης των 30 είχε ως αποτέλεσμα η ποδοκνημική άρθρωση να αναπτύσσει τη μέγιστη ταχύτητα της, ενώ η γωνιακή θέση προσέγγισης των 45 είχε ως αποτέλεσμα η μπάλα να αναπτύσσει τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα της. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί και μηχανικά αφού η συγκεκριμένη γωνιακή θέση (30-45 ) του ασκούμενου σε σχέση με την μπάλα επιτρέπουν στο πόδι να πάρει κλίση στο μετωπιαίο επίπεδο, έτσι ώστε το πόδι να τοποθετηθεί περισσότερο κάτω από την μπάλα, δημιουργώντας προϋπόθεση για καλύτερη επαφή με την μπάλα Αντίθετα ήταν τα αποτελέσματα από μεταγενέστερη έρευνα (Kellis, et al., 2004), στην οποία χρησιμοποιήθηκε τρισδιάστατη ανάλυση και εξετάστηκαν τρεις διαφορετικές γωνίες προσέγγισης (0º, 45º, 90º). Στην παραπάνω έρευνα δεν φάνηκε να επηρεάζεται η ταχύτητα της μπάλας από τη γωνία προσέγγισης. Τοποθέτηση του ποδιού στήριξης σε σχέση με την μπάλα Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν ελάχιστες έρευνες που εξέτασαν την απόσταση του πέλματος στήριξης σε σχέση με την μπάλα. Οι McLean και Tumilty (1993) αναφέρουν ότι η απόσταση του πέλματος από την μπάλα για ποδοσφαιριστές ηλικίας ( 6 8 ετών ) ήταν 38 εκατοστά πίσω και 37 εκατοστά πλάγια από το κέντρο της μπάλας. Άλλοι ερευνητές (Hay 1985) αναφέρουν τιμές από 5-28 εκατοστά πίσω και 5-10 πλάγια από την μπάλα. Η 19

παραπάνω μεγάλη διακύμανση στις τιμές πιθανώς να αλλάζει ανάλογα με το είδος του λακτίσματος που εκτελεί ο ασκούμενος, με την τροχιά που θα διαγράψει η μπάλα, καθώς και το ύψος απογείωσης της μπάλας (χαμηλό, ψηλό). Βιομηχανικοί δείκτες αξιολόγησης του λακτίσματος Ταχύτητα της μπάλας Η ταχύτητα που θα αποκτήσει η μπάλα είναι ένας από τους σημαντικότερους δείκτες ενός επιτυχημένου λακτίσματος. Η ταχύτητα της μπάλας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Οι βασικότεροι είναι: η μέγιστη δύναμη που μπορούν να αναπτύξουν οι μύες που συμμετέχουν στην κίνηση, ο βαθμός ανάπτυξης της μυϊκής δύναμης, ο νευρομυϊκός συντονισμός (Manolopoulos et al., 2004), η γραμμική ταχύτητα της ποδοκνημικής καθώς και η γωνιακή ταχύτητα του γονάτου του ποδιού που εκτελεί το λάκτισμα (Lindbeck, 1983). Παράλληλα τα χαρακτηριστικά του κύκλου διάτασης βράχυνσης των μυών που συμμετέχουν στην κίνηση, ( η κάμψη της άρθρωσης του γόνατος στη Β φάση της κίνησης ακολουθείται από την ενεργητική έκταση στη Γ φάση ) φαίνεται να επηρεάζουν την ταχύτητα της μπάλας (Kollath, 1991; Weineck 1992; Kirkendall, Barfield and yu 2002). Επιπλέον σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η μέγιστη δύναμη που μπορούν να αναπτύξουν οι μυες της κνήμης καθώς ο μυϊκός συντονισμός ανάμεσα στους αγωνιστές (έξω πλατύ, μέσο, ορθό μηριαίο και πρόσθιο κνημιαίο) και στους ανταγωνιστές (μέγας γλουτιαίος, δικέφαλο μηριαίο, γαστροκνήμιο και υποκνημίδιο) μύς κατά τη διάρκεια του λακτίσματος. (Lees and Nolan 1998). Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται διάφορες τιμές για την ταχύτητα που μπορεί να αναπτύξει η μπάλα.υπάρχει μια διακύμανση τιμών από 14.9m.s -1 έως 30 m.s -1. Αυτό βέβαια εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως: α) την ηλικία, β) το επίπεδο αφομοίωσης της δεξιότητας του λακτίσματος, και τη φορά (Luhtanen 1988). 20

Για να υπολογιστεί η ταχύτητα με δισδιάστατη ανάλυση αρκετοί ερευνητές (Andersen et al., 1999; Dorge et al., 2002) έχουν χρησιμοποιήσει τον εξής μαθηματικό τύπο: Vball=Vfoot X Ishank X ( 1+e) Ishank + mball X r² V ball = ταχύτητα της μπάλας Vfoot = ταχύτητα του K.M. του ποδιού πριν την επαφή με την μπάλα Ιshank = moment of inertia of the shank-foot segment e = συντελεστής απόδοσης mball = μάζα της ποδοσφαιρικής μπάλας r = η απόσταση από την άρθρωση του γόνατος σε σχέση με το κέντρο της επαφής με την μπάλα Σε έρευνες που έγιναν (Manolopoulos et al., 2004, Nunome et al., 2006) οι τιμές που σημειώθηκαν για την ταχύτητα που σημείωσε η μπάλα (26.5m.s -1, 26.3m.s -1 ) ήταν κοντά με τις τιμές που είχαν σημειωθεί για την ταχύτητα των δακτύλων (23.4m.s -1, 22.0m.s -1 ) λίγο πριν την πρόσκρουση με την μπάλα. Σε έρευνα που έγινε (Isokawa, et al 1988) με ενήλικες ερασιτέχνες ποδοσφαιριστές με δισδιάστατη ανάλυση και με δύο διασκελισμούς φόρα η ταχύτητα της μπάλας κυμαινόταν από 18m.s -1 έως 20m.s -1. Παρόμοιες ήταν οι τιμές για ερασιτέχνες ποδοσφαιριστές με ένα βήμα φόρα, οι οποίοι ανέπτυξαν ταχύτητα στην μπάλας από 18.5m.s -1 έως 20.4m.s -1 (Kellis, et al., 2004). Σε άλλες έρευνες που έγιναν (Rodano, et al.,1993; Nunome, et al., 2002; Levanon, Dapena, 1998) όπου το δείγμα αποτέλεσαν έμπειροι, ακόμη και κορυφαίοι ποδοσφαιριστές με τρισδιάστατη ανάλυση οι τιμές της ταχύτητας της μπάλας παρουσίασαν μια διακύμανση από 22,3m.s -1 έως 30 m.s -1. Από τα παραπάνω προκύπτει σαφέστατα ότι το επίπεδο αφομοίωσης της κίνησης, καθώς και το επίπεδο του ποδοσφαιριστή μπορούν να επηρεάσουν την ταχύτητα της μπάλας κατά την εκτέλεση του λακτίσματος. 21

Δυστυχώς, ελάχιστες είναι οι έρευνες που έχουν γίνει για τις αναπτυξιακές ηλικίες και δε σημειώνεται να έχει γίνει καμία έρευνα στις ηλικίες αυτές με τρισδιάστατη ανάλυση. Μόνο ο Luhtanen (1988) εξέτασε με δισδιάστατη ανάλυση την ταχύτητα της μπάλας σε αγόρια αναπτυξιακής ηλικίας από 9 έως 18 ετών. Το δείγμα χωρίστηκε σε τρεις ομάδες (9-11ετών, 12-14ετών, 15-18 ετών) και εκτέλεσαν λάκτισμα από στάση με δυο διασκελισμούς. Η ταχύτητα της μπάλας ήταν 14.9m.s -1 για την πρώτη ηλικιακή κατηγορία, 18,4m.s -1 για τη δεύτερη κατηγορία και 22,2 m.s -1 για την τρίτη ηλικιακή κατηγορία. Από την έρευνα αυτή φαίνεται ότι η ηλικία επηρεάζει την ταχύτητα της μπάλας. Μεταφορά ταχύτητας από το πόδι προς την μπάλα Η ταχύτητα που αναπτύσσει το κάτω άκρο το ποδιού κατά το λάκτισμα είναι μικρότερη από την ταχύτητα που αναπτύσσει η μπάλα. Σε έρευνες που έγιναν (Manolopoulos et al., 2004, Nunome et al., 2006) οι τιμές που σημειώθηκαν για την ταχύτητα που σημείωσε η μπάλα (26.5m.s -1 26.3m.s -1 ) ήταν κοντά στις τιμές που είχαν σημειωθεί στην ταχύτητα των δακτύλων (23.4m.s -1 22.0m.s -1 ) λίγο πριν την πρόσκρουση με την μπάλα. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω στην ανάλυση των τεσσάρων φάσεων του λακτίσματος, στη δεύτερη καθώς και στην τρίτη φάση της κίνησης σημειώνεται μεταφορά ενέργειας, από το μηρό στην κνήμη. Στο σημείο αυτό παρατηρείται η γραμμική σχέση ανάμεσα στην ταχύτητα που έχει αναπτύξει το πόδι πριν την επαφή με την μπάλα και στην ταχύτητα που θα αναπτύξει η μπάλα μετά την επαφή (Andersen et al., 1999). Οι Asami και Nolte (Asami, Nolte, 1983) ήταν οι πρώτοι που παρατήρησαν ότι ο λόγος της ταχύτητας απελευθέρωσης της μπάλας προς την ταχύτητα του πέλματος θα μπορούσε να αποτελέσει έναν αξιόλογο δείκτη για ένα ποιοτικό και καλά εκτελεσμένο λάκτισμα,. Στην ουσία είναι ένα μέτρο της επίδρασης της μεταφοράς της ταχύτητας του ποδιού προς την ταχύτητα της μπάλας: 22

ΛΌΓΟΣ= ταχύτητα απελευθέρωση της μπάλας ταχύτητα του πέλματος Η τιμή του λόγου συνήθως είναι πάνω από τη μονάδα και κυμαίνεται από 1,06 (Asami, Nolte1983) έως 1, 29 (Plangehoef, 1971). Το μεγάλο εύρος τιμών που αναφέρονται στην βιβλιογραφία οφείλεται στο γεγονός ότι η ταχύτητα του πέλματος υπολογίζεται είτε από την ταχύτητα κίνησης τω δακτύλων, είτε από την ταχύτητα κίνησης της ποδοκνημικής. Μελέτες (Isokawa and Lees 1988) έχουν δείξει ότι η ταχύτητα της άρθρωσης των δακτύλων είναι μεγαλύτερη από την ταχύτητα της άρθρωσης της ποδοκνημικής. Για την αποφυγή σύγχυσης καλύτερα είναι να υπολογίζεται η ταχύτητα του κέντρου μάζας του ποδιού (Lees and Nolan 1998) Γωνιακή ταχύτητα έκτασης του γόνατος κατά την επαφή Η ταχύτητα που θα αναπτύξει η μπάλα είναι απόρροια όλης της κίνησης που εκτελεί το πόδι αιώρησης και ιδιαίτερα της κίνησης που σημειώνεται κατά την (Γ) φάση της κίνησης. Η (Γ) τρίτη φάση της κίνησης αρχίζει από τη στιγμή που η άρθρωση του γονάτου βρίσκεται στη μέγιστη κάμψή και αρχίζει σταδιακά να εκτείνεται. Η γωνιακή ταχύτητα έκτασης της άρθρωσης του γόνατος πιθανώς να αποτελεί ένα σημαντικό βιομηχανικό δείκτη της απόδοσης του λακτίσματος αφού συντελεί στην τελική ταχύτητα που θα αναπτύξεί η μπάλα Bloomfield, Elliott, Davies 1979). Σε έρευνες που έχουν γίνει σε ενήλικές επαγγελματίες (Rodano, Tavana, 1993) καθώς και σε κορυφαίους ποδοσφαιριστές (Nunome, Asai, Ikegami, Sakurai 2002) έχουν καταγραφεί τιμές της γωνιακής ταχύτητας του γόνατου οι οποίες κυμαίνονται από 17.6rad.s -1 έως 21rad.s -1 Η ταχύτητα με την οποία εκτελείται το λάκτισμα το οποίο είναι απόρροια της όλης κίνησης, είναι το βασικότερο στοιχείο για την επιτυχία του. Ως ένας δείκτης η γωνιακή ταχύτητα έκτασης του γόνατος κατά την επαφή με την μπάλα είναι σημαντικό να ειπωθεί 23

ότι η γωνιακή αυτή ταχύτητα δεν επηρεάζεται από την αρχική γωνιακή θέση που θα πάρει ο ασκούμενος για να εκτελέσει το λάκτισμα (Kellis, et al., 2004). Δυνάμεις αντίδρασης του εδάφους (GRF) του ποδιού στήριξης κατά το λάκτισμα Παράλληλα με τη μέθοδο της κινηματικής ανάλυσης, αξιολογούνται και οι δυνάμεις αντίδρασης του εδάφους του ποδιού στήριξης κατά την εκτέλεση του λακτίσματος. Τα δεδομένα αυτά παρέχουν πληροφορίες που είναι χρήσιμες για την πρόληψη των τραυματισμών που μπορούν να προκληθούν στη διάρκεια της κίνησης. Η συνθετότητα της κίνησης σε συνάρτηση με τη στροφική κίνηση της λεκάνης και την επιβάρυνση που δέχεται το πόδι στήριξης δημιουργούν έντονη φόρτιση στις αρθρώσεις. Αυτή η επιβάρυνση ξεπερνά τις 2,5-3 φορές του σωματικού βάρους του ασκούμενου για τις κατακόρυφες δυνάμεις (Kellis 14,16). Έτσι σε έρευνες που έχουν γίνει σε ενηλίκους (kellis et al., 2004), καθώς και επαγγελματίες ποδοσφαιριστές (Rodano, Tavana, 1993) αναφέρονται κατακόρυφες δυνάμεις, από 2,07 έως 2,69 του σωματικού βάρους. Οι οριζόντιες δυνάμεις είναι χαμηλότερες και έχουν μια διακύμανση από 0,65 έως 1,24 του σωματικού βάρους. Σε έρευνα που έγινε (Luhtanen 1988) σε παιδιά και έφήβους ηλικίας από 9 έως 18 χρονών με την χρήση του δυναμοδάπεδου και των φωτοκύτταρων, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι οι δυνάμεις που παράγουν τα παιδιά ήταν αρκετά μεγάλες τόσο σε απόλυτες τιμές όσο και σε σχετικές τιμές. Οι κατακόρυφες δυνάμεις κυμάνθηκαν από 1170 έως 1589 Newton δηλαδή από 2 μέχρι και 3,2 φορές του σωματικούς βάρους. Η μέγιστη τιμή της δύναμης αντίδρασης παρατηρήθηκε ελάχιστα πριν την επαφή με την μπάλα. Οι μέγιστες τιμές της οριζόντιας δύναμης κυμάνθηκαν από 196 έως 236 N (0,4 έως 0,6 φορές του σωματικού βάρους). 24

Κινητικό πρότυπο του λακτίσματος στις αναπτυξιακές ηλικίες Το λάκτισμα όπως και αρκετές κινητικές δεξιότητες του ποδοσφαίρου αρχίζουν να εμφανίζονται και να αναπτύσσονται από πολύ μικρή ηλικία. Η έρευνα σε αυτές τις ηλικίες είναι πολύ περιορισμένη και υπάρχουν μόνο δύο έρευνες (Wickstrom, 1975; Bloomfield, et al., 1979) όπου το δείγμα αποτέλεσαν παιδιά ηλικίας 2-6 ετών (Wickstrom 1975) και 2-12 ετών αντίστοιχα Bloomfield, et al., 1979). Στην πρώτη έρευνα o Wickstrom (1975), διέκρινε τέσσερα στάδια ανάπτυξης του λακτίσματος. Στο πρώτο στάδιο (2-3 ετών), σημειώνεται η βασική κίνηση εκκρεμές και το πόδι που εκτελεί το λάκτισμα εκτελεί μικρή κάμψη στην άρθρωση του γονάτου. Στο δεύτερο στάδιο (3-4 ετών), στην (Α) φάση της κίνησης εμφανίζεται η οπίσθια κίνηση του ποδιού που εκτελεί το λάκτισμα. Στο τρίτο στάδιο (4-5 ετών), στην (Β) φάση της κίνησης σημειώνεται αύξηση της κάμψης του γόνατος. Στο τέταρτο στάδιο (5-6 ετών) σημειώνεται η στροφική κίνηση της λεκάνης. Στη δεύτερη έρευνα ο Bloomfield και οι συνεργάτες του (1979) διέκριναν έξι επίπεδα ανάπτυξης του λακτίσματος. Τα τέσσερα πρώτα στάδια, τα οποία ηλικιακά συμπίπτουν με την προγενέστερη έρευνα (Wickstrom, 1975) ήταν τα ίδια. Το καινούργιο δεδομένο που προστέθηκε για το τέταρτο ηλικιακό στάδιο ήταν ότι εκτός από τη στροφική κίνηση της λεκάνης, σημειώθηκε και αύξηση της ταχύτητας κατά την ανύψωση του ποδιού που εκτελεί το λάκτισμα. Πιο αναλυτικά, οι ερευνητές στο πρώτο στάδιο (Μ.Ο. ηλικίας 3,9 ετών) παρατήρησαν ότι η κρούση της μπάλας γίνεται με τη μεγαλύτερη δυνατή επιφάνεια του ποδιού η οποία μπορεί να είναι είτε το γόνατό είτε το πέλμα. Στο δεύτερο και τρίτο στάδιο (Μ.Ο. ηλικίας 4,1-4,8 ετών) παρατήρησαν ότι η ηλικία που διέπει τα στάδια αυτά θεωρείται κρίσιμη, διότι σε αυτές τις ηλικίες η δεξιότητα αναπτύσσεται ταχέως. Στο τέταρτό στάδιο (Μ.Ο. ηλικίας 6,11 ετών) παρατήρησαν το εκρηκτικό και γρήγορο ανέβασμα του ποδιού που εκτελεί το λάκτισμα και παράλληλα χαρακτήρισαν επίσης κρίσιμη την ηλικία που διέπει αυτό το στάδιο ανάπτυξης. Στο πέμπτο στάδιο ( Μ.Ο. 25

ηλικίας 8,2 ετών) παρατήρησαν την πίσω αιώρηση του ποδιού που εκτελεί το λάκτισμα, την κάμψη του γονάτου και το συντονισμό του μηρού και της κνήμης κατά την κίνηση, η ηλικία στο στάδιο αυτό θεωρήθηκε επίσης κρίσιμη. Στο έκτο στάδιο (Μ.Ο ηλικίας 11,2 ετών) παρατήρησαν ότι, το κινητικό πρότυπο της κινητικής δεξιότητας του λακτίσματος είχε αφομοιωθεί επαρκώς από το 80% του πληθυσμού αυτής της ηλικίας. Από τις παραπάνω δύο μελέτες οι ερευνητές κατέληξαν στο να μην θεωρήσουν την ηλικία σαν ένα αξιόπιστο δείκτη πρόβλεψης ταλέντου και αυτό γιατί ακόμη και ένας αρχάριος ενήλικας είναι ικανός να αναπτύξει την δεξιότητα του λακτίσματος με μια σχετικά μικρή εξάσκηση (Davies et al., 2000). ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ο σκοπός της παρούσης έρευνας είναι να εξετάσει τα τρισδιάστατα κινηματικά, χρονικά χαρακτηριστικά των κάτω άκρων και τα δυναμικά χαρακτηριστικά ( δυνάμεις αντίδρασης του εδάφους ) του ποδιού στήριξης, του κουντεπιέ σε ποδοσφαιριστές ηλικίας 9,5 με 15 ετών. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η σημασία της έρευνας έγκειται στο γεγονός ότι τα μέχρι τώρα συμπεράσματα που έχουμε σχετικά με τα χαρακτηριστικά του λακτίσματος σε νεαρούς ποδοσφαιριστές βασίζονται σε εμπειρικά δεδομένα. Μέσω της έρευνας θα υπάρξει η δυνατότητα της ποσοτικοποίησης των χαρακτηριστικών της κίνησης του λακτίσματος μέσω της εμβιομηχανικής ανάλυσης. Αυτό ενδεχομένως να συνεισφέρει στη κατανόηση της αλλαγής (ή μη) του τρόπου εκτέλεσης της συγκεκριμένης κίνησης στην παιδική καθώς και στην εφηβική ηλικία και να θέσει σωστότερους στόχους στην προπόνηση τεχνικής σε αυτές τις ηλικίες. 26

ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Οι ασκούμενοι είχαν τουλάχιστον ένα χρόνο προπονητική ηλικία. Οι ασκούμενοι στις ομάδες που διαχωρίστηκαν δεν είχαν σημαντικές αποκλίσεις ως προς τη βιολογική ηλικία καθώς και το στάδιο ωρίμανσης. Οι ασκούμενοι ήταν υγιείς και δεν υπέστησαν κανένα τραυματισμό. Όλες οι προσπάθειες εκτελέστηκαν από το δυνατό τους πόδι (δεξί ή αριστερό). Ο κάθε ασκούμενος εκτέλεσε από 4 έως 6 λακτίσματα. Το λάκτισμα εκάστου ασκούμενου στο οποίο σημειώθηκε και η μεγαλύτερη ταχύτητα στην μπάλα επιλέχτηκε για την περαιτέρω ανάλυση και αξιολόγηση. Όλοι οι ασκούμενοι φορούσαν ποδοσφαιρικά υποδήματα κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης. Όλοι οι ασκούμενοι για την αποφυγή της αντανάκλασης από τις κάμερες φορούσαν σκούρο χρώμα κοντό αθλητικό παντελονάκι. ΜΗΔΕΝΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Δεν θα υπάρχουν διαφορές ως προς τα κινηματικά χαρακτηριστικά ανάμεσα στις τρεις ηλικιακές κατηγορίες. Η τιμή της μέγιστης κάμψης του γόνατος δεν θα διαφέρει ανάμεσα στις τρεις ηλικιακές κατηγορίες. Η τιμή της μέγιστης ταχύτητας του γόνατος δεν θα διαφέρει ανάμεσα στις τρεις ηλικιακές κατηγορίες. Η μέγιστη γραμμική(linear) ταχύτητα του μηρού και της κνήμης δεν θα διαφέρει ανάμεσα στις τρεις ηλικιακές κατηγορίες. Η μέγιστη γωνιακή (angular) ταχύτητα του μηρού και της κνήμης δεν θα διαφέρει ανάμεσα στις τρεις ηλικιακές κατηγορίες. 27

Η γωνία της ποδοκνημικής άρθρωσης την στιγμή της επαφής δεν θα διαφέρει ανάμεσα στις τρεις ηλικιακές κατηγορίες. Οι κατακόρυφες F(z), οι οριζόντιες F(x) και οι πλάγιες δυνάμεις F(y) στη φάση πατήματος του ποδιού στήριξης δεν θα διαφέρουν στις τρεις ηλικιακές κατηγορίες. Οι μέγιστες τιμές των κατακόρυφων F(z), των οριζόντιων F(x) και των πλάγιων δυνάμεων F(y) δεν θα διαφέρουν ανάμεσα στις τρεις ηλικιακές κατηγορίες. Η τιμή της μέγιστης ταχύτητας της μπάλας δεν θα διαφέρει ανάμεσα στις τρεις ηλικιακές κατηγορίες. 28

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Τόπος Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν στο εργαστήριο Προπονητικής και Αθλητικής Απόδοσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου του Τμήματος Επιστήμης και Φυσικής Αγωγής Θεσσαλονίκης στη Θέρμη. Δείγμα Το δείγμα αποτέλεσαν εθελοντικά, 30 υγιείς, νεαροί εν ενεργεία ποδοσφαιριστές ηλικίας από 9,5 έως 15 ετών. Οι ασκούμενοι χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες όπου η κάθε ομάδα αποτελούνταν από 10 ασκούμενους. Την ομάδα Α αποτέλεσαν παιδιά ηλικίας από 9,5 έως 11 ετών ( ηλικία 10,42 ± 0,52 έτη, μάζα 35,28 ± 5,46 κιλά, ύψος 140,8 ± 6,37 εκατοστά ) την ομάδα Β παιδιά ηλικίας από 11 έως 13 ετών ( ηλικία 12,06 ± 0,5 μάζα 43,05 ± 7,98 κιλά, ύψος 151,55 ± 9,87 εκατοστά) και την ομάδα Γ παιδιά ηλικίας από 12 έως 14 ετών ( ηλικία 14,58 ± 0,55 μάζα 58,22 ± 7,10 κιλά, ύψος 171,3 ± 5,61 εκατοστά) (πίνακας 1). Στις τρεις ηλικιακές ομάδες υπήρχε ομοιογένεια ως προς τη βιολογική τους ηλικία (Tanner 1973) (Α ομάδα 1-2 στάδιο, Β ομάδα 2-3 στάδιο, Γ ομάδα 3-4 στάδιο) (πίνακας 1). Όλοι οι ασκούμενοι είχαν τουλάχιστον ένα χρόνο προπονητική ηλικία (Α ομάδα 1,91±0,96 έτη, Β ομάδα 3,1±1,9 έτη, και Γ ομάδα 6,1±2,18 έτη) (πίνακας 1). Η συμμετοχή των παιδιών ήταν εθελοντική και ήταν ελεύθεροι οποιαδήποτε στιγμή να αποχωρήσουν από την έρευνα. Οι κηδεμόνες των παιδιών, ενημερώθηκαν για τις μετρήσεις αξιολόγησης των παιδιών τους, υπέγραψαν ειδική φόρμα εγκεκριμένη από το Α.Π.Θ. στην οποία δήλωναν γραπτώς την έγκριση τους, για τη συμμετοχή των παιδιών στην έρευνα. 29

Πίνακας 1. Συνοπτικός πίνακας ανθρωπομετρικών χαρακτηριστικών και προπονητικής ηλικίας. ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ Ομάδες Ηλικία Βάρος Ύψος Βιολ. Ηλικία Προπονητική (έτη) (kgr.) (cm.) (στάδιο ηλικία (έτη) Tuner) Α (9,5-11 χρ.) 10,42±0,52 35,28±5,46 140,8±6,37 1-2 1,91±0,96 Β (12-13 χρ.) 12,06±0,5 43,05±7,98 151,55±9,8 2-3 3,1±1,9 Γ (14-15 χρ.) 14,58±0,55 58,22±7,10 171±5,61 3-4 6,1±2,18 7 Πρωτόκολλο Οι ασκούμενοι έπειτα από 12λεπτη προθέρμανση (7 λεπτά βάδισμα στο εργοδυναμοδάπεδο 4,5km/h και 5 λεπτά διατατικές ασκήσεις των κάτω άκρων) εκτέλεσαν ένα δοκιμαστικό κουντεπιέ λάκτισμα πριν την εκτέλεση των μέγιστων προσπαθειών. Ο αριθμός εκτελέσεων των μέγιστων προσπαθειών ήταν συνάρτηση της σταθεροποίησης της μέγιστης ταχύτητας της μπάλας τουλάχιστον σε δύο συνεχόμενες μέγιστες προσπάθειες. Κατά την προετοιμασία έκαστης μέγιστης προσπάθειας υπήρχε λεκτική ενθάριση από τον ίδιο πάντα εξεταστή. Το πρωτόκολλο στο οποίο αξιολογήθηκαν οι ασκούμενοι ήταν 4 με 6 κουντεπιέ λακτίσματα με ένα βήμα φόρα πατώντας πάνω σε τεχνητό χλοοτάπητα. Κάτω από τον τεχνητό χλοοτάπητα ήταν τοποθετημένη δυναμοπλατφόρμα τύπου Bertec (4060, 1000Hz). Η στατική γωνιακή θέση του ασκούμενου σε σχέση με την μπάλα ήταν ανάμεσα στις 30º με 45º και η απόσταση σε σχέση με το δίχτυ τέρματος ήταν 4 με 4,5 μέτρα. Τέλος ο στόχος κατεύθυνσης της μπάλας ήταν στο μετωπιαίο επίπεδο του ασκούμενου και το ύψος του από το έδαφος ήταν 70 με 80 εκατοστά. 30

Μετρήσεις Ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά Οι μεταβλητές αξιολόγησης των ανθρωπομετρικών χαρακτηριστικών ήταν: το σωματικό βάρος (kg, Newton), το ύψος, το μήκος του κορμού, και η έκταση χεριών (cm). Για την ανάλυση των δεδομένων από το σύστημα κινηματικής ανάλυσης του συστήματος Vicon έγινε επιμέρους αξιολόγηση των ανθρωπομετρικών χαρακτηριστικών. Συγκεκριμένα αξιολογήθηκαν: το μήκος ολόκληρου του κάτω άκρου, το μήκος του μηρού, το μήκος της κνήμης, το μήκος πέλματος, το πάχος του γονάτου, και του αστραγάλου (Davies et al 1991). Η παραπάνω αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε και για τα δύο πόδια. Αξιολόγηση βιολογικής ωρίμανσης Για την αξιολόγηση της βιολογικής ωρίμανσης των ασκούμενων χρησιμοποιήθηκε το τεστ Tanner (Tanner 1968). Όργανα Η αξιολόγηση των δυναμικών χαρακτηριστικών πραγματοποιήθηκε σε δυναμοδάπεδο τύπου Bertec 4060, το οποίο ήταν συγχρονισμένο με το σύστημα VICON. Η αξιολόγηση των κινηματικών χαρακτηριστικών έγινε με σύστημα κινηματικής ανάλυσης VICON (612 motion analysis) με έξι κάμερες και συχνότητα δειγματοληψίας 200Hz. Παράλληλα χρησιμοποιήθηκε τεχνικός χλοοτάπητας ποδοσφαίρου, ένα δίχτυ τέρματος και μία αγωνιστική ποδοσφαιρική μπάλα βάρους 0.435g. μπλε σκούρο χρώματος για την αποφυγή της αντανάκλασης από τις κάμερες στην οποία τοποθετήθηκαν τέσσερις μαλακοί ανακλαστήρες σε σχήμα σταυρού. Διαδικασία Χρονοδιάγραμμα Βήμα 1 ο : Ενημέρωση των συμμετέχοντων για το σκοπό της έρενας και τη διαδικασία της αξιολόγησης. Διάρκεια 4 λεπτά 31

Βήμα 2 ο : Αξιολόγηση των ανθρωπομετρικών χαρακτηριστικών ( ύψος, ύψος κορμού, ύψος με τα χέρια στην ανάταση, έκταση χεριών βάρος) χωρίς παπούτσια και με ελαφριά ένδυση. Διάρκεια 3 λεπτά. Βήμα 3 ο : Αξιολόγηση των επιμέρους ανθρωπομετρικών χαρακτηριστικών (μήκος ποδιού, ισχίου, ποδοκνημικής, πέλματος, πάχος γονάτου και αστραγάλου). Διάρκεια 5 λεπτά. Βήμα 4 ο : Κατόπιν της ένδυσης και της υπόδησης του ασκούμενου (σκουρόχρωμο κοντό αθλητικό παντελονάκι, ποδοσφαιρικά παπούτσια) γινόταν η τοποθέτηση των 16 συνολικά ανακλαστήρων: Για το πέλμα η τοποθέτηση των ανακλαστήρων γινόταν πάνω στο ποδοσφαιρικό παπούτσι, α) στην πτέρνα, β) στον αστράγαλο, και γ) στη ρίζα του μεγάλου δακτύλου. Για το υπόλοιπο πόδι τα σημεία ήταν α) στο 1/3 της απόστασης του μέλους της κνήμης, β) στον εξωτερικό κόνδυλο του γόνάτου (κατάφυση του μηριαίου οστού), γ) στην λαγόνια ακρολοφία, δ) στο οπίσθιο ανώτερο τμήμα του λαγόνιου οστού, και δ) στο 1/3 της απόστασης του μέλους του ισχίου. Διάρκεια 12 λεπτά Βήμα 5 ο. Αφού γινόταν η τοποθέτηση των ανακλαστήρων, ο ασκούμενος πριν την εκτέλεση του πρωτοκόλλου έκανε 7 λεπτά προθέρμανση στο διάδρομο (4,5km/h) και έπειτα εκτελούσε διατάσεις για τα κάτω άκρα περίπου 5 λεπτά. Διάρκεια 12 λεπτά Βήμα 6 ο. Πριν την έναρξη του πρωτοκόλλου γινόταν στατική και δυναμική βαθμονόμηση στο χώρο διεξαγωγής της αξιολόγησης. Διάρκεια 3 λεπτά Βήμα 7 ο. Ο ασκούμενος εκτελούσε το πρωτόκολλο στο χώρο του εργαστηρίου όπου ήταν εγκατεστημένο το σύστημα με τις κάμερες και το δυναμοδάπεδο στο οποίο είχε τοποθετηθεί επάνω ένας διάδρομος από τεχνικό χλοοτάπητα. Το πρωτόκολλο περιελάμβανε την εκτέλεση 4-6 λακτισμάτων με τη μέγιστη δύναμη με το πρόσθιο-πάνω μέρος του πέλματος με φόρα ένα διασκελισμό, ενώ η μπάλα βρισκότανε σταθμευμένη σε γωνιακή θέση 30-45 από τον ασκούμενο. Πριν την εκτέλεση των μέγιστων προσπαθειών ο ασκούμενος εκτελούσε μια δοκιμασία δοκιμαστικά. Διάρκεια 10 λεπτά Βήμα 8 ο. Αποδέσμευση από τους ανακλαστήρες. Διάρκεια 2 λεπτά 32

Η συνολική χρονική διάρκεια όλης της διαδικασίας της μέτρησης ήταν περίπου 51 λεπτά. Μεταβλητές αξιολόγησης Οι μεταβλητές που αξιολογήθηκαν μετά από ψηφιοποίηση και ομαλοποίηση έχουν διαχωριστεί σε 3 κατηγορίες. Τα κινηματικά, τα δυναμικά και τα χρονικά χαρακτηριστικά. Για τα κινηματικά χαρακτηριστικά αξιολογήθηκε : α) η μέγιστη κάμψη του γόνατος του ποδιού αιώρησης, β) η μέγιστη ταχύτητα του γόνατος, γ) Η μέγιστη γραμμική (linear) ταχύτητα του μηρού και της κνήμης, δ) η μέγιστη γωνιακή (angular) ταχύτητα του μηρού και της κνήμης, ε) Η ταχύτητα του κέντρου μάζας του πέλματος τη στιγμή της επαφής και στ) η γωνία της ποδοκνημικής άρθρωσης τη στιγμή της επαφής. Για τα δυναμικά χαρακτηριστικά: α) Οι κατακόρυφες F(z), οι οριζόντιες F(x) και οι πλάγιες δυνάμεις F(y) στη φάση πατήματος του ποδιού στήριξης και β) οι παραπάνω ίδιες δυνάμεις αλλά οι μέγιστες τιμές τους. Για τη χρονική ανάλυση αξιολογήθηκαν: α) η χρονική στιγμή εμφάνισης της μέγιστης ταχύτητας της μπάλας, β) η χρονική στιγμή εμφάνισης της μέγιστης γωνιακής ταχύτητας των αρθρώσεων (ποδοκνημικής, γονάτου, ισχίου) γ) η χρονική στιγμή εμφάνισης της μέγιστης τιμής της γραμμικής ταχύτητας των δακτύλων, της ποδοκνημικής, του γονάτου και του ισχίου, και δ) η χρονική στιγμή εμφάνισης της μέγιστης τιμής των δυνάμεων αντίδρασης του εδάφους (κατακόρυφές, οριζόντιες, πλάγιες). Για την αξιολόγηση της χρονικής ανάλυσης, θεωρήθηκε η επαφή του ποδιού στήριξης με το δυναμοδάπεδο για την Α, Β και Γ ομάδα 0% ή 0mm/sec ενώ η χρονική στιγμή της επαφής του ποδιού ώθησης με την μπάλα το 100% ή 14,15mm/sec για την Α ομάδα, το 100% ή 12,97mm/sec για την Β ομάδα και το 100% ή 12,92mm/sec για την Γ ομάδα. Η ταχύτητα της μπάλας αναλύθήκε με βάση την ταχύτητα ενός τουλάχιστον ανακλαστήρα. 33

Στατιστική ανάλυση Το στατιστικό πακέτο που χρησιμοποιήθηκε ήταν το SPSS (10.00) Για κάθε μία από τις μεταβλητές που αξιολογήθηκαν εφαρμόστηκε ανάλυση διακύμανσης one way Anova, ενώ για την εξέταση της σημαντικότητας των διαφορών ανάμεσα στις τρεις ανάμεσα στις τρεις ηλικιακές ομάδες εφαρμόστηκε post hoc και tuckey test. Το επίπεδο σημαντικότητας ορίστηκε να είναι μικρότερο του.05 ( p<0,05). 34

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣ Τα αποτελέσματα από την ανάλυση διακύμανσης έδειξαν ότι ο παράγοντας ηλικία επηρεάζει στατιστικά σημαντικά την τιμή της μέγιστης ταχύτητας της μπάλας (F2,27= 56,655, p < 0,05). Η τιμή της μέγιστης ταχύτητας της μπάλας για την Α ομάδα ήταν 17,49 ± 1,34 m.s -1, για τη Β ομάδα ήταν 18,67 ± 1,05 m.s -1, και για τη Γ ομάδα ήταν 23,24 ± 1,43 m.s -1 (γράφημα 1). To post hoc Tuckey s test έδειξε ότι υπήρξε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των ομάδων Α - Γ (p < 0,05). Γράφημα 1: Mέγιστη ταχύτητα της μπάλας 30 25 20 15 23,24 10 18,76 5 17,49 0 Α (9,5-11 χρ.) Β (12-13 χρ.) Γ (14-15 χρ.) * p<0,05 vs. A Ομάδες Ταχύτητα m/sec * Α (9,5-11 χρ.) Β (12-13 χρ.) Γ (14-15 χρ.) Σε σχέση με τη χρονική στιγμή που εμφανίστηκε η τιμή της μέγιστης ταχύτητας της μπάλας, από την ανάλυση διακύμανσης προκύπτει ότι ο παράγοντας ηλικία επηρεάζει στατιστικά σημαντικά την παραπάνω μεταβλητή (F2,27=3,241 p < 0,05). Η χρονική στιγμή εμφάνισης της μέγιστης ταχύτητας της μπάλας για τη Α ομάδα ήταν στο 165,07 ± 57,9 % της κίνησης, για την Β ομάδα στο157,78 ± 22,43 % της κίνησης και για την Γ ομάδα στο 125,73 ± 14,09 % της κίνησης (γράφημα 2). To post hoc Tuckey s test έδειξε ότι υπήρξε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των ομάδων Α - Γ (p < 0,05). 35

Γράφημα 2: Χρονική στιγμή εμφάνισης μέγιστης ταχύτητας της μπάλας Α (9,5-11 χρ.) 200,00% Β (12-13 χρ.) Χρόνος % 150,00% 100,00% 50,00% 165,07% 157,78% * 125,73% Γ (14-15 χρ.) 0,00% Α (9,5-11 χρ.) Β (12-13 χρ.) Γ (14-15 χρ.) * p>0,05 vs. A Ομάδες Σε σχέση με την ταχύτητα απογείωσης της μπάλας τα αποτελέσματα από την ανάλυση διακύμανσης έδειξαν ότι ο παράγοντας ηλικία επηρεάζει στατιστικά σημαντικά την τιμή της ταχύτητας απογείωσης ( F2,27=8,945 p < 0,05). Η τιμή της ταχύτητας απογείωσης για την Α ομάδα ήταν 10,23 ± 1,88 m.s -1, για τη Β ομάδα 12,10 ± 1,30 m.s -1 και για τη Γ ομάδα 12,84 ± 0,89 m.s -1 (γράφημα 3). To post hoc Tuckey s test έδειξε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των ομάδων Α - Γ (p < 0,05). Γράφημα 3: Ταχύτητα απογείωσης της μπάλας. Ταχύτητα m/sec 15 10 10,23 12,1 12,84 5 0 Α (9,5-11 χρ.) Β (12-13 χρ.) Γ (14-15 χρ.) * p<0,05 vs.a Ομάδες * Α (9,5-11 χρ.) Β (12-13 χρ.) Γ (14-15 χρ.) ΚΙΝΗΜΑΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Γραμμική ταχύτητα των αρθρώσεων Η ανάλυση των αποτελεσμάτων για τη γραμμική ταχύτητα έγινε στις τέσσερις αρθρώσεις των κάτω άκρων, στα δάκτυλα, στην ποδοκνημική, στο γόνατο και στο ισχίο. Οι χρονικές στιγμές για τις οποίες πραγματοποιήθηκαν αναλύσεις ήταν: α) η χρονική στιγμή εμφάνισης της μέγιστης γραμμικής ταχύτητας της κάθε άρθρωσης χωριστά, β) η 36