ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Ελεγκτική Ενότητα # 7: Αναδοχή & Σχεδιασμός Ελέγχου Νικόλαος Συκιανάκης Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Μάθημα: Ελεγκτική Συνιστώμενο Βιβλίο: Καραμάνης Κωνσταντίνος. «Σύγχρονη Ελεγκτική», Εκδόσεις Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2008. Οι περισσότερες από τις διαφάνειες αυτής της ενότητας προέρχονται από το παραπάνω βιβλίο. 4
Σκοποί ενότητας Να γίνουν κατανοητή η διαδικασία της αναδοχής πελάτη, η εκτίμηση κινδύνων για σφάλματα και η έννοια του ελεγκτικού κινδύνου 5
Περιεχόμενα ενότητας Αναζήτηση και αναδοχή πελάτη Σχεδιασμός του ελέγχου Κατανόηση πελάτη & περιβάλλοντος Εκτίμηση κινδύνων για σφάλματα Προσωρινό επίπεδο σημαντικότητας 6
Περίγραμμα ελεγκτικής διαδικασίας (Ι) Αναζήτηση και αναδοχή πελάτη (ΙΙ) Κατανόηση περιβάλλοντος και στρατηγικών κινδύνων πελάτη (audit process) (ΙΙΙ) Μελέτη και αξιολόγηση των εσωτερικών δικλίδων διεύθυνσης (internal controls) (IV) Σχεδιασμός και εκτέλεση δοκιμασιών του συστήματος εσωτερικών δικλίδων (V) Σχεδιασμός και εκτέλεση δοκιμασιών για τον εντοπισμό σφαλμάτων σε συναλλαγές, υπόλοιπα λογαριασμών και προσάρτημα (γνωστοποιήσεις) (VI) Ολοκλήρωση ελεγκτικών διαδικασιών (VI) Ολοκλήρωση ελεγκτικών διαδικασιών (VII) Τελική αξιολόγηση τεκμηρίων και έκδοση της έκθεσης ελέγχου (γνώμη ελεγκτή) 7
Αναζήτηση και αναδοχή πελάτη Ελευθερία επιλογής ελεγκτή Ελεγκτές σε αναζήτηση εταιριών-πελατών Ισχύοντα στην Ελλάδα εκλογή εταιρείας / όχι φυσικού προσώπου αμοιβή 1/10 συνόλου αμοιβών προηγ. xρήσης αλλαγή (rotation) κάθε 5 έτη τον ορκωτό ελεγκτή, όχι για την ελεγκτική εταιρεία Κίνδυνος αναδοχής ελέγχου Πιθανότητα ο ελεγκτής να υποστεί πάσης φύσεως ζημία από την αναδοχή και εκτέλεση ενός ελέγχου (δικαστική εμπλοκή, αρνητική δημοσιότητα, μη είσπραξη αμοιβής, κόστος>αμοιβή κλπ) 8
Βήματα στην αναζήτηση και αναδοχή πελάτη (α) Ι. Αρχική κατανόηση της επιχείρησης του πελάτη ΙΙ. Έλεγχος κάλυψης προϋποθέσεων κώδικα δεοντολογίας και τεχνικής ικανότητας ΙΙΙ. Απόφαση για τυχόν ανάγκη χρησιμοποίησης άλλων ελεγκτών ή ειδικών επαγγελματιών ΙV. Επικοινωνία με τον απερχόμενο ελεγκτή (εάν συντρέχει περίπτωση) ΙV. Υποβολή πρότασης προς τον πελάτη
Βήματα στην αναζήτηση και αναδοχή πελάτη (β) Α. Αρχική κατανόηση εταιρείας πελάτη Περιορισμένη κατανόηση για την λήψη απόφασης περί αναδοχής αναζήτηση πληροφοριών από τον πελάτη, δημοσιεύματα ή ηλεκτρονικές βάσεις σύνθεση διοικητικής ομάδας νομικές / κανονιστικές ρυθμίσεις οικονομικό & πολιτικό περιβάλλον σχέσεις πελάτη με προηγούμενο ελεγκτή (διαφωνίες, αμφιβολίες για ακεραιότητα / ικανότητα, μη καταβολή αμοιβής, κλπ) 10
Βήματα στην αναζήτηση και αναδοχή πελάτη (β) Β. Κάλυψη δεοντολογίας & τεχνικής ικανότηταςρυθμίσεις για ανεξαρτησία ελεγκτή Απαγόρευση ανάληψης ελέγχου εάν ο ελεγκτής δεν έχει την τεχνική ικανότητα και τους απαιτούμενους πόρους Άρθρο 15 ΠΔ 226: απαγόρευση κατοχής μετοχών, λήψης ή χορήγησης δανείου, παροχής συμβουλών, τήρηση βιβλίων 11
Βήματα στην αναζήτηση και αναδοχή πελάτη (γ) Γ. Χρησιμοποίηση άλλων ειδικών, ελεγκτών ή λοιπών επαγγελματιών πχ όταν ο πελάτης έχει θυγατρικές στο εξωτερικό Δ. Επικοινωνία με απερχόμενο ελεγκτή Περιπλεγμένο ζήτημα θέμα απορρήτου, Ε. Υποβολή πρότασης Έγγραφη πρόταση με όλους τους όρους καθορισμός αμοιβής ελεγκτή 12
Σχεδιασμός του ελέγχου (α) καθορισμός είδους, έκτασης και χρόνου ελεγκτικών διαδικασιών & συλλογής ελεγκτικών τεκμηρίων Σκοπός σχεδιασμού ελέγχου: βελτίωση αποτελεσματικότητας & αποδοτικότητας διευκόλυνση ανασκόπησης τεκμηρίων για τη σύνταξη έκθεσης ελέγχου διευκόλυνση συντονισμού και επίβλεψης ελεγκτικής ομάδας, κατανομή εργασιών στα μέλη της 13
Σχεδιασμός του ελέγχου (β) Βήματα στο σχεδιασμό: Α. Κατανόηση επιχείρησης & περιβάλλοντος Β. Εκτίμηση κινδύνου σφαλμάτων στις ΧΚ Γ. Καθορισμός επιπέδου σημαντικότητας Δ. Καθορισμός επιπέδου ελεγκτικού κινδύνου Βαθμός απαιτούμενου σχεδιασμού: μέγεθος & πολυπλοκότητα πελάτη γνώση του ελεγκτή για πελάτη εμπειρία & ικανότητα ελεγκτικής ομάδας 14
Κατανόηση πελάτη & περιβάλλοντος (α) Στόχος η αξιολόγηση κινδύνων σφαλμάτων λόγω λάθους ή απάτης Μεγαλύτερο βάθος έναντι αναδοχής Τρόποι κτήσης κατανόησης Συζητήσεις & συνεντεύξεις με διοίκηση και προσωπικό πελάτη Αναλυτικές διαδικασίες (εξέταση ευλογοφάνειας των στοιχείων των ΧΚ) Παρατήρηση & επιθεώρηση Αναζήτηση στοιχείων σε μελέτες, κλπ. 15
Κατανόηση πελάτη & περιβάλλοντος (β) Κλάδος δραστηριότητας Συνθήκες (ζήτηση, προσφορά, τεχν/γία, κλπ) Ρυθμιστικό πλαίσιο κρατική πολιτική Λοιποί εξωτερικοί παράγοντες (ύφεση, ανεργία, πληθωρισμός, επιτόκια, κλπ) Οργάνωση & λογιστικές πολιτικές Πηγές εσόδων, όροι πώλησης, περιθώρια κέρδους, αγορές, τεχνολογία Επενδύσεις, εξαγορές, κλπ Κεφαλαιακή διάρθρωση Υιοθετημένες λογιστικές πολιτικές 16
Κατανόηση πελάτη & περιβάλλοντος (γ) Στρατηγική και επιχ/κοί κίνδυνοι Ο ελεγκτής πρέπει να έχει επίγνωση για: επιδιωκόμενους στρατηγικούς στόχους τη στρατηγική που έχει υιοθετηθεί τους υφιστάμενους κινδύνους Σημασία της στρατηγικής: λάθη στη στρατηγική συνήθως προκαλούν σημαντικά προβλήματα που επηρεάζουν τις ΧΚ, άρα αφορά τον ελεγκτή 17
Κατανόηση πελάτη & περιβάλλοντος (δ) πλαίσιο κατανόησης περιβάλλοντος i. στρατηγικά πλεονεκτήματα ii. στρατηγικοί κίνδυνοι iii. βασικές επιχειρηματικές διαδικασίες και ικανότητες (στρατηγικό πλεονέκτημα) iv. μέτρηση & στοχοθέτηση απόδοσης επιμέρους διαδικασιών v. τεκμηρίωση ικανότητας δημιουργίας πλούτου με ανάλυση διαδικασιών, δείκτες μέτρησης απόδοσης, vi. κλπ εκτιμήσεις για διαμόρφωση μεγεθών των διαφόρων στοιχείων των ΧΚ vii. ex-post σύγκριση πραγματικών δεδομένων με exante εκτιμήσεις 18
Μέτρηση & ανασκόπηση επιδόσεων Βασικοί αριθμοδείκτες Βασικοί δείκτες μέτρησης απόδοσης (KPIs) Δείκτες μέτρησης απόδοσης προσωπικού Τάσεις Εκθέσεις χρημ/κών αναλυτών Ανάλυση ανταγωνισμού Συγκρίσεις με προηγούμενες περιόδους (ΔΕΠ 315) 19
Προκαταρκτική κατανόηση εσωτερικών δικλίδων Σύστημα εσωτερικών δικλίδων είναι μια σειρά από διαδικασίες και μηχανισμούς δια των οποίων οι ασκούντες τη διοίκηση μιας επιχείρησης διευθύνουν τις δραστηριότητες της και την κατευθύνουν στην επίτευξη των στόχων Το επίπεδο κατανόησης καθορίζεται από την ανάγκη σχεδιασμού του ελέγχου Δεν γίνεται λεπτομερής εξέταση και δοκιμασίες των δικλίδων στο σχεδιασμό 20
Εκτίμηση κινδύνων για σφάλματα Εκτίμηση κινδύνων σε δύο επίπεδα: στρατηγικού χαρακτήρα κίνδυνοι που αφορούν τις ΧΚ ως ενιαίο σύνολο κίνδυνοι που αφορούν επιμέρους λογαριασμούς και γνωστοποιήσεις, και για διάφορους ισχυρισμούς της διοίκησης Η εκτίμηση αφορά: ταυτοποίηση και ανάλυση κινδύνων αξιολόγηση της πιθανότητας επέλευσης συσχέτιση με λογαριασμούς & ισχυρισμούς της διοίκησης 21
Ελεγκτικός κίνδυνος η πιθανότητα ο ελεγκτής να εκδώσει λανθασμένο τύπο έκθεσης όταν υπάρχουν, εν αγνοία του, ουσιώδη σφάλματα στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις της επιχείρησης που έλεγξε ενδογενής κίνδυνος: λόγω φύσης εργασιών πελάτη κίνδυνος αστοχίας εσωτερικών δικλίδων κίνδυνος εντοπισμού σφαλμάτων από πλευράς ελεγκτή 22
Προσωρινό επίπεδο σημαντικότητας - ΕΣ (planning materiality) Το ΕΣ είναι η τάξη μεγέθους ενός σφάλματος στις ΧΚ που καθιστά πιθανό τον επηρεασμό των χρηστών Όταν ένα σφάλμα δεν υπερβαίνει το ΕΣ, δεν θίγεται το εύλογο της παρουσίασης Όταν σφάλμα υπερβαίνει το ΕΣ, επηρεάζεται αναλόγως η γνώμη του ελεγκτή 23
Το ΕΣ αποτελεί πυξίδα για τον ελεγκτή στο σχεδιασμό του ελέγχου μπορεί να αλλάξει στην πορεία του ελέγχου, ανάλογα με τα ευρήματα επηρεάζεται από: απόλυτα μεγέθη πελάτη χρηματοοικονομική κατάσταση Σχέση ΕΣ και έκτασης ελέγχου: μικρό ΕΣ μεγάλη έκταση ελέγχου μεγάλο ΕΣ μικρή έκταση ελέγχου 24
Υπολογισμός ΕΣ 5% έως 10% επί των κερδών προ φόρων 5% έως 10% επί του κυκλοφορούντος ενεργητικού 5% έως 10% επί των βραχ. υποχρεώσεων 0.5% έως 2% του ενεργητικού 1% έως 5% επί καθαρής θέσης 0.5% έως 2% επί πωλήσεων Το μεγαλύτερο ή μικρότερο ποσό που προκύπτει με βάση τα παραπάνω κριτήρια, κατά την κρίση του ελεγκτή 25
Κατανομή ΕΣ σε λογαριασμούς των ΧΚ (ανεκτό ποσό σφάλματος) αναλογικά (σε σχέση με το ποσό του λογ.) κατά την κρίση του ελεγκτή, ανάλογα με: πιθανότητα σφάλματος στο λογ/μό κόστος ελέγχου του λογ/μού αίτια σφαλμάτων, κλπ 26
Παράδειγμα κατανομής ΕΣ Να γίνει κατανομή ΕΣ ποσού 2 με βάση τα παρακάτω δεδομένα και σκοπό: α) να μεγιστικοποιηθεί η διασφάλιση β) να ελαχιστικοποιηθεί το κόστος ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Πάγια 60 Καθαρή θέση 50 Αποθέματα 40 Υποχρεώσεις 50 100 100 27
Έκταση ελέγχου εσωτερικών δικλίδων Έκταση ελέγχου για ποσοτικά λάθη Ελεγκτικός κίνδυνος & στρατηγική ελέγχου Στρατηγική Α Στρατηγική Β Χ Ψ 28
Τέλος Ενότητας