ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥ. ΚΥΚΛΟΣ ΗΓΕΣΙΑΣ Ενότητα: Ε4. Υποστήριξη Προσκοπικού Προγράμματος Μεθοδολογία κλάδων

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥ ΚΥΚΛΟΣ ΗΓΕΣΙΑΣ Ενότητα: Ε4. Υποστήριξη Προσκοπικού Προγράμματος Μεθοδολογία κλάδων Εφορεία Εκπαίδευσης Γενικής Εφορείας Αθήνα 2015-1η Έκδοση 1

Συγγραφέας Αλέξανδρος Χριστοδουλάρας Νεκτάριος Τσεσμελόπουλος Μιχάλης Κατωπόδης Υπεύθυνος Διαμόρφωσης επιστημονικών προδιαγραφών του εκπαιδευτικού υλικού Νεκτάριος Τσεσμελόπουλος Συμβουλευτική Υποστήριξη: Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων Αλέξιος Κόκκος, Έφη Κωσταρά, Μάνος Παυλάκης Επιμέλεια κειμένων Έφη Κωσταρά Το παρόν δημιουργήθηκε στο πλαίσιο δημιουργίας εκπαιδευτικών εγχειριδίων για την «ευέλικτη εκπαίδευση» του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων (Σ.Ε.Π). Η συγγραφή των κειμένων έχει γίνει με τη βοήθεια τεκμηριωμένων εγχειριδίων τα οποία αποτελούν το υφιστάμενο υλικό της Επίσημης εκπαίδευσης Ενηλίκων Στελεχών του Σ.Ε.Π.. Οι συγγραφείς έχουν επιλεγεί με τη βοήθεια της Εφορείας Εκπαιδεύσεως και είναι ενεργά μέλη του Εκπαιδευτικού προσωπικού του Σ.Ε.Π. 2

Περιεχόμενα Σκοπός... 4 Προσδοκώμενα Αποτελέσματα... 4 Λέξεις Κλειδιά... 4 1 ο ΜΕΡΟΣ... 28 1.1. Αγέλη Λυκοπούλων... 6 1.2. Ομάδα Προσκόπων (11-15):... 7 1.3. Κοινότητα Ανιχνευτών (15-18)... 7 1.4. Προσκοπικό Δίκτυο (18-26)... 8 1.5. Ο Αρχηγός Συστήματος και οι συνεργάτες του... 9 2 ο ΜΕΡΟΣ: Η εφαρμογή της Προσκοπικής Μεθόδου στο Σύστημα... 11 2.1. Οι Αρχές: Η Υπόσχεση και ο Νόμος... 14 2.2. Φύση... 15 2.3. Μάθηση στην πράξη... 16 2.4. Σύστημα μικρών Ομάδων... 17 2.5. Προσωπική Πρόοδος... 19 2.6. Συμβολικό πλαίσιο... 21 2.7. Υποστήριξη ενηλίκων... 22 3ο ΜΕΡΟΣ: Ο Αρχηγός Συστήματος... 24 3.1. Τα καθήκοντα του Αρχηγού Συστήματος... 25 3.2. Δράσεις των οποίων ηγείται ο Αρχηγός Συστήματος... 26 3.3. Άλλες δράσεις Άλλα καθήκοντα... 28 4ο ΜΕΡΟΣ: Οργάνωση τμημάτων... 30 4.1. Έντυπα Βιβλία τμημάτων... 30 4.2. Έντυπα ευθύνης Αρχηγού Συστήματος... 30 ΣΥΝΟΨΗ... 31 Χρήσιμοι σύνδεσμοι (Links)... 32 3

Σκοπός Σκοπός αυτής της εκπαιδευτικής ενότητας είναι να εξηγηθεί στα ενήλικα στελέχη του Προσκοπισμού η έννοια του Προσκοπικού Συστήματος, η ύπαρξη προσκοπικών τμημάτων μέσα σε αυτό (Αγέλη Λυκοπούλων, Ομάδα Προσκόπων, Κοινότητα Ανιχνευτών, Προσκοπικό Δίκτυο) το πώς αυτά συνδέονται και αλληλοεπηρεάζονται και πως τελικά ένα ανήλικο μέλος μας αποκτά βιώματα διαδοχικά περνώντας από τμήμα σε τμήμα. Θα εξηγηθεί πως η Προσκοπική μέθοδος εφαρμόζεται και προσαρμόζεται στα 4 τμήματα του Προσκοπικού Συστήματος και επιπροσθέτως θα εξηγηθούν ορισμένες τυπικές υποχρεώσεις και διαδικασίες που έχουν τα τμήματα οι βαθμοφόροι και ο Αρχηγός Συστήματος, οι οποίες βοηθούν στην εύρυθμη λειτουργία των τμημάτων και κατά συνέπεια ενός ολόκληρου Προσκοπικού Συστήματος. Προσδοκώμενα Αποτελέσματα Με την ολοκλήρωση αυτής της εκπαιδευτικής ενότητας οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να είναι σε θέση να: Κατανοούν τι είναι το Προσκοπικό Σύστημα, από ποια τμήματα αποτελείται και το ρόλο κάθε τμήματος του Συστήματος (Αγέλη, Ομάδα, Κοινότητα, Προσκοπικό Δίκτυο, ΕΚΣ). Κατανοούν τον τρόπο λειτουργίας κάθε κλάδου (Μεθοδολογία) και το ενιαίο της Προσκοπικής Μεθόδου. Αντιλαμβάνονται πώς τα στοιχεία της Προσκοπικής Μεθόδου προσαρμόζονται στα ηλικιακά χαρακτηριστικά κάθε κλάδου Αιτιολογούν την Διαβάθμιση του Προσκοπικού Προγράμματος σε κάθε ηλικία και πώς αυτό εξελίσσεται. Γνωρίζουν τα καθήκοντα του Αρχηγού Συστήματος. Αναφέρουν τις Δράσεις στις οποίες ηγείται ο Αρχηγός Συστήματος. Γνωρίζουν τι χαρτιά ελέγχουν και υπογράφουν για κάθε τμήμα και για το Σύστημα. Λέξεις Κλειδιά -Σύστημα -Τμήμα -Κλάδοι -Μέθοδος -Μεθοδολογία -Πρόοδος -Πρόγραμμα -Βιβλία -Δράσεις 4

Εισαγωγή Ένα από τα επτά βασικά στοιχεία της Προσκοπικής μεθόδου διαπαιδαγώγησης, είναι η δουλειά σε μικρές ομάδες. Πέρα από την παιδαγωγική σκοπιμότητα αυτού του στοιχείου, η δουλειά σε μικρές ομάδες εφαρμόζεται για οργανωτικούς και διοικητικούς λόγους στη δομή και στην Ιεραρχία του Σ.Ε.Π. Στη συγκεκριμένη εκπαιδευτική ενότητα θα εξετάσουμε τη δομή και τη λειτουργία του Προσκοπικού Συστήματος. Θα δούμε τα τμήματα που το αποτελούν, πώς λειτουργούν τα τμήματα μέσα σε αυτό, με τι υποχρεώσεις και δικαιώματα, πώς εφαρμόζουν την προσκοπική μέθοδο γιαπαιδαγώγησης. Θα εξετάσουμε τα καθήκοντα του Αρχηγού Συστήματος και τα μέσα που χρησιμοποιεί για την καλύτερη υποστήριξη του Προσκοπικού προγράμματος του έκαστου τμήματος μέσα στο Σύστημα. Αλλά ας ξεκινήσουμε με τον ορισμό του Προσκοπικού Συστήματος. Τι σημαίνει Προσκοπικό Σύστημα; Σαν Σύστημα λοιπόν ορίζουμε την αυτοτελή Προσκοπική μονάδα, μέσα στην οποία το παιδί δέχεται από τμήμα σε τμήμα, διαδοχικά αλλάζοντας σε ένταση και έκταση, τα προσκοπικά βιώματα και εμπειρίες του. Στις παρακάτω ενότητες θα εξηγηθεί το πώς αυτά τα τμήματα που αναφέρονται στον ορισμό του Συστήματος, υποστηρίζονται από την Προσκοπική μέθοδο η οποία απεικονίζεται στο σχήμα 1 Σχήμα 1 5

1 ο ΜΕΡΟΣ: Το Προσκοπικό Σύστημα Όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη παράγραφο, Προσκοπικό Σύστημα ορίζουμε την αυτοτελή Προσκοπική μονάδα, μέσα στην οποία το παιδί δέχεται από τμήμα σε τμήμα, διαδοχικά αλλάζοντας σε ένταση και έκταση, τα προσκοπικά βιώματα και εμπειρίες του. Με το πέρασμά του από τα προσκοπικά τμήματα, το παιδί και ο νέος δέχεται σε κάθε στάδιο της ζωής του τα κατάλληλα παιδαγωγικά ερεθίσματα, ώστε να διαπλάσει το χαρακτήρα του και να εξελιχθεί σε ενεργό και χρήσιμο πολίτη. Ας δούμε λοιπόν ποια είναι αυτά τα τμήματα και πώς οργανώνονται και λειτουργούν. Τα Τμήματα διακρίνονται σε τέσσερις Κλάδους: 1.1. Αγέλη Λυκοπούλων Κλάδος Λυκοπούλων: Αγέλες για παιδιά ηλικίας 7-11 ετών (Β ως ΣΤ Δημοτικού σχολείου). Η Αγέλη Λυκοπούλων πρέπει να έχει δέκα (10) μέχρι τριάντα (30) Λυκόπουλα (ιδανικός αριθμός 18 μέχρι 24). Κατευθύνεται από τον ΑΡΧΗΓΟ ΑΓΕΛΗΣ (Α.Α.Λ) και ένα (1) μέχρι τρεις (3) ΥΠΑΡΧΗΓΟΥΣ ΑΓΕΛΗΣ (Υ.Α.Λ). Για περισσότερα από είκοσι τέσσερα (24) παιδιά απαιτούνται δυο (2) Υπαρχηγοί. Στην Αγέλη των Λυκοπούλων για την καλύτερη εφαρμογή του προγράμματος, τα παιδιά χωρίζονται σε μικρές ομάδες (σ.σ. Στοιχείο της προσκοπικής μεθόδου) τις εξάδες Της Εξάδας ηγείται ο Πρώτος εξάδας ο οποίος εκλέγεται από τα παιδιά της Εξάδας. Με υπόδειξη του Πρώτου και την σύμφωνη γνώμη των παιδιών της Εξάδας, ορίζεται ο Δεύτερος Εξάδας ο οποίος είναι το δεξί χέρι του Πρώτου και τον αντικαθιστά όταν αυτό είναι απαραίτητο. Το όργανο διοίκησης αυτού του τμήματος είναι το Συμβούλιο Αγέλης στο οποίο συμμετέχουν ο Αρχηγός και οι Υπαρχηγοί της Αγέλης. Η Αγέλη Λυκοπούλων δρα, στον κλειστό χώρο της εστίας της, σε περιβάλλον πόλης, δίνοντας όμως παραπάνω έμφαση, στην δράση της στην ύπαιθρο, με περιπάτους, εκδρομές ημερήσιες ή πολυήμερες και σαφέστατα με την θερινή της κατασκήνωση. Η δραστηριότητα (Εργαλείο) μέσα στην οποία το κάθε μέλος της Αγέλης μπορεί να εκφράσει μία άποψη ή επιθυμία, ονομάζεται Κύκλος Αγέλης και μέσα σε αυτόν συμμετέχουν και τα Λυκόπουλα και τα ενήλικα στελέχη του τμήματος. H πρόοδος των μελών της «ελέγχεται» με ένα σύστημα κριτηρίων αξιολόγησης και το γνωστικό της αντικείμενο προέρχεται από την δεξαμενή ιδεών που ονομάζεται «5 τομείς ενδιαφερόντων» Πιο αναλυτικά για την Αγέλη Λυκοπούλων: http://www.sep.org.gr/cms/site/uploads/members/downloads/t04_kanonismos_klad oy_lykopoylon_122011.pdf 6

1.2. Ομάδα Προσκόπων Κλάδος Προσκόπων: Ομάδες για παιδιά ηλικίας 11-15 ετών. Κάθε Ομάδα Προσκόπων έχει δέκα (10) μέχρι σαράντα (40) Προσκόπους. Kατευθύνεται από τον Αρχηγό Ομάδας και 1 μέχρι 3 Υπαρχηγούς Ομάδας. Εφ' όσον η Ομάδα Προσκόπων έχει περισσότερα από 30 μέλη μπορεί να έχει έναν ακόμη Υπαρχηγό. Η Ομάδα Προσκόπων αποτελείται από 2 μέχρι 6 συντροφιές (παρέες) παιδιών, που ονομάζονται Ενωμοτίες. Τα παιδιά της Ενωμοτίας εκλέγουν τον ηγέτη τους, τον Ενωμοτάρχη. Με υπόδειξη του Ενωμοτάρχη και την σύμφωνη γνώμη των παιδιών της Ενωμοτίας, ορίζεται ο Υπενωμοτάρχης ο οποίος είναι το δεξί χέρι του Ενωμοτάρχη και τον αντικαθιστά όταν αυτό είναι απαραίτητο. Η Ομάδα Προσκόπων δρα στον κλειστό χώρο της εστίας της, σε περιβάλλον πόλης, δίνοντας όμως παραπάνω έμφαση, στην δράση της στην ύπαιθρο, με περιπάτους, εκδρομές ημερήσιες ή πολυήμερες και σαφέστατα με την θερινή της κατασκήνωση η οποία αποτελεί μάλιστα το επιστέγασμα όλης της, της προσπάθειας. Η παιδιά της Ενωμοτίας εκφράζουν τις απόψεις τους στο συμβούλιο της Ενωμοτίας και ο Ενωμοτάρχης μεταφέρει τις απόψεις και τις επιθυμίες των παιδιών στο Συμβούλιο Τιμής Ομάδας, στο οποίο συμμετέχουν τα στελέχη των Ενωμοτιών (Ενωμοτάρχες Υπενωμοτάρχες) και τα ενήλικα στελέχη της Ομάδας, ο Αρχηγός με τους Υπαρχηγούς του και διοικεί την Ομάδα. Η Πρόοδος των Προσκόπων, αναφέρεται παρακάτω και το γνωστικό αντικείμενο προέρχεται από την δεξαμενή ιδεών που ονομάζεται «5 τομείς ενδιαφερόντων» Πιο Αναλυτικά για την Ομάδα Προσκόπων: http://www.sep.org.gr/cms/site/uploads/members/downloads/t05_kanonismos_kladoy_pros kopon_102010.pdf 1.3. Κοινότητα Ανιχνευτών Κλάδος Ανιχνευτών: Κοινότητες για παιδιά που βρίσκονται στη φάση της εφηβείας, μέχρι και την ενηλικίωσή τους (15 έως 18 ετών). Κάθε Κοινότητα Ανιχνευτών αποτελείται από τουλάχιστον εννέα (9) Ανιχνευτές, με επιτελείο έναν Αρχηγό και έναν ή δύο υπαρχηγούς. Εάν, δε, ο αριθμός των Ανιχνευτών υπερβαίνει τους 24, υπάρχει η δυνατότητα να ενταχθεί στο επιτελείο ένας ακόμα υπαρχηγός. Η λειτουργία της Κοινότητας Ανιχνευτών βασίζεται στην ύπαρξη Ομίλων Εργασίας και Λειτουργίας. Τη διοργάνωση και υλοποίηση της κάθε δράσης του τμήματος αναλαμβάνει ένας ή περισσότεροι Όμιλοι Εργασίας, οι οποίοι αποτελούνται από Ανιχνευτές, με την ενίσχυση ενός ενήλικου στελέχους. Αυτοί οι Όμιλοι παύουν να υφίστανται με το πέρας της δράσης. Οι Όμιλοι Λειτουργίας, με τη σειρά τους, έχουν ως στόχο την κάλυψη πάγιων 7

αναγκών του τμήματος, όπως η γραμματεία η το φωτογραφικό αρχείο, οπότε και η διάρκειά τους είναι μεγαλύτερη. Μεταξύ των Ανιχνευτών δεν υπάρχει κάποιο είδος ιεραρχίας αντίστοιχο του Πρώτου Εξάδας ή του Ενωμοτάρχη, αλλά Συντονιστές των Ομίλων, που εναλλάσσονται κατά περίπτωση. Η Κοινότητα των Ανιχνευτών δρα ως επί το πλείστον στην ύπαιθρο αλλά και σε περιβάλλον πόλης, σε δράσεις που προκύπτουν από τις ανάγκες και τις επιθυμίες των μελών της. Έμφαση δίνεται στη Χειμερινή Δράση Υπαίθρου και, κυρίως, στην καλοκαιρινή, Μεγάλη Δράση Υπαίθρου, που αποτελεί και το επιστέγασμα της κάθε χρονιάς. Η Κοινότητα Ανιχνευτών διοικείται από τη Σύνοδο της Κοινότητας, στην οποία μετέχουν όλοι οι Ανιχνευτές και τα ενήλικα στελέχη ισότιμα. Μέσω της Συνόδου Προγραμματισμού προτείνονται και αποφασίζονται οι δράσεις του τμήματος από όλα τα μέλη της Κοινότητας. Η πρόοδος των Ανιχνευτών αναλύεται παρακάτω, ενώ το γνωστικό αντικείμενο της Κοινότητας προκύπτει από ιδέες για δράσεις μέσα από τα «6 πεδία Ανιχνευτικού ενδιαφέροντος». Τα 6 ανιχνευτικά πεδία είναι αντίστοιχα των 5 τομέων, συν ένα ακόμα το οποίο αφορά στον επαγγελματικό προσανατολισμό. Έτσι, ανταποκρίνονται καλύτερα στα ενδιαφέροντα των εφήβων. Πιο συγκεκριμένα αναφερόμαστε στα πεδία: o Αγωγή και Δημοκρατία o Αγωγή και Αλληλεγγύη o Πολιτισμός o Ανίχνευση Φύσης o Ποιότητα Ζωής o Σταδιοδορμία Πιο αναλυτικά για την Κοινότητα Ανιχνευτών: http://www.sep.org.gr/cms/site/uploads/members/downloads/t06_kanonismos_kladoy_ anihneyton_072012.pdf 1.4. Προσκοπικό Δίκτυο Κλάδος Προσκοπικών Δικτύων: Προσκοπικά Δίκτυα για νέους 18-26 ετών. Κάθε Προσκοπικό Δίκτυο έχει τρία (3) μέχρι εικοσιπέντε (25) Μέλη Προσκοπικού Δικτύου και έχει έναν Αρχηγό Προσκοπικού Δικτύου. Το κύριο διοικητικό όργανο του τμήματος είναι η Ολομέλεια του Προσκοπικού Δικτύου στην οποία συμμετέχουν όλα τα Μέλη Π.Δ. και ο Αρχηγός (Α.Π.Δ.). Η Ολομέλεια του Π.Δ. εκλέγει τον Πρόεδρο του Π.Δ. για ένα εξάμηνο (που όμως δεν μπορεί να υπερβεί τις δύο συνεχόμενες θητείες). Η Ολομέλεια του Π.Δ. καταρτίζει Ομάδες Δράσης με σκοπό την αποτελεσματική διοργάνωση και διεξαγωγή κάθε δράσης του τμήματος. Οι Ομάδες Δράσης αποτελούνται από 3-6 Μέλη Π.Δ. Η λειτουργία της Ομάδας Δράσης παύει να υφίσταται με την ολοκλήρωση της δράσης. Μπορούν να λειτουργήσουν και Ομάδες Δράσης σχετικές με τη λειτουργία του Προσκοπικού Δικτύου. 8

Το Προσκοπικό Δίκτυο κάθε Συστήματος, με τα άλλα αντίστοιχα, αποτελεί το Προσκοπικό Δίκτυο κάθε Περιφερειακής Εφορείας, το οποίο παρακολουθεί και συντονίζει η Ομάδα Υποστήριξης και Συντονισμού του Προσκοπικού Δικτύου, υπό την ευθύνη του Εφόρου κλάδου Προσκοπικού Δικτύου της Π.Ε. Στην παραπάνω ομάδα μετέχουν ο Πρόεδρος και ο Αρχηγός κάθε Π.Δ. και ο Έφορος Προσκοπικού Δικτύου της Περιφερειακής Εφορείας. Για να λειτουργήσει η Ομάδα Υποστήριξης και Συντονισμού του Προσκοπικού Δικτύου θα πρέπει να λειτουργούν τρία τουλάχιστον Π.Δ. στην Π.Ε. Οι δράσεις του Προσκοπικού Δικτύου γίνονται και στην ύπαιθρο και σε αστικό περιβάλλον, σε εξωτερικό ή σε κλειστό χώρο, στην Ελλάδα ή σε άλλη χώρα. Το Προσκοπικό Δίκτυο με τις δράσεις του καλύπτει την ανάγκη για εξωστρέφεια και κάνει έντονη την παρουσία του Προσκοπικού Συστήματος, με δράσεις και παρεμβάσεις στον κοινωνικό περίγυρο. Οι δράσεις μπορεί να γίνουν μόνο από τα Μέλη Π.Δ. ή σε συνεργασία με άλλους φορείς ή εθελοντικές οργανώσεις και τα μέλη τους. Μπορεί να γίνουν από όλα τα Μέλη του Π.Δ. μαζί, μόνο από μερικά ή ατομικά. Κάθε χρόνο διοργανώνεται και διεξάγεται μια Μεγάλη Σύνθετη Δράση (ή Ταξίδι) που συμπεριλαμβάνει θέματα από διαφορετικά πεδία και αντικείμενα. Ακόμη, σε επίπεδο Περιφερειακής Εφορείας οργανώνεται το Φόρουμ των Μελών των Προσκοπικών Δικτύων της Π.Ε. Σκοπός είναι η συζήτηση θεμάτων που αφορούν στους νέους εντός και εκτός Σ.Ε.Π. Το πρόγραμμα Προόδου του Προσκοπικού Δικτύου, αναλύεται παρακάτω, ενώ το γνωστικό αντικείμενο των δράσεων προέρχεται από τα «6 Πεδία Ενασχόλησης». Πιο αναλυτικά για το Προσκοπικό Δίκτυο: http://www.sep.org.gr/cms/site/uploads/members/downloads/t07_kanonismos_leitoyrgi as_proskopikon_diktyon_032016.pdf Τα Τμήματα, ένα από κάθε Κλάδο, αποτελούν ένα Σύστημα Προσκόπων, Ναυτοπροσκόπων είτε Αεροπροσκόπων. Το Προσκοπικό Σύστημα υποστηρίζεται από την Επιτροπή Κοινωνικής Συμπαράστασης (ΕΚΣ), η ύπαρξη της οποίας είναι απαραίτητη για τη λειτουργία του Συστήματος. Τα μέλη της γονείς των παιδιών και φίλοι του Συστήματος διορίζονται μετά από πρόταση του Αρχηγού Συστήματος και έχουν ως αποστολή την παροχή ηθικής και υλικής συμπαράστασης στο Σύστημα και τη διαχείριση της κινητής και ακίνητης περιουσίας και των οικονομικών του Συστήματος (Βλέπε τον Κανονισμό Λειτουργίας ΕΚΣ). 1.5. Ο Αρχηγός Συστήματος και οι συνεργάτες του Ο Αρχηγός Συστήματος είναι υπεύθυνος για το Σύστημα και έχει ως βοηθό και συνεργάτη του τον Υπαρχηγό Συστήματος (αν η απογεγραμμένη δύναμη του Συστήματος υπερβαίνει τα 80 μέλη μπορεί να εκδοθεί και δεύτερη Εντολή Διοικήσεως Υπαρχηγού Συστήματος, εάν κρίνεται αυτή απαραίτητη). Καθήκοντα Υπαρχηγού Συστήματος δεν μπορούν ν ανατεθούν στους Αρχηγούς ή τους Υπαρχηγούς των Τμημάτων. Ο Υπαρχηγός Συστήματος ορίζεται από τον Αρχηγό Συστήματος με τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Βαθμοφόρων του Συστήματος. Υπεύθυνος κάθε Τμήματος είναι ο Αρχηγός Τμήματος που έχει ως βοηθούς και συνεργάτες του τους Υπαρχηγούς Τμήματος. Τέλος ο Αρχηγός Συστήματος βρίσκεται σε άμεση 9

συνεργασία με την Επιτροπή Κοινωνικής Συμπαράστασης (Ε.Κ.Σ.) η οποία εργάζεται για την εξεύρεση οικονομικών πόρων και την προβολή του Προσκοπικού έργου. Σε κάθε Σύστημα Προσκοπικών Τμημάτων λειτουργεί μόνο από ένα Προσκοπικό Τμήμα κάθε Κλάδου (Αγέλη, Ομάδα, Κοινότητα ή Προσκοπικό Δίκτυο). Κατ εξαίρεση και ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες, είναι δυνατό να επιτραπεί η ίδρυση και δεύτερης Αγέλης, που όμως θα αποτελέσει τον πυρήνα ενός νέου Συστήματος Προσκοπικών Τμημάτων, όταν ικανός αριθμός (τουλάχιστον 12 άτομα) μεγαλύτερων παιδιών φτάσουν στην ηλικία του Προσκόπου. Δεν μπορεί να ιδρυθεί Σύστημα μόνο με Κοινότητα Ανιχνευτών ή μόνο με Προσκοπικό Δίκτυο. H ελάχιστη απογεγραμμένη δύναμη για την αποδεκτή λειτουργία Προσκοπικού Συστήματος είναι τα 32 Μέλη (10 Λυκόπουλα, 12 Πρόσκοποι, 5 Μέλη ΕΚΣ, Α.Σ.,2 Αρχηγοί Τμημάτων, 2 Υπαρχηγοί Τμημάτων). Για να λειτουργήσει ένα Προσκοπικό Σύστημα πρέπει να έχει την έγκριση του Σ.Ε.Π. Η έγκριση αυτή χορηγείται από το Διοικητικό Συμβούλιο μετά από δοκιμαστική λειτουργία 1 έτους με πρόταση που υποβάλλεται ιεραρχικά. Η δοκιμαστική λειτουργία εγκρίνεται από το Γενικό Έφορο μετά από πρόταση που υποβάλλεται ιεραρχικά και παρακολουθείται από τον Περιφερειακό Έφορο. Στο διάστημα της δοκιμαστικής περιόδου προϋπόθεση για την χορήγηση αδείας λειτουργίας του Προσκοπικού Συστήματος αποτελεί η σύσταση Επιτροπής Κοινωνικής Συμπαράστασης. Η άδεια λειτουργίας κάθε Συστήματος ανανεώνεται κάθε χρόνο την 30η Σεπτεμβρίου με Ανακοίνωση του Γενικού Εφόρου, εφ όσον καλύπτονται όλες οι προβλεπόμενες προϋποθέσεις από τον Οργανισμό και τους Κανονισμούς του Σ.Ε.Π. 10

2 ο ΜΕΡΟΣ: Η εφαρμογή της Προσκοπικής Μεθόδου στο Σύστημα Η Προσκοπική Μέθοδος διαπαιδαγώγησης αποτελείται από 7 συστατικά στοιχεία: Αρχές Δράση στη φύση Μάθηση στην πράξη Σύστημα μικρών Ομάδων Προσωπική Πρόοδος Συμβολικό πλαίσιο Υποστήριξη ενηλίκων Για τη σωστή εφαρμογή της Προσκοπικής Μεθόδου, σε κάθε προσκοπική δράση πρέπει να συνυπάρχουν και τα 7 συστατικά στοιχεία. Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά προσαρμόζονται στα ηλικιακά χαρακτηριστικά των μελών κάθε τμήματος, αξιοποιώντας τις παιδαγωγικές ευκαιρίες που προσφέρει κάθε ηλικιακή ομάδα, ώστε να αποδόσουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Έτσι διαμορφώνεται και η μεθοδολογία του έκαστου κλάδου. Χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα εργαλεία, ο κλάδος, προσπαθεί να συνδυάσει τα στοιχεία της Προσκοπικής Μεθόδου, έτσι ώστε και αυτή να εξυπηρετεί τις ανάγκες των παιδιών της κάθε ηλικίας (δηλ. του κάθε κλάδου ) αλλά και εμείς με την σειρά μας προσπαθούμε να εφαρμόσουμε την Προσκοπική μέθοδο σε κάθε σημείο της δράσης μας. Δραστηριότητα 1 Η Προσκοπική Μέθοδος αποτελείται από 7 θεμελιώδη συστατικά στοιχεία. Τα στοιχεία αυτά προσαρμόζονται στα ηλικιακά χαρακτηριστικά των μελών κάθε τμήματος, αξιοποιώντας τις παιδαγωγικές ευκαιρίες που προσφέρει κάθε ηλικιακή ομάδα. Α. Πώς οι Προσκοπικές Αρχές παρουσιάζονται και εμπεδόνονται σε καθένα από τα 4 τμήματα; Με ποιο τρόπο γίνεται η διαδοχική διαβάθμιση αυτού του στοιχείου στο προσκοπικό πρόγραμμα και στη μεθοδολογία κάθε κλάδου; Β. Πώς η δράση στη φύση υλοποιείται σε καθένα από τα 4 τμήματα; Με ποιο τρόπο γίνεται η διαδοχική διαβάθμιση αυτού του στοιχείου στο προσκοπικό πρόγραμμα και στη μεθοδολογία κάθε κλάδου; Γ. Πώς γίνεται η μάθηση στην πράξη σε καθένα από τα 4 τμήματα; Με ποιο τρόπο γίνεται η διαδοχική διαβάθμιση αυτού του στοιχείου στο προσκοπικό πρόγραμμα και στη μεθοδολογία κάθε κλάδου; Δ. Πώς εφαρμόζεται το σύστημα των μικρών ομάδων σε καθένα από τα 4 τμήματα; Με ποιο τρόπο γίνεται η διαδοχική διαβάθμιση αυτού του στοιχείου στο προσκοπικό πρόγραμμα και στη μεθοδολογία κάθε κλάδου; Ε. Πώς επιτυγχάνεται η προσωπική πρόοδος σε καθένα από τα 4 τμήματα; Με ποιο τρόπο γίνεται η διαδοχική διαβάθμιση της προόδου στο προσκοπικό πρόγραμμα και στη μεθοδολογία κάθε κλάδου; 11

ΣΤ. Πώς παρουσιάζεται το συμβολικό πλαίσιο σε καθένα από τα 4 τμήματα; Με ποιο τρόπο γίνεται η διαδοχική διαβάθμιση αυτού του στοιχείου στο προσκοπικό πρόγραμμα και στη μεθοδολογία κάθε κλάδου; Ζ. Πώς πραγματώνεται η υποστήριξη των ενηλίκων σε καθένα από τα 4 τμήματα; Με ποιο τρόπο γίνεται η διαδοχική διαβάθμιση αυτού του στοιχείου στο προσκοπικό πρόγραμμα και στη μεθοδολογία κάθε κλάδου; 12

2.1. Οι Αρχές: Η Υπόσχεση και ο Νόμος Η διαπαιδαγώγηση των παιδιών και των νέων μέσα στον Προσκοπισμό γίνεται με βάση ένα πλαίσιο κοινά αποδεκτών ηθικών αρχών. Τις Αρχές αυτές διατύπωσε ο ιδρυτής του Προσκοπισμού και περιέχονται στην Υπόσχεση και το Νόμο του Προσκόπου, που όλα τα μέλη υπόσχονται να τηρούν. 2.1.1. Αγέλη Λυκοπούλων Κάθε Λυκόπουλο, όταν εντάσσεται στην Αγέλη δίνει την Υπόσχεση του Λυκόπουλου: Υπόσχομαι να είμαι πιστός στο Θεό και την Πατρίδα, να προσπαθώ με όλη μου τη δύναμη να βοηθώ τους γύρω μου και να ζω σύμφωνα με το Νόμο μας. Ο Νόμος του Λυκόπουλου λέει: Το Λυκόπουλο είναι υπάκουο, Φροντίζει για τους άλλους και για τον εαυτό του Και κάνει κάθε μέρα μια καλή πράξη. Βλέπουμε λοιπόν ότι το ηθικό πλαίσιο είναι διατυπωμένο με απλό και κατανοητό τρόπο και τα Λυκόπουλα αυτοδεσμεύονται να εφαρμόζουν αυτές τις απλές έννοιες. 2.1.2. Ομάδα Προσκόπων Η διατύπωση της Υπόσχεσης και του Νόμου του Προσκόπου είναι πιο συγκεκριμένη, παραμένει όμως απλή και κατανοητή: Η ΥΠΟΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΚΟΠΟΥ «Υπόσχομαι στην τιμή μου να εκτελώ το καθήκον μου προς το Θεό και την Πατρίδα, να βοηθάω καθε άνθρωπο σε καθε περίσταση, και να τηρώ το νόμο του Προσκόπου» Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΚΟΠΟΥ Ο Πρόσκοπος λεει την αλήθεια και κρατά το λόγο του Ο Πρόσκοπος είναι δίκαιος, άξιος να τον εμπιστεύονται, ξέρει να πειθαρχεί και να τηρεί τους νόμους Ο Πρόσκοπος είναι χρήσιμος στην οικογένεια του και την κοινωνία Ο Πρόσκοπος είναι φίλος και ευγενής προς όλους και αδελφός με κάθε πρόσκοπο Ο Πρόσκοπος σέβεται τον εαυτό του και τους άλλους, προσέχει τα λόγια και τις πράξεις του Ο Πρόσκοπος αγαπά τη φύση και προστατεύει το περιβάλλον Ο Πρόσκοπος είναι εύθυμος και αισιόδοξος Ο Πρόσκοπος είναι οικονόμος και φροντίζει για την καλή χρήση του χρόνου Ο Πρόσκοπος είναι εργατικός και προοδεύει με τις ικανότητες του Ο Πρόσκοπος είναι αποφασιστικος, εχει θαρρος και αυτοπεποιθηση και αναλαμβανει την ευθυνη των πραξεων του. 13

Ο Πρόσκοπος μαθαίνει το ηθικό πλαίσιο στο οποίο πρέπει να κινείται και αυτοδεσμεύεται να καταβάλει προσπάθεια να το τηρεί. Με απλές και θετικές έννοιες, χωρίς απαγορεύσεις και απειλές, παροτρύνεται να μιμείται το πρότυπο του καλού Προσκόπου Ανθρώπου. Στις προσκοπικές δράσεις κατ αρχήν και στην καθημερινή του ζωή, στη συνέχεια, προσπαθεί να είναι ο σωστός Πρόσκοπος. 2.1.3. Κοινότητα Ανιχνευτών Η διατύπωση της Υπόσχεσης και του Νόμου του Προσκόπου δεν αλλάζει. Ο έφηβος Ανιχνευτής είναι πιθανό να αμφισβητήσει τις Αρχές και τον τρόπο συμπεριφοράς που του υποδεικνύεται και να ψάξει να βρει άλλες αρχές και πρότυπα. Όμως, η περιπλάνησή του είναι πολύ πιθανό να τον οδηγήσει ξανά μέσα στο ηθικά υγειές Προσκοπικό περιβάλλον. Η ανάγκη του να γίνει αποδεκτό μέλος της παρέας του και η ισχυρή επίδραση του πρότυπου του Αρχηγού φίλου, θα τον βοηθήσει να παραδεχτεί την ορθότητα των προτροπών του Νόμου του Προσκόπου και να αρχίσει την ενσυνείδητη προσπάθεια εφαρμογής. 2.1.4. Προσκοπικό Δίκτυο Το μέλος του Προσκοπικού Δικτύου, ενήλικας πλέον, αποδέχεται ενσυνείδητα τις Αρχές του Προσκοπισμού. Προβληματίζεται συχνά, αν η εφαρμογή τους στον πραγματικό κόσμο θα τον βοηθήσει να προοδεύσει στη ζωή και αγωνίζεται να εφαρμόζει στην καθημερινή ζωή του τα ιδανικά του. Η παρέα του Προσκοπικού Δικτύου παίζει σημαντικό υποστηρικτικό ρόλο και ενδυναμώνει την καθημερινή προσπάθεια. Ο χρήσιμος, ενεργός πολίτης δεν είναι πλέον ουτοπία και δεν είναι μόνος του, αλλά ένα δυναμικό δίκτυο που επιδρά θετικά στην τοπική του κοινωνία. 2.2. Φύση Η φύση αποτελεί το ιδανικό περιβάλλον για τη διεξαγωγή του προσκοπικού παιχνιδιού. Αστείρευτη πηγή γνώσεων, προσφέρει πολύτιμες εμπειρίες, ευκαιρίες για την ανάπτυξη σωματικών και ψυχικών ικανοτήτων, δυνατότητες για παιχνίδια και δράση, για εξερεύνηση, για ανακάλυψη. 2.2.1. Αγέλη Λυκοπούλων Η Αγέλη Λυκοπούλων πραγματοποιεί περιπάτους, μονοήμερες και διήμερες εκδρομές στη φύση, με αποκορύφωμα την καλοκαιρινή κατασκήνωση. Σκοπός είναι να έρθει το Λυκόπουλο σε επαφή με τη φύση, που πολλές φορές είναι η πρώτη του. Να δει φυτά και ζώα στο φυσικό τους περιβάλλον, να μάθει να σέβεται κάθε ζωντανό οργανισμό και να αποκτήσει τις πρώτες συνήθειες προστασίας του περιβάλλοντος. 2.2.2. Ομάδα Προσκόπων Η Ομάδα Προσκόπων πραγματοποιεί μονοήμερες ή πολυήμερες εκδρομές στη φύση, ενώ το επιστέγασμα της «δουλειάς» όλου του χρόνου είναι η καλοκαιρινή κατασκήνωση. Ο Πρόσκοπος, μαζί με την ενωμοτία του μαθαίνει να διαβιώνει στη φύση με ελάχιστα μέσα, ως 14

αναπόσπαστο κομμάτι του φυσικού περιβάλλοντος. Χρησιμοποιεί τα χέρια του, το μυαλό του, υλικά που βρίσκει γύρω του και ελάχιστα μέσα για να κάνει τη διαβίωσή του στη φύση πιο άνετη. Παίζει μέσα στη φύση και μαθαίνει από αυτή, ανακαλύπτοντας με τις ίδιες τις αισθήσεις του τα μυστικά της. 2.2.3. Κοινότητα Ανιχνευτών Ο Ανιχνευτής πραγματοποιεί ολιγοήμερες ή πολυήμερες δράσεις στο φυσικό περιβάλλον, που κορυφώνονται στις Μεγάλες Δράσεις Υπαίθρου, χειμερινές ή καλοκαιρινές. Οι δράσεις αυτές έχουν ένταση ανάλογη της ηλικίας και των δυνατοτήτων των Ανιχνευτών (πεζοπορία, ορειβασία, διάσχιση, πλεύση κ.λ.π.), έχουν έντονο εξερευνητικό χαρακτήρα, προσφέρουν γνωριμία με την ελληνική ύπαιθρο, προσφορά στα ελληνικά χωριά, καλλιέργεια της περιβαλλοντικής συνείδησης. 2.2.4. Προσκοπικό Δίκτυο Το Προσκοπικό Δίκτυο πραγματοποιεί έντονες εξερευνητικές δράσεις υπαίθρου. Βασική προτεραιότητα στο πρόγραμμα του ΠΔ είναι οι δράσεις προστασίας περιβάλλοντος. 2.3. Μάθηση στην πράξη Η ενεργή εκπαίδευση, η εκμάθηση μέσα από την παρατήρηση, τον πειραματισμό και την ατομική δράση είναι σήμερα αποδεκτή από όλους. Δε νοείται προσκοπικό πρόγραμμα με «θεωρητική εκπαίδευση». Το παιδί μαθαίνει όταν πράττει και ιδιαίτερα όταν παίζει. Η γνώση γίνεται εμπειρία και βίωμα και αυτό συμβαίνει όταν το παιδί ενεργοποιήσει πολλές από τις ικανότητές του. Δε χρησιμοποιεί μόνο τη μνήμη του, αλλά και την παρατηρητικότητα, τη δεξιοτεχνία, την κρίση, την αποφασιστικότητα, την πρωτοβουλία του. 2.3.1. Αγέλη Λυκοπούλων Η γνώση παρουσιάζεται στα Λυκόπουλα, μέσα από παιχνίδια, φανταστικές ιστορίες και φαντασμαγορικές παρουσιάσεις. Τα Λυκόπουλα συμμετέχουν στις δράσεις, μιμούνται και γίνονται μέρος της ιστορίας, εφαρμόζοντας τη γνώση. Τα παιχνίδια φαντασίας, εντεταγμένα μέσα στο μηνιαίο θέμα, είναι ο κύριος τρόπος μετάδοσης γνώσης και καλλιέργειας συμπεριφοράς. Το γνωστικό αντικείμενο προέρχεται από τους 5 τομείς ενδιαφερόντων. 2.3.2. Ομάδα Προσκόπων Οι Πρόσκοποι ανακαλύπτουν τη γνώση μέσα από παιχνίδια περιπέτειας. Εκπαιδεύονται από τον ενωμοτάρχη και τα πιο έμπειρα μέλη της ενωμοτίας. Συμμετέχουν στις δράσεις που αποφασίζει το Συμβούλιο Τιμής. Οργανώνουν και πραγματοποιούν δράσεις ενωμοτίας. Συμπληρώνουν τις γνώσεις τους καλλιεργώντας τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις τους, μέσα από τις ερασιτεχνικές ασχολίες. Και εδώ, πηγή ιδεών αποτελούν οι 5 τομείς ενδιαφερόντων. 15

2.3.3. Κοινότητα Ανιχνευτών Οι Ανιχνευτές ανιχνεύουν τη φύση, ανιχνεύουν τη ζωή. Η έρευνα και μάλιστα η πρωτογενής έρευνα είναι βασικό εργαλείο απόκτησης γνώσεων και διαμόρφωσης συμπεριφοράς, στον κλάδο Ανιχνευτών. Η Σύνοδος της Κοινότητας επιλέγει και προγραμματίζει τις δράσεις της, ενώ οι όμιλοι εργασίας οργανώνουν και διεξάγουν τις δράσεις και τις εξερευνήσεις. Στον κλάδο Ανιχνευτών το «γνωστικό αντικείμενο» και οι ιδέες για δράσεις πηγάζουν από τα 6 πεδία ανιχνευτικής ενασχόλησης. Τα 6 ανιχνευτικά πεδία είναι αντίστοιχα των 5 τομέων, αναδιαρθρωμένα θεματικά ώστε να ταιριάζουν κελύτερα με τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των εφήβων, συν ένα ακόμα το οποίο αφορά στον επαγγελματικό προσανατολισμό. Πιο συγκεκριμένα αναφερόμαστε στα πεδία: 1. Αγωγή και Δημοκρατία 2. Αγωγή και Αλληλεγγύη 3. Πολιτισμός 4. Ανίχνευση Φύσης 5. Ποιότητα Ζωής 6. Σταδιοδορμία 2.3.4. Προσκοπικό Δίκτυο Τα μέλη του Προσκοπικού Δικτύου οργανώνουν μεγάλες σύνθετες δράσεις στις οποίες, εκτός από την εξερεύνηση και την ανακάλυψη, σημαντικό ρόλο παίζουν η ανάπτυξη συνεργασιών με άλλες ομάδες και φορείς και η κοινωνική προσφορά. Έτσι, τα μέλη του ΠΔ έχουν την ευκαιρία να ασχοληθούν, να γνωρίσουν και να συμβάλλουν στην επίλυση σύνθετων τοπικών και παγκοσμίων προβλημάτων, αντιλαμβανόμενοι ότι η συνέργεια μπορεί να πολλαπλασιάσει τα επιδιωκώμενα αποτελέσματα και να βοηθήσει στη θετική αλλαγή της κοινωνίας. 2.4. Σύστημα μικρών ομάδων Η εκπαίδευση και η διαπαιδαγώγηση των παιδιών με την ένταξή τους σε μικρές ομάδες, στις πόλεις της Αρχαίας Ελλάδας, έδωσε στον B.P. την ιδέα της οργάνωσης των παιδιών σε ενωμοτίες. Αυτό το «κατ ενωμοτίες σύστημα» δεν εφαρμόζεται μόνο στην Ομάδα Προσκόπων, αλλά προσαρμόζεται στα ηλικιακά χαρακτηριστικά και των άλλων κλάδων. 2.4.1. Αγέλη Λυκοπούλων Στην Αγέλη των Λυκοπούλων για την καλύτερη εφαρμογή του προγράμματος, τα παιδιά χωρίζονται σε εξάδες και το όργανο διοίκησης αυτού του τμήματος είναι το Συμβούλιο Αγέλης στο οποίο συμμετέχουν ο Αρχηγός και οι Υπαρχηγοί της Αγέλης. Της Εξάδας ηγείται ο Πρώτος εξάδας ο οποίος εκλέγεται από τα παιδιά της Εξάδας. Με υπόδειξη του Πρώτου και την σύμφωνη γνώμη των παιδιών της Εξάδας, ορίζεται ο Δεύτερος Εξάδας ο οποίος είναι το δεξί χέρι του Πρώτου και τον αντικαθιστά όταν αυτό είναι απαραίτητο. 16

2.4.2. Ομάδα Προσκόπων Η Ομάδα Προσκόπων αποτελείται από 2 μέχρι 6 συντροφιές (παρέες) παιδιών, που ονομάζονται Ενωμοτίες ηγέτες των οποίων είναι οι Ενωμοτάρχες οι οποίοι εκλέγονται από τα παιδιά της Ενωμοτίας. Με υπόδειξη του Ενωμοτάρχη και την σύμφωνη γνώμη των παιδιών της Ενωμοτίας, ορίζεται ο Υπενωμοτάρχης ο οποίος είναι το δεξί χέρι του Ενωμοτάρχη και τον αντικαθιστά όταν αυτό είναι απαραίτητο. Η Ομάδα Προσκόπων χρησιμοποιεί το συμβούλιο των Ενωμοτιών για να μεταφερθούν οι απόψεις και οι επιθυμίες των παιδιών στο Συμβούλιο Τιμής Ομάδας στο οποίο συμμετέχουν τα στελέχη των Ενωμοτιών (Ενωμοτάρχες Υπενομωτάρχες) και ο Αρχηγός με τους Υπαρχηγούς του. 2.4.3. Κοινότητα Ανιχνευτών Η λειτουργία της Κοινότητας Ανιχνευτών βασίζεται στην ύπαρξη Ομίλων Εργασίας και Λειτουργίας. Τη διοργάνωση και υλοποίηση της κάθε δράσης του τμήματος αναλαμβάνει ένας ή περισσότεροι Όμιλοι Εργασίας, οι οποίοι αποτελούνται από Ανιχνευτές, με την ενίσχυση ενός ενήλικου στελέχους. Αυτοί οι Όμιλοι παύουν να υφίστανται με το πέρας της δράσης. Οι Όμιλοι Λειτουργίας, με τη σειρά τους, έχουν ως στόχο την κάλυψη πάγιων αναγκών του τμήματος, όπως η γραμματεία ή το φωτογραφικό αρχείο, οπότε και η διάρκειά τους είναι μεγαλύτερη. Μεταξύ των Ανιχνευτών δεν υπάρχει κάποιο είδος ιεραρχίας αντίστοιχο του Πρώτου Εξάδας ή του Ενωμοτάρχη, αλλά Συντονιστές των Ομίλων, που εναλλάσσονται κατά περίπτωση. Η Κοινότητα Ανιχνευτών διοικείται από τη Σύνοδο της Κοινότητας, στην οποία μετέχουν όλοι οι Ανιχνευτές και τα ενήλικα στελέχη. Μέσω της Συνόδου Προγραμματισμού προτείνονται και αποφασίζονται οι δράσεις του τμήματος από όλα τα μέλη της Κοινότητας. 2.4.4. Προσκοπικό Δίκτυο Το Προσκοπικό Δίκτυο είναι ισότιμο τμήμα με την Αγέλη Λυκοπούλων (Α.Λ.), την Ομάδα Προσκόπων (Ο.Π.) και την Κοινότητα Ανιχνευτών (Κ.Α.). Το κύριο διοικητικό όργανο του τμήματος είναι η Ολομέλεια του Προσκοπικού Δικτύου στην οποία συμμετέχουν όλα τα Μέλη Π.Δ. και ο Αρχηγός (Α.Π.Δ.). Η Ολομέλεια του Π.Δ. εκλέγει τον Πρόεδρο του Π.Δ. για ένα εξάμηνο (που όμως δεν μπορεί να υπερβεί τις δύο συνεχόμενες θητείες). Η Ολομέλεια του Π.Δ. καταρτίζει Ομάδες Δράσης με σκοπό την αποτελεσματική διοργάνωση και διεξαγωγή κάθε δράσης του τμήματος. Οι Ομάδες Δράσης αποτελούνται από 3-6 Μέλη Π.Δ. Η λειτουργία της Ομάδας Δράσης παύει να υφίσταται με την ολοκλήρωση της δράσης. Μπορούν να λειτουργήσουν και Ομάδες Δράσης σχετικές με τη λειτουργία του Προσκοπικού Δικτύου. 17

Το Προσκοπικό Δίκτυο κάθε Συστήματος, με τα άλλα αντίστοιχα, αποτελεί το Προσκοπικό Δίκτυο κάθε Περιφερειακής Εφορείας, το οποίο παρακολουθεί και συντονίζει η Ομάδα Υποστήριξης και Συντονισμού του Προσκοπικού Δικτύου, υπό την ευθύνη του Εφόρου κλάδου Προσκοπικού Δικτύου της Π.Ε. Στην παραπάνω ομάδα μετέχουν ο Πρόεδρος και ο Αρχηγός κάθε Π.Δ. και ο Έφορος Προσκοπικού Δικτύου της Περιφερειακής Εφορείας. Για να λειτουργήσει η Ομάδα Υποστήριξης και Συντονισμού του Προσκοπικού Δικτύου θα πρέπει να λειτουργούν τρία τουλάχιστον Π.Δ. στην Π.Ε. 2.5. Προσωπική πρόοδος Ο άνθρωπος, από την πρώτη ανάσα, μέχρι το τέλος της ζωής του πρέπει να προοδεύει. Πρέπει να φροντίζει για την προσωπική του ανάπτυξη. Ο Προσκοπισμός, ως φορέας δια βίου εκπαίδευσης, βοηθάει τα παιδιά και τους νέους να αναπτύσσουν τις σωματικές, πνευματικές και ψυχολογικές τους δυνατότητες. Στα προσκοπικά τμήματα φροντίζουμε να αναπτύσσουμε την προσωπική πρόοδο των παιδιών. 2.5.1. Αγέλη Λυκοπούλων Ξεκινώντας από την Αγέλη Λυκοπούλων, η πρόοδος των παιδιών «ελέγχεται» από τα Κριτήρια αξιολόγησης, τα οποία άπτονται άμεσα των 5 τομέων. Πρόκειται για ένα σύνολο εύκολων «δοκιμασιών» σε μορφή παιχνιδιού, στις οποίες υπόκεινται τα παιδιά πάντα σε ατομικό επίπεδο, για να υπάρχει πιο ουσιαστικός έλεγχος, δίχως όμως να τους γίνεται εκείνη την στιγμή γνωστό. Παίρνοντας ως δεδομένο το γεγονός πως το γνωστικό αντικείμενο προέρχεται από τους 5 τομείς έτσι και τα κριτήρια αξιολόγησης είναι χωρισμένα σε αυτούς, αλλά και μέσα στους 5 τομείς υπάρχει μία διαβάθμιση-κλιμάκωση σε τρία στάδια, τα οποία άπτονται άμεσα της προόδου των Λυκοπούλων. Αυτά τα τρία στάδια στην ουσία είναι ο καθρέφτης κοινωνικοποίησης του παιδιού μέσα στο κοινωνικό σύνολο της Αγέλης αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Το πρώτο στάδιο κοινωνικοποίησης λοιπόν μας δείχνει το κατά πόσο το παιδί αρχίζει και προσαρμόζεται μέσα στο κοινωνικό σύνολο, Το δεύτερο στάδιο, μας δείχνει κατά πόσο το ο παιδί έχει προσαρμοστεί και σε ποιο σημείο αυτοεξυπηρέτησης έχει φτάσει, Ενώ τέλος στο τρίτο στάδιο το παιδί πλέον δεν βρίσκεται μόνο σε σημείο να αυτοεξυπηρετείται αλλά μπορεί να βοηθάει και άλλα παιδιά μικρότερα στο να ενταχθούν καλύτερα και να μάθουν και αυτά με την σειρά τους να αυτοεξυπηρετούνται. Πιο αναλυτικά: http://www.sep.org.gr/el/static/likopoula-methodologia#proodos-likopoulou http://www.sep.org.gr/cms/site/uploads/members/downloads/6._entypo_kritirion_aksiologis is.pdf 18

2.5.2. Ομάδα Προσκόπων Στην Ομάδα Προσκόπων τώρα, οι διαδικασίες αλλάζουν και ανεβαίνουν επίπεδο, μια και το κομμάτι της προόδου είναι μία διαδικασία η οποία βάζει τον Πρόσκοπο να μάθει και να αναπτύξει και την προσωπικότητά του αλλά και τις δεξιότητές του. Το Πρόγραμμα της Ομάδος Προσκόπων προσφέρει στα παιδιά της ηλικίας αυτής κίνητρα και ευκαιρίες για ηθική, πνευματική, φυσική και κοινωνική ανάπτυξη διευρύνοντας τις ατομικές κλίσεις και ικανότητες τους. Τα κίνητρα και οι ευκαιρίες αυτές εντάσσονται σε δύο κύκλους ατομικής προόδου του Προσκόπου, τα βέλη και τις ερασιτεχνικές ασχολίες, αφού προηγηθεί η ΥΠΟΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΚΟΠΟΥ. Για να δώσει ένα παιδί την Υπόσχεση του Προσκόπου και να ονομαστεί Πρόσκοπος πρέπει: Να γνωρίζει την Υπόσχεση, το Νόμο, την Προσκοπική Ιστορία, το συμβολισμό και το δίπλωμα σημαίας και πώς γίνονται τα Τυπικά Έναρξης και Λήξης. Να ξέρει να φτιάχνει το σακίδιο για ημερήσια εκδρομή Να έχει συμμετάσχει σε : o μια ημερήσια εκδρομή o μια οποιαδήποτε δράση Ζωής Υπαίθρου o μια δράση από τον καθένα άλλους τέσσερις τομείς Πιο αναλυτικά: http://www.sep.org.gr/cms/site/uploads/members/downloads/t05_kanonismos_kladoy_pros kopon_102010.pdf 2.5.3. Κοινότητα Ανιχνευτών Αποκτά γνώσεις. Κάθε Ανιχνευτής με την ενεργή συμβολή του στο πρόγραμμα δράσεων της ΚΑ ακολουθώ-ντας το πρόγραμμα προόδου επιτυγχάνει τα παρακάτω οφέλη: 19 Ανακαλύπτει τις δυνατότητές του. Βελτιώνει τις πνευματικές και φυσικές ικανότητές του. Αναπτύσσει προοδευτικά, με την ενεργή και ουσιαστική συμμετοχή του, τα σωματικά, νοητικά,συναισθηματικά, κοινωνικά, ψυχικά και ηθικά χαρακτηριστικά του με τρόπο ευχάριστο και χρήσιμο στα πλαίσια του Ανιχνευτικού Προγράμματος. Η δομή του προγράμματος προόδου συμβάλλει στην επιτυχία των ομαδικών δράσεων της Κ.Α. και στην επίτευξη των προσωπικών στόχων των Ανιχνευτών σε θέματα ερασιτεχνικής μεν αλλά ουσιαστικής ενασχόλησης. Η αξιολόγηση και η αναγνώριση της εργασίας κάθε Ανιχνευτή γίνεται διαδοχικά σε τρία στάδια: α) Ανακαλύπτω β) Δρω

γ) Προσφέρω Η πρόοδος του Ανιχνευτή επιβεβαιώνεται με την ανάδειξή του σε «Ανιχνευτή Δάφνης» και ολοκληρώνεται με την ονομασία του ως «Πρόσκοπος Έθνους», την ανώτατη διάκριση σε ένα ανήλικο μέλος του ΣΕΠ. Πιο αναλυτικά: http://www.sep.org.gr/cms/site/uploads/members/downloads/t06_kanonismos_kladoy_anih neyton_072012.pdf (κανονισμός κλάδου Ανιχνευτών - Πρόοδος Ανιχνευτών pdf) 2.5.4. Προσκοπικό Δίκτυο Το Πρόγραμμα Προόδου του Π.Δ. προσφέρει στους νέους κίνητρα για προσωπική, φυσική, ηθική, πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη μέσα από τις δραστηριότητες της Προσκοπικής Κίνησης γενικότερα και του Π.Δ. ειδικότερα. Ο στόχος της Προόδου είναι να παρακινεί τα μέλη να οργανώνουν και να λαμβάνουν μέρος σε δραστηριότητες, ατομικές ή ομαδικές. Η πρόοδος κάθε Μέλους είναι προαιρετική προσωπική επιλογή του και περιλαμβάνει: Εισδοχή Το Σακίδιο του Ταξιδιώτη Το Σακίδιο του Πληρώματος Το Σακίδιο του Εξερευνητή Τον Ταξιδευτή του Κόσμου και Το πρόγραμμα του Παγκόσμιου Οργανισμού της Προσκοπικής Κίνησης «Πρόσκοπος του Κόσμου Scout of the World». Αφού ολοκληρώσει τις απαιτήσεις της Εισδοχής, το Μέλος δύναται να αρχίσει να συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για τα υπόλοιπα στοιχεία του προγράμματος της Προόδου του. Κάθε Μέλος μπορεί να κάνει τη δική του επιλογή και το δικό του «πρόγραμμα» σύμφωνα με το χρόνο, τις ανάγκες, τις επιθυμίες, τις γνώσεις που θέλει να αποκτήσει ή και τα ενδιαφέροντα που θέλει να ικανοποιήσει. Στο σχεδιασμό της Προόδου του Μέλους του Π.Δ. κάθε δράση ή στάδιο, που το Μέλος ακολουθεί, δεν αποτελεί προϋπόθεση για την ενασχόληση με άλλη δράση ή στάδιο. Πιο αναλυτικά: http://www.sep.org.gr/cms/site/uploads/members/downloads/t07_kanonismos_leitoyrgias_ proskopikon_diktyon_032016.pdf Συμβολικό πλαίσιο Συμβολικό πλαίσιο ονομάζουμε το σύνολο των στοιχείων που «θυμίζουν» τον Προσκοπισμό και τα μηνύματά του, σε μέλη του και μη. Το συμβολικό πλαίσιο, λοιπόν, αποτελούν το προσκοπικό έμβλημα, τα λογότυπα, η προσκοπική στολή, ο χαιρετισμός, οι κραυγές, η πυρά, 20

ο κύκλος του αποχωρισμού κ.λ.π. Κάθε κλάδος έχει δικά του επιμέρους στοιχεία συμβολικού πλαισίου που «μιλάνε» στα μέλη του. 2.5.5. Αγέλη Λυκοπούλων Το βιβλίο της Ζούγκλας με την ιστορία του Μόγλη αποτελεί ένα βασικό στοιχείο συμβολικού πλαισίου για τα Λυκόπουλα. Η κοινωνία των λύκων, που αντικατοπτρίζει την κοινωνία των ενηλίκων, είναι ο χώρος που θα ενταχθεί το λυκόπουλο. Θα συμμετάσχει στον κύκλο της Αγέλης, ασκούμενο στις δημοκρατικές διαδικασίες, θα ενταχθεί σε εξάδα με συγκεκριμένο όνομα, θα γνωρίσει τα ζώα της ζούγκλας και τους χαρακτήρες τους. 2.5.6. Ομάδα Προσκόπων Το όνομα της ενωμοτίας, η κραυγή, οι ενωμοτιακές παραδόσεις, το Συμβούλιο Τιμής είναι κάποια από τα ιδιαίτερα στοιχεία του συμβολικού πλαισίου στην Ομάδα Προσκόπων. 2.5.7. Κοινότητα Ανιχνευτών Η Κοινότητα προσγειώνεται στο ρεαλισμό της ζωής και της κοινωνίας, ωστόσο, το συμβολικό πλαίσιο παίζει και εδώ σημαντικό ρόλο. Οι Ανιχνευτές εκπέμπουν το προσκοπικό μήνυμα φορώντας τη στολή τους και ιδιαίτερα το προσκοπικό μαντήλι, που τους «δένει» με το ηθικό πλαίσιο του Νόμου και τους θυμίζει σε κάθε στιγμή την Υπόσχεση που έχουν δώσει. Η ανιχνευτική διχάλα τους θυμίζει τις δράσεις, τις εξερευνήσεις και την περιπέτεια της ανιχνευτικής ζωής, παραπέμπει όμως και στο κοπιαστικό αλλά όμορφο ταξίδι της ζωής, τις δυσκολίες που θα συναντήσουν, τα εμπόδια που θα ξεπεράσουν, αλλά και τη στήριξη που μπορούν να βρουν στις προσκοπικές αξίες και στους αδελφούς τους Προσκόπους. 2.5.8. Προσκοπικό Δίκτυο Στο Προσκοπικό Δίκτυο ιδιαίτερο συμβολισμό έχει το «Ταξίδι», γι αυτό και στα στάδια της Προόδου του μέλους έχουμε «σακίδια», «ταξιδιώτη», «εξερευνητή» κ.λ.π. Το ταξίδι δεν έχει μόνο την έννοια της εξερεύνησης, της απόκτησης γνώσεων, της περιπέτειας, των γνωριμιών, της επίλυσης προβλημάτων, της προσφοράς, αλλά συμβολίζει και το ταξίδι της ζωής που ανοίγεται μπροστά σε κάθε νέο, με τη γοητεία, τις προκλήσεις, το άγνωστο, τους πειρασμούς, τις δυσκολίες, τα εμπόδια, τον καθημερινό αγώνα, αλλά και τις ανακαλύψεις, τις επιβραβεύσεις, τις μικρές και τις μεγάλες χαρές. Είναι το ταξίδι της επιστροφής στην Ιθάκη με τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, με τους Λαιστρυγόνες, τον Κύκλωπα και την Κίρκη. Είναι το ταξίδι για τα Κύθηρα, που έχει γοητεία μεγαλύτερη και από τον προορισμό! 2.6. Υποστήριξη ενηλίκων Η υποστήριξη των ενηλίκων έχει θεμελιώδη σημασία στην Προσκοπική Μέθοδο διαπαιδαγώγησης, όχι μόνο για τη διαμόρφωση την οργάνωση και την εκτέλεση του προγράμματος, αλλά κυρίως για την καθοδήγηση των νεαρών μελών των τμημάτων. Τα ενήλικα στελέχη, οι βαθμοφόροι, ενθαρρύνουν τα παιδιά, δίνουν ιδέες, δείχνουν τρόπους, μεταδίδουν γνώσεις και αποτελούν ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ. 21

2.6.1. Αγέλη Λυκοπούλων Στην Αγέλη Λυκοπούλων, οι ενήλικες καταρτίζουν και οργανώνουν το πρόγραμμα, οδηγούν τα λυκόπουλα, τους προσφέρουν γνώσεις, δημιουργούν το κατάλληλό περιβάλλον για τις δράσεις και αποτελούν τα πρότυπα, τους ήρωες για τα λυκόπουλα. 2.6.2. Ομάδα Προσκόπων Στην Ομάδα Προσκόπων τα παιδιά αρχίζουν να παίρνουν πρωτοβουλίες και ο ρόλος των ενηλίκων δεν είναι τόσο καθοδηγητικός. Οι ενήλικες πλέον ενθαρρύνουν και υποστηρίζουν τις ιδέες των παιδιών και τις δράσεις των ενωμοτιών. Οι ενήλικες, στην ομάδα Προσκόπων είναι οι μεγαλύτεροι φίλοι των παιδιών. 2.6.3. Κοινότητα Ανιχνευτών Στην Κοινότητα Ανιχνευτών ο ρόλος των ενηλίκων είναι να ενθαρρύνουν και να ενισχύουν τους εφήβους, να εμπλουτίζουν τις ιδέες τους να δείχνουν εναλλακτικούς δρόμους και διαφορετικές οπτικές. Ο ενήλικας αποτελεί το μεγαλύτερο αδελφό του εφήβου, που τον παραδέχεται, λίγο τον θαυμάζει, συζητά τους προβληματισμούς του και ζητά τη γνώμη του, θέλει να του μοιάσει. 2.6.4. Προσκοπικό Δίκτυο Τα μέλη του Προσκοπικού Δικτύου είναι όλα ενήλικες. Ο Αρχηγός δεν είναι απαραίτητα ο πιο μεγάλος, ούτε ο πιο έμπειρος. Έχει όμως την ευθύνη απέναντι στο ΣΕΠ για τη λειτουργία του τμήματος αυτού. Εδώ, τα μέλη του Προσκοπικού Δικτύου συμπαρίστανται το ένα στο άλλο και αλληλοενισχύονται στα πρώτα βήματα της ενήλικης ζωής τους, στην προσπάθεια να βρούνε τον προσανατολισμό και το βηματισμό στη ζωή τους, στην προσπάθεια να ζουν σύμφωνα με τις προσκοπικές αρχές και τις κοινές αξίες μας. Στο Προσκοπικό Δίκτυο, ένας πιο έμπειρος ενήλικας μπορεί να παίζει το ρόλο του «μέντορα». 22

3 ο ΜΕΡΟΣ: Ο Αρχηγός Συστήματος Ο Αρχηγός Συστήματος αποτελεί τον βαθμοφόρο κλειδί για την καλή λειτουργία ενός Προσκοπικού Συστήματος. Είναι αυτός που έχει την αποδοχή της πλειοψηφίας των ενήλικων στελεχών ενός Συστήματος τα οποία, μετά από την προβλεπόμενη εκλογική διαδικασία, τον ανέδειξαν σε Αρχηγό του Προσκοπικού Συστήματος. Η θέση αυτή συνεπάγεται πολλές και σημαντικές ευθύνες και καθήκοντα. Δραστηριότητα 2: Περιγράψτε μας επιγραμματικά σε μορφή bullets ποια πιστεύετε πως θα μπορούσαν να είναι τα καθήκοντα ενός Αρχηγού Προσκοπικού Συστήματος. Αναλυτικά την απάντηση θα την συναντήσετε παρακάτω. 23

3.1 Τα καθήκοντα του Αρχηγού Συστήματος Ο Αρχηγός Συστήματος όπως αναφέρεται και πιο πάνω είναι ο άνθρωπος κλειδί για την σωστή λειτουργία ενός Προσκοπικού Συστήματος και γενικά καλείται να ανταπεξέλθει σε έναν μεγάλο όγκο καθηκόντων ο οποίος αρχικά ίσως να τρομάζει τον αναγνώστη. Διαβάζοντας όμως τα παρακάτω σημεία καθήκοντος είναι εύκολο για τον οποιονδήποτε να καταλάβει πως δεν είναι τίποτε άλλο από τα σημεία προσοχής που λαμβάνουμε καθημερινά υπόψη μας, ειδικά όταν συμμετέχουμε σε μία εθελοντική κίνηση όπως είναι ο Προσκοπισμός, έχοντας σαν στόχο, την σωστή λειτουργία των τμημάτων μας, τις καλές σχέσεις μεταξύ των ενήλικων στελεχών μας αλλά και τις καλές τους σχέσεις με τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο, και σαφέστατα την έξωθεν καλή μαρτυρία. Κατευθύνει και παρακολουθεί υπεύθυνα την τήρηση των Αρχών και του Σκοπού του ΣΕΠ Κατευθύνει και παρακολουθεί υπεύθυνα την εφαρμογή του οργανισμού και των κανονισμών Επιδιώκει να παρακολουθεί εκπαιδεύσεις και ενημερώνεται για προσκοπικά θέματα Κατευθύνει, παρακολουθεί, συντονίζει και αξιολογεί τους βαθμοφόρους του Αναλαμβάνει προσωρινά την ηγεσία τμήματος που στερείται Αρχηγού Διεξάγει αλληλογραφία και τηρεί αρχεία Εξασφαλίζει τη διαδοχή του Προτείνει κατάλληλα άτομα για καθήκοντα βαθμοφόρου Προτείνει κατάλληλα άτομα για μέλη της ΕΚΣ Προεδρεύει στο συμβούλιο βαθμοφόρων Επιλύει διαφορές μεταξύ μελών του Συστήματος Ενθαρρύνει, υποστηρίζει και παρακολουθεί την εκπαίδευση των βαθμοφόρων του Επιβλέπει τη λειτουργία των τμημάτων Συμμετέχει περιοδικά σε δραστηριότητες των τμημάτων Βοηθάει στην διατήρηση των παραδόσεων των τμημάτων και του Συστήματος Συντονίζει το πρόγραμμα των κοινών δράσεων των τμημάτων Συνεργάζεται με την ΕΚΣ Εισηγείται τα θέματα της ημερήσιας διάταξης στα συμβούλια της ΕΚΣ Καταρτίζει και εισηγείται στην ΕΚΣ τον προϋπολογισμό 24

Εξασφαλίζει μέσω ΕΚΣ, χρήματα, χώρο και υλικό για την ομαλή διεξαγωγή του προγράμματος των τμημάτων. Επιβλέπει τη σωστή διαχείριση υλικών και οικονομικών πόρων του Συστήματος, μέσω της ΕΚΣ Φροντίζει ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ (σε συνεργασία με τον ταμία της ΕΚΣ) για την είσπραξη των ετησίων συνδρομών και την απόδοση της απογραφής στο ΣΕΠ Καλλιεργεί τις σχέσεις με τις Αρχές και τους Φορείς της γειτονιάς ή του Δήμου του Αναπτύσσει την προσκοπική κίνηση στην περιοχή του Εκπροσωπεί το ΣΕΠ και τα μέλη του Συστήματός του στην περιοχή του Φροντίζει για την προβολή του Συστήματος και του Προσκοπισμού στην περιοχή του Εκπροσωπεί το Σύστημα στα συμβούλια Α.Σ. των προϊσταμένων κλιμακίων Έχει στενή συνεργασία με τους προϊστάμενους Εφόρους Συμμετέχει στα Συνέδρια Συναντήσεις και Συνάξεις προϊσταμένων κλιμακίων Εφαρμόζει τα κριτήρια αξιολόγησης προσκοπικού έργου Παίζει το Προσκοπικό παιχνίδι Διοικεί Εμπνέει Κατευθύνει Αναπτύσσει Εκπροσωπεί (Αναφορά για τα έντυπα ευθύνης του Αρχηγού Συστήματος βλ υποενότητα 1.2.1. ) 3.2 Δράσεις των οποίων ηγείται ο Αρχηγός Συστήματος Δραστηριότητα 3: Ο Αρχηγός Συστήματος ανήκει και αυτός στο δυναμικό των ενήλικων στελεχών ενός Προσκοπικού Συστήματος. Σε ποιες δράσεις πιστεύετε πως θα πρέπει να ηγηθεί; Υπάρχουν περιπτώσεις που θα μπορούσε να αντικαταστήσει τον Αρχηγό ενός τμήματος και αν ναι ποιες θα ήταν αυτές. Στις παρακάτω γραμμές θα συναντήσετε και την απάντηση αυτής της δραστηριότητας. 25

Ανάμεσα στα καθήκοντα του Αρχηγού Συστήματος επισημάνθηκε ότι θα πρέπει να μπορεί: Να Παίζει το Προσκοπικό παιχνίδι Ο Αρχηγός Συστήματος όπως περιγράφεται παραπάνω αναδεικνύεται κατόπιν δημοκρατικής εκλογικής διαδικασίας. Τις περισσότερες φορές ο Αρχηγός Συστήματος προέρχεται από τα «σπλάχνα» ενός Προσκοπικού Συστήματος. Αυτό κατά συνέπεια τον κάνει έναν άνθρωπο ο οποίος έχει παίξει το προσκοπικό παιχνίδι, λαμβάνοντας διαδοχικά βιώματα τα οποία αλλάζουν σε ένταση και έκταση, ανάλογα με το τμήμα στο οποίο συμμετέχει εκείνο το χρονικό διάστημα. Κατά συνέπεια οι περισσότερες περιπτώσεις ενήλικων στελεχών οι οποίοι γίνονται τελικά Αρχηγοί Προσκοπικών Συστημάτων, είναι αυτές, ανθρώπων οι οποίοι έχουν Προσκοπικά βιώματα και εμπειρίες και γνωρίζουν τη μεθοδολογία κάθε προσκοπικού τμήματος, αλλά και τις ιδιαιτερότητες, τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία του κάθε τμήματος του Συστήματός τους και συνδράμουν με την κρίση και τον τρόπο τους έτσι ώστε να ενδυναμωθούν τα δυνατά σημεία αλλά και να απαλειφθούν οι αδυναμίες του κάθε τμήματος. 26

Υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις ενήλικων στελεχών που δεν έχουν βιώσει σαν παιδιά το Προσκοπικό πρόγραμμα και κατά συνέπεια το Προσκοπικό παιχνίδι. Εκεί τον λόγο τον αναλαμβάνει η εκπαίδευση των ενήλικων στελεχών μας η οποία θα φέρει το στέλεχός μας σε επαφή με την «Προσκοπική πραγματικότητα». Σαφέστατα λοιπόν, ο Αρχηγός Συστήματος θα πρέπει να κατέχει και να παίζει το Προσκοπικό παιχνίδι για να μπορεί να επιβλέπει και αν αυτό κριθεί απαραίτητο να μπορέσει να ηγηθεί της δράσης, ενός τμήματος του Συστήματός του, αντικαθιστώντας τον Αρχηγό του τμήματος σε περίπτωση που ο δεύτερος για κάποιους λόγους αδυνατεί. Να μπορεί επίσης να αναλάβει τα καθήκοντα του Αρχηγού τμήματος μέχρι να βρεθεί το κατάλληλο πρόσωπο στην περίπτωση που η θέση είναι κενή. Εφόσον λοιπόν ο Αρχηγός Συστήματος πληροί την προϋπόθεση του να παίζει το Προσκοπικό παιχνίδι, θα είναι και σε θέση να μπορεί να : Επιβλέπει τη λειτουργία των τμημάτων Συμμετέχει περιοδικά σε δραστηριότητες των τμημάτων Βοηθάει στην διατήρηση των παραδόσεων των τμημάτων και του Συστήματος Συντονίζει το πρόγραμμα των κοινών δράσεων των τμημάτων Ο Αρχηγός Συστήματος μπορεί και πρέπει να ηγηθεί μιας εκδρομής Συστήματος στην οποία συμμετέχουν όλα τα τμήματά του, μπορεί και πρέπει να ηγηθεί της τελετής του Αγιασμού η οποία σηματοδοτεί συνήθως την έναρξη της Προσκοπικής χρονιάς, μιας δράσης Προβολής η οποία αφορά στην εικόνα του Συστήματος αλλά και στο Προσκοπικό έργο που παράγεται μέσα σε αυτό, μιας δράσης Κοινωνικής Προσφοράς του Συστήματος, της κοπής πίττας του Συστήματος και γενικά όλων των δράσεων που φέρνουν τον «Προσκοπικό κόσμο» του Συστήματος σε επαφή με τον στενό ή τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο ενός Προσκοπικού Συστήματος. 3.3. Άλλες δράσεις Άλλα καθήκοντα Από την στιγμή που θεωρούμαστε ενήλικα στελέχη του Σ.Ε.Π. θα μπορούσαμε να πούμε πως πλέον δεν ανήκουμε αποκλειστικά και μόνο στη δύναμη του τμήματός μας και κατά συνέπεια του Συστήματός μας. Είμαστε βαθμοφόροι του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων και όπου υπάρχει ανάγκη υποστήριξης οφείλουμε να συνδράμουμε και να προσφέρουμε απλόχερα τις υπηρεσίες μας. Θα χρειαστεί για παράδειγμα να ανταποκριθούμε στο κάλεσμα της Περιφερειακής μας Εφορείας ή σε κάλεσμα της Γενικής Εφορείας για την στελέχωση ορισμένων μεγάλων δράσεων σε πανελλήνιο ή σε τοπικό επίπεδο. (Διοργάνωση Πρότυπης Ομάδας, εξερεύνηση Χρυσού Βέλους, Ανιχνευτής Δάφνης, Πρόσκοποι Έθνους, Ελπίδα Ανιχνευτών, Τζαμπορέτο Ενωμοταρχών, Τζάμπορη, Ρεγγάτα Ναυτοπροσκόπων, επετειακές συνάξεις κλάδου Λυκοπούλων, μεγάλα παιχνίδια πόλεως κλπ). Το είδος της προσφοράς μας ποικίλει από δράση σε δράση, ανάλογα με το εύρος της και την δυναμική της. 27

Υπερβαίνοντας τον μικρόκοσμο του Προσκοπικού Συστήματος, ο Αρχηγός Συστήματος μπορεί να κληθεί να συμμετέχει σε μία δράση υπερκείμενου κλιμακίου, από κάποια ηγετική, επιτελική ή βοηθητική θέση. Η συμμετοχή μας σε τέτοιου είδους δράσεις, θα μας προσφέρει γνώσεις και εμπειρίες, πολίτυμες για το προσκοπικό και προσωπικό μας μέλλον. Στα 100 και πλέον χρόνια ζωής του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων, έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές μεγάλες πανελλήνιες δράσεις (και σε επίπεδο Περιφερειακών Εφορειών ακόμα περισσότερες) και είναι μεγάλος επίσης ο αριθμός των βαθμοφόρων που έχει συμμετάσχει σε αυτές. Μία από αυτές τις περιπτώσεις βαθμοφόρου θα συναντήσουμε στο βίντεο που ακολουθεί ο οποίος μέσα σε λίγα λεπτά θα προσπαθήσει να σκιαγραφήσει το προφίλ ενός ενήλικου στελέχους του Σ.Ε.Π. το οποίο θα κληθεί αύριο, να αναλάβει τον δύσκολο ρόλο του να ηγηθεί μίας μεγάλης προσκοπικής δράσης ή να ηγηθεί του προγράμματός της. Συνέντευξη με τον κ. Ρομπέρτο Άνδροβιτς, Βοηθός Γενικός Έφορος Υπεύθυνος υποστήριξης Προσκοπικής δράσης 28

4 ο ΜΕΡΟΣ: Οργάνωση τμημάτων Ανάμεσα στα καθήκοντα του Αρχηγού Συστήματος είναι να επιβλέπει την οργάνωση και τη λειτουργία των τμημάτων του Συστήματος. Αυτό σημαίνει ότι εκτός από την παρακολούθηση του προγράμματος και της εφαρμογής της μεθοδολογίας του κλάδου, επιβλέπει τη σωστή τήρηση των βιβλίων του τμήματος και υπογράφει ορισμένα έντυπα και εγκρίνει δράσεις, εκδρομές εκπαιδεύσεις κ.λ.π. 4.1 Έντυπα Βιβλία τμημάτων Για να πετύχουμε πιο αποτελεσματική εργασία μέσα στο τμήμα, οφείλουμε να υιοθετήσουμε μεθόδους και να χρησιμοποιήσουμε μέσα, τα οποία θα συμβάλουν στην καλύτερη οργάνωση του τμήματός μας, έχοντας σαν αποτέλεσμα την καλύτερη παρακολούθηση των δρώμενων μέσα σε αυτό, τον έλεγχο της προόδου των παιδιών μας και σαφέστατα την καλύτερη μεταξύ μας επικοινωνία, καθώς και την επικοινωνία που αναπτύσσεται μεταξύ των βαθμοφόρων του τμήματος με τους γονείς, τα παιδιά, και γενικά τον κοινωνικό περίγυρο του τμήματος και κατά συνέπεια του Συστήματος. Θα μπορούσαμε να χωρίσουμε την οργάνωση λοιπόν του τμήματος σε τρείς τομείς. Σε αυτόν της γραμματειακής υποστήριξης, στον τομέα της διαχείρισης και τον τομέα προβολής & επικοινωνίας. 4.1.1. Γραμματειακή υποστήριξη Φυσικά ο κάθε τομέας έχει και έναν υπεύθυνο βαθμοφόρο που θα ασχολείται με αυτόν. Στην προκειμένη περίπτωση, ο υπεύθυνος του τομέα, οφείλει να ασχολείται με όλη την γραφική εργασία του τμήματος να τηρεί τα βιβλία του τμήματος τα οποία είναι, τα Μητρώα των μελών του, παρουσιολόγιο, φάκελος προγραμμάτων, φάκελος κατασκηνώσεων, φάκελος με βιβλία και έντυπα που αφορούν το τμήμα. 4.1.2. Τομέας διαχείρισης Ο υπεύθυνος του τομέα αυτού έχει δύο αντικείμενα, Τα οικονομικά και το υλικό. Οικονομικά: Στα πλαίσια της τήρησης μικρού ταμείου σε κάθε τμήμα, που αποδίδεται και επιβλέπεται από την ΕΚΣ, ο υπέυθυνος των οικονομικών βαθμοφόρος: 29

1. Καταρτίζει τον προϋπολογισμό τόσο τον ετήσιο όσο και των συγκεκριμένων δράσεων. 2. Καταγράφει στο ειδικό Βιβλίο Ταμείου τα έσοδα και τα έξοδα. 3. Συντάσσει τον Οικονομικό Απολογισμό κάθε έτους ή κάθε δράσης. Υλικό: 1. Καταγράφει το υπάρχον υλικό προγράμματος. 2. Συντηρεί το υλικό. 3. Φροντίζει για την ανανέωσή του. Και οι τρεις υπεύθυνοι των τομέων αναφέρονται για την εργασία τους στον Αρχηγό τους. 4.1.3. Προβολή & Επικοινωνία Η κύρια ενασχόληση του υπεύθυνου αυτού του τομέα είναι στην ουσία η επικοινωνία του τμήματος με τους γονείς των παιδιών του τμήματος, ενημέρωση για τις δραστηριότητες του τμήματος. Για παράδειγμα, συντάσσει ενημερωτικά δελτία για τις εκδρομές, τις κατασκηνώσεις και τις άλλες δραστηριότητες, όπου αναγράφει το πότε θα γίνει, που θα γίνει, τα εφόδια που πρέπει να έχει κάθε παιδί και ό, τι άλλο κρίνεται χρήσιμο. 4.2. Έντυπα ευθύνης Αρχηγού Συστήματος Για να μπορέσει ένα προσκοπικό τμήμα να πραγματοποιήσει μία δράση ζωής υπαίθρου (Εκδρομή μονοήμερη ή πολυήμερη ή κατασκήνωση) θα πρέπει να έχει και την σύμφωνη γνώμη του Αρχηγού Συστήματος καθώς επίσης και την έγκρισή του, η οποία εκφράζεται μέσα από το δελτίο δράσης στο οποίο ο Αρχηγός Συστήματος εγκρίνει τη δράση υπογράφοντας. Το δελτίο δράσης περιγράφει το πρόγραμμα που θα πραγματοποιηθεί στη δράση, το μέρος που θα πραγματοποιηθεί, το μέσον μετακίνησης, τον υπεύθυνο της εκδρομής (Αρχηγός τμήματος) καθώς επίσης και τους συμμετέχοντες που θα λάβουν μέρος σε αυτή τη δράση (Ονοματεπώνυμα κλπ), το διαιτολόγιο και τον προϋπολογισμό. Ο Φάκελος Κατασκήνωσης ή μεγάλης δράσης Υπαίθρου ή Μεγάλης Σύνθετης Δράσης. Αντίστοιχη έγκριση χρειάζεται η Αγέλη Λυκοπούλων και η Ομάδα Προσκόπων για να μπορέσει να πραγματοποιήσει και την θερινή του κατασκήνωση, η Κοινότητα Ανιχνευτών για τη Μεγάλη Δράση Υπαίθρου και το Προσκοπικό Δίκτυο για 30