Φάκελος περιοχής: GR Δέλτα Πηνειού. Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων.

Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Φάκελος περιοχής: GR1420015 Δέλτα Πηνειού Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων Ανάδοχοι: Τ. Δημαλέξης Δ. Μπούσμπουρας Οκτώβριος 2009

Ομάδα μελέτης: Τάσος Δημαλέξης Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Δημήτρης Μπούσμπουρας Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Θάνος Καστρίτης Ωκεανογράφος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Άρης Μανωλόπουλος Περιβαλλοντολόγος Συντονισμός ομάδας χαρτογράφησης και βάσης δεδομένων, Υπεύθυνος παραγωγής χαρτών οριοθέτησης, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Victoria Saravia Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Υπεύθυνη παραγωγής χαρτών ενδιαιτημάτων, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Λευτέρης Σταύρακας Μηχανικός Η/Υ Υπεύθυνος συμπλήρωσης βάσης δεδομένων Natura 2000. Ρούλα Τρίγκου Δασολόγος Συμμετοχή στη συγγραφή επιμέλεια Σχεδίων Δράσης Κώστας Μαργετουσάκης Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Διονυσία Μαρκοπούλου Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Δανάη Πορτόλου Ζωολόγος Επεξεργασία πληθυσμιακών δεδομένων ΙΒΑ και SPA Jakob Fric Φυσικός Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Κώστας Γαγάνης Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Άγγελος Ευαγγελίδης Περιβαλλοντολόγος Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Παναγιώτης Γκιόκας Διοικητική υποστήριξη Επιστημονική και τεχνική υποστήριξη: Τομέας Διατήρησης Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία

ΕΡΓΟ: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας» ΦΑΣΗ Β: Ορνιθολογική Αξιολόγηση Περιοχών ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR059 Δέλτα Πηνειού» για το χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ: Μαρία Παναγιωτοπούλου ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Tάσος Δημαλέξης Δημήτρης Μπούσμπουρας Θάνος Καστρίτης Αθήνα Οκτώβριος 2009

Το έργο «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», χρηματοδοτήθηκε από το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι: Παναγιωτοπούλου Μ. (2009). Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής «GR059 Δέλτα Πηνειού». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα This document may be cited as follows: Panagiotopoulou M., (2009). Ornithological report for the evaluation of the site «GR059 Pinios Delta». In: Dimalexis A., Bousbouras D., Kastritis T., Manolopoulos A. & Saravia V. (editors). Final project report for the evaluation of 69 Important Bird Areas as Special Protection Areas. Hellenic Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works, Athens. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...3 1.1 Περιγραφή περιοχής μελέτης... 3 1.2 Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής... 4 1.3 Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς... 5 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ...5 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ...7 3.1 Συνοπτική αξιολόγηση... 7 3.2 Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης... 7 3.3 Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης... 9 3.4 Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης... 13 4. ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ...13 5. SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION...15 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ...17 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ... 18 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. ΧΑΡΤΕΣ ΟΠΤΙΚΟΥ ΔΙΣΚΟΥ (CD-ROM)... 29 ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 2

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Σκοπός της έκθεσης είναι η αξιολόγηση, η οριοθέτηση και ο χαρακτηρισμός της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (ΣΠΠ) «GR059 Δέλτα Πηνειού» ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της ορνιθοπανίδας, σύμφωνα με το Άρθρο 4 της Οδηγίας για τα Πουλιά 79/409/ΕΟΚ. Το εργαλείο για την επίτευξη του σκοπού είναι η εφαρμογή των προδιαγραφών που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004), στην ανωτέρω περιοχή με παραδοτέα τα οποία αποσκοπούν στην ολοκλήρωση της τεχνικής προετοιμασίας για το χαρακτηρισμό της περιοχής αυτής ως ΖΕΠ. 1.1 Περιγραφή περιοχής μελέτης Η περιοχή μελέτης είναι η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR059 Δέλτα Πηνειού», σύμφωνα με την έκδοση «Important Bird Areas in Europe» (Bourdakis & Vareltzidou 2000) του BirdLife International και τον χάρτη με τα όρια της περιοχής που έχει παραχθεί από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία για το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η έκταση της περιοχής μελέτης σύμφωνα με το BirdLife International (Bourdakis & Vareltzidou 2000) είναι 2.600 εκτάρια. Η περιοχή περιλαμβάνει τους δύο κύριους βραχίονες του ποταμού Πηνειού, τα υδροχαρή δάση που σχηματίζονται στις όχθες τους, την μεταξύ τους καλλιεργούμενη περιοχή, καθώς και το εκβολικό τους σύστημα που αποτελείται από υδροχαρή δάση, έλη, μικρές λίμνες γλυκού νερού, αμμοθίνες, και παράκτια ζώνη. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 3

Η λαγγόνα είναι το είδος της ορνιθοπανίδας για το οποίο η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά Περιοχή «GR059 Δέλτα Πηνειού» αξιολογήθηκε από το BirdLife International (Heath & Evans 2000) ότι πληροί τα κριτήρια για ένταξη στο δίκτυο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (πίνακας 1). Πίνακας 1. Κριτήρια ΙΒΑ 2000 Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Πληθυσμός BirdLife Phalacrocorax pygmeus Λαγγόνα 80 άτομα A1, C1 Χάρτης 1. Όρια περιοχής μελέτης (όρια Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά) (Bourdakis & Vareltzidou, 2000) 1.2 Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Hallmann, B. 1998. Προκαταρκτική έρευνα της ορνιθοπανίδας των αισθητικών δασών κοιλάδας Τεμπών και όρους Όσσας. Αδημοσίευτη αναφορά, Υπουργείο Γεωργίας ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 4

Handrinos, G. 1989. The IWRB Midwinter waterfowl counts in Greece 1967-- 1987: a preliminary analysis of the populations of Anatidae. Biologia Gallohellenica 15: 219 236 ΕΠΜ: Δέλτα Πηνειού. ΚΕΔ Λάρισας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ Ζαλίδης, Γ και Α. Μαντζαβέλας (Συντ.). 1994. Απογραφή των ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (πρώτη προσέγγιση). ΕΚΒΥ Κορώνη, Μ., και Ε. Αδαμόγιαννης. 1993. Ολοκληρωμένη μελέτη διαχείρισης του δέλτα Πηνειού. Αδημοσίευτη μελέτη της Κτηματικής Εταιρείας Δημοσίου. 367 σ. 1.3 Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς Στην περιοχή υπάρχει ένα Καταφύγιο Άγριας ζωής «Δέλτα Πηνειού (Στομίου)» έκτασης 370 εκτάρια (ΦΕΚ 319/22-5-84) 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ Για την έρευνα πεδίου αλλά και για τις απαιτούμενες εργασίες γραφείου εφαρμόστηκαν οι προδιαγραφές που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004). Η έρευνα πεδίου έγινε κατά την αναπαραγωγική περίοδο (Απρίλιος Ιούνιος) των ετών 2008 και 2009. Έγιναν επαναλαμβανόμενες διαδρομές μέσα στην περιοχή μελέτης βάσει των οποίων υπολογίστηκαν τα πληθυσμιακά μεγέθη των ειδών που παρουσιάζονται παρακάτω. Συμπληρωματικά στοιχεία συλλέχθηκαν από παρατηρητές που έχουν επισκεφτεί την περιοχή πρόσφατα και συγκεκριμένα από τους Κυριάκο Οικονομίδη και Αποστόλη Χριστόπουλο. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 5

Επιπλέον αξιολογήθηκαν και τα δεδομένα από το αρχείο των μεσοχειμωνιάτικων καταμετρήσεων υδρόβιων πουλιών της ΕΟΕ. Από τις καταγραφές και τη διαθέσιμη βιβλιογραφική πληροφορία διαμορφώθηκαν οι χάρτες με τα κρίσιμα ενδιαιτήματα και τις επικράτειες για τα είδη χαρακτηρισμού και οριοθέτησης. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 6

3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1 Συνοπτική αξιολόγηση Το δέλτα του Ποταμού Πηνειού αποτελεί Σημαντική για τα Πουλιά Περιοχή και προτείνεται να γίνει Ζώνη Ειδικής Προστασίας επειδή φωλιάζουν περισσότερα από 10 ζευγάρια χαλκοκουρούνας (κριτήριο C1). Επίσης, η περιοχή φιλοξενεί σημαντικούς πληθυσμούς (> του εθνικού πληθυσμού) των ειδών: Λαμπροβούτι, Νανοβουτηχτάρι, Μικροτσικνιάς, Πορφυροτσικνιάς, Μαυροπελαργός, Πρασινοκέφαλη πάπια, Τσίφτης, Σαΐνι, Κραυγαετός, Φαλαρίδα, Στρειδοφάγος, Χειμωνογλάρονο, Αλκυόνη, Μελισσοφάγος. 3.2 Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Για την περιοχή μελέτης δημιουργήθηκε αρχικά ένας πίνακας εργασίας με όλα τα είδη που απαντούν στην περιοχή, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για να ετοιμασθούν: α) ο πίνακας αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης και β) οι πίνακες 3.2.a-b του Τυποποιημένου Δελτίου Δεδομένων. Στον πίνακα αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης (βλ. Παράρτημα: Πίνακας Ι) σημειώθηκε ο πληθυσμός του κάθε είδους στη περιοχή μελέτης και εάν το είδος πληροί κάποιο από τα κριτήρια 1, 2, 3 και 6. Τέλος, με βάση την αξιολόγηση που παρουσιάζεται στον παραπάνω πίνακα, ετοιμάστηκε ο πίνακας 2 ο οποίος περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα κριτήρια 1-6 και συνεπώς πρόκειται για τα είδη χαρακτηρισμού της περιοχής και ο πίνακας 3 που περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα πληθυσμιακά όρια οριοθέτησης και αποτελούν τα είδη οριοθέτησης της περιοχής μελέτης (δηλαδή τα είδη τα ενδιαιτήματα των οποίων μπορούν να ληφθούν υπόψη για την οριοθέτησή της ως ΖΕΠ). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 7

Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Πίνακας 2. Είδη χαρακτηρισμού ανά κριτήριο για την περιοχή: «GR059 Δέλτα Πηνειού» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία 241 Coracias garrulus Χαλκοκουρούνα Είδη χαρακτηρισμού 1 2 3 4 5 6 Παγκ. Απειλ. Είδος Πίνακας 3. Είδη οριοθέτησης για την περιοχή: «GR059 Δέλτα Πηνειού» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη οριοθέτησης 2 Gavia arctica Λαμπροβούτι 4 Tachybaptus ruficollis Νανοβουτηχτάρι αναπ. πληθ. 19 Ixobrychus minutus Μικροτσικνιάς αναπ. πληθ. 27 Ardea purpurea Πορφυροτσικνιάς αναπ. πληθ. 28 Ciconia nigra Μαυροπελαργός αναπ. πληθ. 47 Anas platyrhynchos Πρασινοκέφαλη πάπια αναπ. πληθ. 69 Milvus migrans Τσίφτης αναπ. πληθ. 83 Accipiter brevipes Σαΐνι αναπ. πληθ. 87 Aquila pomarina Κραυγαετός αναπ. πληθ. 122 Fulica atra Φαλαρίδα αναπ. πληθ. 128 Haematopus ostralegus Στρειδοφάγος αναπ. πληθ. 203 Sterna sadvicensis Χειμωνογλάρονο 237 Alcedo atthis Αλκυόνη αναπ. πληθ. 240 Merops apiaster Μελισσοφάγος αναπ. πληθ. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 8

3.3 Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται συνοπτικά ο ελληνικός πληθυσμός των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης, το καθεστώς παρουσίας τους στην περιοχή μελέτης, τα κρίσιμα ενδιαιτήματά (θέσεις φωλιάσματος, τροφοληψίας και καταφυγίου) και οι απειλές τους, καθώς και τα ενδεδειγμένα μέτρα διατήρησης. Μικροτσικνιάς Ixobrychus minutus Κατανομή Ο συνολικός ευρωπαϊκός πληθυσμός του είδους εκτιμάται σε 60.000 120.000 ζευγάρια, από τα οποία τα 500 2000 αναπαράγονται στην Ελλάδα. Οικολογία Προτιμά κυρίως ενδιαιτήματα γλυκών νερών και φωλιάζει σε καλαμώνες ή άλλου είδους πυκνή βλάστηση κατά μήκος ποταμών, στις όχθες λιμνών, σε μικρές λιμνούλες και έλη. Είναι είδος μοναχικό και δεν απαιτεί μεγάλη έκταση για την αναπαραγωγή ή την τροφοληψία του. Τρέφεται κυρίως με ασπόνδυλα και δευτερευόντως με μικρά ψάρια, αμφίβια και καρκινοειδή. Το φθινόπωρο μεταναστεύει στην Αφρική διανύοντας την Μεσόγειο και την Σαχάρα σε μία συνεχή πτήση. Απειλές Η καταστροφή του ενδιαιτήματός του καθώς και η ρύπανση είναι παράγοντες που έχουν οδηγήσει στην μείωση των πληθυσμών του. Ωστόσο πιστεύεται ότι η πολύ μεγάλη μείωση των πληθυσμών του οφείλεται και σε παράγοντες που επιδρούν στο είδος όταν αυτό διαχειμάζει στην Αφρική, όπως παρατεταμένες ξηρασίες και ερημοποίηση. Πορφυροτσικνιάς Ardea purpurea Κατανομή Πληθυσμός Ο ευρωπαϊκός πληθυσμό του είδους έχει εκτιμηθεί σε 29.000 42.000 ζευγάρια από τα οποία 105 150 είναι ο ελληνικός πληθυσμός. Οικολογία Προτιμά τα έλη γλυκού νερού και κυρίως αυτά που έχουν πλούσια βλάστηση από καλάμια Phragmites. Φτιάχνει την φωλιά του μέσα στους καλαμώνες, οι οποίο θα ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 9

πρέπει να είναι κατακλυσμένοι σε όλη τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου. Χρειάζεται μεγάλες εκτάσεις ελών γλυκού νερού για τροφοληψία και κυρίως μεγάλες εκτάσεις καλαμώνων, που υπολογίζεται σε περίπου 8 τ.χλμ. Απειλές Τα μόνιμα έλη γλυκού νερού μειώνονται διαρκώς λόγω αποξήρανσής τους και αυτό αποτελεί την κυριότερη απειλή για τον πορφυροτσικνιά. Επίσης το είδος είναι πολύ ευαίσθητο στην ενόχληση ιδιαίτερα όταν εγκαθίσταται σε μία περιοχή για φώλιασμα. Η καύση των καλαμώνων είναι επίσης ένα πρόβλημα. Τσίφτης Milvus migrans Κατανομή Η κατανομή του καλύπτει όλη την Ευρώπη και αν και ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι μεγάλος κι εκτιμάται σε 64000 100000 ζευγάρια στην Ελλάδα ο εκτιμώμενος πληθυσμός είναι 5 20 ζευγάρια (Birdlife International 2004). Οικολογία Ζει σε χαμηλού υψομέτρου περιοχές συχνά κοντά σε ποτάμια και ρέματα. Είναι ένα είδος που δείχνει μεγάλη προσαρμοστικότητα και τρέφεται με μία μεγάλη ποικιλία μικρού και μεσαίου μεγέθους θηραμάτων και κυρίως νεαρών, τραυματισμένων ή άρρωστων ατόμων. Επίσης σημαντικό ρόλο στην διατροφή του παίζουν τα ψοφίμια, κι έτσι οι τσίφτιδες απαντώνται συχνά σε χωματερές και κοντά σε σφαγεία. Είναι από τα πιο κοινωνικά είδη αρπακτικών και φωλιάζουν συχνά σε χαλαρές αποικίες. Απειλές Το είδος είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στην δηλητηρίαση είτε από δολώματα είτε από υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Άλλες απειλές αποτελούν η πρόσκρουση σε εναέρια δίκτυα μεταφοράς ενέργειας, η λαθροθηρία καθώς και οι αλλαγές στον τρόπο άσκησης της παραδοσιακής εκτατικής κτηνοτροφίας, αλλά και η αλλαγές στο αγροτικό τοπίο με την κοπή μεγάλων μεμονωμένων δέντρων. Σαΐνι Accipiter brevipes Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Η κατανομή του στην Ευρώπη περιορίζεται στο ΝΑ της τμήμα και τα Βαλκάνια, την ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 10

Ρωσία και την Τουρκία. Ο συνολικός ευρωπαϊκός πληθυσμός εκτιμάται στα 3.200 7.700 ζευγάρια από τα οποία τα 1.000 2.000 φωλιάζουν στην Ελλάδα. Οικολογία Είναι είδος που δείχνει αρκετά μεγάλη εξειδίκευση στην επιλογή του ενδιαιτήματος φωλιάσματος που πρέπει να είναι διασπασμένο δάσος που αναλάσσεται με καλλιέργειες, κατά προτίμηση κοντά σε ρέμα ή ποτάμι. Σε ιδανικές συνθήκες η μικρότερη απόσταση μεταξύ γειτονικών ζευγαριών μπορεί να είναι 0,5 3 χλμ (Tucker & Heath 1994). Αρχίζουν να φωλιάζουν σχετικά εργά μέσα στην αναπαραγωγική περίοδο (μέσα Μαΐου) σε ψηλά δέντρα (συνήθως λεύκες). Τρέφεται κυρίως με σαύρες, νεοσσούς μικρών πουλιών και μεγάλα έντομα όπως λιβελούλες, τζιτζίκια και ακρίδες. Απειλές Η ανάπτυξη υποδομών αναψυχής, καθώς και ο εκσυγχρονισμός της γεωργίας επιφέρουν αλλαγές στο ενδιαίτημα τροφοληψίας και αναπαραγωγής του σαϊνιού. Αλκυόνη Alcedo atthis Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός Η αλκυόνη αναπαράγεται στο Δέλτα του Πηνειού Ο Ευρωπαϊκός πληθυσμός της αλκυόνης υπολογίζεται σε 79.000 160.000 ζευγάρια, από τα οποία τα 100 300 αναπαράγονται στην Ελλάδα. Οικολογία Η αλκυόνη αναπαράγεται σε χαμηλά υψόμετρα, κοντά σε περιοχές με τρεχούμενο γλυκό μη ρυπασμένο, ρηχό και διαυγές νερό. Απαιτεί εν μέρει σκιασμένη κοίτη με ομαλή και όχι τυρβώδη ροή, με αρκετές κατάλληλες θέσεις για κούρνιασμα για κυνήγι. Προτιμά ποτάμια, αλλά και κανάλια, ρέματα και όχθες λιμνών με άφθονα ψάρια ( Phoxinus phoxinus, Cottus gobio, Rutilus rutilus ) και άλλα ψάρια μεγέθους 3 7 εκ. Φωλιάζουν σε χαμηλά κάθετα πρανή, σε στοές που σκάβουν σε πηλώδη εδάφη κυρίως. Είναι είδος αυστηρά επικρατειακό. Απειλές Είναι είδος ιδιαίτερα ευάλωτο σε σφοδρούς χειμώνες. Ωστόσο κατά την αναπαραγωγική περίοδο η μείωση του είδους έχει αποδοθεί στην ρύπανση των νερών των ποταμών από βιομηχανικά λύματα και γεωργικά απόβλητα. Η διευθέτηση των ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 11

ρεμάτων και καναλιών με καθαρισμούς της παρόχθιας βλάστησης και κάλυψη των πρανών με στέρεα υλικά καταστρέφει το ενδιαίτημα φωλιάσματος της αλκυόνης. Η μείωση των πληθυσμών των ψαριών στα ποτάμια και τα ρέματα επηρεάζει επίσης αρνητικά το είδος. Χαλκοκουρούνα Coracias garrulous Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Παλαιότερα είχε ευρεία κατανομή στον ελληνικό χώρο, αλλά σήμερα φωλιάζει κυρίως στις πεδιάδες της Μακεδονίας, της Θράκης και της Θεσσαλίας και σε μερικά νησιά. Ο συνολικός πληθυσμός του είδους στην Ελλάδα εκτιμάται περίπου στα 200 400 ζευγάρια. Ο συνολικός ευρωπαϊκός πληθυσμός της εκτιμάται σε 53.000 110.000 ζευγάρια. Ο αναπαραγόμενος πληθυσμός του είδους στην περιοχή του Δέλτα Πηνειού εκτιμάται σε περισσότερα από 10 ζευγάρια τα οποία φωλιάζουν στην περιοχή μεταξύ Στομίου και Παλαιόπυργου. Οικολογία Προτιμά περιοχές σε χαμηλά υψόμετρα με εναλλαγή μη εντατικών καλλιεργειών, φυτοφρακτών ή μικρών συστάδων από βελανιδιές, ώριμα πευκοδάση, ρεματιές και ανοιχτές περιοχές με διάσπαρτα δέντρα ή ακόμη και στεπικές περιοχές στα πεδινά και στα ημιορεινά.. Χεχειμωνιάζει κυρίως σε ξηρή σαβάννα στην Αφρική. Φωλιάζει μέσα σε κοιλότητες σε πρανή, ή σε κουφάλες δέντρων και χρησιμοποιεί εγκατελειμένες φωλιές δρυοκολαπτών και κυρίως του πράσινου, που βρίσκονται συνήθως σε λευκοκαλλιέργειες ή σε παραποτάμια δάση. Τρέφεται με μεγάλα έντομα όπως σκαθάρια και ακρίδες σε αγροτικές περιοχές και λιβάδια, ενώ την περίοδο Ιουλίου Αυγούστου τρέφεται κυρίως σε σταροχώραφα. Σημαντικό στοιχείο του ενδιαιτήματός της είναι η ύπαρξη κατάλληλων θέσεων επιθεώρησης (δέντρα, στύλοι κ.λ.π.) από όπου το είδος κυνηγάει τη λεία του. Απειλές Η απώλεια ενδιαιτημάτων λόγω αλλαγών στις γεωργικές πρακτικές, η απώλεια θέσεων φωλιάσματος και η χρήση φυτοφαρμάκων είναι οι κύριες αιτίες μείωσης του πληθυσμού της χαλκοκουρούνας (Kovacs et.al. 2008). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 12

Η κοπή δέντρων σε ρέματα και παρόχθια δάση, ή και μεμονωμένων δέντρων ποου βρίσκονται σε φυτοφράχτες και χωράφια προκαλεί απώλεια θέσεων φωλιάσματος Η διευθέτηση των ρεμάτων και η επένδυση των πρανών με συμπαγή υλικά (π.χ. σαρζανέτ) προκαλεί απώλεια χώρων φωλεοποίησης (χωμάτινα πρανή). Η ευρεία χρήση φυτοφαρμάκων και η μεταστροφή της γεωργίας στην μονοκαλλιέργεια μειώνουν την διαθεσιμότητα τροφής. Το είδος είναι ευαίσθητο στην απώλεια του ενδιαιτήματος των φυτοφρακτών που προσφέρουν απαραίτητες θέσεις επιθεώρησης και φωλιάσματος. 3.4 Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Στον επισυναπτόμενο χάρτη 2 παρουσιάζονται τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης. Ο χάρτης 2 διαμορφώθηκε από τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από την εργασία πεδίου ενώ συμπληρωματικά χρησιμοποιήθηκαν αξιόπιστα δεδομένα από βιβλιογραφικές πηγές. 4. ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ Στον επισυναπτόμενο χάρτη 3 (κλίμακας 1:100.000) παρουσιάζονται: α) η προτεινόμενη οριοθέτηση της περιοχής μελέτης ως ΖΕΠ και β) τα υφιστάμενα όρια της περιοχής μελέτης, δηλαδή της ΣΠΠ. Από την προτεινόμενη οριοθέτηση εξαιρούνται οι οικισμοί που βρίσκονται εντός της περιοχής με βάση τα νόμιμα όρια τους. Η προτεινόμενη οριοθέτηση της ΖΕΠ Δέλτα Πηνειού περιλαμβάνει το σύνολο της Σημαντικής για τα Πουλιά Περιοχής, με επέκταση προς τα νότια, ώστε να περιλαμβάνει την αγροτική ζώνη μεταξύ γέφυρας Πηνειού, Ομολίου, Στομίου και νότιου κλάδου του Πηνειού. Η προτεινόμενη επέκταση βασίζεται στην παρουσία και τους πληθυσμούς των ειδών που αποτελούν κριτήρια οριοθέτησης και είναι ο μαυροπελαργός, ο κραυγαετός, ο στρειδοφάγος και ο μελισσοφάγος. Επιπλέον τα υπόλοιπα είδη οριοθέτησης (λαμπροβούτι, νανοβουτηχτάρι, πρασινοκέφαλη πάπια, φαλαρίδα και χειμωνογλάρονο) καλύπτονται επαρκώς από τα προτεινόμενα όρια της ΖΕΠ. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 13

Η προτεινόμενη ΖΕΠ περιλαμβάνει όλα τα ενδιαιτήματα των ειδών χαρακτηρισμού που είναι η χαλκοκουρούνα, το σαϊνι, ο τσίφτης, η αλκυόνη και τα δύο είδη ερωδιών: μικροτσικνιάς και προφυροτσικνιάς. Ξεκινώντας από δυτικά, το όριο της περιοχής ξεκινάει από την Εθνική Οδό Αθηνών- Θεσσαλονίκης στην περιοχή Τούμπανος όπου το όριο κατευθύνεται νοτιοδυτικά και ακολουθεί την Εθνική Οδό μέχρι την περιοχή Άγιοι Ανάργυροι. Από εκεί στρέφεται ανατολικά και ακολουθεί τον δρόμο που οδηγεί στον Ομόλιο, περιλαμβάνοντας την περιοχή Φύλλα. Στην συνέχεια ακολουθεί την νότια επαρχιακή οδό προς Ομόλιο και πριν φτάσει στον οικισμό κατευθύνεται βόρεια παρακάμπτοντας τον οικισμό. Στην συνεχεία στρέφεται νοτιοανατολικά μέχρι να συναντήσει τον επαρχιακό δρόμο προς Στόμιο, τον οποίο ακολουθεί περιλαμβάνοντας τις περιοχές Γκέκα, Κούτσουρο, Καλαμάκι, Δενδρότοπος και Ποταμούλια. Παρακάμπτει τον οικισμό του Στομίου και συνεχίζει προς την ακτή όπου ακολουθεί την ακτογραμμή προς τα βορειοδυτικά. Στην συνέχεια εκτείνεται 0.3 ναυτικά μίλια και συνεχίζει να κατευθύνεται βορειοδυτικά. Πλησιάζει την ακτή και ακολουθεί την ακτογραμμή μέχρι τη βόρεια εκβολή του Πηνειού όπου εκτείνεται 0.5 ναυτικά μίλια στη θάλασσα. Μετά το ακρωτήρι Πλαταμών στρέφεται δυτικά προς την ακτή και ακολουθεί από βόρεια το δρόμο που συναντά, με κατεύθυνση νοτιοδυτική προς την περιοχή Φλοίσθος. Στην συνέχεια περνάει ανατολικά από τον Φλοίσθο, περικλείοντας τον και κατευθύνεται προς τον Παλιαιόπυργο όπου τον περνάει από τα ανατολικά. Μετά τον Παλαιόπυργο στρέφεται δυτικά και τον περικλείει και ακολουθεί τον Πηνειό μέχρι την Εθνική Οδό περικλείοντας τις περιοχές Καψάλα, Μεσιά, Πυκνόφυτον, Πρώιμος καθώς και τον Πηνίο ποταμό. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 14

5. SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION The study area has 2.600 ha. and comprises of the two basic branches of Pinios River, riverine forests at their mouth, ponds, sandudunes, coastal strips and cultivated land. The area is an important wetland complex for the following reasons: a) it holds a breeding population of more than 10 pairs of Rollers (C1 criteria) Also, it is important for the breeding populations of Levant sparrowhawk, Little Bittern, Purple Heron, Black Kite and Kingfisher. Therefore, the new proposed SPA encompasses both branches of Pinios river and the cultivated land between them, the riverine forests, marshes and ponds, the coastal area as well as the area at the foothills of Mt. Kissavos to the south. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 15

6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ BirdLife International (2008) Species factsheet: Coracias garrulus Downloaded from http://www.birdlife.org on 16/2/2009 BirdLife International, 2004. Birds in Europe: population estimates, trends and conservation status. Cambridge U.K. Birdlife International (Birdlife Conservation Series:12). Bourdakis S. & Vareltzidou, S. 2000. Greece pp 261-333. In Heath, M. F. and Evans, M. I., eds. 2000. Important Bird Areas in Europe: Priority sites for conservation. 2: Southern Europe. Cambridge, UK: BirdLife International. BirdLife Conservation Series No. 8, p. 791. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους. 2004. Προδιαγραφές οριοθέτησης Ζωνών Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα και Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 117 σελ. + i παράρτημα. Handrinos G. and T. Akriotis, 1997. The birds of Greece. Christofer Helm (Publishers) Ltd., London. Kovacs A., Barov B., Orhun C., Gallo-Orsi U., 2008. International Species Action Plan for the European Roller Coracias garrulus garrulous. Birdlife International, pp 28 + annexes Οικονόμου Α., 2005. Η Παράκτια Ζώνη του Δέλτα Πηνειού Ποταμού:Ανάπτυξη και Προστασία Περιβάλλοντος. Τεχν. Χρον. Επιστ. Έκδ. ΤΕΕ, II, τεύχ. 1-2 2005, Tech. Chron. Sci. J. TCG, II, No 1-2 3 Tucker, G.M. and Heath, M.F., 1994. Birds in Europe: their conservation status. Cambridge, U.K.: Birdlife International (Birdlife Conservation Series no.3). Valle, R. & ScartonE, 1998. Status and distribution of Oystercatchers Haematopus ostralegus breeding along Mediterranean coasts. Wader Study Group Bull. 86:26-30. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 16

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ANNEXES ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 17

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 18

GR059 Δέλτα Πηνειού Ορνιθολογική Έκθεση Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης για την περιοχή «GR059 Δέλτα Πηνειού» AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. 20 000 άτ υδροβια ή 10 000 ζ Θαλασσοπ 5 000 πελαργ 3 000 αρπακτ 3 000 γεραν 500 000 στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Res (p) Br (p) Win Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 2 Gavia arctica 5 140 10.000 83 Υ 1 4 Tachybaptus ruficollis C 990 3.400 720 Υ 15 5 Podiceps cristatus 3.000 10.000 2.400 Υ 8 6 Podiceps grisegena 320 1.000 44 Υ 8 Podiceps nigricollis 530 2.800 700 Υ 1 9 Calonectris diomedea 2.600 Θ 50 50 10 Puffinus yelkouan 20/60 ind 120 950 Θ 13 40 11 Hydrobates pelagicus 1.300 350 Θ 1 1 13 Phalacrocorax carbo P 520 3.100 1.450 4.200 Υ 43 14 Phalacrocorax aristotelis 460 300 30 Υ 10 10 15 15 Phalacrocorax pygmeus 14 400 350 Υ 8 8 345 16 Pelecanus onocrotalus 1 270 1 Υ 3 3 1 17 Pelecanus crispus 10/30 ind 5 30 9 Υ 12 12 9 18 Botaurus stellaris 79 900 Υ 1 1 19 Ixobrychus minutus >6 94 2.200 Υ 6 6 20 Nycticorax nycticorax 230 1.200 Υ 15 15 21 Ardeolla ralloides 22 600 Υ 5 5 24 Egretta garzetta 390 580 Υ 21 21 100 25 Casmerodius albus 16 25 470 Υ 1 1 13 26 Ardea cinerea P 2.100 2.200 860 Υ 6 27 Ardea purpurea 2-3 78 2.200 Υ 1 1 Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) οριοθέτησης (delimitatio n criterion) οριοθέτησ ης (delimitati on criterion) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 19

AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. 20 000 άτ υδροβια ή 10 000 ζ Θαλασσοπ 5 000 πελαργ 3 000 αρπακτ 3 000 γεραν 500 000 στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Res (p) Br (p) Win Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 28 Ciconia nigra 1-2 2-3 42 250 Υ Π 1 1 29 Ciconia ciconia >20 1.000 4.000 Υ Π 22 22 30 Plegadis falcinellus 6 530 Υ 1 1 31 Platalea leucorodia 34 120 Υ 2 2 3 32 Phoenicopterus ruber 410 2.900 660 Υ 58 33 Cygnus olor F 860 450 2.600 Υ 1 Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) οριοθέτησης (delimitatio n criterion) οριοθέτησ ης (delimitati on criterion) 37 Anser albifrons 620 5300 / 250 11.000 Υ 33 38 Anser erythropus 15 ind 110 1 Υ 1 39 Anser anser 1.200 250/ 850 3.900 Υ 1 41 Branta ruficollis 60 ind. / regular presence 880 23 Υ 23 42 Tadorna ferruginea 1 200 2 Υ 1 1 2 43 Tadorna tadorna 420 750 1.800 Υ 1 44 Anas penelope 3.000 3.000 17.000 Υ 500 45 Anas strepera 600 1.100 900 Υ 1 46 Anas crecca 9.200 10.600 7.300 Υ 47 Anas platyrhynchos >5 33.000 20.000 37.000 Υ 1 48 Anas acuta 3.200 10.000 1.200 Υ 49 Anas querquedula 3.900 20.000 Υ 0 51 Anas clypeata 1.700 4.500 2.000 Υ 53 Netta rufina 270 320 840 Υ 0 54 Aythya ferina 2.100 10.000 7.900 Υ 0 ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 20

AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. 20 000 άτ υδροβια ή 10 000 ζ Θαλασσοπ 5 000 πελαργ 3 000 αρπακτ 3 000 γεραν 500 000 στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Res (p) Br (p) Win Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 55 Aythya nyroca 20/60 ind 9 530 2 Υ 1 1 56 Aythya fuligula 7.300 7.000 12.000 Υ 57 Aythya marila 1.800 1.500 1.200 Υ 1 61 Melanitta fusca 850 10.000 / 15 Κριτ. 4 (C4) 1.400 Υ 62 Bucephala clangula 4.900 750 3.100 Υ 63 Mergelus albellus 13 350 110 Υ 1 64 Mergus serrator 590 500 890 Υ 3 65 Mergus merganser 470 1 1.500 Υ 1 66 Oxyura leucocephala regular presence Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) οριοθέτησης (delimitatio n criterion) 3 75 7 Υ 3 67 Pernis apivorus non br 1.100 Α 10 69 Milvus migrans 1 300 Α 1 1 71 Haliaeetus albicilla 15 35 Α 1 1 72 Gypaetus barbatus 1 Α 1 1 73 Neophron percnopterus regular presence 16 Α 1 1 74 Gyps fulvus 180 Α 2 2 75 Aegypius monachus 5/15 ind 14 Α 1 1 76 Circaetus gallicus 54 Α 3 3 77 Circus aeruginosus >1 290 Α 1 1 78 Circus cyaneus 110 Α 79 Circus macrourus 15 ind Α 80 Circus pygargus 94 Α 1 1 83 Accipiter brevipes non br Χ 10 Α 10 84 Buteo buteo 7.100 Α 30 οριοθέτησ ης (delimitati on criterion) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 21

AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. 20 000 άτ υδροβια ή 10 000 ζ Θαλασσοπ 5 000 πελαργ 3 000 αρπακτ 3 000 γεραν 500 000 στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Res (p) Br (p) Win Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 85 Buteo rufinus 2 Α 2 2 87 Aquila pomarina P 70 Α 1 1 88 Aquila clanga 6 ind 1 Α 89 Aquila nipalensis 50 Α 90 Aquila heliaca 2/ 6 ind 1 Α 0 0 91 Aquila chrysaetos 41 Α 1 1 92 Hieraaetus pennatus 27 Α 1 1 93 Hieraaetus fasciatus 9 Α 1 1 94 Pandion haliaetus 1 53 Α 95 Falco naumanni 20/60 ind 180 Α 26 26 97 Falco vespertinus 30 ind 9 Α 98 Falco columbarius 76 Α 1 100 Falco eleonorae 140 Α 124 124 101 Falco biarmicus 1 1 Α 1 1 102 Falco cherrug regular presence Κριτ. 4 (C4) 2 Α 103 1 1 2 2 70 70 20 Υ 0 0 Υ 1 1 20 Falco peregrinus 74 Α 2 2 105 Bonasa bonasia 4.700 107 Tetrao urogallus 3.000 109 Alectoris graeca 200 113 Coturnix coturnix P 28.000 116 Porzana porzana 84 10.000 117 Porzana parva 170 10.000 119 Crex crex 20/60 ind 1.100 Υ 122 Fulica atra C 13.000 20.000 25.000 Υ Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) οριοθέτησης (delimitatio n criterion) οριοθέτησ ης (delimitati on criterion) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 22

AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. 20 000 άτ υδροβια ή 10 000 ζ Θαλασσοπ 5 000 πελαργ 3 000 αρπακτ 3 000 γεραν 500 000 στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Res (p) Br (p) Win Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 127 Otis tarda 30 ind 25.000 ind 1 128 Haematopus ostralegus 1-2 3.000 10.200 8.400 Υ 1 129 Himantopus himantopus 200 340 Υ 10 10 130 Recurvirostra avosetta 300 470 410 Υ 3 3 20 131 Burhinus oedicnemus F 390 380 Υ 7 7 133 Glareola pratincola 55 240 Υ 6 6 135 Charadrius dubius C 1.100 2.400 Υ 30 136 Charadrius hiaticula 1.200 730 620 Υ 1 137 Charadrius alexandrinus C 110 410 Υ 10 10 17 138 Charadrius leschenaultii 10 Υ 142 Pluvialis apricaria 1.300 8.000 8.200 Υ 5 143 Pluvialis squatarola 21 2.500 1.200 Υ 5 144 Hoplopterus spinosus 1 1.000 Υ 1 1 147 Vanellus vanellus 154 17.000 20.000 28.000 Υ 1 148 Calidris canutus 150 3.400 4.700 Υ 1 149 Calidris alba 250 1400 / 1.200 Κριτ. 4 (C4) 470 Υ 150 Calidris minuta 460 2.000 91 Υ 8 151 Calidris temminckii 850 600 1 Υ 154 Calidris ferruginea 7.400 1 Υ 156 Calidris alpina 3.000 13.300 13.000 Υ 157 Limicola falcinellus 92 630 Υ 158 Philomachus pugnax 510 Υ 1 159 Lymnocryptes minimus 180 120 Υ 1 160 Gallinago gallinago 9.300 20.000 3.100 Υ Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) οριοθέτησης (delimitatio n criterion) οριοθέτησ ης (delimitati on criterion) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 23

AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. 20 000 άτ υδροβια ή 10 000 ζ Θαλασσοπ 5 000 πελαργ 3 000 αρπακτ 3 000 γεραν 500 000 στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Res (p) Br (p) Win Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 163 Scolopax rusticola 18.000 20.000 4.900 Υ 0 164 Limosa limosa 30 ind 990 1.300 640 Υ 165 Limosa lapponica 1 1.200 1.200 Υ 1 166 Numenius phaeopus 1.600 2.300 Υ 167 Numenius tenuirostris regular presence Κριτ. 4 (C4) 1 Υ 168 Numenius arquata 2.200 42.000 4.200 Υ 169 Tringa erythropus 190 1.000 14 Υ 1 170 Tringa totanus 2.800 3.400 1.800 Υ 4 171 Tringa stagnatilis 120 370 Υ 172 Tringa nebularia 750 3.100 26 Υ 1 174 Tringa ochropus 3.300 14.500 37 Υ 5 175 Tringa glareola 2.500 20.000 Υ 177 Actitis hypoleucos P 7.200 16 Υ 1 179 Arenaria interpres 340 1.000 800 Υ 1 187 Larus melanocephalus 75 8.400 Υ 7 7 10 189 Larus minutus 120 1.000 Υ 1 190 Larus ridibundus 23.000 15.000 32.000 Υ 191 Larus genei 55 1.800 Υ 1 1 17 192 Larus audouinii 7 20/60 ind 180 580 Υ 7 7 2 193 Larus canus 5.900 10.000 9.100 Υ 194 Larus fuscus 3.000 1.900 1.300 Υ 1 200 Gelochelidon nilotica 38 270 Υ 2 2 201 Sterna caspia 15 65 Υ 203 Sterna sadvicensis 23 550 590 Υ 1 1 10 Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) οριοθέτησης (delimitatio n criterion) οριοθέτησ ης (delimitati on criterion) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 24

AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. 20 000 άτ υδροβια ή 10 000 ζ Θαλασσοπ 5 000 πελαργ 3 000 αρπακτ 3 000 γεραν 500 000 στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Res (p) Br (p) Win Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) οριοθέτησης (delimitatio n criterion) 204 Υ 13 13 Υ 15 15 Υ 1 1 Υ 1 1 10 50 1 50 2 2 0 0 10 5 20 2 1 1 1 10 10 Sterna hirundo P 2.360 1.900 207 Sterna albifrons P 170 960 208 Chlidonias hybridus 79 1.000 209 Chlidonias niger 130 4.000 210 Chlidonias leucopterus 740 20.000 Υ 214 Columba oenas P 4.800 215 Columba palumbus 90.000 217 Streptopelia turtur A 35.000 100 220 Clamator glandarius 580 223 Otus scops F 2.100 224 Bubo bubo 91 229 Asio flammeus 52 231 Caprimulgus europaeus A 1.900 100 100 232 Apus apus 69.000 500 234 Apus melba P 1.400 237 Alcedo atthis >10 390 5 240 Merops apiaster F 4.800 241 Coracias garrulus C 10 48 2 243 Jynx torquilla 5.800 244 Picus canus P 350 246 Dryocopus martius 1.300 248 Dendrocopos syriacus C 300 100 100 249 Dendrocopos medius F 780 100 100 250 Dendrocopos leucotos 77 5 5 ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία οριοθέτησ ης (delimitati on criterion) 25

AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. 20 000 άτ υδροβια ή 10 000 ζ Θαλασσοπ 5 000 πελαργ 3 000 αρπακτ 3 000 γεραν 500 000 στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Res (p) Br (p) Win Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) οριοθέτησης (delimitatio n criterion) 252 Picoides tridactylus 260 1 1 254 Melanocorypha calandra 10.000 Σ 30 30 258 Calandrella brachydactyla P 22.000 Σ 200 200 260 Lullula arborea 8.600 Σ 50 50 261 Alauda arvensis 400.000 Σ 20 263 Riparia riparia 54.000 Σ 100 265 Hirundo rustica 160.000 Σ 500 267 Delichon urbica 99.000 Σ 500 269 Anthus campestris 46.000 Σ 50 50 274 Motacilla flava P 79.000 Σ 100 290 Phoenicurus phoenicurus 68.000 Σ 20 294 Oenanthe isabellina 21.000 Σ 1 297 Oenanthe hispanica 14.000 Σ 500 302 Monticola saxatilis 1.000 Σ 100 305 Turdus torquatus 3.100 Σ 1 317 Acrocephalus melanopogon 130 Σ 1 1 324 Hippolais pallida A 33.000 Σ 500 326 Hippolais olivetorum >2 30 Σ 11 30 334 Sylvia rueppelli 30 Σ 30 30 335 Sylvia hortensis 1.700 Σ 50 336 Sylvia nisoria 820 Σ 1 1 351 Muscicapa striata F 140.000 Σ 100 352 Ficedula parva 1.200 Σ 1 1 353 Ficedula semitorquata 20 10 Σ 10 10 ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία οριοθέτησ ης (delimitati on criterion) 26

AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. 20 000 άτ υδροβια ή 10 000 ζ Θαλασσοπ 5 000 πελαργ 3 000 αρπακτ 3 000 γεραν 500 000 στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Res (p) Br (p) Win Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 354 Ficedula albicollis 1.500 Σ 365 Sitta krueperi 20 1 Σ 5 5 372 Oriolus oriolus C 34.000 Σ 200 374 Lanius collurio C 15.000 Σ 100 100 375 Lanius minor 65 Σ 20 20 376 Lanius excubitor 2.500 Σ 377 Lanius senator 4.800 Σ 100 378 Lanius nubicus 45 Σ 5 5 383 Pyrrhocorax pyrrhocorax 150 Σ 11 11 392 Passer hispaniolensis 28.000 Σ 2.000 414 Emberiza cineracea 10/30 ind 1 Σ 1 1 415 Emberiza hortulana 4.300 Σ 200 200 416 Emberiza caesia 130 Σ 50 50 421 Emberiza melanocephala C 28.000 Σ 300 Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) οριοθέτησης (delimitatio n criterion) οριοθέτησ ης (delimitati on criterion) Υπόμνημα (Explanations): Ειδικότερες επεξηγήσεις σχετικά με τα πληθυσμιακά όρια και τα κριτήρια που αναφέρονται στον πίνακα, υπάρχουν στις Προδιαγραφές οριοθέτησης Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Φάσης Β του έργου (βλ. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους 2004). AA Πιν.Ι: Αύξων αριθμός του Πίνακα Ι. «Κατάλογος των ειδών που απαντούν στην Ελλάδα, καθεστώς παρουσίας τους και κατηγοριοποίηση με βάση την Οδηγία των πτηνών», σύμφωνα με τις Προδιαγραφές οριοθέτησης Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Φάσης Β του έργου (βλ. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους 2004). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 27

Επιστημονική ονομασία (Scientific name): Με έντονα στοιχεία (Bold) φαίνονται τα είδη που χρησιμοποιούνται για το χαρακτηρισμό ΖΕΠ ενώ με κανονικά στοιχεία φαίνονται τα είδη οριοθέτησης (Selection species are indicated in bold Delimitation species are indicated in normal). Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης: Όπως αναφέρονται στο Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων (βλέπε European Commission 1995 Standard Data Form) Res: βρίσκεται στον τόπο καθ όλη τη διάρκεια του έτους Br: χρησιμοποιεί τον τόπο για να φωλιάζει και να ανατρέφει τους νεοσσούς Win: το είδος χρησιμοποιεί τον τόπο κατά τη διάρκεια του χειμώνα Stage: τόπος που χρησιμοποιείται στη μετανάστευση ή για την πτερόρροια εκτός των περιοχών αναπαραγωγής 4: Υ: είδος που περιλαμβάνεται στα μεταναστευτικά υδρόβια είδη (migratory water birds) Θ: είδος που περιλαμβάνεται στα αποδημητικά θαλασσοπούλια (migratory sea birds) 5: Π: Πελαργοί (Ciconiidae), Α: Aρπακτικά (Accipitridae), Γ: Γερανοί (Gruidae), Σ: Στρουθιόμορφα (Passeriformes) Κατά τον υπολογισμό του πληθυσμού λαμβάνονται υπόψη όλα τα είδη των μεταναστευτικών στρουθιόμορφων. Τα σκιασμένα κελιά δείχνουν το κριτήριο που πληροί κάθε είδος (Highlighted cells indicate the criteria fulfilled by a single species). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 28