ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 95 ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ- ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ Tου Μάριου Τσάκα 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το πρόβλημα της διαχείρισης των μεταβλητών δαπανών αποτελεί αντικείμενο που χρήζει λήψης μέτρων άμεσης απόδοσης, ενώ παράλληλα αποτελεί χώρο υφέρπουσας κακοδιαχείρίσης. Έτσι, ερωτήματα όπως: εάν το ύψος των δαπανών για αγορά αντιβιοτικών ή αντισηπτικών ή υλικών για εργαστήρια είναι το ενδεδειγμένο για κάθε Νοσοκομειακή Μονάδα, απαιτούν άμεση και συγκεκριμένη απάντηση από τις διοικήσεις κάθε Νοσοκομειακής Μονάδας. Η εφαρμογή ποσοτικής ανάλυσης για την απάντηση στο ερώτημα της ενδεδειγμένης ή μη διαχείρισης των οικονομικών πόρων που διατίθενται για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων είναι εφικτή με την συγκριτική αξιολόγηση των διοικήσεων των νοσοκομειακών μονάδων, σχετικά με τον βαθμό αξιοποίησης των μεταβλητών των δαπανών, σημαντικό μέρος των οποίων α- ποτελούν οι δαπάνες για αντιμετώπιση λοιμώξεων και οι οποίες εξειδικεύονται σε δαπάνες για αγορά αντιβιοτικών, αντισηπτικών και υλικών εργαστηρίων. Τα ερωτήματα τα οποία θα απαντηθούν από την εφαρμογή της συγκριτικής αξιολόγησης των Νοσοκομειακών Μονάδων και τα οποία θα οδηγήσουν στην παροχή πληροφόρησης απαραίτητης για την παρακολούθηση της ορθής διαχείρισης των συγκεκριμένων μεταβλητών δαπανών είναι τα ακόλουθα: 1) Ποια είναι η Νοσοκομειακή Μονάδα, η οποία επιτυγχάνει την αρτιότερη αξιοποίηση των μεταβλητών δαπανών της και κατά συνέπεια αποτελεί σημείο αναφοράς για τις Διοικήσεις των λοιπών Νοσοκομειακών Μονάδων. 2) Ποιος είναι ο βαθμός κακής διαχείρισης τόσο του συνόλου των μεταβλητών δαπανών, όσο και των επιμέρους δαπανών που πραγματοποιούνται για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων. 3) Ποιος είναι ο βαθμός ευθύνης κάθε επιμέρους κατηγορίας δαπανών στην διαμόρφωση της τελικής συγκριτικής αξιολόγησης. 2. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Προκειμένου να διευκολυνθεί η λήψη αποφάσεων που θα συμβάλουν στην αρτιότερη αξιοποίηση των δαπανών των Νοσοκομειακών Μονάδων που πραγματοποιούνται για την α- O Mάριος Tσάκας είναι Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών.
96 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH ντιμετώπιση των νοσοκομειακών λοιμώξεων, έχουν χρησιμοποιηθεί οι ακόλουθες μέθοδοι ποσοτικής ανάλυσης: (α) Δείκτες, (β) DEA, (γ) Οικονομετρική προσέγγιση.τα οικονομικά μεγέθη, τα οποία χρησιμοποιούνται ως παράγοντες εκφράζοντες την προσπάθεια αντιμετώπισης των Νοσοκομειακών Λοιμώξεων είναι: i. Οι δαπάνες για προμήθεια αντισηπτικών ii. Οι δαπάνες για προμήθεια αντιβιοτικών iii. Οι δαπάνες εργαστηριακών εξετάσεων που πραγματοποιούνται για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων. Πέραν των ανωτέρω κατά την εκτίμηση των δεικτών έχει χρησιμοποιηθεί και το σύνολο των μεταβλητών δαπανών που πραγματοποιούνται από τις Νοσοκομειακές Μονάδες του δείγματος. Ως παράγοντες που εκφράζουν το προσφερόμενο έργο από τις νοσοκομειακές μονάδες, υιοθετούνται: ο αριθμός των νοσηλευομένων λόγω λοιμώξεων και ο αριθμός των κλινοημερών για νοσηλεία λόγω λοιμώξεων. 2.1 ΔΕΙΚΤΕΣ Οι χρησιμοποιηθέντες δείκτες είναι οι ακόλουθοι: Δ 3α : Μεταβλητές δαπάνες / Κλινοημέρα Δ 3β : Μεταβλητές δαπάνες / Νοσηλευόμενο Δ 4α : Δαπάνες εργαστηριακών εξετάσεων /κλινοημέρα Δ 4β : Δαπάνες εργαστηριακών εξετάσεων/ Νοσηλευόμενο Δ 5α : Δαπάνες αντισηπτικών/ Κλινοημέρα Δ 5β : Δαπάνες αντισηπτικών / Νοσηλευόμενο Δ 6α : Δαπάνες αντιβιοτικών/ Κλινοημέρα Δ 6β : Δαπάνες αντιβιοτικών/ Νοσηλευόμενο Η ανάλυση των δαπανών, που ορίζονται ως μεταβλητές δαπάνες, στηρίζεται στην υιοθέτηση της υπόθεσης ότι οι δαπάνες για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων είναι μέρος του συνόλου των μεταβλητών δαπανών κάθε νοσοκομειακής μονάδας, είναι δε το άθροισμα των δαπανών για αγορά αντισηπτικών και αντιβιοτικών. 2.2 DATA ENVELOPMENT ANALYSIS (DEA) Προκειμένου να εκτιμηθεί ο βαθμός συγκριτικής αξιολόγησης των οικονομικών πόρων που διαθέτουν οι μονάδες του δείγματος και οι οποίοι είναι δυνατόν να ορισθούν ως προσεγγιστικοί παράγοντες των λοιμώξεων έγινε χρήση της DEA με υιοθέτηση τριών υποθέσεων ως προς τη δομή των εισροών και εκροών. Πιο συγκεκριμένα ως εισροές χρησιμοποιήθηκαν οι: Δαπάνες για αντισηπτικά Δαπάνες για αντιβιοτικά Δαπάνες για εργαστηριακές εξετάσεις που αναφέρονται στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων. Ως εκροές εισήχθησαν εναλλακτικά: Ο αριθμός των νοσηλευθέντων για λοιμώξεις Ο αριθμός των κλινοημερών Αθροιστικά ο αριθμός των νοσηλευθέντων και ο αριθμός των κλινοημερών Έτσι δημιουργήθηκαν τρία σενάρια εναλλακτικής εκτίμησης μέσω DEA της συγκριτικής αξιοποίησης των διατιθέμενων συγκεκριμένων οικονομικών πόρων μεταξύ των 16 Νοσοκομειακών Μονάδων του δείγματος. Τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν προέρχονται από την δραστηριότητα των 16 Ν.Μ. το έτος 2006.
ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 97 2.3 ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Προκειμένου να διερευνηθεί η ποσοτική σχέση που συνδέει τόσο τον αριθμό των νοσηλευομένων όσο και τον αριθμό των κλινοημερών με τις δαπάνες που γίνονται για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων εκτιμάται η ακόλουθη γραμμική σχέση: Ψ = a + b 1 x 1 + b 2 x 2 + b 3 x 3 (1) Όπου: Ψ ο αριθμός των κλινοημερών ή εναλλακτικά ο αριθμός των νοσηλευομένων Χ 1 οι δαπάνες για αγορά αντισηπτικών Χ 2 οι δαπάνες για αγορά αντιβιοτικών Χ 3 οι δαπάνες για εργαστηριακές εξετάσεις Οι συντελεστές b i i = 1,2,3, δίδουν την έννοια της ποσοτικής σχέσης που συνδέεται η κάθε ε- πιμέρους δαπάνη με τον αριθμό των νοσηλευομένων ή κλινοημερών. Ο προσδιορισμός των μερικών ελαστικοτήτων είναι δυνατόν να ερμηνευθεί ως βαθμός αποτελεσματικότητας κάθε επιμέρους δαπανών στην αντιμετώπιση λοιμώξεων. 3. ΣΤΟΙΧΕΙΑ Οι Νοσοκομειακές Μονάδες οι οποίες συνθέτουν το δείγμα θα αναφέρονται ως εξής Α/Α ΠΙΝΑΚΑΣ 3.1 Η σύνθεση του δείγματος ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ 1 Ν1 2 Ν2 3 Ν3 4 Ν4 5 Ν5 6 Ν6 7 Ν7 8 Ν8 9 Ν9 10 Ν10 11 Ν11 12 Ν12 13 Ν13 14 Ν14 15 Ν15 16 Ν16
98 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Οι πρώτες δεκαπέντε(15) Νοσοκομειακές Μονάδες δραστηριοποιούνται στην περιοχή Αττικής και μια στην Περιφέρεια. Παρατηρείται ότι το δείγμα αποτελείται κυρίως από Νοσοκομειακές Μονάδες της περιοχής της Αττικής, τούτο δε διότι οι Νοσοκομειακές Μονάδες της περιοχής της Αττικής υποδέχονται περίπου το 40% του συνόλου των περιστατικών της χώρας, όλων των ασθενειών και το σπουδαιότερο η περιοχή της Αττικής θεωρείται μια από τις πλέον επιβαρημένες περιοχές της χώρας σε όρους ρύπανσης. Επίσης, ένα μεγάλο μέρος ασθενών από άλλες περιοχές προσφεύγει στις Νοσοκομειακές Μονάδες της Αττικής ανερχόμενο περίπου στο 38,15%. 4. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ημέθοδος της DEA εφαρμόστηκε σε τρία εναλλακτικά σενάρια σε ότι αφορά τις χρησιμοποιούμενες εισροές και τις εκροές. Πίνακας 4.1: Εισροές /εκροές για τα τρία σενάρια της DEA Σενάριο Α Σενάριο Β Σενάριο Γ Εισροές o Αντισηπτικά o Αντισηπτικά o Αντισηπτικά Δαπάνες σε o Αντιβιοτικά o Αντιβιοτικά o Αντιβιοτικά o Εργαστηριακές o Εργαστηριακές o Εργαστηριακές εξετάσεις * εξετάσεις * εξετάσεις * Εκροές o Αριθμός ασθενών o Αριθμός Αριθμός ασθενών που έχουν νοσηλευτεί κλινοημερών που έχουν νοσηλευτεί λόγω λοιμώξεων λόγω λοιμώξεων και ο αριθμός κλινοημερών * που αναφέρονται στην αντιμετώπιση στις λοιμώξεις Από την εκτίμηση των δεικτών και τη χρήση της DEA και για τα τρία εναλλακτικά σενάρια προέκυψαν αποτελέσματα τα οποία αναφέρονται (α) στον βαθμό συγκριτικής αξιολόγησης των χρησιμοποιούμενων παραγωγικών συντελεστών (β) στο μέγεθος της συμβολής των χρησιμοποιούμενων παραγωγικών συντελεστών στη διαμόρφωση της συνολικής συγκριτικής αξιολόγησης (γ) στους αργούντες παραγωγικούς συντελεστές. Αναφερόμενοι στα αποτελέσματα που προέκυψαν από την εφαρμογή της DEA και για τα τρία εναλλακτικά σενάρια σημειώνεται ότι με κριτήριο το συνολικό βαθμό αξιοποίησης των εισροών οι Νοσοκομειακές Μονάδες 14 και 15 λειτουργούν κατά τον αρτιότερο συγκριτικά τρόπο και αποτελούν μονάδες πρότυπα ή μονάδες αναφοράς για τις υπόλοιπες ( Βλ. πίνακα 4.2 κατωτέρω)
ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 99 Πίνακας 4.2 Τελική συγκριτική αξιολόγηση κατά σενάριο DEA (%) ΣΕΝΑΡΙΑ DEA Ν.Μ. Α Β Γ Ν1 94,5 66,9 94,52 Ν2 33,4 40,7 40,70 Ν3 26,6 29,7 29,74 Ν4 23,4 23,1 23,77 Ν5 21,7 27,9 27,91 Ν6 30,1 45,8 45,80 Ν7 23,4 47,1 47,06 Ν8 60,8 50,5 60,77 Ν9 45,6 29,9 45,63 Ν10 41,8 35,0 41,77 Ν11 35,3 37,0 35,30 Ν12 73,3 57,0 73,25 Ν13 30,3 34,9 34,85 Ν14 100,0 100,0 100,00 Ν15 100,0 100,0 100,00 Ν16 32,6 100,0 100,00 Με κριτήριο τις τιμές που έχουν επιτευχθεί από τις εκτιμήσεις των οκτώ (8) δεκτών και τις ε- κτιμήσεις των τριών σεναρίων της DEA, πραγματοποιήθηκε ιεράρχηση των Ν.Μ., η οποία παρουσιάζεται κατωτέρω (βλ. πίνακα 4.3) Πίνακας 4.3 Συγκριτική ιεράρχηση του βαθμού αξιοποίησης των παραγωγικών συντελεστών με κριτήρια τις τιμές των εκτιμηθέντων δεικτών και της DEA, όπως εκφράζονται από τις τιμές των εκτιμηθέντων «σύνθετων δεικτών» ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΟ Ν.Μ ΔΕΙΚΤΕΣ DEA Ν1 7 2 Ν2 5 8 Ν3 10 12 Ν4 14 13 Ν5 13 14 Ν6 4 9 Ν7 11 8 Ν8 3 4 Ν9 9 7 Ν10 7 6 Ν11 15 11 Ν12 3 5 Ν13 6 10 Ν14 1 1 Ν15 11 1 Ν16 4 2
100 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Σχετικά με το βαθμό συνολικής συγκριτικής αξιολόγησης παρατίθενται κατωτέρω οι τρεις Νοσοκομειακές Μονάδες που επέτυχαν τον καλύτερο βαθμό αξιοποίησης των παραγωγικών συντελεστών και οι τέσσερις Νοσοκομειακές Μονάδες που επέτυχαν τον συγκριτικά μικρότερο βαθμό αξιοποίησης των παραγωγικών συντελεστών. Πίνακας 4.4 Ιεράρχηση των Νοσοκομειακών Μονάδων με κριτήριο τον βαθμό αξιοποίησης των παραγωγικών συντελεστών ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΕΧΝΙΚΗ DEA ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ Ν.Μ ΣΕΝΑΡΙΟ Α /Ν.Μ. ΣΕΝΑΡΙΟ Β/ Ν.Μ. ΣΕΝΑΡΙΟ Γ /Ν.Μ. 1η 14 14 14 14 2η 12 15 15 15 3η 8 1 16 16 16η 3 5 11 4 15η 7 7 4 5 14η 4 6 5 3 13η 5 3 9 13 Από τα στοιχεία του ανωτέρω πίνακα (πίνακας 4.4) προκύπτει ότι η Νοσοκομειακή Μονάδα (14) τόσο με χρήση δεικτών, όσο και με χρήση DEA και για τα τρία σενάρια επιτυγχάνει την άριστη δυνατή αξιοποίηση των παραγωγικών συντελεστών που χρησιμοποιούνται ως παράγοντες σύγκρισης (δηλ. εισροές), ενώ έπεται η Νοσοκομειακή Μονάδα (15), η οποία επιτυγχάνει και για τα τρία σενάρια της DEA την δεύτερη θέση στον βαθμό αξιοποίησης των παραγωγικών συντελεστών. Σχετικά με τις Νοσοκομειακές Μονάδες που παρουσιάζουν μη ικανοποιητικούς βαθμούς αξιοποίησης των παραγωγικών συντελεστών παρατηρείται ότι η Νοσοκομειακή Μονάδα (5) έ- χει τα περισσότερα προβλήματα, εμφανίζοντας περιορισμένους βαθμούς αξιοποίησης των παραγωγικών συντελεστών και με τις τέσσερις μεθόδους εκτίμησης.ακολουθεί η Ν.Μ.(3), η οποία εμφανίζεται να έχει πρόβλημα με κριτήριο τις τιμές που προκύπτουν από τις τρεις εκ των τεσσάρων μεθόδων εκτίμησης. 4.1 ΕΙΔΙΚΟ ΒΑΡΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ Σημαντική θεωρείται η πληροφόρηση για τον βαθμό συμβολής των χρησιμοποιούμενων εισροών, δηλαδή των παραγωγικών συντελεστών, στην διαμόρφωση του τελικού συγκριτικού αποτελέσματος. Από την εφαρμογή της DEA προέκυψε ότι οι παραγωγικοί συντελεστές που συμβάλουν πλέον του 50% στη διαμόρφωση της τελικής συγκριτικής αξιολόγησης είναι όπως εμφανίζονται στον ακόλουθο πίνακα:
ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 101 Πίνακας 4.5 Αριθμός Νοσοκομειακών Μονάδων στις οποίες οι επιμέρους εισροές συμβάλουν πλέον του 50% στην διαμόρφωση του τελικού συγκριτικού αποτελέσματος ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΕΙΣΡΟΗΣ ΣΕΝΑΡΙΟ DEA ΔΑΠΑΝΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΑΝΤΙΣΗΠΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Α 3 7 5 Β 1 9 6 Γ 2 8 5 Από τα ανωτέρω στοιχεία (πίνακας 4.5) γίνεται σαφές ότι οι δαπάνες για τα αντιβιοτικά παρουσιάζονται να αποτελούν αποφασιστικό προσδιοριστικό παράγοντα στη διαμόρφωση της τελικής συγκριτικής αξιολόγησης στον μεγαλύτερο αριθμό Ν.Μ. του δείγματος. 4.2 ΑΡΓΟΥΝΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ Οι εκτιμήσεις για την ύπαρξη αργούντων παραγωγικών συντελεστών αποτελούν ένδειξη της δραστηριότητας εκείνης που παρουσιάζει «διαχειριστική παθογένεια», αλλά και του μεγέθους της υφιστάμενης παθογένειας σε όρους δαπανών. Από τις εκτιμήσεις της DEA προέκυψε ο αριθμός των Νοσοκομειακών Μονάδων στις οποίες παρουσιάζεται ανά χρησιμοποιούμενη εισροή «διαχειριστική παθογένεια». Πίνακας 4.6 Αριθμός Νοσοκομειακών Μονάδων που παρουσιάζουν «Αργούντες Παραγωγικούς συντελεστές» ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΣΕΝΑΡΙΟ ΤΗΣ DEA ΔΑΠΑΝΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΑΝΤΙΣΗΠΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Α 10 5 3 Β 10 1 3 Γ 10 4 3 Από τα ανωτέρω στοιχεία προκύπτει ότι οι δαπάνες για αντισηπτικά εμφανίζονται σε περισσότερες Νοσοκομειακές Μονάδες, ως «αργούντες παραγωγικοί συντελεστές» στοιχείο το ο- ποίο αποτελεί ένδειξη ότι οι δαπάνες για αντισηπτικά αποτελούν σημαντικό παράγοντα διαχειριστικής παθογένειας σε ότι αφορά τον αριθμό των Νοσοκομειακών Μονάδων, στις οποίες παρουσιάζεται και όχι στο απόλυτο μέγεθος των δαπανών που διατίθενται. 4.3 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ Από την εκτίμηση της σχέσεως -1- που έγινε με χρήση των στοιχείων τα οποία συνθέτουν το δείγμα των 16 Νοσοκομειακών Μονάδων και εκτιμήθηκε τόσο με χρήση εξαρτημένης μεταβλη-
102 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH τής τον «αριθμό των κλινοημερών», όσο και με την εισαγωγή ως εξαρτημένης μεταβλητής τον «αριθμό των νοσηλευομένων», προέκυψαν συνοπτικά τα ακόλουθα: ΠΙΝΑΚΑΣ 4.7 Dependent Variable: KLI Method : Least Squares Date:09/24/06 Time: 18:27 Sample:1901 1916 Included observations: 16 KLI = C(1) + C(2)*AS+ C(3)*AB+C(4)*ERG * Coefficient Std. Error t- Statistic Prob. C(1) 1.166.361 642,3959 1,815641 0,0945 C(2) -0,035824 0,01981-1,808395 0,0957 C(3) 0,003824 0,001142 3,348417 0,0058 C(4) 0,019318 0,007046 2,741641 0,0179 R-squared 0,826846 Mean dependent var 4937,100 Adjusted R-squared 0,783557 S.D. dependent var 3457,715 S.E. of regression 1608,648 Akaike info criterion 17,81649 Sum squared resid 31052988 Schwartz criterion 18,00964 Log likelihood -138,5320 Durbin- Watson stat 2,593818 * όπου AS: οι δαπάνες για αντισηπτικά AB: οι δαπάνες για αντιβιοτικά ERG: οι δαπάνες για εργαστηριακές εξετάσεις Η εκτιμηθείσα σχέση δίδει στατιστικά σημαντικές τιμές και για τις τρεις μεταβλητές και ι- κανοποιητική ερμηνευτική ικανότητα (R 2 = 0,82), ενώ έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να ερμηνευθούν τα πρόσημα των ανεξάρτητων μεταβλητών. Έτσι προκύπτει ότι οι δαπάνες για αντισηπτικά επιδρούν αρνητικά στον αριθμό των κλινοημερών, σε αντίθεση με τις δύο άλλες κατηγορίες δαπανών που επιδρούν θετικά. Εκτιμώντας τις μερικές ελαστικότητες αντίστοιχα των μεταβλητών x 1 (AS), x 2 (AB) και x 3 (ERG) λαμβάνονται αντίστοιχα οι τιμές -0,56, 0,77 και 0,59. Η έννοια των ο- ποίων είναι η ακόλουθη: Η κατά 10% αύξηση των δαπανών για αντισηπτικά περιορίζει τον αριθμό των κλινοημερών κατά 5,6 %. Η κατά 10% αύξηση των δαπανών για αντιβιοτικά προϋποθέτει την αύξηση των κλινοημερών κατά 7,7 %. Η κατά 10% αύξηση των δαπανών για εργαστηριακά υλικά προϋποθέτει την αύξηση των κλινοημερών κατά 5,4%. Από τις δύο λοιπόν τελευταίες κατηγορίες δαπανών προκύπτει ότι η πλέον αποτελεσματική είναι αυτή των εργαστηριακών δαπανών. Τα ανωτέρω αποτελέσματα έχουν προκύψει από την χρήση των αντίστοιχων στοιχείων των 16 Νοσοκομειακών μονάδων του δείγματος και έτσι εκφράζουν την αποτελεσματικότητα των τριών κατηγοριών δαπανών του συνόλου του δείγματος. Η χρησιμότητα αυτών των εκτιμήσεων είναι προφανής διότι είναι δυνατή η σύγκριση των εν λόγω αποτελεσμάτων με τα αποτελέσματα που θα προκύψουν από άλλα δείγματα ή από αντίστοιχες δραστηριότητες άλλων νοσοκομειακών μονάδων.
ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 103 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από την παρούσα έρευνα προέκυψε η εφικτότητα διερεύνησης των δυνατοτήτων αρτιότερης αξιοποίησης παραγωγικών συντελεστών στο χώρο της υγείας σε μια εξειδικευμένη δραστηριότητα όπως είναι η διαχείριση οικονομικών πόρων που αναφέρονται στην αντιμετώπιση λοιμώξεων. Η σημαντικότητα των ευρημάτων από την έρευνα έχει σαν αποτέλεσμα την ανάδειξη προβλημάτων τα οποία χαρακτηρίζουν την άσκηση διοίκησης των νοσοκομειακών μονάδων. Έτσι, η πληροφόρηση που προκύπτει από την έρευνα δίδει απαντήσεις σε ερωτήματα τα ο- ποία πρέπει να απασχολούν τις διοικήσεις των νοσοκομειακών μονάδων και τα οποία επιγραμματικά είναι τα ακόλουθα: (1) Ποια είναι η αποτελεσματικότητα της ασκούμενης διοικητικής εξουσίας και ποια είναι τα κριτήρια αξιολόγησης; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δίδεται τόσο από την εκτίμηση των επιμέρους δεικτών που εκφράζουν την αποτελεσματικότητα όσο και από την εφαρμογή της DEA. Η επίτευξη της εκτίμησης της συγκριτικής αξιολόγησης έδωσε τη δυνατότητα του εντοπισμού των νοσοκομειακών μονάδων οι οποίες λειτουργούν κατά τρόπο πρότυπο και συγχρόνως επεσήμανε την συγκριτική αποτελεσματικότητα των λοιπών μονάδων. Οι διοικήσεις ως εκ τούτου των 14 α- πό τις 16 μονάδες του δείγματος αξιολογούμενες παρουσίασαν προβλήματα αξιοποίησης των οικονομικών πόρων που διαχειρίζονται για την αντιμετώπιση ασθενειών με λοιμώξεις. Το εύρημα αυτό έχει διττή χρησιμότητα: Πρώτον επισημαίνει στις Διοικήσεις των νοσοκομειακών μονάδων ότι πρέπει να αναθεωρήσουν ή να τροποποιήσουν τις διαδικασίες αξιοποίησης των συγκεκριμένων οικονομικών πόρων έχοντας ως πρότυπα τις διοικήσεις συγκεκριμένων νοσοκομειακών μονάδων που υποδεικνύεται από την έρευνα Δεύτερον δίδεται πληροφόρηση στους φορείς οι οποίοι έχουν την ευθύνη αλλά και αρμοδιότητα αξιολόγησης των διοικήσεων των νοσοκομειακών μονάδων που υπολείπονται κατά την συγκριτική αξιολόγηση να παρεμβαίνουν τόσο με προληπτικά όσον και με κατασταλτικά μέτρα.πέραν τον ανωτέρω δίδεται η δυνατότητα με την αρτιότερη αξιοποίηση των σχετικών οικονομικών πόρων να παρέχονται ποιοτικά αναβαθμισμένες νοσηλευτικές υπηρεσίες. (2) Από την ανάλυση, επίσης προέκυψε πληροφόρηση σχετικά με την συμβολή κάθε παραγωγικού συντελεστή στην διαμόρφωση της τελικής συγκριτικής αξιολόγησης. Η σημαντικότητα της πληροφόρησης αυτής συνίσταται στο γεγονός ότι εντοπίζονται οι παραγωγικοί συντελεστές εκείνοι στους οποίους αποδίδεται το επίπεδο αποτελεσματικότητας της Διοίκησης. Έτσι, π.χ. για την N4, η οποία παρουσιάζει συγκριτικό βαθμό αξιολόγησης της τάξεως του 23% πρέπει να εντοπισθεί ο τομέας εκείνος δραστηριότητας ο οποίος δεν λειτουργεί αποτελεσματικά. Η απάντηση στο πρόβλημα αυτό δόθηκε από την ποσοτική ανάλυση και για τις 14 νοσοκομειακές μονάδες. Κατά συνέπεια οι Διοικήσεις τους έχουν χρέος να εστιάσουν την προσοχή τους στις υποδεικνυόμενες κατ αυτό τον τρόπο δραστηριότητες για την λήψη των κατάλληλων μέτρων. Η πληροφόρηση αυτή είναι φανερό ότι είναι αρκετά χρήσιμη και για τους υπερκείμενους διοικητικούς φορείς των διοικήσεων των νοσοκομειακών μονάδων, οι οποίοι έχουν την ευθύνη και αρμοδιότητα της παρακολούθησης του βαθμού αξιοποίησης τόσο του συνόλου όσο και των επιμέρους οικονομικών πόρων που διατίθενται για την υγεία. (3) Ερώτηση η οποία θεωρείται συνέχεια των ανωτέρω είναι η ακόλουθη: Σε ποια έκταση ο κάθε μη αποτελεσματικά αξιοποιούμενος παραγωγικός συντελεστής πρέπει να βελτιώσει την αποτελεσματικότητά του; ή άλλως σε τι βαθμό δεν αξιοποιείται ο κάθε συγκεκριμένος παραγωγικός συντελεστής; ή άλλως ποιο είναι το μέγεθος της σπατάλης ή αντιοικονομικής χρήσης των συγκεκριμένων οικονομικών πόρων;
104 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Η απάντηση δίδεται και για τις 14 νοσοκομειακές μονάδες και για κάθε επιμέρους παραγωγικό συντελεστή ή αλλιώς εισροή στη χρήση της DEA. Έτσι, για παράδειγμα η N1 α- ξιοποιώντας αντιοικονομικά τον παραγωγικό συντελεστή οικονομικοί πόροι για αγορά α- ντιβιοτικών διαθέτει πέραν των επιτρεπόμενων 460.859 ευρώ. Φυσικά τα ανωτέρω δίδονται με βάση τις εκτιμήσεις αξιολόγησης των αντίστοιχων οικονομικών πόρων των μονάδων προτύπων του δείγματος. Οπωσδήποτε, όμως, το εύρημα αυτό αφ ενός μεν προσδιορίζει τους συγκεκριμένους στόχους που πρέπει να θέσει η Διοίκηση του εν λόγω Νοσοκομείου, οι οποίοι πρέπει να επιτευχθούν με την λήψη των απαραίτητων Διοικητικών μέτρων και αφ ετέρου αποτελεί κριτήριο ε- λέγχου από τους συγκεκριμένους φορείς της Διοίκησης του εν λόγω νοσοκομείου. Από την οικονομετρική προσέγγιση της ποσοτικής έκφρασης των σχέσεων που συνδέουν τον αριθμό των κλινοημερών και των τριών κατηγοριών δαπανών ή άλλως των τριών μέσων αντιμετώπισης των περιστατικών με λοιμώξεις παρέχεται πληροφόρηση, η χρησιμότητα της ο- ποίας έγκειται στο εξής: Καταρχάς οι εκτιμηθέντες συντελεστές εκφράζουν τον βαθμό εξάρτησης των κλινοημερών για λοιμώξεις από τις τρεις κατηγορίες μέσων αντιμετώπισης των λοιμώξεων λαμβάνοντας υπ όψιν το σύνολο των στοιχείων του δείγματος. Δηλαδή η πληροφόρηση αναφέρεται στο σύνολο των νοσοκομειακών μονάδων του δείγματος. Δίδει όμως κριτήριο σύγκρισης μεταξύ των τριών προσδιοριστικών παραγόντων, δηλαδή μεταξύ των αντισηπτικών, αντιβιοτικών και των δαπανών για εργαστηριακές εξετάσεις. Τα στοιχεία αυτά είναι χρήσιμα στην περίπτωση κατά την ο- ποία γίνουν εκτιμήσεις και για άλλα δείγματα νοσοκομειακών μονάδων, επίσης δε και για περαιτέρω ανάλυση σε βάθος της αιτιολογικής βάσης των υφιστάμενων διαφορών στις επιπτώσεις τους στον προσδιορισμό του αριθμού των κλινοημερών λόγω λοιμώξεων. Τέλος, από την ποσοτική ανάλυση που πραγματοποιήθηκε δίδεται η δυνατότητα προσδιορισμού του αριθμού των νοσηλευομένων ή των κλινοημερών που θα πρέπει να παρέχουν οι Νοσοκομειακές μονάδες του δείγματος για να λειτουργούν όλες με συνθήκες αρίστου βαθμού α- ξιοποίησης των παραγωγικών τους συντελεστών, δηλαδή παρέχεται η δυνατότητα προσδιορισμού του άριστου μείγματος πολιτικής που θα πρέπει να υιοθετηθεί από έκαστη των 14 Ν.Μ. του δείγματος με κριτήριο αναφοράς τις Ν.Μ. 14 και 15 που θεωρούνται οι λειτουργούσες κατά άριστο τρόπο σε ότι αφορά την διαχείριση των συγκεκριμένων οικονομικών πόρων. 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ R. Färe and S. Grosskopf, Measuring Output Efficiency (European Journal of Operational Research 13, 1983 173-179). M. Al-Shammari, A. Multi-Criteria Data Envelopment Analysis Model for Measuring the Productive Efficiency of Hospitals (International Journal of Operations & Production Management 19, 1999 879-890). RD. Banker, Estimating Most Productive Scale Size Using Data Envelopment Analysis (European Journal of Operational Research 17, 198435-44). KP. Chang and YY. Guh, Linear Production Functions and the Data Envelopment Analysis (European Journal of Operational Research 52, 1991 215-223). SR.Tunis, Economic Analysis in Healthcare Decisions (The American Journal of Managed Care 10, 2004 301-104). J. Sarkis and S. Talluri, Efficiency Measurement of Hospitals: Issues and Extensions (International Journal of Operations and Production Management 22, 2002 306-313). Τσάκας Μ., Εφαρμογές ποσοτικής ανάλυσης για την αποτελεσματική αξιοποίηση των διατιθέμενων μεταβλητών δαπανών των Δημόσιων Νοσοκομειακών Μονάδων, Διδακτορική Διατριβή 2007.