Εκδότης Μποδοσάκης-Πρόδρομος Μερκούρης Μ. Χουρμούζη 28 Κ. Τούμπα 544 53 Θεσσαλονίκη Τηλ. (2310) 910342 Ιδιοκτήτης ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΛΕΓΕΙΑ Πρόεδρος Μποδοσάκης-Πρόδρομος Μερκούρης Αντιπρόεδρος Α Αθανάσιος Συμεωνίδης Αντιπρόεδρος Β Στέλλα Αργυριάδου Γενικός Γραμματέας-Ταμίας Αντώνης Μπατίκας Ειδικός Γραμματέας Ανάργυρος Μαριόλης Μέλη Βασιλική Γκαρμίρη Νικόλαος Παπανικολάου Εκπρόσωποι Ειδικευομένων Ευρυπίδης Ζώτας Άρης Καραφώτης Γραμματεία Σύνταξης Αναστασία Ρωμανίδου Τηλ.: (2810) 394615, (28310) 25833 e-mail: tasrom@yahoo.co.uk Διευθυντής Σύνταξης Χρήστος Λιονής, Aναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Κρήτης Τ.Θ. 2208, Ηράκλειο Τηλ. (2810) 394621, Fax. (2810) 394606 E-mail: lionis@galinos.med.uoc.gr Αναπληρωτές Δ/ντές Σύνταξης Παναγιώτης Αλτάνης (Αθήνα) Ελευθέριος Θηραίος (Αθήνα) Κορνηλία Μακρή (Ηράκλειο) Ανάργυρoς Μαριόλης (Αθήνα) Συντακτική Επιτροπή Αλκιβιάδης Αλεβίζος (Αθήνα) Φωτεινή Αναστασίου (Ηράκλειο) Κωνσταντίνος Βαρδαβάς (Αθήνα) Βασιλική Γκαρμίρη (Θεσσαλονίκη) Νίκη Γλύστρα (Θεσσαλονίκη) Ιωάννης Λέντζας (Αθήνα) Άντα Μαρκάκη (Ηράκλειο) Κωνσταντίνος Μίχας (Εύβοια) Ρένα Οικονομίδου (Θεσσαλονίκη) Αριστοφάνης Παγανάς (Πιερία) Νίκος Παπανικολάου (Αθήνα) Εμμανουήλ Συμβουλάκης (Ηράκλειο) Γιώργος Τζανίδης (Πάρος) Ζωή Τσίμτσιου (Θεσσαλονίκη) Ειρήνη Χατζοπούλου (Θεσσαλονίκη) Ανταποκριτές Σύνταξης Έλενα Ευαγγελάκη (Κύπρος) Θεοδώρα Ζαχαριάδου (Κύπρος) Llukan Rrumbullaku (Αλβανία) Συμβουλευτική Επιτροπή Π. Βάρδας, Καθ. Καρδιολογίας Παν/μίου Κρήτης Μ. Γείτονα, Eπίκ. Καθ. Διοίκησης Υπηρ. Υγείας Παν/μίου Θεσσαλίας Ε. Γελαστοπούλου, Επίκ. Καθ. Υγιεινής Παν/μίου Πατρών Δ. Γλάρος, Ομ. Καθ. Ιατρικής Φυσικής Παν/μίου Ιωαννίνων Α. Καφάτος, Ομ. Καθ. Προληπτικής Ιατρικής & Διατροφής Παν/μίου Κρήτης Ι. Κυριόπουλος, Καθ. Οικονομικών της Υγείας Εθνικής Σχ. Δημόσιας Υγείας Θ. Κωνσταντινίδης, Επίκ. Καθ. Υγιεινής, Πανεπιστήμιο Θράκης Β. Μαυρέας, Καθ. Ψυχιατρικής Παν/μίου Ιωαννίνων M. Σγάντζος, Λέκτ. Ανατομίας Παν/μίου Θεσσαλίας K. Σιαμόπουλος, Καθ. Νεφρολογίας Παν/μίου Ιωαννίνων Ν. Σιαφάκας, Καθ. Πνευμονολογίας Παν/μίου Κρήτης K. Σουλιώτης, Διδάκτωρ Οικονομικών και Πολιτικής Υγείας Λ. Σπάρος, Ομ. Καθ. Κοινωνικής Ιατρικής Παν/μίου Αθηνών T. Φιλαλήθης, Αναπλ. Καθ. Κοινωνικής Ιατρικής Παν/μίου Κρήτης Γ. Χριστοδούλου, Καθ. Ψυχιατρικής Παν/μίου Αθηνών
Editor-in-Chief Christos Lionis, Αssociate Professor Faculty of Medicine, University of Crete P.O. Box 2208, Heraklion Tel.: +30 2810394621, Fax: +30 2810394606 E-mail: lionis@galinos.med.uoc.gr Associate Editors Panagiotis Altanis (Athens) Εleftherios Thireos (Athens) Kornilia Makri (Heraklion) Anargiros Mariolis (Athens) Editorial Board Alkis Alevizos (Athens) Fotini Anastassiou (Heraklion) Cοnstantinos Varvadas (Thessaloniki) Vasiliki Garmiri (Thessaloniki) Niki Glistra (Zagliveri) Ioannis Lentzas (Athens) Ada Markaki (Heraklion) Constantinos Mihas (Evia) Irene Ikonomidou (Thessaloniki) Aristofanis Paganas (Pieria) Nikos Papanikolau (Athens) Emmanouil Symvoulakis (Heraklion) Giorgos Tzanidis (Paros) Zoi Tsimtsiou (Thessaloniki) Irini Chatzopoulou (Thessaloniki) Corresponding Editors Elena Evaggelaki (Cyprus) Theodora Zaxariadou (Cyprus) Llukan Rrumbullaku (Αlbania) Advisory Board P. Vardas, Professor of Cardiology, University of Crete M. Geitona, Assistant Professor, University of Thessalia E. Gelastopoulou, Assistant Professor of Hygiene, University of Patras D. Glaros, Εmeritus Professor of Medical Physics, University of Ioannina A. Kafatos, Εmeritus Professor of Health Promotion and Nutrition, University of Crete Τh. Konstantinides, Assistant Professor of Hygiene, University of Thrace J. Kyriopoulos, Professor of Health Economics, National School of Public Health V. Mavreas, Professor of Psychiatry, University of Ioannina M. Sgantzos, Lecturer of Anatomy in University of Thessalia K. Siamopoulos, Professor of Nephrology, University of Ioannina N. Siafakas, Professor of Lung and Thorax, University of Crete K. Souliotis, PhD, Health Policy and Economics L. Sparos, Εmeritus Professor of Social Medicine, University of Athens A. Philalithis, Associate Professor of Social Medicine, University of Crete G. Christodoulou, Professor of Psychiatry, University of Athens Editor-in-Chief Christos Lionis, Αssociate Professor Faculty of Medicine, University of Crete P.O. Box 2208, Heraklio Tel.: +30 2810394621, Fax: +30 2810394606 E-mail: lionis@galinos.med.uoc.gr Ιδιοκτήτης GREEK ASSOCIATION OF GENERAL PRACTITIONERS Executive Board of the Greek Association of General Practitioners President Bodosakis-ProdromosMerkouris Vice-President A Athanasios Simeonidies Vice-President B Stella Argyriadou General Secretary Treasurer Antonis Batikas Special Secretary Anargiros Mariolis Members Vasiliki Garmiri Nikolaos Papanikolaou Evripidis Zotas Aristidis Karafotis Secretary of Editor-in-Chief Anastasia Romanidou Tel: (2810) 394615, (28310) 25833 e-mail: tasrom@yahoo.co.uk
7 Της Σύνταξης Χ. Λιονής Αλλαγές στο Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου Τι μαθαίνουμε για το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Ελλάδας 9 Ερευνητική εργασία Ι. Λέντζας, Α. Θεοδωροπούλου, Ε. Σιουρούνη, Χ. Ανδρουτσοπούλου, Γ. Μαντζουράνης, Ι. Μητρόπουλος Ικανοποίηση ασθενών - χρηστών Κέντρων Υγείας των Nομών Αχαΐας και Ηλείας 25 Σύντομο άρθρο Μ. Μαλλιαρού, Π. Σαράφης, Κ. Καραθανάση, Κ. Σωτηριάδου Η επίδραση των ιδιαιτεροτήτων του τομέα παροχής υπηρεσιών υγείας και τομέα ασφάλισης υγείας στη βελτιστοποίηση ή μη της κοινωνικής ευημερίας 33 Ενδιαφέρουσα περίπτωση Γ. Παπαδόπουλος, Π. Δασκαλάκης, Δ. Μπρίμης, Π. Κρουσταλλάκη, Ν. Δρακωνάκης Χειρουργική αφαίρεση ευμέγεθους οστεοποιημένου κοκκιώματος γλουτού σε ηλικιωμένη ασθενή στο περιφερειακό ιατρείο Ασημίου 39 Παρουσίαση κλινικής περίπτωσης Γ. Τζανίδης, E. Πανοηλίας, Π. Μαυροειδής, Α. Βασιλείου, Σ. Καρύδη Κλινική άσκηση: Δύσπνοια 41 Κατευθυντήριες οδηγίες STROBE Initiative. E. von Elm, D.G. Altman, M. Egger, S.J. Pocock, P.C. Go/ tzsche, J.P. Vandenbroucke Η πρόταση ενδυνάμωσης της αναφοράς μελετών παρατήρησης στην Επιδημιολογία (STROBE): Κατευθυντήριες οδηγίες για την καταγραφή και δημοσίευση των μελετών παρατήρησης Οδηγίες για τους συγγραφείς
7 Editorials C. Lionis Changes in the National Health System in the United Kingdom Lessons for the Greek National Health System 9 Original paper I. Lentzas, A. Theodoropoulou, E. Siourouni, C. Androutsopoulou, G. Mantzouranis, I. Mitropoulos The satisfaction of patients that make use of services of health centers of the prefectures of Ahaia and Ilia 25 Short paper M. Malliarou, P. Sarafis, K. Karathanasi, K. Sotiriadou The effect of the specificities of health care and health insurance sector to optimize social welfare 33 Case report C. Papadopoulos, P. Daskalakis, D. Brimis, P. Kroustalaki, n. Drakonakis Surgical removal of a sizable ossiform pyg-granuloma in the primary care surgery of Asimiou 39 Presentation of clinical cases G. Tzanidis, E. Panoilias, P. Mauroeidis, A. Basileou, S. Karidi Clinical Quiz: Dyspnea 41 Guidelines STROBE Initiative. E. von Elm, D.G. Altman, M. Egger, S.J. Pocock, P.C. Go/ tzsche, J.P. Vandenbroucke The Strenthening the Teporting of Observational Studies in Epidhmiology (STROBE) Statement: Guidelines for reporting observational studies Instructions to Authors
Αλλαγές στο Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου - Τι μαθαίνουμε για το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Ελλάδας Η σημαντική πολιτική ειδησεογραφία στη χώρα μας δεν έστρεψε τα φώτα της δημοσιότητας να προβάλλουν όσο έπρεπε τις σημαντικές αλλαγές στο Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου. Ένας θεσμός καθιερωμένος από το 1948 τις τελευταίες μέρες ουσιαστικά ξανασυζητήθηκε 20 χρόνια μετά τη συζήτηση που είχε πυροδοτήσει τότε η κ. Margaret Thatcher για την καθιέρωση μιας εσωτερικής αγοράς (Telegraph: The NHS: The Government gambles an another reform, 12 July 2010). Σημαντικές αλλαγές εξαγγέλθηκαν σ ένα θεσμό που πηχυαίοι τίτλοι των βρετανικών εφημερίδων αναφέρουν ότι ουσιαστικά, ριζικά επισκευάστηκε ή αναποδογυρίστηκε (BBC News/ Health, 12 July 2010). Εκατόν πενήντα δύο περίπου οργανισμοί και δέκα θεσμικοί φορείς στρατηγικού σχεδιασμού καταργήθηκαν, ενώ ο προϋπολογισμός (περίπου 80 δισεκατομμύρια στερλίνες) που προοριζόταν για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (ΠΦΥ) μετακινείται απευθείας στους ιατρούς γενικής ιατρικής. Το δικαίωμα επιλογής του ασθενούς προτάσσεται ως σημαντική προτεραιότητα και φαίνεται για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια να «παραβιάζεται» το απόρθητο της πρόσβασης ασθενών σε γιατρούς με βάση το γεωγραφικό κριτήριο. Είναι αυτές οι αλλαγές αποτελέσματα μόνο της οικονομικής κρίσης την οποία ουσιαστικά συναντάει και το Ηνωμένο Βασίλειο; Ή άλλοι λόγοι σχετικοί με την ικανοποίηση των υπηρεσιών των ασθενών φαίνεται να σχετί- 1 Λιονής Χ. Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Πανεπιστημίου Κρήτης Ελληνικές λέξεις-κλειδιά: Εθνικό Σύστημα Υγείας, Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, μεταρρύθμιση. Σημείωση: Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στον «Κόσμο του Επενδυτή» (έκδοση της 31 Ιουλίου - 1 Σεπτεμβρίου 2010). Τόμος 22 Τεύχος 1 Ιανουάριος - Μάρτιος 2010 7
Χ. ΛΙΟΝΗΣ ζονται. Αν και οι αλλαγές αυτές αποτελούν ουσιαστική φιλελευθεροποίηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου λήφθηκαν στο όνομα της βελτίωσης των αποτελεσμάτων για τους ασθενείς (Department of Health: Liberating the NHS: Improving outcomes for patients, 19 July 2010), εντούτοις δεν είναι γνωστό σε ποιο βαθμό οι αλλαγές αυτές στο Βρετανικό Σύστημα Υγείας μπορούν να θεωρηθούν ως εξέλιξη η ωρίμανση ενός συστήματος που έφτασε στην κορύφωση του και αυτή τη στιγμή αναζητά άλλες διαδρομές. Ακόμη και πιο σημαντικό είναι δυνατόν αυτές οι αλλαγές στο Βρετανικό Σύστημα Υγείας να προλέγουν αλλαγές που θα μπορούσε το Ελληνικό Σύστημα Υγείας να υποστεί χωρίς αναγκαστικά να διέλθει από τις θετικές ή αρνητικές εμπειρίες του συστήματος υγείας. Είναι αλήθεια ότι σύγκριση μεταξύ του συστήματος υγείας ιδιαίτερα στην ΠΦΥ στην Ελλάδα και της Βρετανίας δεν νοείται αφού η χώρα μας δεν έχει αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα ΠΦΥ και οποιεσδήποτε σημαντικές απόπειρες μετά το 1981 ουσιαστικά καθηλώθηκαν χωρίς ουσιαστικές αλλαγές, φιλελεύθερες ή όχι. Ο σκοπός αυτού του σημειώματος δεν είναι να απαντήσει τα θεμελιώδη αυτά ερωτήματα αλλά περισσότερο να υπογραμμίσει παράγοντες ουσιαστικούς για τη επιτυχία ενός συστήματος. Αυτούς που θα μπορούσε σήμερα η νέα πολιτική ηγεσία στο Υπουργείο να εξετάσει στην κατεύθυνση ενός νέου και σύγχρονου συστήματος ΠΦΥ, όπως 1. Η αυτοδύναμη ανάπτυξη και λειτουργία των δομών ΠΦΥ που θα διαχειρίζονται δικό τους προϋπολογισμό ίσως και μεγαλύτερο από αυτό που τους αντιστοιχεί σήμερα, οφείλει άμεσα να εξετασθεί. Η μετα-ανάγνωση της προσπάθειας του ΠΕΣΥΠ Κρήτης που ξεκίνησε το 2004 και σταμάτησε πριν λίγα χρόνια ίσως είναι χρήσιμη την περίοδο αυτή. 2. Ομάδες ή δίκτυα ιατρών γενικής ιατρικής θα μπορούσαν να εξετασθούν έστω και πιλοτικά ως εναλλακτικές μορφές ή δομές αυτών που σήμερα προβλέπονται και εξετάζονται στο πλαίσιο του νέου σχήματος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο Νόμο Καλλικράτης. 3. Το γεωγραφικό κριτήριο ως αναφορά μέσω της οποίας γίνεται και η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας ΠΦΥ φαίνεται να μην επαρκεί ακόμη και σε συστήματα με σύγχρονη διοίκηση και υποστήριξη. Δε γνωρίζω εάν οι δηλώσεις του κ. Andrew Lansley, οι οποίες υπογράμμισαν την αναγκαιότητα για μετρήσεις των αποτελεσμάτων που θα είναι βασισμένες στην κλινική τεκμηρίωση και όχι σε στόχους με πολιτικά κίνητρα, θα οδηγήσουν σ ένα πιο αποτελεσματικό και αποδοτικό σύστημα υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο, αισιοδοξώ όμως ότι αυτές θα κινητοποιήσουν τη συζήτηση για την ΠΦΥ στη χώρα μας. g 8 Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Ικανοποίηση ασθενών - χρηστών Κέντρων Υγείας των νομών Αχαΐας και Ηλείας περίληψη Εισαγωγή: Σήμερα με ουσιαστικά συμπληρωμένα μετά από είκοσι έτη λειτουργίας για τα περισσότερα κέντρα υγείας η εκτίμηση των παρεχόμενων υπηρεσιών είναι χρήσιμη. Η ικανοποίηση των χρηστών-ασθενών από τις υπηρεσίες υγείας καθορίζεται από παράγοντες που αφορούν οργανωτικά και λειτουργικά θέματα καθώς και από την ίδια τη διαπροσωπική επικοινωνία μεταξύ ιατρού-ασθενούς. Η μεγιστοποίηση της ικανοποίησης του ασθενούς αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες πιστοποίησης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η μέτρηση της ικανοποίησης των ασθενών χρηστών των κέντρων υγείας δύο νομών, του νομού Ηλείας και του νομού Αχαΐας. Πληθυσμός μελέτης - Μέθοδοι: Η μέτρηση της ικανοποίησης έγινε μέσω ερωτηματολογίων που εξέταζαν διάφορες παραμέτρους. Συμπληρώθηκαν 922 ερωτηματολόγια, στα συνολικά δέκα κέντρα υγείας των δύο νομών, με τη μέθοδο της προσωπικής συνέντευξης. Αποτελέσματα: Υψηλά επίπεδα ικανοποίησης στους περισσότερους τομείς εμφανίζονται σύμφωνα με τη μελέτη να έχουν οι χρήστες των κέντρων υγείας. Ο νομός Ηλείας δείχνει να υπολείπεται έναντι του νομού Αχαΐας και αυτό κυρίως λόγω της μη ολοκληρωμένης παροχής υπηρεσιών (υπολειτουργία ή μη λειτουργία εργαστηρίων). Επίσης η έλλειψη προσωπικού σε ορισμένα κέντρα υγείας είναι αιτία δυσλειτουργιών (πχ. μεγάλος χρόνος αναμονής). Συμπεράσματα: Η αναβάθμιση των κέντρων υγείας με προσλήψεις απαραίτητου προσωπικού και ο εφοδιασμός τους με τον απαραίτητο εξοπλισμό θα οδηγήσει στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. g 1 Λέντζας Ι. 1 1 Θεοδωροπούλου Α. 2 1 Σιουρούνη Ε. 3 1 Ανδρουτσοπούλου Χ. 2 1 Μαντζουράνης Γ. 4 1 Μητρόπουλος Ι. 5 1 Περιφερεικό Ιατρείο Ανδραβίδας, Κ.Υ. Γαστούνης 2 Κ.Υ. Κάτω Αχαΐας 3 Διοικητής Γ.Ν. Πύργου 4 Περιφερεικό Ιατρείο Ευηνοχωρίου, Κ.Υ. Αιτωλικού 5 Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Ελληνικές λέξεις-κλειδιά: Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, ικανοποίηση, ερωτηματολόγιο, κέντρα υγείας Υπεύθυνος Αλληλογραφίας: Ιωάννης Λέντζας Επιμ/τής Β Γενικής Ιατρικής Π.Ι. Ανδραβίδας Τ.Κ. 27051 Ανδραβίδα Ηλείας Τηλ.: 6944551978, 2623054366 e-mail: lentzdoc@hotmail.com Τόμος 22 Τεύχος 1 Ιανουάριος - Μάρτιος 2010 9
Ι. ΛΕΝΤΖΑΣ, Α. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΣΙΟΥΡΟΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝ. Εισαγωγή Η συγκρότηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (Ε.Σ.Υ.) στην χώρα μας με την ψήφιση του Ν. 1397/1983, έθεσε ως θεμελιώδη στόχο, την περιφερειακή διάρθρωση των υπηρεσιών υγείας. Η ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην Ελλάδα βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στη διάκριση των περιοχών σε αστικές και μη αστικές (αγροτικές), με προτεραιότητα τις τελευταίες, αφενός όπως προαναφέρθηκε λόγω των σημαντικών προβλημάτων που αντιμετώπιζαν, και αφετέρου λόγω του ότι οι πληθυσμοί των αστικών περιοχών καλύπτονται από ένα εκτεταμένο δίκτυο υπηρεσιών το οποίο λειτουργεί κάτω από την διοικητική και λειτουργική ευθύνη του ΙΚΑ, και από τα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων του ΕΣΥ. Έτσι ο προσανατολισμός του ΕΣΥ σε ό,τι αφορά την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας επικεντρώθηκε στις μη αστικές περιοχές, με τη λειτουργία 204 Κέντρων Υγείας και 1431 Περιφερειακών Ιατρείων, τα οποία αναπτύχθηκαν με τρόπο που θεωρείται ότι εξασφαλίζει ορθολογική χωροταξική κατανομή, καλή πυκνότητα ιατρικού δυναμικού, και ικανοποιητικού επιπέδου τεχνολογία. 1 Οι εξελίξεις στον υγειονομικό τομέα, η διαμόρφωση νέων αναγκών, και η αποκεντρωτική λογική η οποία πλέον διέπει τη λειτουργία του συστήματος υγείας, επιτρέπουν, και επιβάλλουν την αλλαγή του οργανωτικού-διοικητικού πλαισίου, ώστε να καταστεί εφικτή η βελτίωση των δεικτών ικανοποίησης των χρηστών υπηρεσιών υγείας από τις παρεχόμενες έως τώρα υπηρεσίες. Η έννοια της ικανοποίησης του ασθενούς έχει αναδειχθεί, στη διεθνή βιβλιογραφία, ως αξιόπιστος δείκτης αξιολόγησης των αποτελεσμάτων των πολιτικών υγείας, και σχετίζεται άμεσα με την επαρκή ικανοποίηση των γενικών αλλά και των ειδικών αναγκών υγείας. 2 Σύμφωνα με τον Donabedian, η μεγιστοποίηση της ικανοποίησης του ασθενούς αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες πιστοποίησης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. 3 H ικανοποίηση των ασθενών ορίζεται ως μια γενική αντίδραση του αποδέκτη της φροντίδας υγείας σε σημαντικές περιοχές της δομής των διαδικασιών και των αποτελεσμάτων της εμπειρίας του από τις υπηρεσίες υγείας. Η αντίδραση αυτή είναι εσωτερική, και εκδηλώνεται με μεταβολές στη συμπεριφορά των ασθενών. 4 Η μέτρηση της ικανοποίησης έγκειται, σύμφωνα με τον Ware στη διερεύνηση ποικίλων πτυχών του τομέα υγείας, οι οποίες σχετίζονται μεταξύ άλλων, με την προσβασιμότητα, την αποτελεσματικότητα, τη διαθεσιμότητα των υπηρεσιών υγείας, καθώς και με την ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού και του φυσικού περιβάλλοντος. 5 Η μέτρηση της ικανοποίησης μπορεί να αφορά διαφορετικά επίπεδα υγειονομικής περίθαλψης, ενώ ο βαθμός ικανοποίησης του ασθενούς εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τρεις παράγοντες, που σχετίζονται με: (α) τις προσδοκίες του από την υπηρεσία, (β) τα κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά του, και (γ) την επίδραση των λεγόμενων ψυχοκοινωνικών παραγόντων. 2 Ανάλογα, με τα Κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα το φύλο, το μορφωτικό επίπεδο, και η ηλικία, συνιστούν παράγοντες που μπορούν, σύμφωνα με μελέτες να επηρεάσουν την ικανοποίηση του χρήστη. 6,7 Όσον αφορά στους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες, η επίδρασή τους, κατά τη διαδικασία αξιολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, μπορεί να επιφέρει αλλοίωση του μεγέθους της ικανοποίησής του. Σχηματικά, η ικανοποίηση των χρηστών υπηρεσιών υγείας καθορίζεται από δύο ομάδες παραγόντων: α) τα οργανωτικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά των υπηρεσιών υγείας, και β) από τη σχέση ιατρού-ασθενούς. Η σχέση ιατρού-ασθενούς είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες ικανοποίησης και στα δύο κύρια επίπεδα νοσηλείας. Πρόσφατη μελέτη που αξιολόγησε παράγοντες ικανοποίησης σε διάφορα επίπεδα νοσηλείας (ιατρεία γενικών ιατρών, κατ οίκον νοσηλεία, εξωτερικά ιατρεία νοσοκομείου, εσωτερική νοσηλεία) κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι η διαπροσωπική επικοινωνία και η ενημέρωση του ασθενούς έχουν τη μεγαλύτερη βαρύτητα από όλους τους παράγοντες που εξετάστηκαν. 8 Στον τομέα της φροντίδας της υγείας, οι πρώτες μελέτες-έρευνες που αφορούσαν την εκτίμηση της ικανοποίησης των ασθενών πραγματοποιήθηκαν στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1950, ενώ ακολούθησαν και άλλες μελέτες στην Μ. Βρετανία τη δεκαετία του 60. Στην Ευρώπη η προσπάθεια αντιπροσωπεύεται από τη μελέτη 10 Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Ι. ΛΕΝΤΖΑΣ, Α. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΣΙΟΥΡΟΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝ. της Standing Committee of Hospital on the European Union στην οποία συμμετείχαν περίπου 14.000 νοσοκομεία. 9 Στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια οι δημοσιευμένες εργασίες γύρω από τη μέτρηση της ικανοποίησης. 10-12 Σε αυτές τις έρευνες αναδεικνύονται ποσοστά ικανοποίησης που είναι συγκρίσιμα με αυτά άλλων Ευρωπαϊκών χωρών. 13 Πολλοί ήταν οι παράγοντες που οδήγησαν στην αύξηση του ενδιαφέροντος για την ικανοποίηση των ασθενών στη χώρα μας. Σύμφωνα με τον Μερκούρη, δύο φιλοσοφικές αλλαγές έπαιξαν ρόλο. 14 Η πρώτη έχει να κάνει με την έννοια της μεγιστοποίησης της κοινωνικής ευημερίας και η άλλη έχει να κάνει με το βιολογικό ορισμό της νόσου σε έναν εμπειρικό ορισμό που λαμβάνει υπόψη τις αντικειμενικές εμπειρίες των ατόμων και την αρχή ότι οι άνθρωποι ορίζουν τον εαυτό τους ως ασθενή, βασιζόμενοι σε υποκειμενικά και όχι εξωτερικά ευρήματα. Ο Strasser et al κατέληξε πως τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ασθενών όπως φύλο, το επάγγελμα, η ηλικία, και το εισόδημα, επηρεάζουν την ικανοποίηση από την ιατρική και νοσηλευτική φροντίδα και δείχνουν πως υπάρχει στατιστική σημαντική συσχέτιση μεταξύ των δημογραφικών χαρακτηριστικών των ασθενών και της επιλογής οικογενειακού ιατρού και υπηρεσιών υγείας. 15 Οι Anderson και Zimmerman υποστηρίζουν πως το επίπεδο εκπαίδευσης σχετίζεται στατιστικά σημαντικά με την ικανοποίηση των ασθενών, κάτι όμως που έρχεται σε αντίθεση με μελέτες στη Μ. Βρετανία. 15 Ο Khayat et al σε μελέτες τους διαπίστωσαν ότι υπάρχει σημαντική στατιστική συσχέτιση μεταξύ της κοινωνικής τάξης και της ικανοποίησης για την παρεχόμενη φροντίδα υγείας. 15 Επίσης ο Hall et al σε μελέτη του υποστηρίζει τη στατιστική σημαντική συσχέτιση μεταξύ του βιοτικού επιπέδου των χρηστών υπηρεσιών υγείας και της ικανοποίησης των παρεχόμενων υπηρεσιών. 15 Πληθυσμός μελέτης και Μέθοδοι Με τη μέθοδο της προσωπικής συνέντευξης συμπληρώθηκαν συνολικά 922 ερωτηματολόγια και από δύο νομούς. Παρακάτω παρουσιάζεται αναλυτικά ο αριθμός των ερωτηματολογίων ανά κέντρο υγείας των δύο νομών (Πίνακας Ι). Κέντρα Υγείας Νομού Αχαΐας Ερωτηματολόγια ΚΥ Κάτω Αχαΐας 121 ΚΥ Χαλακρίτσας 100 ΚΥ Ακράτας 96 ΚΥ Ερυμνάθειας 70 ΚΥ Κλειτορίας 64 Κέντρα Υγείας Νομού Ηλείας Ερωτηματολόγια ΚΥ Γαστούνης 120 ΚΥ Βάρδας 111 ΚΥ Ανδρίτσαινας 100 ΚΥ Σιμόπουλου 70 ΚΥ Αρχαίας Ολυμπίας 70 Πίνακας Ι Αριθμός συμμετεχόντων ανά Κ.Υ. Η διάρκεια της συνέντευξης ήταν γύρω στα 8-10 λεπτά Επιλέχθηκε η μέθοδος της προσωπικής συνέντευξης διότι σύμφωνα με μελέτες, οι προσωπικές και οι διαμέσου τηλεφώνου συνεντεύξεις επιφέρουν μεγαλύτερα ποσοστά ανταπόκρισης. 16,17 Η μέθοδος ταχυδρομικής αποστολής έχει χαμηλά ποσοστά ανταπόκρισης από τον πληθυσμό, 18 ενώ η χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, παρόλο που προσφέρει ανωνυμία, και συντελεί στην αποτύπωση αντιπροσωπευτικής και αξιόπιστης γνώμης του ασθενούς δεν είναι διαδεδομένη στη χώρα μας. 19 Εργαλεία μελέτης Για τη μέτρηση της ικανοποίησης συνιστάται η χρήση σύνθετα δομημένων ερωτηματολογίων, τα οποία συνδυάζουν ποιοτικές, 20 και ποσοτικές 21 διαστάσεις, καθώς και ανοικτές ερωτήσεις που δίνουν τη δυνατότητα στον ερωτηθέντα να αναφέρει την άποψή του. 22,23 Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο που έχει χρησιμοποιηθεί στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία για τη μέτρηση ικανοποίησης ασθενών στα εξωτερικά ιατρεία οφθαλμολογικής κλινικής και έχει ελεγχθεί για την εγκυρότητα του. 24 Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει αρχικά ερωτήσεις σχετικά με δημογραφικά στοιχεία, ερωτήσεις κλειστού τύπου Likert με διαβαθμίσεις των Τόμος 22 Τεύχος 1 Ιανουάριος - Μάρτιος 2010 11
Ι. ΛΕΝΤΖΑΣ, Α. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΣΙΟΥΡΟΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝ. απαντήσεων από συμφωνώ απόλυτα έως διαφωνώ απόλυτα. Οι ερωτήσεις αφορούν διάφορες παραμέτρους που έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζουν την ικανοποίηση των ασθενών και έχουν σχέση με οργανωτικά λειτουργικές παραμέτρους, αλλά και με τη σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ ιατρού ασθενούς. Οι ερωτήσεις είναι εναλλάξ θετικές και αρνητικές. Το ερωτηματολόγιο συμπληρώνεται με ερωτήσεις συνολικής εκτίμησης του κέντρου υγείας καθώς και με ερωτήσεις ανοιχτού τύπου προκειμένου να συμπεριλάβει τις ιδιαιτερότητες της παρούσας έρευνας. Στατιστική ανάλυση Μετά τη συλλογή των δεδομένων επακολούθησε στατιστική επεξεργασία με το πρόγραμμα SPSS-15. Μεθοδολογικά η ακολουθούμενη στατιστική ανάλυση εντάσσεται κυρίως στην κατηγορία πολυμεταβλητής ανάλυσης (Multivariate Statistical Analysis) και πιο συγκεκριμένα στην εξέταση στατιστικά σημαντικών διαφοροποιήσεων μεταξύ δυο ομάδων ή περισσότερων (Comparisons of Several Groups) αναφορικά πάντοτε με τα επιμέρους εξεταζόμενα χαρακτηριστικά τους. Εφαρμόζονται εναλλακτικά πίνακες συχνοτήτων (Frequencies Tables), πίνακες διασταυρώσεων (Cross Classification Tables). Η διαφοροποίηση των μέσων τιμών μεταξύ των ομάδων ελέγχεται με εφαρμογή αντίστοιχων μη παραμετρικών τεχνικών (Non Pararmetric test, Mann-Whitney and Wilcoxon Rank Sum test), εφόσον πληρούνται προϋποθέσεις κανονικότητας η όχι των υπό θεώρηση κατανομών (Kolmogorov- Smirnov test). Για διαφοροποιήσεις μεταξύ περισσοτέρων των δύο ομάδων εφαρμόστηκαν οι τεχνικές ανάλυσης διασπορών (Analysis of Variance, ANOVA) η αντιστοίχων μη παραμετρικών τεχνικών (Kruskal - Wallis 1-way ANOVA) ανάλογα με την ικανοποίηση των αρχικών συνθηκών που απαιτούν οι παραπάνω τεχνικές (κανονικότητα Kolmogorov-Smirnov test, ομοσκεδαστικότητα Levin test). Σε τελευταίο στάδιο η εφαρμογή παραγοντικής ανάλυσης (Factor Analysis) αποσκοπεί στον καθορισμό των κρισίμων παραμέτρων (factors), οι οποίοι επιδρούν στην εκτίμηση της αξιολόγησης των χρηστών του συστήματος των κέντρων υγείας. Ως επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας θεωρείται το 95% (Significance p<0,05) διάστημα εμπιστοσύνης (Confidence Interval, C.I.>95%) το οποίο θεωρείται ιδιαίτερα ικανοποιητικό για μετρήσεις τέτοιου είδους. Για διαφοροποιήσεις με στατιστική σημαντικότητα σε διάστημα εμπιστοσύνης 85% έως 95% (85%< C.I.<95%) χρησιμοποιείται ο χαρακτηρισμός τάση, σε συμφωνία με την διεθνή στατιστική πρακτική. Αποτελέσματα Τα δημογραφικά στοιχεία των ερωτηθέντων, καθώς και κάποια συγκριτικά στοιχεία των κέντρων υγείας των 2 νομών, φαίνονται στους πίνακες Ι και ΙΙ αντιστοίχως. Στους πίνακες III και IV παρουσιάζονται συγκριτικά στοι- Κέντρα Υγείας Ερωτηματολόγιο Άνδρες Γυναίκες Μ.Ο. ηλικίας Μέσο επίπεδο εκπαίδευσης Χαλανδρίτσας 100 54 46 55,24 Απόφοιτοι Δημοτικού Κ. Αχαΐας 121 37 84 56,21 Απόφοιτοι Δημοτικού Ακράτας 96 39 57 62,2 Απόφοιτοι Λυκείου Ερυμάνθειας 70 35 35 60,5 Απόφοιτοι Δημοτικού Κλειτορίας 64 28 36 61,52 Απόφοιτοι Δημοτικού Γαστούνης 120 63 57 56,13 Απόφοιτοι Γυμνασίου Βάρδας 111 68 43 49,03 Απόφοιτοι Γυμνασίου Ανδρίτσαινας 100 44 56 62,92 Απόφοιτοι Δημοτικού Σιμόπουλου 70 39 31 64,56 Απόφοιτοι Δημοτικού Αρχ. Ολυμπίας 70 34 36 61,06 Απόφοιτοι Δημοτικού Πίνακας ΙΙ Δημογραφικά στοιχεία συμμετεχόντων. 12 Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Ι. ΛΕΝΤΖΑΣ, Α. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΣΙΟΥΡΟΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝ. Ποσοστό Ποσοστό ασθενών Μεσος χρόνος ασθενών που που έχουν Μέση Μ.Ο. αναμονής επιθυμούν οικογενειακό ιατρό, βαθμολογία Κατάστασης Κέντρα υγείας (σε min) ραντεβού (%) ιατρό του ΚΥ του ΚΥ Υγείας Χαλανδρίτσας 15-29 51,1 75 84,86 82,95 Κ. Αχαίας 15-29 71,7 52,9 74,45 81,32 Ακράτας 5-10 Διαθέτει 80 88,29 83,56 ήδη σύστημα ραντεβού Ερυμάνθειας 5-30 14,3 88,6 85,67 85,58 Κλειτορίας 5-10 11,1 73,4 87,18 86,91 Γαστούνης 15-29 72 26,5 84,99 87,08 Βάρδας 5-14 68,6 43,4 80 88,67 Ανδρίτσαινας 5-14 57 36 74,28 84,44 Σιμόπουλου 5-14 82,4 22,9 78 90,87 Αρχ. Ολυμπίας 5-14 47,1 36,2 73,78 79,54 Πίνακας ΙΙΙ Συγκριτικά στοιχεία κέντρων υγείας ΑχαÀας - Ηλείας. χεία για ορισμένες διαστάσεις (άφιξη, αναμονή, ιατρείο, ιατρικό προσωπικό και νοσηλευτικό προσωπικό, εργαστηριακές εξετάσεις, διοικητικές υπηρεσίες, ιατροτεχνικός εξοπλισμός). Συγκρίσεις-αναλύσεις αποτελεσμάτων μεταξύ των κέντρων υγείας Για τη σύγκριση των αποτελεσμάτων μεταξύ των κέντρων υγείας επιλέχθηκε η σύγκριση των μέσων τιμών των διαστάσεων (άφιξη, αναμονή, ιατρείο και εξέταση, εργαστηριακές εξετάσεις, διοικητικές υπηρεσίες). Επίσης έγινε σύγκριση των μέσων τιμών ορισμένων δημογραφικών στοιχείων όπως ηλικία, εκπαίδευση, καθώς και των ερωτήσεων που αφορούσαν την κτιριακή υποδομή, τον ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, και την ικανοποίηση από τις παρεχόμενες υπηρεσίες στη διάρκεια της εφημερίας. Η σύγκριση έγινε με βάση το 95% C.I. δηλαδή το διάστημα εμπιστοσύνης των μέσων τιμών των παραμέτρων που εξετάσθηκαν το οποίο υπολογίστηκε με ANOVA. Στους πίνακες III και IV παρατίθενται οι μέσοι όροι και το 95% του διαστήματος εμπιστοσύνης των μέσων τιμών των διαστάσεων και των παραμέτρων που εξετάσθηκαν. Τα κέντρα υγείας 1-5 βρίσκονται στο νομό Ηλείας και τα κέντρα υγείας 6-10 στο νομό Αχαΐας. Ορισμένες συγκρίσεις που αναφέρονται έγιναν με την εξέταση των επικαλύψεων ή διαφοροποιήσεων των διαστημάτων εμπιστοσύνης. Από τους μέσους όρους ηλικίας παρατηρείται πως τα κέντρα υγείας Βάρδας (49,03) και Γαστούνης (56,23) έχουν τους μικρότερους μέσους όρους ηλικίας των ερωτηθέντων στο νομό Ηλείας. Στα κέντρα υγείας Κάτω Αχαΐας και Χαλανδρίτσας με 56,21 και 55,24, απαντάται ο μικρότερος μέσο όρος για το νομό Αχαΐας. Τα αποτελέσματα αυτά είναι αναμενόμενα καθότι αυτά τα κέντρα υγείας είναι πλησιέστερα στα αστικά κέντρα, Πύργου και Πάτρας, και έχουν μόνιμο νέο πληθυσμό. Στο επίπεδο εκπαίδευσης (με διαβαθμίσεις από 1-7) για το νομό Αχαΐας η Άκρατα έχει το υψηλότερο με 3,94 και παρουσιάζει διαφοροποίηση με την Ερυμάνθεια που έχει το χαμηλότερο με 3,21. Το υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης για το νομό Ηλείας έχουν τα κέντρα υγείας Βάρδα και Γαστούνης (4,13 και 3,85 αντίστοιχα) και το χαμηλότερο το Σιμόπουλο (2,81) (όπου 2 αντιστοιχεί σε μερικές τάξεις δημοτικού 3 σε απο- Τόμος 22 Τεύχος 1 Ιανουάριος - Μάρτιος 2010 13
Ι. ΛΕΝΤΖΑΣ, Α. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΣΙΟΥΡΟΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝ. for mean??? μ.ο.??? Lower bound?? Upper bound?? Παρακαλώ να μεταφραστούν και τα υπόλοιπα Κέντρα Υγείας Ηλικία Εκπαίδευση Άφιξη Αναμονή Ιατρείο & εξετ. Ιατρείο Ιατρός Νοσηλεύτριες Βάρδας μ.ο. 49,03 4,13 2,2072 2,9476 2,3518 2,6346 2,2771 2,4300 95% Διαστήματα Lower Bound 46,35 3,82 2,0465 2,8039 2,2404 2,4824 2,1570 2,2801 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 51,70 4,43 2,3679 3,0913 2,4632 2,7868 2,3973 2,5799 Σιμόπουλου μ.ο. 64,56 2,83 2,8619 2,9690 2,3251 2,5857 2,2146 2,5000 95% Διαστήματα Lower Bound 61,60 2,47 2,6551 2,8294 2,1853 2,3606 2,0566 2,2449 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 67,51 3,18 3,0687 3,1087 2,4649 2,8108 2,3726 2,7551 Ανδρίτσαινας μ.ο. 62,92 3,02 2,6667 2,5600 2,1175 2,2850 2,0646 2,1531 95% Διαστήματα Lower Bound 60,79 2,81 2,4655 2,3634 2,0152 2,0915 1,9651 1,9657 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 65,05 3,23 2,8679 2,7566 2,2199 2,4785 2,1641 2,3404 Aρχ. Ολυμπίας μ.ο. 61,06 3,27 2,1524 2,1376 1,9912 1,9714 1,9631 2,1087 95% Διαστήματα Lower Bound 57,47 2,94 1,9198 1,9599 1,8653 1,7686 1,8418 1,9008 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 64,64 3,60 2,3850 2,3153 2,1171 2,1743 2,0844 2,3166 Γαστούνης μ.ο. 56,23 3,85 2,1597 2,9716 2,2024 2,5336 2,0676 2,3846 95% Διαστήματα Lower Bound 53,10 3,55 2,0418 2,8837 2,1247 2,4248 1,9777 2,2402 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 59,36 4,15 2,2775 3,0595 2,2801 2,6424 2,1574 2,5291 Kάτω μ.ο. 56,21 3,42 2,3058 2,3773 1,9872 1,9959 1,9480 2,2866 Αχαΐας 95% Διαστήματα Lower Bound 52,91 3,17 2,2043 2,2928 1,9165 1,9117 1,8686 2,1302 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 59,52 3,67 2,4072 2,4617 2,0578 2,0800 2,0275 2,4429 Ακράτας μ.ο. 62,20 3,94 2,0087 1,6240 1,5885 1,5579 1,5486 1,8133 95% Διαστήματα Lower Bound 58,81 3,65 1,8921 1,5376 1,4938 1,4499 1,4524 1,6610 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 65,59 4,23 2,1253 1,7103 1,6831 1,6659 1,6448 1,9655 Κλειτορίας μ.ο. 61,52 3,39 2,1146 1,8875 1,7813 1,6797 1,7960 1,8800 95% Διαστήματα Lower Bound 57,00 2,98 1,9715 1,7616 1,6910 1,5511 1,6915 1,6972 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 66,03 3,80 2,2576 2,0134 1,8717 1,8082 1,9005 2,0628 Χαλανδρίτσας μ.ο. 55,24 3,83 1,9697 1,9109 1,7935 1,9031 1,7476 1,9351 95% Διαστήματα Lower Bound 51,91 3,53 1,8455 1,8197 1,7012 1,7722 1,6439 1,7572 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 58,57 4,13 2,0939 2,0022 1,8858 2,0339 1,8514 2,1129 Ερυμάνθιας μ.ο. 60,53 3,21 2,0097 1,6845 1,5682 1,2794 1,5736 2,0000 95% Διαστήματα Lower bounf 57,02 2,90 1,8466 1,5807 1,4835 1,1805 1,4798 1,7494 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper bound 64,04 3,53 2,1727 1,7884 1,6528 1,3783 1,6674 2,2506 Μέσοι όροι και το 95% του διαστήματος αξιοπιστίας των μέσων τιμών των διαστάσεων και των παραμέτρων που εξετάσθηκαν. Πίνακας ΙV 14 Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Ι. ΛΕΝΤΖΑΣ, Α. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΣΙΟΥΡΟΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝ. Ικανοπ. Ικανοπ. Ικαν. Εργαστηρ. Διοικητ. Καταστ. Καθυστ κτιριακή ιατροτε. εφημερ. Κέντρα Υγείας εξετάσεις υπηρ. Βαθμο Κ.Υ. Υγείας εξετ. υποδομή χ. εξοπλ. εφημ. Βάρδας μ.ο. 2,9375 2,4286 80,00 88,67 2,70 2,55 3,53 2,45 95% Διαστήματα Lower Bound 2,7131 2,2095 77,44 86,06 2,49 2,37 3,29 2,19 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 3,1619 2,6477 82,56 91,27 2,95 2,72 3,77 2,72 Σιμόπουλου μ.ο. 2,7285 2,6607 78,00 90,87 2,59 2,94 3,77 2,66 95% Διαστήματα Lower Bound 2,4939 2,2159 75,12 89,13 2,34 2,70 3,53 2,42 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 3,0032 3,1055 80,88 92,61 2,85 3,18 4,02 2,89 Ανδρίτσαινας μ.ο. 1,7143 74,28 84,44 2,40 2,87 3,68 2,56 95% Διαστήματα Lower Bound 1,3436 72,34 81,52 2,19 2,66 3,48 2,39 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 2,0849 76,22 87,36 2,60 3,08 3,87 2,74 Aρχ. Ολυμπίας μ.ο. 2,5769 73,78 79,54 2,52 2,20 3,43 2,46 95% Διαστήματα Lower Bound 1,9873 69,45 75,72 2,31 1,97 3,16 2,16 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 3,1665 78,11 83,37 2,73 2,43 3,71 2,75 Γαστούνης μ.ο. 2,4083 2,6638 84,99 87,08 2,64 2,31 2,85 2,10 95% Διαστήματα Lower Bound 2,3015 2,4158 82,89 84,72 2,46 2,19 2,66 1,88 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 2,4852 2,9118 87,10 89,43 2,82 2,42 3,05 2,32 Kατω Αχαϊας μ.ο. 2,1680 1,9524 74,45 81,32 3,50 2,55 2,70 1,94 95% Διαστήματα Lower Bound 2,0303 1,6079 71,46 78,54 3,27 2,42 2,54 1,80 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 2,3057 2,2968 77,44 84,10 3,72 2,67 2,86 2,08 Ακράτας μ.ο. 1,9643 1,5000 88,29 83,56 2,27 1,88 2,25 1,82 95% Διαστήματα Lower Bound 1,7667 1,1628 85,91 80,74 2,09 1,78 2,12 1,65 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 2,1619 1,8372 90,66 86,38 2,46 1,99 2,38 1,98 Κλειτορίας μ.ο. 1,6278 3,0714 87,18 86,90 2,28 2,13 2,31 2,04 95% Διαστήματα Lower Bound 1,4435 1,5987 82,86 83,50 2,07 1,97 2,13 1,88 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 1,8120 4,5441 91,50 90,30 2,50 2,28 2,50 2,21 Χαλανδρίτσας μ.ο. 2,3035 2,0556 84,86 82,98 3,15 2,02 2,29 1,72 95% Διαστήματα Lower Bound 2,1673 1,7849 81,71 79,38 2,93 1,87 2,13 1,58 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 2,4398 2,3262 88,01 86,58 3,36 2,17 2,46 1,87 Ερυμάνθιας μ.ο. 2,2029 1,9091 85,67 86,58 2,46 2,13 2,76 1,96 95% Διαστήματα Lower Bound 1,9858 1,2574 81,98 83,26 2,24 1,97 2,53 1,67 Αξιοπιστίας μ.ο. Upper Bound 2,4200 2,5607 89,36 89,91 2,67 2,29 2,99 2,24 Πίνακας V Μέσοι όροι και το 95% του διαστήματος εμπιστοσύνης των μέσων τιμών των διαστάσεων και των παραμέτρων που εξετάσθηκαν. Τόμος 22 Τεύχος 1 Ιανουάριος - Μάρτιος 2010 15
Ι. ΛΕΝΤΖΑΣ, Α. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΣΙΟΥΡΟΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝ. φοίτους δημοτικού και 4 σε αποφοίτους γυμνασίου). Το κέντρο υγείας Βάρδας παρουσιάζει διαφοροποιήσεις στο επίπεδο εκπαίδευσης με Σιμόπουλο, Ανδρίτσαινα και Αρχαία Ολυμπία. Σε ότι αφορά τις διαστάσεις, οι μέσοι όροι όλων των κέντρων υγείας και των δύο νομών κυμαίνονται στο επίπεδα του 2 στην κλίμακα 1-5, όπου 1 και 2 αντιστοιχούν σε επίπεδα ικανοποίησης (πολύ ικανοποιημένος, ικανοποιημένος). Υπάρχουν διαφοροποιήσεις στις διαστάσεις μεταξύ σχεδόν όλων των κέντρων υγείας του νομού Αχαΐας με αυτά του νομού Ηλείας, με υπεροχή του νομού Αχαΐας, όπως φαίνεται και από τις συγκρίσεις των νομών. Στη διάσταση για την άφιξη στα κέντρα υγείας στο νομό Ηλείας, τα κέντρα υγείας Σιμόπουλου και Ανδρίτσαινας παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις με όλα τα υπόλοιπα του νομού, κάτι αναμενόμενο καθότι είναι ορεινά, απομονωμένα και με δυσκολία πρόσβασης από τον πληθυσμό ευθύνης τους. Στη διάσταση αναμονή, τα κέντρα υγείας Βάρδας και Σιμόπουλου παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις από τα κέντρα υγείας Ανδρίτσαινας και Αρχαίας Ολυμπίας και αυτό οφείλεται κυρίως στο χρόνο αναμονής. Για το νομό Αχαΐας, το κέντρο υγείας Κάτω Αχαΐας παρουσιάζει διαφοροποιήσεις με όλα τα υπόλοιπα του νομού λόγω του μεγάλου χρόνου αναμονής για εξέταση, που είναι και ο μεγαλύτερος από τα άλλα κέντρα υγείας, όπως διαπιστώνεται και στην ερώτηση καθυστέρηση εξέτασης. Στη διάσταση ιατρείο και εξέταση, το κέντρο υγείας Αρχαίας Ολυμπίας έχει μέσο όρο βαθμολογίας 1,99 που δείχνει υψηλό βαθμό ικανοποίησης και διαφοροποιείται από τα κέντρα υγείας Βάρδα, Σιμόπουλου και Γαστούνης του νομού Ηλείας. Αναλυτικότερα, ως προς το ιατρείο το κέντρο υγείας Αρχαίας Ολυμπίας υπερτερεί των άλλων με μέσο όρο 1,97 και παρουσιάζει διαφοροποιήσεις με Βάρδα Σιμόπουλο και Γαστούνη. Στο γεγονός αυτό σίγουρα συντελεί και το ότι το κέντρο υγείας Αρχαίας Ολυμπίας είναι το πιο πρόσφατα κατασκευασμένο κτίριο και τα ιατρεία έχουν λιγότερες φθορές από το χρόνο. Επίσης διαφοροποίηση παρουσιάζει και από το κέντρο υγείας Βάρδα στην υποδιάσταση του ιατρικού προσωπικού. Οι ιατροί στο κέντρο υγείας Βάρδας λόγω του διπλάσιου σχεδόν αριθμού ασθενών/ιατρών την ημέρα σε σύγκριση με το Κέντρο Υγείας Αρχαίας Ολυμπίας (15,4 έναντι 8,2), αδυνατούν να αφιερώσουν αρκετό χρόνο για εξέταση στον ασθενή, με αποτέλεσμα μικρότερη ικανοποίηση, παρά τα υψηλά επίπεδα ικανοποίησης (2,27). Στο νομό Αχαΐας, το κέντρο υγείας Κάτω Αχαΐας δείχνει να ικανοποιεί (μ.ο. 1,98) αλλά σε μικρότερο βαθμό και παρουσιάζει διαφοροποιήσεις από όλα τα υπόλοιπα του νομού στη διάσταση ιατρείο και εξέταση. Οι διαφοροποιήσεις διαπιστώνονται σε σχέση με Άκρατα, Κλειτορία και Ερυμάνθεια στην υποδιάσταση ιατρείο και αυτό διότι ορισμένα ιατρεία δεν είναι τόσο ευρύχωρα και έχουν κάποιες φθορές. Επίσης διαφοροποιήσεις παρουσιάζονται σε σχέση με από Ακράτα, Χαλανδρίτσα, και Ερυμάνθεια στην υποδιάσταση ιατρικό προσωπικό και σε σχέση με Ακράτα, Κλειτορία και Χαλανδρίτσα στην υποδιάσταση νοσηλευτικό προσωπικό. Το κέντρο υγείας Κάτω Αχαΐας εμφανίζει τη μεγαλύτερη κίνηση στο νομό Αχαΐας, μικρή πληρότητα σε ιατρικό προσωπικό (47,8%) και με ένα αξιοσημείωτο αριθμό επειγόντων περιστατικών (60/ημέρα). Τα γεγονότα αυτά συντελούν ορισμένες φορές στην εργασία υπό πίεση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού και στη μη δυνατότητα πλήρους ικανοποίησης των αναγκών των ασθενών. Για τη διάσταση εργαστηριακές εξετάσεις την υψηλότερη ικανοποίηση για το νομό Ηλείας έχουν οι ερωτηθέντες από το κέντρο υγείας Γαστούνης (μ.ο. 2,4) το οποίο και διαφοροποιείται από τα κέντρα υγείας Σιμόπουλου και Βάρδας. Το κέντρο υγείας Γαστούνης είναι το μόνο στο οποίο διενεργούνται ακτινολογικές και μικροβιολογικές εξετάσεις, ενώ στα άλλα δύο γίνονται αιμοληψίες μία φορά την εβδομάδα. Στα κέντρα υγείας Αρχαίας Ολυμπίας και Ανδρίτσαινας δεν λειτουργεί μικροβιολογικό, ούτε ακτινολογικό. Για το νομό Αχαΐας την υψηλότερη ικανοποίηση (μ.ο. 1,62) έχουν οι ασθενείς από το κέντρο υγείας Κλειτορίας, που παρουσιάζει διαφοροποιήσεις από τα υπόλοιπα του νομού. Στο κέντρο υγείας Κλειτορίας διενεργούνται ακτινολογικές και μικροβιολογικές εξετάσεις τις καθημερινές, όπως και στα υπόλοιπα του νομού (με εξαίρεση την Ερυμάνθεια, όπου το ακτινολογικό λειτουργεί μία φορά το μήνα). Η διαφορά του κέντρου υγείας Κλειτορίας από τα υπόλοιπα έγκειται στο γεγονός πως λόγω μειωμένης κίνησης 16 Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Ι. ΛΕΝΤΖΑΣ, Α. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΣΙΟΥΡΟΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝ. δεν χρειάζεται ραντεβού για τη διενέργεια εξετάσεων, οι οποίες πραγματοποιούνται αυθημερόν. Για τη διάσταση των διοικητικών υπηρεσιών οι επισκέπτες των κέντρων υγείας και των δύο νομών εμφανίζουν υψηλά επίπεδα ικανοποίησης. Το κέντρο υγείας Ανδρίτσαινας παρουσιάζει διαφοροποιήσεις από τα υπόλοιπα του νομού και έχει τον υψηλότερο βαθμό ικανοποίησης, αλλά στην ερώτηση αυτή απάντησε μόνο το 14% των ερωτηθέντων. Για το νομό Αχαΐας, λιγότερο ικανοποιημένοι παρουσιάζονται οι ασθενείς από τις διοικητικές υπηρεσίες στο κέντρο υγείας Kλειτορίας (μ.ο. 3,07) που διαφοροποιείται από τα υπόλοιπα του νομού, αν και μόνο το 10% των ερωτηθέντων απάντησε σε αυτή την ερώτηση. Στην ερώτηση όπου ζητείται η συνολική βαθμολόγηση του κέντρου υγείας, με άριστα το 100 την υψηλότερη βαθμολογία 84,99 στο νομό Ηλείας έχει το κέντρο υγείας Γαστούνης, που παρουσιάζει διαφοροποιήσεις με τα υπόλοιπα του νομού. Αυτό το γεγονός μπορεί να αποδοθεί στο ότι είναι το μόνο που πληρεί ορισμένες προϋποθέσεις επάρκειας ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού. Στο νομό Αχαΐας το κέντρο υγείας Κάτω Αχαΐας έχει τη χαμηλότερη βαθμολογία (μ.ο. 74,45) και παρουσιάζει διαφοροποιήσεις με τα με τα υπόλοιπα του νομού. Η χαμηλότερη βαθμολόγηση μπορεί να είναι συνέπεια της έλλειψης ιατρικού προσωπικού, αλλά και των απαιτήσεων του πληθυσμού που ζητούν μία πλήρως εξοπλισμένη μονάδα. Στο νομό Ηλείας, στην ερώτηση βαθμολόγηση της κατάστασης υγείας των επισκεπτώντο κέντρο υγείας Βάρδας και το κέντρο υγείας Σιμόπουλου έχουν διαφοροποιήσεις με τα κέντρα υγείας Ανδρίτσαινας και Αρχαίας Ολυμπίας. Το κέντρο υγείας Βάρδας έχει το χαμηλότερο μέσο όρο ηλικίας επισκεπτών, και ένα τέτοιο αποτέλεσμα είναι εν μέρει αναμενόμενο. Στο κέντρο υγείας Σιμόπουλου παρουσιάζεται το παράδοξο πως ενώ έχει τον υψηλότερο μέσο όρο ηλικίας επισκεπτών, οι οποίοι σε ποσοστό 66% πάσχουν από κάποια χρόνια πάθηση, ταυτόχρονα έχουν την υψηλότερη βαθμολόγηση στην κατάσταση υγεία 90,87. Επίσης, στο νομό Αχαΐας παρουσιάζονται επικαλύψεις στα διαστήματα εμπιστοσύνης, όμως την υψηλότερη βαθμολόγηση στην κατάσταση υγείας έχουν τα κέντρα υγείας Ερυμάνθειας 86,58 και Κλειτορίας 86,90. Η κτιριακή υποδομή στα κέντρα υγείας Σιμόπουλου και Ανδρίτσαινας, τα πιο ορεινά του νομού, ικανοποιεί λιγότερο λόγω των φθορών που έχουν εξαιτίας του χρόνου και έχουν διαφοροποιήσεις από το κέντρο υγείας Αρχαίας Ολυμπίας που είναι και το πιο πρόσφατα κατασκευασμένο και το κέντρο υγείας Γαστούνης. Στο νομό Αχαΐας, το κέντρο υγείας Κάτω Αχαΐας ικανοποιεί σε μικρότερο βαθμό τους επισκέπτες και παρουσιάζει διαφοροποιήσεις από τα υπόλοιπα του νομού. Οι φθορές που έχει υποστεί το κτίριο και κυρίως ορισμένοι χώροι με πολυσύχναστοι (εφημερείο) επηρεάζουν τη γνώμη των επισκεπτών. Η ερώτηση σχετικά με την ικανοποίηση από ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό είναι η μόνη στην οποία η βαθμολόγηση δεν κινείται σε υψηλά επίπεδα ικανοποίησης (ελάχιστο 3,43 - μέγιστο 3,77) όπου 3 ουδέτερος και 4 δυσαρεστημένος για τα τέσσερα από τα πέντε κέντρα υγείας του νομού, τα οποία παρουσιάζουν διαφοροποίηση από το κέντρο υγείας Γαστούνης. Αυτό το αποτέλεσμα είναι αναμενόμενο καθότι το κέντρο υγείας Γαστούνης είναι το μόνο στο οποίο λειτουργεί ακτινολογικό και μικροβιολογικό εργαστήριο. Στο νομό Αχαΐας το κέντρο υγείας Κάτω Αχαΐας και το κέντρο υγείας Ερυμάνθειας, δείχνουν να ικανοποιούν λιγότερο και έχουν διαφοροποιήσεις από τα υπόλοιπα του νομού. Το κέντρο υγείας Ερυμάνθειας λόγω της έλλειψης ακτινολογικού και το κέντρο υγείας Κάτω Αχαΐας λόγω επιθυμίας των επισκεπτών της πλήρους λειτουργίας των εργαστηρίων με τη διενέργεια και πιο εξειδικευμένων εξετάσεων ώστε να αποφεύγεται η παραπομπή στα νοσοκομεία. Τέλος, στην ερώτηση σχετικά με την ικανοποίηση από υπηρεσίες κατά την διάρκεια της εφημερίας, οι απαντήσεις κυμαίνονται σε υψηλά επίπεδα ικανοποίησης, με μόνη διαφοροποίηση στο νομό Ηλείας αυτά των κέντρων υγείας Σιμόπουλου και Ανδρίτσαινας με το κέντρο υγείας Γαστούνης. Η μικρότερη ικανοποίηση μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι σε αυτά τα κέντρα υγείας λόγω μικρού ποσοστού ειδικευμένων ιατρών στις εφημερίες συχνά εφημερεύουν μόνο ιατροί υπόχρεοι υπηρεσίας υπαίθρου που δεν έχουν την απαιτούμενη κλινική εμπειρία. Όπως φαίνεται και στον πίνακα VI Τόμος 22 Τεύχος 1 Ιανουάριος - Μάρτιος 2010 17
Ι. ΛΕΝΤΖΑΣ, Α. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΣΙΟΥΡΟΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝ. στα Κ.Υ. Χαλανδρίτσας, Ερυμάνθειας, Κλειτορίας και Ακράτας οι επισκέπτες σε ποσοστά άνω του 75% δείχνουν να επιλέγουν ιατρό του κέντρου υγείας ως οικογενειακό ιατρό. Στα κέντρα υγείας Ερυμάνθειας και Κλειτορίας όπου η απόσταση από αστικά κέντρα είναι μεγαλύτερη και οι επιλογές λιγότερες, μπορεί να θεωρηθεί αναμενόμενο, αντίθετα για τα Κ.Υ. Χαλανδρίτας και Ακράτας που είναι κοντά σε αστικά κέντρα, η επιλογή αυτή των ασθενών επιβεβαιώνει την ικανοποίηση των ασθενών από τις υπηρεσίες του ιατρικού προσωπικού. Αξιοσημείωτα είναι τα ποσοστά των ασθενών που παραδέχθηκαν πως δεν έχουν ένα συγκεκριμένο οικογενειακό ιατρό αλλά συνήθως συμβουλεύονται περισσότερους από έναν ιατρούς σε ποσοστό που φθάνει το 33% (Κ.Υ. Γαστούνης). Στον πίνακα VII παρουσιάζονται αναλυτικά οι λόγοι για τους οποίους οι χρήστες επιλέγουν ιδιώτη ως οικογενειακό ιατρό. Σύμφωνα με τις απαντήσεις, οι επισκέπτες των κέντρων υγείας που επιλέγουν ιδιώτη ως οικογενειακό ιατρό δεν είναι λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης στους ιατρούς των συγκεκριμένων κέντρων υγείας, αλλά λόγω μεγαλύτερης ευκολίας στο να βρίσκουν τον ιδιώτη ιατρό όποτε τον χρειαστούν (πρωινές και απογευματινές ώρες), κάτι που δεν ισχύει για τους ιατρούς του κέντρου υγείας. Σύγκριτικα στοιχεία μεταξύ των δύο νομών Στους συγκεντρωτικούς πίνακες VII, IX, X με τους μέσους όρους των δύο νομών για όλες τις διαστάσεις και τις βαθμολογίες των κέντρων υγείας πρέπει να επισημάνουμε πως όλοι οι μέσοι όροι των δύο νομών κυμαίνονται σε υψηλά επίπεδα ικανοποίησης από (1,7-2.6) στην κλίμακα 1-5 με υψηλότερη βαθμολογία το 1 και χαμηλότερη το 5. Μόνη εξαίρεση με μέσο όρο 3,41 έχει ο νομός Ηλείας για την ικανοποίηση από τον ιατροτεχνολογικό αποκλεισμό. Με τη διενέργεια του Μann Whitney test συγκρίναμε τους μέσους όρους των δύο νομών. Τα αποτελέσματα αναφέρονται στους πίνακες IX και X. Από τη σύγκριση μεταξύ των δύο νομών δεν εμφανίζεται στατιστικώς σημαντικές διαφορές στην ηλικία και το επίπεδο εκπαίδευσης των ερωτηθέντων. Παρατηρούμε στατιστικά σημαντικές διαφορές για όλες τις διαστάσεις, όπως την ικανοποίηση από ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, την κτιριακή υποδομή, τις υπηρεσίες σε εφημερία, τη συνολική βαθμολογία του κέντρου υγείας, από τη συνολική βαθμολογία για την κατάστασης υγείας του πληθυσμού. Από το σύνολο των κέντρων υγείας η μεγαλύτερη βαθμολογία δίνεται στο κέντρο υγείας Ακρά- Αρχ. Ολυμπία Βάρδα Γαστούνη Ανδριτσαινα Σιμόπουλου Χαλανδρίτσα Κάτω Αχαΐα Eρυμάνθεια Κλειτορία Ακράτα Ιατρός ΚΥ 36,2% 43,4% 26,5% 36% 22,9% 75% 52,9% 88,6% 73,4% 80% Ιδιώτης 11,6% 15,2% 20,5% 7% 24,3% 2,1% 22,3% 1,4% 3,1% 2,1% περιοχής Ιδιώτης 10,1% 20,2% 14,5% 10% 5,7% 7,3% 5,8% 4,3% 7,8% 5,3% κοντινότερης πόλης Ιατρός 11,6% 12,1% 5,1% 32% 25,7% 3,1% 2,5% 2,1% νοσοκομείου Συμβουλ. 29% 9,1% 33,3% 15% 21,4% 12,5% 13,2% 4,3% 9,4% 8,4% περισσότερους από 1 ιατρό Άλλος 1,4% 3,3% 1,4% 6,3% 2,1% Πίνακας VI % Επιλογή οικογενειακού ιατρού στα Κ.Υ. 18 Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Ι. ΛΕΝΤΖΑΣ, Α. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΣΙΟΥΡΟΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝ. Αρχαία Ολυμπία Βάρδα Γαστούνη Ανδρίτσαινα Σιμόπουλου Κάτω Αχαΐα Δεν εμπιστεύομαι ιατρους ΚΥ 8,3% 22,6% 17,9% 14,3% 22,7% 6,1% Τον ιδιώτη τον βρίσκω 26,7% 44,1% 37,7% 58,7% 47% 42,9% όποτε χρειαστώ Στο ΚΥ δεν βρίσκω πάντα 56,7% 33,3% 42,5% 27% 30,3% 32,7% τον ίδιο ιατρό Άλλος 6,7% 1,9% 18,4% Πίνακας VIΙ Λόγος που απευθύνεστε σε ιδιώτη ιατρό. τας στο οποίο αντιστοιχούν τα εξής χαρακτηριστικά: ικανοποιητικός βαθμός πληρότητας σε ιατρικό προσωπικό, μικρότερος αριθμός επισκέψεων ανά ιατρό που σημαίνει πως οι ιατροί έχουν και την καθημερινή λειτουργία ακτινολογικού και μικροβιολογικού εργαστηρίου. Τις χαμηλότερες βαθμολογίες έχουν τα κέντρα υγείας Αρχαίας Ολυμπίας, Ανδρίτσαινας και Κάτω Αχαΐας. Τα δύο πρώτα ανήκουν στο νομό Ηλείας και έχουν σοβαρές ελλείψεις σε ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό. Στο κέντρο υγείας Κάτω Αχαΐας λειτουργούν ακτινολογικό και μικροβιολογικό εργαστήριο, αλλά. η χαμηλή βαθμολογία οφείλεται στην έλλειψη ιατρικού προσωπικού και το μεγάλο αριθμό επειγόντων περιστατικών που οδηγούν και σε μεγάλους χρόνους αναμονής για εξέταση, στις απαιτήσεις του πληθυσμού για μόνιμους ιατρούς περισσοτέρων ειδικοτήτων και για λειτουργία του κέντρου υγείας ως «μικρού νοσοκομείου». Το κέντρο υγείας Γαστούνης έχει την υψηλότερη βαθμολογία για το νομό Ηλείας. Παράγοντες όπως η ικανοποιητική κάλυψη σε ιατρικό προσωπικό (78%) και η λειτουργία των εργαστηρίων, συμβάλλουν στην καλή βαθμολόγηση. Νομός Αχαΐας Άφιξη στο Κ.Υ. Αναμονή Εξέταση Ιατρείο & Ιατρείο Ιατρικό Πρ. N 449 449 448 446 447 Εύρος 3,00 3,20 3,00 3,00 3,13 Ελάχιστο 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Μέγιστο 4,00 4,20 4,00 4,00 4,13 μ.ο. 2,0954 1,9371 1,7659 1,7276 1,7396,02888,02546,02098,02751,02268 Τυπική απόκλιση,61196,53943,44411,58088,47946 Διακύμανση,374,291,197,337,230 Νομός Ηλείας N 469 470 465 463 463 Εύρος 4,00 3,83 2,75 4,00 2,88 Ελάχιστο 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Μέγιστο 5,00 4,83 3,75 5,00 3,88 μ.ο. 2,3817 2,7538 2,2046 2,4255 2,1204,04185,03655,02483,03958,02620 Τυπική απόκλιση,90630,79238,53537,85176,56376 Διακύμανση,821,628,287,725,318 Πίνακας VIIΙ Συγκριτικά αποτελέσματα διαστάσεων στα Κ.Υ. των νομών ΑχαÀας και Ηλείας Τόμος 22 Τεύχος 1 Ιανουάριος - Μάρτιος 2010 19
Ι. ΛΕΝΤΖΑΣ, Α. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΣΙΟΥΡΟΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝ. Βαθμολογία Νοσηλευτικό Εργαστηριακές Διοικητικές Βαθμολογία κατάστασης υγείας Νομός Αχαΐας Πρ. εξετάσεις υπηρεσίες Κ.Υ. (άριστα 100) (άριστα 100) N 339 180 76 431 423 Εύρος 4,00 3,00 4,00 90 80 Ελάχιστο 1,00 1,00 1,00 10 20 Μέγιστο 5,00 4,00 5,00 100 100 μ.ο. 1,9912 2,1214 2,0263 83,26 83,75,04093,03953,10340,769,722 Τυπική απόκλιση,75364,53034,90146 15,964 14,853 Διακύμανση,568,281,813 254,841 220,604 Νομός Ηλείας N 454 90 176 455 454 Εύρος 4,00 2,46 4,00 60 80 Ελάχιστο 1,00 1,67 1,00 40 20 Μέγιστο 5,00 4,13 5,00 100 100 μ.ο. 2,3205 2,6342 2,4972 78,79 86,30,04144,05097,07236,627,637 Τυπική απόκλιση,88290,48356,95991 13,372 13,562 Διακύμανση,780,234,921 178,823 183,941 Πίνακας IX Συγκριτικά αποτελέσματα διαστάσεων στα Κ.Υ. των νομών ΑχαÀας και Ηλείας. Ικανοποίηση Ικανοποίηση από Ικανοποίηση από κτιριακή ιατροτεχνολογικό από υπηρεσίες Νομός Αχαΐας Ηλικία Εκπαίδευση υποδομή εξοπλισμό σε εφημερία N 450 449 448 422 333 Εύρος 73 6 4 4 4 Ελάχιστο 17 1 1 1 1 Μέγιστο 90 7 5 5 5 μ.ο. 58,70 3,58 2,17 2,46 1,89,814,069,033,040,039 Τυπική απόκλιση 17,261 1,465,695,814,719 Διακύμανση 297,951 2,145,483,663,517 Νομός Ηλείας N 470 471 456 442 321 Εύρος 72 6 4 4 4 Ελάχιστο 18 1 1 1 1 Μέγιστο 90 7 5 5 5 μ.ο. 57,93 3,50 2,56 3,41 2,46,708,071,044,053,053 Τυπική απόκλιση 15,347 1,544,942 1,114,945 Διακύμανση 235,521 2,382,888 1,240,893 Πίνακας Χ Συγκριτικά αποτελέσματα διαστάσεων στα Κ.Υ. των νομών ΑχαÀας και Ηλείας 20 Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Ι. ΛΕΝΤΖΑΣ, Α. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΣΙΟΥΡΟΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝ. Παραγοντική ανάλυση (Factor Analysis) Εξετάσθηκαν οι μεταβλητές φύλο, ηλικία, εκπαίδευση, αναμονή, ιατρείο και εξέταση, νοσηλευτικό προσωπικό, εργαστηριακές εξετάσεις, διοικητικές υπηρεσίες. Διαπιστώνεται μετά την εφαρμογή της ανάλυσης η εξαγωγή δύο παραγόντων. Οι μεταβλητές φύλο, ηλικία, εκπαίδευση έχουν μεγαλύτερη φόρτιση στον παράγοντα 2, ενώ οι διαστάσεις 3 εώς 6 έχουν μεγαλύτερη φόρτιση στον παράγοντα 1. Συζήτηση Το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήσαμε στη μελέτη μας αποδείχθηκε χρήσιμο εργαλείο στην αποτίμηση ικανοποίησης από τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας των κέντρων υγείας. Πριν την εξαγωγή συμπερασμάτων από την ανάλυση των αποτελεσμάτων, χρήσιμη είναι η επισήμανση ορισμένων περιορισμών της έρευνας. Ο βασικότερος περιορισμός έγκειται στο γεγονός ότι ο ερωτηματολόγιο απευθύνεται στους χρήστες των κέντρων υγείας. Έτσι δεν μπορούμε να έχουμε μια συνολική εικόνα της άποψης του γενικού πληθυσμού για τις παρεχόμενες υπηρεσίες των κέντρων υγείας. Το γεγονός αυτό καθιστά δύσκολο να κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους ένα μέρος του πληθυσμού δεν επιλέγει το κέντρο υγείας για παροχή υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Ένας δεύτερος περιορισμός είναι το γεγονός πως απευθυνθήκαμε στους επισκέπτες των τακτικών ιατρείων και όχι των επειγόντων. Επίσης, ένα ποσοστό που κυμαινόταν από 30-50% για κάθε κέντρο υγείας είχε προσέλθει μόνο για συνταγογραφία και κατά συνέπεια οι ερωτήσεις σχετικά με το ιατρικό προσωπικό είχαν θετικές απαντήσεις από τους ερωτηθέντες, διότι δεν είχαν ιδιαίτερες απαιτήσεις από το προσωπικό. Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης, καταλήγουμε ότι υπάρχει ικανοποίηση από τους χρήστες υπηρεσιών υγείας από τις διαστάσεις που αξιολογήθηκαν, γεγονός που πιστοποιούν οι μέσες τιμές για τα κέντρα υγείας, που κυμαίνονται στα επίπεδα του ικανοποιητικού. Το ιατρικό προσωπικό εμφανίζει υψηλή βαθμολογία σε όλα τα κέντρα υγείας, όπως επίσης και στο σύνολο των κέντρων υγείας, και είναι η διάσταση με την καλύτερη βαθμολογία. Πρέπει να επισημανθεί πως βαθμολόγηση του ιατρικού προσωπικού επηρεάζεται και από παράγοντες όπως ο φόβος πως τυχόν αρνητική απάντηση θα γίνει γνωστή στον ιατρό και δεν θα τύχουν Άφιξη Ιατρείο Ιατρικό Νοσηλευτικό στο Κ.Υ. Αναμονή & εξέταση` Ιατρείο προσωπικό προσωπικό Mann-Whitney U 86309,000 43445,500 55397,500 53864,500 63583,500 61036,500 Wilcoxon W 187334,000 144470,500 155973,500 153545,500 163711,500 118666,500 Z -4,792-15,454-12,251-12,870-10,087-5,134 Asymp. Sig. (2-tailed),000,000,000,000,000,000 Πίνακας XI Συγκριτικά αποτελέσματα διαστάσεων στα Κ.Υ. των νομών ΑχαÀας και Ηλείας Βαθμολογία Εργαστηριακές Διοικητικές Βαθμολογία Κ.Υ. κατάστασης εξετάσεις υπηρεσίες (άριστα 100) υγείας (άριστα 100) Ηλικία Mann-Whitney U 3841,500 4709,000 75257,000 90296,000 100288,000 Wilcoxon W 20131,500 7635,000 178997,000 179972,000 210973,000 Z -7,052-3,791-6,041-1,537-1,356 Asymp. Sig. (2-tailed),000,000,000,124,175 Πίνακας XII Συγκριτικά αποτελέσματα διαστάσεων στα Κ.Υ. των νομών ΑχαÀας και Ηλείας Τόμος 22 Τεύχος 1 Ιανουάριος - Μάρτιος 2010 21