H ΤΗΛΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ

H ΤΗΛΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Κοτσάνη Κωνσταντία MSc ΤΕ Νοσηλεύτρια, Π.Γ.Ν.ΑΧΕΠΑ, εξειδίκευση στην νοσηλευτική παιδιατρική, ειδικότητα καρδιοχειρουργικής στη USA. Νόμος 2121/1993, Πνευματική Ιδιοκτησία

2 Διάρθρωση παρουσίασης Βασικές έννοιες και ορισμοί Η αξία του αυτοελέγχου στο σακχαρώδη διαβήτη και η αυτοφροντίδα του Η σημερινή κατάσταση των σακχαροδιαβητών και οι επιπτώσεις στην υγεία τους Συμπεράσματα

3 Σκοπός παρουσίασης Να διαπιστωθεί αν στην παρούσα μελέτη η τηλεεκπαίδευση θα επηρεάσει θετικά τους ασθενείς με ΣΔ τύπου 1 Να διαπιστωθεί αν σημείωσαν πρόοδο καλυτέρευσης οι ασθενείς που εντάχθηκαν στην ομάδα της τηλεεκπαίδευσης. και αποτελεσματικά Να καθορίσει ποιοι παράγοντες : Είναι προβλέψιμοι και δυνητικά ελεγχόμενοι για την εφαρμογή των νέων μεθόδων τηλεεκπαίδευσης στο εθνικό συστήματος υγείας και πιο ειδικά στα δημόσια νοσοκομεία.

4 Ανάλυση της παρούσας κατάστασης... Οριζόντιες μειώσεις στον προϋπολογισμό για αναλώσιμα και μεθόδους τηλεεκπαίδευσης Αδυναμία αξιολόγησης των αναγκών στους ΣΔ ασθενείς Η Ελλάδα κάτω από τις οδηγίες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας με τη μείωση των δημόσιων δαπανών για την υγεία, αναζητά και τελικά εφαρμόζει νέες μεθόδους χρηματοδότησης του εθνικού συστήματος υγείας και πιο ειδικά των νοσοκομείων

5 Ορισμός Τι είναι σακχαρώδης διαβήτης; Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, WHO ορίζει τον «Σακχαρώδη Διαβήτη» (ΣΔ) ως μία μεταβολική διαταραχή ετερογενή και πολυπαραγοντική, που χαρακτηρίζεται από χρόνια υπεργλυκαιμία με διαταραχές του μεταβολισμού των υδατανθράκων, του λίπους και των πρωτεϊνών που απορρέει από ελαττωματική έκκριση ή δράση της ινσουλίνης ή αμφότερων (WHO 2014).

6 Η αξία του αυτοελέγχου στο Σακχαρώδη Διαβήτη και η αυτοφροντίδα του Η διαχείριση των χρόνιων ασθενειών αποτελεί ένα σημαντικό ζήτημα για τη δημόσια υγεία, καθώς δαπανάται χρόνος & χρήμα! Στη θεωρία της αυτοδιαχείρισης η επίλυση των προβλημάτων έχει αναγνωριστεί ως η διαδικασία με την οποία κάποιος μεταφράζει τεχνικές αυτοδιαχείρισης σε πραγματική αυτοδιαχείριση (Institute for Health and Aging, 1996) Η διατήρηση της εντατικής θεραπείας του διαβήτη, ωστόσο, είναι δύσκολη.

7 Στόχος αυτοελέγχου Πρωταρχικός στόχος του ελέγχου του διαβήτη είναι η ικανονικοποίηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, με επιπλέον θεραπευτικούς στόχους την ικανονικοποίηση των λιπιδίων και την διαχείριση της πίεσης του αίματος, για να αποφευχθούν οξείες και μακροπρόθεσμες επιπλοκές. (American Diabetes Association, 2012, Chomutare et al., 2011, Paulweber, et al., 2010, Sibal, 2009)

8 Στόχος της τηλεεκπαίδευσης αυτοπεποίθηση / συναισθηματική διαχείριση φαρμακευτική αγωγή αυτοπαρακολούθηση (της γλυκόζης του αίματος ) διατροφή σωματική δραστηριότητα ή άσκηση

9 Τηλεϊατρική «Τηλεϊατρική ορίζεται ως η χρήση τεχνολογιών επικοινωνίας και ηλεκτρονικής πληροφόρησης για την παροχή και υποστήριξη της φροντίδας υγείας όταν η απόσταση χωρίζει τους συμμετέχοντες» (Manchanda, and McLaren, 1998) Έχουν γίνει προσπάθειες, από την δεκαετία του 70, ώστε να χρησιμοποιηθεί η τηλεϊατρική ως μοχλός στην αυτόδιαχείριση του διαβήτη, και έχουν δείξει ελπιδοφόρα αποτελέσματα. (Jackson et al., 2006, El-Gayar, et al., 2013b, Holtz, et al.,2012)

10 Τηλενοσηλευτική Υπάρχουν αρκετές έρευνες τηλεϊατρικής στις οποίες λαμβάνουν μέρος νοσηλευτές (Elford et al., 2001; Karp et al., 2000; Harper 2006; Miyasaka et al., 1997), αλλά είναι λιγοπληθείς σε σχέση με εκείνες στις οποίες πρωταγωνιστούν νοσηλευτές. Στην Ελλάδα μέχρι στιγμής 3!!! Ο πιο διαδεδομένος τρόπος τηλενοσηλευτικής είναι η επικοινωνία μέσω τηλεφώνου. Οι νοσηλευτές, συνήθως, ασχολούνται με την συμβουλευτική, την διαλογή των ασθενών και την παραπομπή τους στον αρμόδιο επαγγελματία υγείας ή ακόμα στην ενδυνάμωση των ασθενών μέσω της επικοινωνίας.

11 Δεξιότητες Νοσηλευτών. 1. Δεξιότητες τεχνολογίας και υπολογιστών 2. Διαδίκτυο και αναζήτηση πληροφοριών, δεξιότητες τεχνολογίας 3. Αυξανόμενη ικανότητα στην διδασκαλία των ασθενών σχετιζόμενη με την αυτοφροντίδα, την πρόληψη, και τον υγιή τρόπο ζωής. 4. Συγγενικές δεξιότητες επικοινωνίας με τους ασθενείς, τους ομογενείς, και τους επόπτες. Επιπλέον βελτιωμένες δεξιότητες επαγγελματικού τύπου επικοινωνίας και κατανόηση πολιτικών ιδεολογιών.

12 Πλεονεκτήματα Τηλενοσηλευτικής Μεγάλα οικονομικά οφέλη καθώς υπάρχει εξοικονόμηση σε έξοδα εξέτασης, μετακίνησης, και διαχείρισης. Μείωση των αποστάσεων. Μείωση, του φαινομένου της εσωτερικής μετανάστευσης. Μεγάλη κάλυψη ιατρικών περιστατικών σε ευρεία γεωγραφική έκταση. Άμεση επικοινωνία με τον νοσηλευτή και τους επαγγελματίες υγείας. Δίνεται η δυνατότητα, μη μεταφοράς των ασθενών. Νέες πληροφορίες και γνώσεις. Ο εκσυγχρονισμός του περιβάλλοντος εργασίας του ιατρικού προσωπικού. Διαρκής εκπαίδευση και επιτυγχάνεται η αφομοίωση και χρήση της σύγχρονης τηλεματικής τεχνολογίας. (Loh et al., 2013).

13 Μειονεκτήματα Τηλενοσηλευτικής Η προσωπική επαφή του ιατρού με τον ασθενή δεν μπορεί να αντικατασταθεί από κανένα ηλεκτρονικό μέσο. Η τηλεδιάσκεψη δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει το ίδιο αποτέλεσμα με την φυσική επίσκεψη σε ένα ιατρείο, καθώς η άμεση οπτική επαφή σε πραγματικό χρόνο, μπορεί να προσφέρει περισσότερες πληροφορίες για την κατάσταση του ασθενή. Τίθεται το μείζον ζήτημα της διασφάλισης των προσωπικών δεδομένων των ασθενών. Για την σωστή λειτουργία του συστήματος της τηλεϊατρικής χρειάζεται κατάλληλη νομοθετική ρύθμιση. Υπάρχει κίνδυνος βλάβης του ασθενούς όταν η τηλεϊατρική χρησιμοποιείται ως δεκανίκι από επαγγελματίες με ελλείψεις γνώσεων ή αυτοπεποίθησης.

14 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Τα μέχρι τώρα βιβλιογραφικά δεδομένα δείχνουν μια θετική επίπτωση της τηλεϊατρικής στην διαχείριση και την αυτοδιαχείριση χρόνιων ασθενειών. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται και οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1. Πρόκειται για μια ομάδα ασθενών που από νεαρή ηλικία έρχονται αντιμέτωποι με αυτή τη χρόνια πάθηση και πρέπει να μάθουν να ζουν με τις συνέπειες της. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνηθεί κατά πόσο η τηλεεκπαίδευση θα επηρέαζε θετικά ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 σε σχέση με την συχνότητα μετρήσεων σακχάρου.

ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ 15 Η μελέτη περιλαμβάνει 94 άτομα με Διαβήτη τύπου 1 με ηλικία 18-39 έτη (μέσος όρος 26,98 ±7,29) που στρατολογήθηκαν από το Ιατρείο Διαβήτη της Α' Παθολογικής κλινικής του Π.Γ.Ν. ΑΧΕΠΑ Ο πληθυσμός χωρίστηκε τυχαία σε δύο υποομάδες 48 και 46 αντίστοιχα ατόμων. Οι ασθενείς που εντάχθηκαν στην ομάδα που παρακολούθησε τηλενοσηλεκπαίδευση ήταν 48 και οι ασθενείς χωρίς τηλενοσηλεκπαίδευση ήταν 46.

Στην αρχή της μελέτης (σημείο μηδέν) έγινε ενημέρωση και στις δύο ομάδες για θέματα αυτοφροντίδας, άσκησης και διατροφής. Στη συνέχεια ζητήθηκε και στις δυο ομάδες να κάνουν μετρήσεις πρωινού σακχάρου, για τους 3 μήνες (Μάιο - Ιούνιο Ιούλιο 2014). Με τα άτομα της ομάδας της τηλενοσηλεκπαίδευσης υπήρχε επικοινωνία κάθε Πέμπτη με διάρκεια συνομιλίας 5-7 λεπτά με τον καθένα. Σε κάποιους ασθενείς συνδέσαμε καλώδιο usb στους μετρητές σακχάρου ώστε να στέλνονται τα δεδομένα μέσω υπολογιστή. Άλλοι ασθενείς έστελναν τις μετρήσεις τους μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ενώ κάποιοι άλλοι τις κοινοποιούσαν μέσω τηλέφωνου. 16

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 17

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Δημογραφικά χαρακτηριστικά πληθυσμού 18

Απεικόνιση των δημογραφικών στοιχείων των ατόμων που συμπεριλήφθησαν στην μελέτη. 80 70 60 Σύνολο Τηλενοσηλεκπαίδευση Όχι Τηλενοσηλεκπαίδευση 19 50 40 30 20 10 0 80 70 60 Ηλικία Ανδρες Γυναίκες Γυμναστική Όχι Γυμναστική Σύνολο Τηλενοσηλεκπαίδευση Όχι Τηλενοσηλεκπαίδευση 50 40 30 20 10 0

20 Ανάλυση του συνόλου του μέσου όρου των τιμών του σακχάρου στο χρονικό διάστημα που διήρκησε η μελέτη. Σύνολο Τηλενοσηλεκπαίδευση Όχι τηλενοσηλεκπαίδευση p M.O τιμής σακχάρου συνολικά (Μ.Ο.Σ) M.O πρωινών τιμών σακχάρου (Μ.Ο.Σ.Π) 155,27 (±10,62) 106,89 (±15,17) 155,15(±12,47) 155,39 (±8,41) 0,912 105,60 (±19,28) 108,23 (±9,16) 0,401 Κατηγοριοποίηση του συνόλου του μέσου όρου των τιμών σε πρωινές ώρες

Μέσος όρος πρωινών μετρήσεων κατά τους μήνες Μάϊου - Ιουλίου 21 p Σύνολο Τηλενοσηλεκπαίδευση Όχι τηλενοσηλεκπαίδευση M.O πρωινών τιμών σακχάρου Μαΐου 113,73 (±21,26) 120,01 (±25,69) 107,18 (±12,61) 0,030 M.O πρωινών τιμών σακχάρου Ιουνίου 105,77 (±19,50) 105,96 (±24,49) 105,56 (±12,64) 0,358 M.O πρωινών τιμών σακχάρου Ιουλίου 99,05 (±14,73) 93,18 (±13,30) 105,17 (±13,74) 0,000

22

23 Μέσος όρος του συνόλου των μη καταγεγραμμένων μετρήσεων κατά τους μήνες Μάιο, Ιούνιο και Ιούλιο. p Σύνολο Τηλενοσηλεκπαίδευση Όχι τηλενοσηλεκπαίδευση Μ.Ο. μη μετρήσεων 61,74 (±17,28) 54,10 (±17,02) 69,72 (±13,67) 0,000

24

25 Συμπερασματικά (1) Αναλύοντας συνολικά τις τιμές σακχάρου που ελήφθησαν στο τρίμηνο που διήρκησε η μελέτη, φάνηκε ότι δεν υπήρχε διαφορά στο μέσο όρο των τιμών ανάμεσα στις δύο ομάδες. ενώ αρχικά η ομάδα τηλενοσηλεκπαίδευσης παρουσίαζε χειρότερη εικόνα, στο τέλος της μελέτης κατέγραφαν καλύτερες τιμές γλυκόζης Εικόνα βελτίωσης παρατηρήθηκε και στην συχνότητα λήψης των μετρήσεων, που στο τέλος της μελέτης ήταν στατιστικά σημαντική η διαφορά, με την ομάδα τηλενοσηλεκπαίδευσης να παραλείπει λιγότερες μετρήσεις.

26 Συμπερασματικά (2) Στο σύνολό τους αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν μια θετική επίδραση της τηλενοσηλεκπαίδευσης στους ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 που συμπεριλήφθησαν στην μελέτη μας, καθώς σε διάστημα μόλις 3 μηνών αντιστράφηκε μια αρνητική εικόνα και επιτεύχθηκε βελτίωση κατά μέσο όρο της τάξης του 14,9% (Μάιο Ιούλιος). Οι βελτιώσεις αυτοελέγχου οδηγούν σε μια καλύτερη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα χωρίς να χρειάζεται να συναντηθεί αυτοπροσώπως ο ασθενής με τον επαγγελματία υγείας, άρα εξοικονόμηση χρόνου και χρήματος εκ μέρους του ασθενούς.

27 Στο μέλλον. Επανάληψη σε μεγαλύτερο αριθμό συμμετεχόντων. Διάστημα μελέτης πέραν των τριών μηνών (ιδανικό θα ήταν για 12 μήνες), ενδεικτικά θα μπορούσε να συνεχιστεί με τους ίδιους ασθενείς της αρχικής μελέτης πιο μακροχρόνια. Μέτρηση και σύγκριση των τιμών της HbA1c. Ενιαίος τρόπος αποστολής τιμών ή να σχηματιστούν περισσότερες ομάδες με βάση την τεχνολογία επικοινωνίας (διαδίκτυο, κινητή τηλεφωνεία (sms), εφαρμογές κινητού τηλεφώνου) ή σταθερό τηλέφωνο (προφορικά).

28 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ Όσο μακριά και αν είναι.