ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΣΚΛΗΡΙΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Σπυρίδωνας Μαντζανίκας 1, Μαρία Αγαπίου 1, Ελένη Τριανταφυλλίδη 2, Χαρίλαος Κούτης 3, Ιωάννης Λεκάκης 4 1 RN, Γ.Ν. Αθηνών «Ιπποκράτειο» 2 MD, Π.Γ.Ν. Αθήνας «Αττικόν» 3 MD/ Καθηγητής, Σ.Ε.Υ.Π. Α.Τ.Ε.Ι. Αθήνας 4 MD/ Καθηγητής, Π.Γ.Ν. Αθήνας «Αττικόν»/ Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η αρτηριακή σκληρία, η σκλήρυνση του τοιχώματος των αρτηριών, συνδέεται στενά με τη διαδικασία της αθηρωμάτωσης + αποτελεί εργαλείο εκτίμησης του κινδύνου για την ανάπτυξη + την εξέλιξη των καρδιαγγειακών παθήσεων.
ΣΚΟΠΟΣ Eκτίμηση της αρτηριακής σκληρίας στα παιδιά σχολικής ηλικίας, Πιθανή συσχέτιση της με τις καταμετρημένες παραμέτρους (παχυσαρκία + υπέρταση).
ΥΛΙΚΟ και ΜΕΘΟΔΟΣ (1) Χρόνος: Ιούνιος 2009 έως Μάρτιος 2010, Πληθυσμός: Παιδιά που φοιτούσαν σε σχολεία του Δήμου Περιστερίου της Αττικής (Δυτική Αττική), Δείγμα: 144 παιδιά ηλικίας 6 έως και 16 ετών.
ΥΛΙΚΟ και ΜΕΘΟΔΟΣ (2) Α ΟΜΑΔΑ Β ΟΜΑΔΑ Ηλικία ίση ή μικρότερη των 12 ετών (έως 6) Ηλικία μεγαλύτερη των 12 ετών (έως και 16) Όλα τα παιδιά ήταν υγιή και δε λάμβαναν καμία φαρμακευτική αγωγή (για οποιονδήποτε λόγο).
ΥΛΙΚΟ και ΜΕΘΟΔΟΣ (3) Για κάθε παιδί καταγράφηκαν, σε ειδική φόρμα συλλογής πληροφοριών: τα δημογραφικά στοιχεία, το ατομικό + οικογενειακό ιστορικό (γονέας ή αδερφός με ΑΥ/ λήψη αγωγής), τα σωματομετρικά χαρακτηριστικά (βάρος, ύψος, ΔΜΣ, περίμετρος μέσης), οι εξωσχολικές δραστηριότητες (εκπαιδευτικές + αθλητικές), οι διαιτητικές συνήθειες (εβδομαδιαία κατανάλωση κοτόπουλου, ψαριού, φρούτου, σαλάτας), η ΑΠ, τα επίπεδα GLU, CHOL (HDL, LDL), TRI + K + ορού αίματος, το ΗΚΓ, η ΑΣ, με βάση την ταχύτητα του κύματος σφυγμού.
ΥΛΙΚΟ και ΜΕΘΟΔΟΣ (4) Πακέτο λογισμικού στατιστικής ανάλυσης IBM/ SPSS version 13.0, Στατιστική σημαντικότητα p < 0,05.
Μέση ηλικία = 9,5 ± 2,2 έτη, Αγόρια = 79 (54,9%), Ομάδα Α = 127 (88,0%).
ΚΑΤΑΜΕΤΡΗΜΕΝΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΟΜΑΔΑ Α ΟΜΑΔΑ Β P N 127 17 Ηλικία (έτη) 8.9 ±1.7 13.1 ± 1.1 Φύλο (Α/Γ) 69/58 10/7 NS ΒΜΙ 19.9 ± 4 23.5 ± 4 <0.001 Περίμετρος μέσης (cm) 70 ± 12 83.4 ± 10 <0.001 Συστολική ΑΠ (mmhg) 101.6 ± 13 109 ± 11 <0.05 Διαστολική ΑΠ (mmhg) 60 ± 8 61 ± 11 NS Αρτηριακή σκληρία (PWV, m/sec) 6.36 6.75 NS Αθλητικές δραστηριότητες (ώρες/εβδομάδα) 3 ± 3 1.7 ± 2 NS Εκπαιδευτικές δραστηριότητες (ώρες/εβδομάδα) 3.5 ± 2.3 6.4 ± 4.4 <0.05 Κοτόπουλο (μερίδες/εβδομάδα) 1.4 ± 0.6 1.3 ± 0.5 NS Ψάρι (μερίδες/εβδομάδα) 1.1 ± 0.7 1.2 ± 0.7 NS Σαλάτες (μερίδες/εβδομάδα) 3.7 ± 2.6 4.8 ± 2.8 NS Φρούτα (μερίδες/εβδομάδα) 4.6 ± 2.5 4.6 ± 2.8 NS Chol (mg/dl) 173 ± 29 159 ± 17 <0.05 Trigl (mg/dl) 62 ± 30 66 ± 22 NS HDL (mg/dl) 62 ± 16 56 ± 9 NS LDL (mg/dl) 98 ± 25 94 ± 15 NS Glu (mg/dl) 87 ± 13 95 ± 9 <0.05
Σωματικό Βάρος Η συντριπτική πλειοψηφία είχε φυσιολογικό (80,5%). Ταξινόμηση παιδιών ομάδας Α βάσει σωματικού βάρους Ταξινόμηση παιδιών ομάδας Β βάσει σωματικού βάρους Αριθμός παιδιών 120 100 80 60 40 20 0 103 12 12 normoweight overveight obese Αριθμός παιδιών 20 15 10 5 0 13 3 1 normoweight overveight obese Σωματικό βάρος Σωματικό βάρος
Αρτηριακή Πίεση Η συντριπτική πλειοψηφία είχε φυσιολογική (93,5%). Ταξινόμηση παιδιών ομάδας A βάσει αρτηριακής πίεσης μετά την τοποθέτηση ΑΒΡΜ Ταξινόμηση παιδιών ομάδας Β βάσει αρτηριακής πίεσης 160 30 Αριθμός παιδιών 120 80 40 0 117 5 5 normotensive hypertensive white coat hypertension Αριθμός παιδιών 15 0 17 normotensive 0 hypertensive Αρτηριακή πίεση Αρτηριακή πίεση
Αρτηριακή Σκληρία Οι 2 ομάδες ήταν ομοιογενείς ως προς την ΑΣ (Α: 6,36 m/sec, vs Β: 6,75 m/sec, p>0,05).
Λοιπά Χαρακτηριστικά Ομάδων Στατιστικά σημαντική διαφορά ως προς άλλα χαρακτηριστικά: Όλοι οι παράμετροι ήταν στην ομάδα Β εκτός της ολικής CHOL. ΔΜΣ, περίμετρος μέσης, συστολική ΑΠ, εκπαιδευτικές εξωσχολικές δραστηριότητες (ώρες/ εβδομάδα), επίπεδο ολικής CHOL και GLU (p<0,05).
Ταξινόμηση παιδιών βάσει τιμών συστολικής αρτηριακής πίεσης Συστολική αρτηριακή πίεση (mmhg) 120 90 60 30 102 109 0 Ομάδα Α Ομάδα Β ΜΟ τιμών ΑΠ ανά ομάδα
Ταξινόμηση παιδιών εξωσχολικών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων ανά εβδομάδα Ωρες εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων ανά εβδομάδα 10 8 6 4 2 0 3.5 Ομάδα Α 6.4 Ομάδα Β ΜΟ ωρών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων ανά ομάδα
Αρτηριακή Σκλήρια Ομάδας Α Συσχετίζονταν θετικά με: την ηλικία (r=0,21, p<0,05), το ύψος (r=0,26, p<0,01), τη διαστολική ΑΠ (r=0,23, p<0,05), τις εξωσχολικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες (εβδομαδιαίο σύνολο ωρών μειωμένης κινητικότητας, r=0,25, p<0,01). Και αρνητικά με: τα επίπεδα K + ορού αίματος (r=-0,31, p<0,01).
Συσχέτιση μεταξύ της αρτηριακής σκληρίας και του ύψους των παιδιών της ομάδας Α 12.00 10.00 Pulse wave velocity (m/sec) 8.00 6.00 4.00 r=0.26, p<0.01 110.0 120.0 130.0 140.0 150.0 160.0 170.0 180.0 Height
Συσχέτιση της αρτηριακής σκληρίας με τις εξωσχολικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες των παιδιών της ομάδας Α 12.00 10.00 Pulse wave velocity (m/sec) 8.00 6.00 4.00 r=0.25, p<0.01 0.0 2.0 4.0 6.0 8.0 10.0 Educational activities (hours/week)
Συσχέτιση των επιπέδων της αρτηρικαής σκληρίας με τα επίπεδα του Καλίου του πλάσματος στα παιδιά της ομάδας Α 12.00 10.00 Pulse wave velocity (m/sec) 8.00 6.00 4.00 r=-0.31, p<0.01 4.00 4.50 5.00 5.50 K
Αρτηριακή Σκληρία Ομάδας Β Συσχετίζονταν θετικά με: τη διαστολική ΑΠ (r=0,46, p<0,05), την κατανάλωση ψαριών (r=0,53, p<0,05), την κατανάλωση κοτόπουλου (r=0,56, p<0,05). Και αρνητικά με: την κατανάλωση φρούτων (r=-0,59, p<0,05).
Συσχέτιση της αρτηριακής σκληρίας με την κατανάλωση ψαριού στα παιδιά της ομάδας Β 8.50 8.00 Pulse wave velocity (m/sec) 7.50 7.00 6.50 6.00 r=0.53, p<0.05 5.50 0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 fish
Συσχέτιση της αρτηριακής σκληρίας με την κατανάλωση κοτόπουλου στα παιδιά της ομάδας Β 8.50 8.00 Pulse wave velocity (m/sec) 7.50 7.00 6.50 6.00 r= 0.56, p<0.05 5.50 1.00 1.20 1.40 1.60 1.80 2.00 chicken
Συσχέτιση της αρτηριακής σκληρίας με την κατανάλωση φρούτων στα παιδιά της ομάδας Β 8.50 8.00 Pulse wave velocity (m/sec) 7.50 7.00 6.50 6.00 r= -0.59, p<0.05 5.50 0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 6.00 7.00 fruits
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ (1) Τα αποτελέσματα της έρευνας στα παιδιά ήταν ανάλογα με αυτά στους ενήλικες. Οι βάσεις για τη σωστή υγιεινοδιαιτητική διαβίωση φαίνεται ότι είναι δυνατόν να τεθούν από την παιδική ηλικία + να οδηγήσουν στην πρόληψη της αυξημένης ΑΣ στην ενήλικο ζωή.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ (2) Ωστόσο καταγράφηκαν και μη αναμενόμενα αποτελέσματα: η θετική συσχέτιση της αρτηριακής σκληρίας στα παιδιά εφηβικής ηλικίας με την κατανάλωση ψαριών + κοτόπουλου.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ (3) Πρόσθετα, δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική συσχέτιση της αρτηριακής σκληρίας με την ηλικία, αν και στους νεαρούς εφήβους καταγράφηκαν υψηλότερες τιμές.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ (4) Καθώς η παρούσα έρευνα κρίνεται μικρή, καταδεικνύεται η ανάγκη περαιτέρω διερεύνησης του θέματος σε ευρείας κλίμακας μελέτες στον ελληνικό πληθυσμό παίδων.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ! ΚΑΛΟ ΜΕΣΗΜΕΡΙ!