Ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδατικών πόρων Από την Οδηγία 2000/60 στη διαχείριση σε επίπεδο υδατικής λεκάνης Σωκράτης Φάμελλος Χημικός Μηχανικός MSc Αντιδήμαρχος Θέρμης
Οι υδατικοί πόροι αποτελούν σημαντικό οικονομικό, αναπτυξιακό και περιβαλλοντικό πόρο. Επηρεάζουν την οικονομία, το κλίμα, τα οικοσυστήματα, την υγεία και την ποιότητα ζωής. Στις συνθήκες επιδείνωσης της κλιματικής αλλαγής το νερό συνδέεται άμεσα με την παγκόσμια επισιτιστική κρίση και την φτώχεια
ΕυρωπαϊκήΠολιτική για τανερά ΟΔΗΓΙΑ 2000/60/ΕΚ «ολοκληρωμένη διαχείριση» του νερού με στόχο την επίτευξη αειφορίας, βάσηγια τη διαχείριση του νερού οι«υδρολογικές λεκάνες», οι ανθρώπινες χρήσεις παράλληλα μετις ανάγκες των οικοσυστημάτων, συμμετοχή του κοινού στο σχεδιασμό, στη λήψη αποφάσεων και στην παρακολούθηση της εφαρμογής της πολιτικής για τα νερά. Ένα νομικό κείμενο που θέτει οικονομικές αρχές και οικονομικά εργαλεία ως βασικά μέτρα για την επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων, ισορροπώντας ανάμεσα στην κοινωνική, την περιβαλλοντική και την οικονομική αξία του νερού
Το νερό ως κοινωνικό αγαθό Το νερό δεν είναι εμπορικό προϊόν, αποτελεί κληρονομιά που πρέπει να προστατεύεται Ηύδρευση συνιστά υπηρεσία κοινής ωφέλειας Τίθεται ο στόχος της οικολογικής ποιότητας (κυρίαρχο η ποιότητα) Η καλή ποιότητα του ύδατος θα εξασφαλίσει την παροχή πόσιμου ύδατος στον πληθυσμό Το νερό αποτελεί δημόσιο αγαθό, που πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες του ανθρώπου με σεβασμό στο οικοσύστημα, και αποτελεί και βασικό παραγωγικό συντελεστή.
Οδηγία 2000/60/ΕΚ-Βασικά Σημεία ιαχείριση σε επίπεδο Λεκανών Απορροής Ενίσχυση πολιτικών Αποκέντρωσης Οικονοµικές Αρχές και Εργαλεία Ολοκληρωµένη ιαχείριση Υδατικών Πόρων Αξιολόγηση οικολογικής κατάστασης των υδάτων ιασυνοριακή Συνεργασία Ενηµέρωση και Συµµετοχή του κοινού
Προσχέδιο για τη διαφύλαξη των Ευρωπαϊκών υδατικών πόρων Οι αντικρουόμενες ανάγκες ενδέχεται να έχουν αποτέλεσμα παγκόσμια λειψυδρία σε ποσοστό 40% μέχρι το 2050. Η λειψυδρία και η καταπόνηση των υδάτων αναμένεται να πλήττει το 2030 τις μισές ευρωπαϊκές υδρολογικές λεκάνες (απορροής). Ο στόχος καλής κατάστασης των υδάτων πιθανόν να επιτευχθεί στο 53% των ευρωπαϊκών υδάτων το 2015. Οι διάχυτες και οι σημειακές πηγές ρύπανσης εξακολουθούν να ασκούν πιέσεις στο υδάτινο περιβάλλον στο 38% και στο 22% των υδατικών σωμάτων. Διαπιστώνεται εμπλουτισμός με θρεπτικές ουσίες στο 30% των υδατικών σωμάτων σε 17 κράτη μέλη (ευτροφισμός).
Πιέσεις στους υδατικούς πόρους Κλιματική αλλαγή Χρήσεις γης και έργα υποδομής Οικονομικές δραστηριότητες Αστική Ανάπτυξη Δημογραφικές μεταβολές Υπεράντληση Αποτελέσματα Απειλή της οικολογικής και χημικής κατάστασης των υδατικών πόρων Λειψυδρία Κίνδυνοι στα υδατικά οικοσυστήματα Ευαισθησία σε πλημμύρες και ξηρασία
Θέματα ζωτικής σημασίας Χρήσεις γης και σύνδεση με το χωροταξικό σχεδιασμό Αντιμετώπιση της ρύπανσης Αύξηση της αποδοτικότητας των πόρων Βελτίωση της διακυβέρνησης Ενσωμάτωση της πολιτικής νερού στις τομεακές πολιτικές (πχ. Γεωργία, ΑΠΕ) Ολιστική αντιμετώπιση Στρατηγική θεώρηση Εργαλεία Ισοζύγια νερού και στόχοι χρήσης Πράσινα συμβόλαια και πράσινες υποδομές Κοινή Γεωργική Πολιτική Μείωση διαρροών και απόδοση αρδεύσεων Επαναχρησιμοποίηση νερού και λυμάτων Βάσεις γνώσης και Καινοτομία Παρατηρητήριο Ξηρασίας Ευαισθητοποίηση
Διεθνείς πτυχές στη διαχείριση νερού Η αύξηση πληθυσμού και οι αντικρουόμενες ανάγκες των χρηστών θα αυξήσουν την παγκόσμια ζήτηση κατά 30-60% μέχρι το 2025. Προτεραιότητες στρατηγικής Πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε βασικές υπηρεσίες αποχέτευσης (θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, Ηνωμένα έθνη 2010) Νερό για οικονομική και αειφόρο ανάπτυξη (ιδιαίτερη προσοχή στους κλάδους της οικονομίας, στη βιώσιμη γεωργία και στη διασύνδεση νερού-γεωργίας-ενέργειας-περιβάλλοντος) Διακυβέρνηση στον υδατικό τομέα (ενοποιημένη διαχείριση υδατικών πόρων σε όλα τα επίπεδα)
Ελληνικά Εργαλεία για τη Διαχείριση των Υδατικών Πόρων «Κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών των Υδατικών Διαμερισμάτων» Σχεδιασμός και εφαρμογή Προγράμματος Μέτρων για την προστασία και τη βελτίωση των νερών Εκπόνηση και εφαρμογή Σχεδίου Διαχείρισης που οδηγεί στην καλή κατάσταση των νερών Οικονομική ανάλυσης της χρήσης νερού και κατάλληλη ανάκτηση κόστους Εσωτερίκευση στην τιμή του νερού του εξωτερικού κόστους για το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους
Διαβούλευση Σχεδίων Διαχείρισης Σημαντική διαδικασία κοινωνικά, επιστημονικά και περιβαλλοντικά, παρά τις καθυστερήσεις και τα σημαντικά ελλείμματα σε δεδομένα. Πληθώρα δεδομένων και επεξεργασιών, με ελεύθερη και διαδικτυακή πρόσβαση. Παραμένει ερώτημα η σχέση με τον περιφερειακό χωροταξικό σχεδιασμό.
Life 04/ENV/GR/000099 Water Agenda Ανάπτυξη και εφαρμογή πολιτικής ολοκληρωμένης διαχείρισης υδατικών πόρων σε μια υδρολογική λεκάνη με την εφαρμογή μιας δημόσιας κοινωνικής συμφωνίας στη βάση των αρχών της Agenda21 και των κατευθύνσεων της οδηγίας πλαίσιο 2000/60/ΕΕ Περίοδος υλοποίησης : 15/09/2004 31/10/2007
Λεκάνη ποταμού Ανθεμούντα Έκταση: 320Km 2
Υδατικό Ισοζύγιο στη λεκάνη του Ανθεμούντα 1. Άρδευση: 14.183.844 m 3 2. Ύδρευση: 3.552.315 m 3 3. Βιομηχανία: 1.570.897 m 3 4. Κτηνοτροφία: 284.319 m 3 Κατανάλωση 19.591.375 m 3 /year 20 Consumption 19,591 15 10 5 2,709 0-5 Offer Deficite -10-15 -16,883 178,23-20 Million M 3 180 160 140 120 100 80 60 157,39 Precipitation Evapotraspiration Infiltration Run off 18,13 Μείωση υδάτινων αποθεµάτων!!! 40 20 2,70 0
Διαδικασία δημόσιας συμμετοχής Αναγνώριση θεματικών περιοχών Αναγνώριση Κοινωνικών εταίρων Συµµετοχή των κοινωνικών εταίρων Ενηµέρωση σε ειδικές οµάδες στόχου Ενηµέρωση και κινητοποίηση των κοινωνικών εταίρων 1 ο Forum Σύσταση Επιτροπή διαβούλευσης ιαβούλευση Ανάπτυξη πολιτικής 2 ο Forum Συνεδριάσεις επιτροπής 3 ο Forum Σύσταση Επιτροπής ιαβούλευσης ιάδοση πληροφορίας Επόµενες ράσεις
Θέματα διαβούλευσης Υφιστάμενη κατάσταση υδατικών πόρων Υδατικό ισοζύγιο και σενάρια διαχείρισης στη λεκάνη Οδηγία 2000/60 και Τοπική Agenda 21 Τιμολόγηση νερού Υποδομές διαχείρισης νερού Πιέσεις και επιπτώσεις στα υδατικά σώματα Πρόγραμμα μέτρων πρωτοκόλλου νερού Εισροές διαβούλευσης Αναγνώριση και κατηγοριοποίηση των υδάτινων σωμάτων Ανάλυση πιέσεων επιπτώσεων Οικονομική ανάλυση χρήσεων και υπηρεσιών ύδατος Τιμολόγια νερού ανά χρήση νερού Σενάρια διαχείρισης νερού έως το έτος 2020
Συναντήσεις επιτροπής διαβούλευσης και ομάδων εργασίας με αγρότες
Δημόσια γεγονότα
Αποτελέσματα διαβούλευσης Σύναψη δημόσιας κοινωνικής συμφωνίας. Διαμόρφωση κουλτούρας συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων Ολοκληρωμένο και συνεπές πλαίσιο διαλόγου Διαφάνεια της διαδικασίας, δημοσιοποίηση πληροφοριών Δημιουργία κοινού αποδεκτού περιεχομένου διαλόγου και βελτίωση του κλίματος συνεργασίας Αντιπροσωπευτικότητα και εναλλακτικότητα μορφών συμμετοχής Καινοτομία Δέσμευση στην αξιοποίηση της συμμετοχής: Η διαμορφωθείσα πολιτική νερού θα αποτελέσει τη βάση του σχεδιασμού της διαχείρισης του νερού στη λεκάνη του Ανθεμούντα.
Συμπεράσματα Θέματα προς επίλυση Θεσμικό περιβάλλον της διαχείρισης υδατικών πόρων (μετέωρη και αποσπασματική μεταρρύθμιση) Ολοκληρωμένη, οριζόντια διατομεακή πολιτική νερού Διασύνδεση με το υπερκείμενο επίπεδο σχεδιασμού (!) Αποκεντρωμένη διαχείριση με ρόλο στις τοπικές κοινωνίες και στην αυτοδιοίκηση Ευαισθητοποίηση ενεργοποίηση παραγωγών και κοινού με στόχο την αύξηση της συμμετοχής σε όλα τα επίπεδα διαχείρισης και ελέγχου Τράπεζα γνώσης και δεδομένων Συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής κρίσης Νέα διλήμματα και ανάγκες Ο ιδιαίτερος ρόλος της μητροπολιτικής διοίκησης (;) και των φορέων της πόλης στην μετεξέλιξη της ΕΥΑΘ
Σας ευχαριστώ πολύ! Μεγάλο τµήµα του υλικού παρουσίασης αφορά σε δράσεις της Αναπτυξιακής Εταιρείας Ανατολικής Θεσσαλονίκης