14 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων ΤΟΜΟΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΩΝ Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων (Ε.Ε.Χ.Ε.Α.) 14 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2015 Αθήνα, Ξενοδοχείο Divani-Caravel ΤΟΜΟΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΩΝ Χορηγούνται 12 μόρια Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης (C.M.E. CREDITS)
Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων (Ε.Ε.Χ.Ε.Α.) Hellenic Association of Endocrine Surgery Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής 14 ο Ενδοκρινών Αδένων (Ε.Ε.Χ.Ε.Α.) 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2015 Αθήνα, Ξενοδοχείο Caravel, Αίθουσα Ιλισσός October 30 November 1, 2015 Athens, Caravel Hotel Υπό την αιγίδα της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Με Διεθνή συμμετοχή ΤΟΜΟΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΩΝ
Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων (Ε.Ε.Χ.Ε.Α.) Διοικητικό Συμβούλιο Πρόεδρος: Ι. Μακρής Γεν. Γραμματέας: Ι. Κουτελιδάκης Ταμίας: Mέλη: I. Kεσίσογλου Γ.Ν. Ζωγράφος Σ. Παπαβραμίδης 14 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων (Ε.Ε.Χ.Ε.Α.) Επίτιμοι Πρόεδροι: Α. Αηδονόπουλος, Γ. Αντσακλής, Ο. Γαμβρός, Ι. Γκόγκας, Γ. Καρατζάς, Β. Κέκης, Β. Λεουτσάκος, I. Mπράμης, Σ. Παπαβραμίδης, Γ. Παπαστρατής, Μ. Σέχας Οργανωτική Επιτροπή Πρόεδρος: Γ.Ν. Ζωγράφος Γεν. Γραμματέας: Α. Κατσέλη Ταμίας: Ι. Σπυριδάκης Χ. Αγγέλη Γ. Αλβανός Κ. Αλεξίου Α. Αθανασίου Σ. Γκουλιάμας Ε. Γεωργιοπούλου Σ. Αυλωνίτης Ι. Βαβατσικλής Κ. Βαμβακίδης Α. Βαρλατζίδου Γ. Βασιλειάδης Μ. Βασίλογλου Α. Βεζάκης Β. Βουγάς Γ. Γαλατερός Ι. Γκρινιάτσος Γ. Γκόγκας Α. Γκορόπουλος Π. Γρηγορόπουλος Γ. Δημητρακόπουλος Β. Δρακόπουλος Ε. Ευφραιμίδου Ν. Ζάβρας Α. Ζέβλας Θ. Ζεκερίδης Β. Καλδής Π. Καλοφωληάς Σ. Καπίρης Ι. Καρανίκας Η. Καραντώνης Γ. Κασσάρας Α. Κατωπόδη Π. Κέκης Α. Κολιοπάνος Κ. Κόντζογλου Ν. Κοπανάκης Δ. Κορκολής Ι. Κουτελιδακης Κ. Κουτσομάνης A. Kυριακόπουλος Μέλη: Α. Κωνσταντάκη Ε. Κωνσταντινίδου Χ. Κώστας Γρ. Λακιώτης Σ. Λανίτης I. Λάϊος Δ. Λαπατσάνης Κ. Λίλης Δ. Μαντάς Α. Μαρίνης Χ. Μαρκογιανάκης Μ. Μαρούγκας Δ. Μητσάκα Σ. Μίχας Ν. Μπλιούρας Π. Μπροτζάκης Κ. Ντάτσης Ν. Οικονόμου Θ. Παπαβραμίδης Τ. Παπακωνσταντίνου K. Πλιακοσταμος Π. Πατάπης Δ. Πινιαλίδης Σ. Ρέστος Α. Ρογδάκης Π. Ρουμανάς Κ Σαπαλίδης Γ. Σάμπαλης Ν. Σικαλιάς Γ. Σοφός Γ.Α. Σοφός Γ. Στυλιανίδης Π. Σφηκάκης Ι. Σπυριδακης Π. Τζαρδής Ε. Τζιράκης Ι. Τιερρής Κ. Τούτουζας Η. Τσίπρας Γ. Φραγκουλίδης 2 14 o Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων
14 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων (Ε.Ε.Χ.Ε.Α.) Ν. Ανδρομανάκος Ν. Ανεμοδουράς Ι. Βασιλείου Ν. Βαρσαμιδάκης Γ. Βελιμέζης Δ. Βώρος Θ. Γερασιμίδης Ε. Γεττίμης Ε. Γιάγκος Γ. Γκουτζαμάνης Π. Γούσης Χ. Δερβένης Σ. Δήμας Μ. Διγαλάκης Σ. Δρακόπουλος Ν. Δόβας Δ. Ζαχαρούλης Γ.Κ. Ζωγράφος Ν. Θαλασσινός Ρ Θεάκου Π. Θεοδοσίου Α. Καμπαρούδης Γ. Καπελάκης Επιστημονική Επιτροπή Πρόεδροι: Γ. Παπαγεωργίου, Α. Μανουράς Μέλη: Δ. Καραβίας Κ. Καραλιώτας Ε. Καρυδά Ι. Κεσίσογλου Η. Καφετζής Β. Κομπορόζος Γρ. Κουράκλης Ν. Κουρκουνάκης Κ. Κουτσόπουλος Κ. Κωσταντινίδης Β. Λαοπόδης Δ. Λινός Α. Λιούπης Μ. Λορεντζιάδης Ν. Λυραντζόπουλος Δ. Μανδρέκας Γ. Μαλεβίτης Η. Μάργαρης Α. Μαχαίρας Κ. Μαυραντώνης Γ. Μηνόπουλος Ε. Μισιακός Κ. Μπίρμπας Μ. Μπονάτσος Ε. Νεονάκης Α. Νησιώτης Ν. Νικητέας Ι. Νομικός Χ. Παππής Ι. Παρασκευόπουλος Σ. Πρίγκουρης Σ. Πιερακάκης Ε. Πικουλής Σ. Πίνης Ζ. Πλαϊτάκης Α. Πολυδώρου Α. Πολυχρονίδης Σ. Ρίζος Ν. Ρουκουνάκης Μ. Σιούτης Σ. Σκαλτσάς Σ. Ρωσσώνης X. Φορούλης Γ. Χαλκιαδάκης Ρ. Χατζηγεωργίου Επιτροπή ειδικευομένων Β. Γκατζώλης A. Διαμαντόπουλος Π. Δουλγέρογλου Π. Θεσσαλονικεύς Β. Καρατζιας Δ. Κατσόγιαννος Θ. Καφάσης Α. Κρικέλης Γ. Κοκκάλας Μ. Κορναροπουλος Α. Κορωναίος Κ. Κωστουλας Α. Λιάπη Μ. Μακρής Δ. Μαρκούλη Χ. Μείδάνης Ε. Μοδέστου Α. Νίξον X. Παριανός Π. Παχαντούρης H. Περυσινάκης Γ. Πρωτόπαππας Π. Τόμπολας Χ. Τσερκέζης Δ. Φανίδου Ν. Φιλίππου 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2015 3
Πρόσκληση Aγαπητοί Συνάδελφοι, Το 14 ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων (ΕΕΧΕΑ) θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, στο ξενοδοχείο Caravel, αίθουσα «Ιλισσός» από τις 30 Οκτωβρίου έως την 1 η Νοεμβρίου 2015. Όπως σε κάθε συνέδριο της Εταιρείας μας, η θεματολογία περιλαμβάνει τη χειρουργική του θυρεοειδούς αδένα, των παραθυρεοειδών, των επινεφριδίων, των νευροενδοκρινών όγκων του παγκρέατος και του πεπτικού σωλήνα. Πέραν των διαλέξεων, στρογγύλων τραπεζών, ελευθέρων ανακοινώσεων, προβολή video, θα υπάρξουν συνεδρίες με ανοιχτή συμμετοχή στη συζήτηση αμφιλεγομένων θεμάτων ενδοκρινικής χειρουργικής. Κατά το προηγούμενο έτος πραγματοποιήθηκαν δύο επιτυχημένες επιστημονικές εκδηλώσεις της ΕΕΧΕΑ τον Μάρτιο 2014 στην Αθήνα με θέμα «Συστάσεις στη χειρουργική του θυρεοειδούς» και τον Σεπτέμβριο 2014 στη Μεσσηνία. Επιπλέον έγινε με μεγάλη επιτυχία η έκδοση του πρώτου τριμηνιαίου τεύχους του 2015 του περιοδικού Hellenic Journal of Surgery, η οποία περιέλαβε αποκλειστικά 26 reviews που παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν στη διημερίδα της ΕΕΧΕΑ τον Μάρτιο του 2014 στην Αθήνα. Ορισμένα από αυτά χρησιμοποιούνται ήδη για την κατάρτιση των guidelines της American Thyroid Association για το 2015. Η παρουσία διακεκριμένων συναδέλφων από το εξωτερικό, εκπρόσωποι της UEMS, της European Society of Endocrine Surgeons και της American Association of Endocrine Surgeons, σε συνδυασμό με την παρουσία συναδέλφων από όλη την Ελλάδα που ασχολούνται με το αντικείμενο, αποτελεί τη βάση της επιτυχίας του συνεδρίου της Εταιρείας μας. Ιδιαίτερη σημασία έχει η συμμετοχή συναδέλφων που θέλουν να ασχοληθούν με το αντικείμενο όπως επίσης η συμμετοχή ειδικευομένων χειρουργικής. Σας προσκαλούμε να συμμετάσχετε ενεργά στο συνέδριο της Εταιρείας μας. Με συναδελφικούς χαιρετισμούς Γεώργιος Ν. Ζωγράφος Πρόεδρος Συνεδρίου ΕΕΧΕΑ Διευθυντής Χειρουργικής Γ.Ν.Α. Γ. Γεννηματάς Ιωάννης Μακρής Πρόεδρος ΕΕΧΕΑ Καθηγητής Χειρουργικής Α.Π.Θ. 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2015 5
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ προφορικων ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ Oral Presentations
1. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΦΑΙΟΧΡΩΜΟΚΥΤΩΜΑ/ ΠΑΡΑΓΑΓΓΛΙΩΜΑ Ά. Αγγελουση 1, Χ. Αγγέλη 2, Θ. Χορευτάκη 3, Γ. Πιαδίτης 4, Γ. Ζωγράφος 2, Γ. Καλτσάς 1 1 Τμήμα Παθοφυσιολογίας, Ενδοκρινολογικό τμήμα, Λαϊκό Νοσοκομείο, Αθήνα 2 Γ Χειρουργική Κλινική, 3 Παθολογοανατομικό Εργαστήριο, 4 Ενδοκρινολογική Κλινική Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς», Αθήνα Σκοπός: Τα φαιοχρωμοκυτώματα και παραγαγγλιώματα αποτελούν σπάνιους νευροενδοκρινείς όγκους του συμπαθητικού ή παρασυμπαθητικού ιστού. Υλικό: Απεικονιστικά και εργαστηριακά δεδομένα απο 53 ασθενείς (46 με φαιοχρωμοκύτωμα και 7 με παραγαγγλίωμα) αναλύθηκαν αναδρομικά απο το 2000-2015, τόσο κατά τον βασικό έλεγχο όσο και κατά την μετεγχειρητική παρακολούθηση. Πραγματοποιήθηκε επίσης γενετικός έλεγχος όπου κρίθηκε απαραίτητο. Αποτελέσματα: 11 απο τους 53 ασθενείς παρουσίασαν μεταστάσεις είτε κατά την αρχική διάγνωση (n= 7) είτε κατά τη μετεγχειρητική παρακολούθηση (n=4). Οι ασθενείς με μεταστατική νόσο ήταν στατιστικά σημαντικά νεότεροι σε ηλικία συγκριτικά με τους ασθενείς χωρίς μεταστατική νόσο. Καμία στατιστικά σημαντική διαφορά δεν παρατηρήθηκε σε ότι αφορά την ορμονική έκκριση ανάμεσα στα περιστατικά με μεταστατική νόσο (55%) και στα περιστατικά χωρίς μεταστατική νόσο (62%) όπως και σε ότι αφορά το μέγεθος του όγκου και το PASS. Η αξονική (CT) και η μαγνητική (MRI) τομογραφία μπόρεσαν να εντοπίσουν το 100% και 94% αντίστοιχα των βλαβών, ενώ το MIBG επιβεβαίωσε την διάγνωση στο 77% των περιπτώσεων ενώ το octreoscan μόνο στο 66%. Το Ki-67% ήταν στατιστικά υψηλότερο στους ασθενείς με μεταστατική νόσο (p=0.037). Παθολογικές γονιδιακές μεταλλάξεις βρέθηκαν στο 30% των ασθενών εκ των οποίων οι 20% ήταν σποραδικές. Η θνησιμότητα ήταν στατιστικά υψηλότερη στους ασθενείς με μεταστατική νόσο συγκριτικά με τους ασθενείς χωρίς μεταστάσεις (p=0.04, HR=6.6, 95%CI:1.1-41) με ένα μέσο χρόνο ελεύθερης νόσου 4.5 ετών. Συμπέρασματα: Από τη σειρά των ασθενών μας, ο μόνος στατιστικά σημαντικός προγνωστικός δείκτης κακοήθειας ήταν το Ki-67%. Οι απεικονιστικές μέθοδοι με CT /MRI είχαν την καλύτερη ευαισθησία τόσο για την διάγνωση όσο και για την παρακολούθηση των ασθενών. Η θνησιμότητα παραμένει υψηλή στις περιπτώσεις μεταστατικής νόσου. 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2015 9
2. ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΑ ΚΑΚΟΗΘΟΥΣ ΟΓΚΟΥ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΣΥΓΓΕΝΗ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΩΝ Χ. Τσερκέζης 1, Η. Περυσινάκης 1, Α.Μ. Νίξον 1, Χ. Μαρακάκη 2, Χ. Μεϊδάνης 1, Β. Γκατζιώλης 1, Π. Τόμπολας 1, Γ. Ζωγράφος 1 1 Γ Χειρουργική Κλινική, 2 Ενδοκρινολογική Κλινική, Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς», Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η παρουσίαση σπάνιου ενδιαφέροντος περιστατικού ασθενούς ο οποίος υποβλήθηκε σε αμφοτερόπλευρη επινεφριδεκτομή για καρκίνο φλοιού σε έδαφος συγγενούς υπερπλασίας των επινεφριδίων. ΥΛΙΚΟ: Άρρεν ασθενής 28 ετών με συγγενή υπερπλασία επινεφριδίων (κλασική απλή αρρενοποιητική μορφή ανεπάρκειας 21-υδροξυλάσης) διαγνωσμένος από τη νεογνική ηλικία, υπογοναδοτροπικό υπογοναδισμό, αρτηριακή υπέρταση και νοσογόνο παχυσαρκία νοσηλεύτηκε αρχικά στην ενδοκρινολογική κλινική για διερεύνηση λειτουργικότητας μορφωμάτων επινεφριδίων. Από το ιστορικό αναφέρεται ελλιπής συμμόρφωση στην αγωγή κατά την εφηβική ηλικία με αποτέλεσμα ανεπαρκή καταστολή του υποθαλαμοϋποφυσιακού άξονα και επακόλουθη χρόνια διέγερση και υπερπλασία των επινεφριδίων καθώς και ανεπαρκή ενήβωση. Από τον απεικονιστικό έλεγχο στο δεξιό επινεφρίδιο ελέγχθηκε ωοειδές μόρφωμα 7.2 εκ με αυξανόμενο μέγεθος από προηγούμενη αξονική, ενώ στο αριστερό επινεφρίδιο οζώδης αλλοίωση 3.4 εκ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Αποφασίστηκε σε πρώτο χρόνο η διενέργεια δεξιάς επινεφριδεκτομής και επανεκτίμηση. Η επέμβαση ολοκληρώθηκε λαπαροσκοπικά και ο ασθενής εξήλθε τη δεύτερη μετεγχειρητική ημέρα. Η ιστολογική εξέταση ανέδειξε χαρακτήρες δυνητικά κακοήθους νεοπλάσματος, εύρημα που οδήγησε στην απόφαση για μετάχρονη αμφοτερόπλευρη επινεφριδεκτομή. Και η αριστερή επινεφριδεκτομή ολοκληρώθηκε επιτυχώς λαπαροσκοπικά. Η ιστολογική εξέταση αυτή τη φορά ανέδειξε καλόηθες αδένωμα του φλοιού. Ο ασθενής βρίσκεται υπό φαρμακευτική αγωγή υποκατάστασης, οδηγίες για απώλεια βάρους και συστηματική παρακολούθηση. Στα πλαίσια της προσπάθειας επαγωγής της σπερματογένεσης και γονιμότητας διαπιστώθηκε πρόσφατα μόρφωμα στους όρχεις, το οποίο προγραμματίζεται να ελεγχθεί με βιοψία. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Σε άτομα με ανεπάρκεια 21-υδροξυλάσης η χρόνια ανεπαρκής καταστολή του υποθαλαμοϋποφυσιακού άξονα και η συνεχής υπερδιέγερση των επινεφριδίων από την ACTH μπορεί να οδηγήσει σε κακοήθη νεοπλασία, η οποία να απαιτεί αμφοτερόπλευρη επινεφριδεκτομή. Παρά το μεγάλο μέγεθος δυνητικά κακοήθων όγκων, η λαπαροσκοπική προσπέλαση μπορεί να επιτύχει ογκολογικά επαρκή εκτομή, εφ όσον εκτελείται από έμπειρο χειρουργό. 10 14 o Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων
3. ΜΕΤΑΧΡΟΝΗ ΑΜΦΟΤΕΡΟΠΛΕΥΡΗ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΕΚΤΟΜΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΉ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ CUSHING ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ CARNEY Α. Κορωναίος, Α.Μ. Νίξον, Η. Περυσινάκης, Χ. Μειδάνης, Χ. Παριανός, Π. Θεσσαλονικεύς, Ε. Τζιράκης, Γ. Ζωγράφος Γ Χειρουργική Κλινική, Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς», Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Το σύμπλεγμα Carney είναι ένα σπάνιο σύνδρομο πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας. Κληρονομείται κατά τον αυτοσωμικό επικρατή τύπο και χαρακτηρίζεται από την παρουσία ενδοκρινικών και μη ενδοκρινικών όγκων. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η παρουσίαση ενδιαφέρουσας περίπτωσης ασθενούς με σύμπλεγμα Carney ο οποίος αντιμετωπίστηκε στην Κλινική μας. ΥΛΙΚΟ: Άνδρας 53 ετών με ιστορικό υποτροπιαζόντων καρδιακών μυξωμάτων στα πλαίσια συμπλέγματος Carney, κολπικής μαρμαρυγής υπό αντιπηκτική αγωγή, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και πολυοζώδους βρογχοκήλης εισήχθη προς διερεύνηση σοβαρού βαθμού οστεοπόρωσης με οστεοπορωτικά κατάγματα ΟΜΣΣ και αρτηριακής υπέρτασης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Από τον κλινικοεργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο διαπιστώθηκε ενδογενής υπερκορτζολαιμία σε έδαφος αμφοτερόπλευρης μικροοζώδους απεικόνισης των επινεφριδίων. Ο ασθενής παραπέμφθηκε για χειρουργική αντιμετώπιση. Μετά την ολοκλήρωση του απαραίτητου προεγχειρητικού ελέγχου ο ασθενής υποβλήθηκε σε μετάχρονη αμφοτερόπλευρη επινεφριδεκτομή. Και στις δύο επεμβάσεις η προσέγγιση ήταν κατ αρχήν λαπαροσκοπική, η δυσχέρεια όμως στην αναγνώριση των ορίων του υπερπλαστικού επινεφριδιακού ιστού από τον περιβάλλοντα κυτταρολιπώδη ιστό κατέστησε και τις δύο φορές αναγκαία τη μετατροπή της επέμβασης σε ανοικτή. Η μετεγχειρητική πορεία ήταν ομαλή και ο ασθενής εξήλθε την πέμπτη και την έκτη μετεγχειρητική ημέρα αντίστοιχα. Η ιστολογική εξέταση και των δύο παρασκευασμάτων ανέδειξε μικροοζώδη υπερπλασία του φλοιού των επινεφριδίων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η έγκαιρη διάγνωση και ο τακτικός έλεγχος των ασθενών με σύμπλεγμα Carney μπορεί να περιορίσουν τη θνητότητα. Συστήνεται ετήσιος έλεγχος για τους ενδοκρινικούς και μη ενδοκρινικούς όγκους. Στην περίπτωση ανεύρεσης συνδρόμου Cushing, η λαπαροσκοπική επινεφριδιεκτομή αποτελεί την προσπέλαση πρώτης εκλογής παρά την όποια υπάρχουσα συννοσηρότητα. 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2015 11
4. ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΕΤΑΣΤΑΤΙΚΟΥ ΑΜΦΟΤΕΡΟΠΛΕΥΡΟΥ ΦΛΟΙΟΕΠΙ- ΝΕΦΡΙΔΙΑΚΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ Β. Γκατζιώλης, Η. Περυσινάκης, Α.Μ. Νίξον, Χ. Μεϊδάνης, Α. Κορωναίος, Χ. Παριανός, Η. Τσίπρας, Γ. Ζωγράφος Γ Χειρουργική Κλινική, Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς», Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης είναι η παρουσίαση ενδιαφέροντος περιστατικού μεταστατικού αμφοτερόπλευρου φλοιοεπινεφριδιακού καρκίνου που αντιμετωπίστηκε στην κλινική μας. ΥΛΙΚΟ: Γυναίκα 44 ετών με αμφοτερόπλευρο φλοιοεπινεφριδιακό καρκίνο και πνευμονικές μεταστάσεις υποβλήθηκε σε ερευνητική λαπαροτομία αλλαχού 14 μήνες προ της εισαγωγής της στην κλινική μας. Το νεόπλασμα κρίθηκε μη-εξαιρέσιμο και διενεργήθηκε ατελής εκτομή του αριστερού όγκου. Στην ασθενή δε κρίθηκε σκόπιμη η χορήγηση συστηματικής θεραπείας. Τον Ιανουάριο του 2011 η ασθενής παραπέμφθηκε στην κλινική μας για επανεκτίμηση της στρατηγικής αντιμετώπισης της νόσου. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Στον απεικονιστικό έλεγχο αναδείχθηκε εκτεταμένη, πιθανώς εξαιρέσιμη, νόσος με εξεργασία στην ανατομική περιοχή του αριστερού επινεφριδίου/νεφρού, εξεργασία στο δεξιό επινεφρίδιο και λεμφαδενική μάζα μεταξύ αορτής και κάτω κοίλης φλέβας. Αποφασίστηκε η χειρουργική διερεύνηση εξ αρχής με ανοικτή προσπέλαση. Διεγχειρητικά διαπιστώθηκε αμφοτερόπλευρη νόσος με εκτεταμένη λεμφαδενική συμμετοχή και διήθηση της πύλης του αριστερού νεφρού. Διενεργήθηκε εκτομή αμφότερων των όγκων, αριστερή νεφρεκτομή και λεμφαδενικός καθαρισμός στον αορτοκοιλικό χώρο με αποσκελετοποίηση των μεγάλων αγγείων. Μετεγχειρητικά η ασθενής παρουσίασε διαπύηση του χειρουργικού τραύματος. Η ιστολογική εξέταση ανέδειξε πολλαπλούς νεοπλασματικούς όγκους, μέγιστης διαμέτρου 8,5εκ. δεξιά, 8εκ. αριστερά, 4εκ. στην πύλη του νεφρού, 4εκ. στον αορτοκοιλικό χώρο και 5εκ. αριστερά παρααορτικά, με μορφολογικά και ανοσοφαινοτυπικά χαρακτηριστικά συμβατά με καρκίνωμα φλοιού επινεφριδίου. Η ασθενής ετέθη μετεγχειρητικά σε αγωγή με μιτοτάνη. Παραμένει εν ζωή έως σήμερα, 57 μήνες μετά την επανεπέμβαση, με ελάττωση των πνευμονικών μεταστάσεων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η χειρουργική εξαίρεση επί υγιών ορίων τοπικά εκτεταμένων καρκίνων του φλοιού των επινεφριδίων, εφ όσον είναι εφικτή, μπορεί να προσφέρει σε συνδυασμό με τη μετεγχειρητική χορήγηση μιτοτάνης μακρά επιβίωση. Ευμεγέθεις κακοήθεις όγκοι με διήθηση γειτονικών οργάνων και ιστών πρέπει να προσεγγίζονται εξ αρχής ανοικτά. 12 14 o Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων
5. ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΛΑΠΑΡΟΣΟΚΟΠΙΚΗΣ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΕΚΤΟΜΗΣ ΣΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΥΠΟΚΛΙΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ CUSHING Η. Περυσινάκης, Α.Μ. Νίξον, Β. Γκατζιώλης, Χ. Μεϊδάνης, Χ. Παριανός, Α. Διαμαντόπουλος, Ε. Τζιράκης, Γ. Ζωγράφος Γ Χειρουργική Κλινική, Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς», Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Το υποκλινικό σύνδρομο Cushing (SCS) σε ασθενείς με τυχαιώματα των επινεφριδίων έχει συσχετισθεί με αυξημένη επίπτωση μεταβολικού συνδρόμου και καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Η αντιμετώπιση των ασθενών αυτών, συντηρητική ή χειρουργική, αποτελεί αντικείμενο διχογνωμίας, αν και υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή αποτελεί την πλέον επωφελή επιλογή. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να παρουσιαστούν τα βραχυ- και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της λαπαροσκοπικής επινεφριδεκτομής σε αυτήν την υποομάδα ασθενών καθώς και οι επιδράσεις της στο μεταβολικό σύνδρομο. ΥΛΙΚΟ: Στη μελέτη συμπεριελήφθησαν 68 ασθενείς με SCS που αντιμετωπίστηκαν χειρουργικά στην κλινική μας. Οι ασθενείς παρακολουθήθηκαν μετεγχειρητικά όσον αφορά την αρτηριακή πίεση, τα επίπεδα γλυκόζης νηστείας και τον δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ) για μία μέση περίοδο 77 μηνών. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Κατά τη χρονική περίοδο 1998-Αύγουστος 2015 αντιμετωπίστηκαν χειρουργικά 430 ασθενείς με παθήσεις των επινεφριδίων στην κλινική μας σε σύνολο 441 επινεφριδεκτομών. Εξήντα οκτώ ασθενείς υποβλήθηκαν σε λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή για SCS. Συνύπαρξη αυτόνομης έκκρισης κορτιζόλης και αλδοστερόνης διαπιστώθηκε σε πέντε ασθενείς. Σε μία μόνο περίπτωση τεχνικοί λόγοι επέβαλλαν τη μετατροπή της επέμβασης σε ανοικτή. Δεν υπήρξε μείζων νοσηρότητα ή περιεγχειρητική θνητότητα. Η μέση διάρκεια μετεγχειρητικής νοσηλείας ήταν 1,8 ημέρες. Προεγχειρητικά 51 ασθενείς (77%) παρουσίαζαν αρτηριακή υπέρταση, 28 (42%) ΒΜΙ>27kg/m 2 και 16 (24%) σακχαρώδη διαβήτη. Μετεγχειρητικά μείωση της αρτηριακής πίεσης διαπιστώθηκε σε 40 ασθενείς (78%), μείωση του ΒΜΙ σε 12 (43%) και βελτίωση του γλυκαιμικού ελέγχου σε 5 ασθενείς (31%). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή επιδρά θετικά σε σημαντικό αριθμό ασθενών με SCS καθώς βελτιώνει την αρτηριακή υπέρταση, το ΒΜΙ και το σακχαρώδη διαβήτη. Απαιτούνται προοπτικές τυχαιοποιημένες μελέτες που θα συγκρίνουν τη λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή με τη συντηρητική προσέγγιση προκειμένου να επιβεβαιωθούν τα παραπάνω αποτελέσματα. 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2015 13
6. ΚΑΚΟΗΘΗ ΚΑΙ ΔΥΝΗΤΙΚΑ ΚΑΚΟΗΘΗ ΦΑΙΟΧΡΩΜΟΚΥΤΩΜΑΤΑ: ΕΠΙΔΕΧΟΝΤΑΙ ΛΑ- ΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ; Η. Περυσινάκης, Μ.Α. Νίξον, Χ. Μεϊδάνης, Χ. Τσερκέζης, Α. Διαμαντόπουλος, Α. Κορωναίος, Χ. Αγγέλη, Γ. Ζωγράφος Γ Χειρουργική Κλινική, Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς», Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Τα δυνητικά κακοήθη φαιοχρωμοκυτώματα αποτελούν θεραπευτική πρόκληση καθώς η διάγνωση δε μπορεί να τεκμηριωθεί προεγχειρητικά. Μόνον η παρουσία τοπικής διήθησης ή απομακρυσμένων μεταστάσεων θέτει την διάγνωση του κακοήθους φαιοχρωμοκυτώματος. Συνεπώς ο χειρουργός έρχεται συχνά αντιμέτωπος με το δίλλημα του εάν η λαπαροσκοπική χειρουργική μπορεί να επιτύχει μία ογκολογικά επαρκή εκτομή. ΥΛΙΚΟ: Είκοσι έξι ασθενείς με κακοήθη και δυνητικά κακοήθη φαιοχρωμοκυτώματα αποτέλεσαν το υλικό της μελέτης. Η συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων έγινε αναδρομικά. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Κατά τη χρονική περίοδο 1998-Αύγουστος 2015 αντιμετωπίστηκαν χειρουργικά 430 ασθενείς με παθήσεις των επινεφριδίων στην κλινική μας σε σύνολο 441 επινεφριδεκτομών. Μεταξύ των 60 ασθενών με φαιοχρωμοκυτώματα, η ιστολογική εξέταση επιβεβαίωσε την παρουσία τεσσάρων κακοήθων και 22 δυνητικά κακοήθων όγκων. Δύο ασθενείς με κακοήθεις όγκους προσεγγίστηκαν λαπαροσκοπικά, σε έναν εκ των οποίων η επέμβαση μετατράπηκε σε ανοιχτή για λόγους ογκολογικής ασφάλειας. Τρεις ασθενείς με δυνητικά κακοήθεις όγκους προσεγγίστηκαν εξ αρχής ανοικτά λόγω μεγέθους και σε άλλους δύο τεχνικοί λόγοι κατέστησαν αναγκαία τη μετατροπή της επέμβασης. Συνολικά ένας ασθενής με κακόηθες και 17 ασθενείς με δυνητικά κακοήθη φαιοχρωμοκυτώματα αντιμετωπίστηκαν επιτυχώς λαπαροσκοπικά. Δε σημειώθηκε μείζων νοσηρότητα ή περιεγχειρητική θνητότητα. Δύο από τους τέσσερις ασθενείς με κακοήθεις όγκους και όλοι οι ασθενείς με δυνητικά κακοήθεις όγκους εξακολουθούν να βρίσκονται εν ζωή ελεύθεροι νόσου. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα κακοήθη φαιοχρωμοκυτώματα είναι αγγειοβριθείς εύθρυπτοι όγκοι οι οποίοι σπανίως επιδέχονται λαπαροσκοπικής αντιμετώπισης. Αντίθετα τα δυνητικά κακοήθη φαιοχρωμοκυτώματα μπορούν να προσεγγιστούν λαπαροσκοπικά από έμπειρο χειρουργό με καλά μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Εντούτοις πρέπει πάντα να υπάρχει χαμηλός ουδός για πρώιμη μετατροπή σε ανοικτή επέμβαση προκειμένου να διαφυλαχτεί η ογκολογική ακεραιότητα της επέμβασης. 14 14 o Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων
7. ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΦΑΙΟΧΡΩΜΟΚΥΤΤΩΜΑΤΟΣ- ΒΙΝΤΕΟ Η.-Δ. Καφετζής 1, Γ.Κ. Καφετζής 1, Μ. Τσιμάρας 1, Β. Τσαγκαλίδης 1, Ι.Η. Καφετζής 1, Ν. Κόχυλας 1, Σ. Άνθη 2, Ν. Ανδρομανάκος 1 1 Δ Χειρουργική Κλινική, 2 Αναισθησιολογικό Τμήμα, Γ.Ν.Α. «ο Ευαγγελισμός», Αθήνα Η λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή είναι η μέθοδος εκλογής για την αφαίρεση των περισσόττερων καλοήθων όγκων. των ποσοστό επιπλοκών στις διάφορες σειρές είναι περίπου 10%. Η 1η λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή παγκοσμίως πραγματοποιήθηκε από το MICHEL GAGNER το 1992 ενώ η 1η λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή έγινε στην Ελλάδα στο μεν Δημόσιο Τομέα στο Γ.Ν.Α «Πολυκλινική» (Η. Καφετζής, Σ. Δήμας) το 1994, στον δε Ιδιωτικό Τομέα στο Νοσοκομείο «Υγεία» (Δ. Λινός). Σκοπός: αυτής της εργασίας είναι, να αναδειχνούν οι δυσκολίες και τα διάφορα ενδιαφέροντα σημεία κατά τη διάρκεια της λαπαροσκοπικής επινεφριδεκτομής και να συζητηθούν η προετοιμασία και η διεγχειρητική αντιμετώπιση του φαιοχρωμοκυττώματος. Υλικό και μέθοδοι: αφορά σε γυναίκα 52 ετών με ιστορικό κεφαλαγιών και υψηλής αρτηριακής πίεσης. Μετά τον ενδελεχή έλεγχο βρέθηκε όγκος στο δεξιό επινεφρίδιο και μπήκε η διάγνωση φαιοχρωμοκύττωμα. Η ασθενής έκανε προετοιμασία για 10 ημέρες στην Ενδοκρινολογική Κλινική του Νοσοκομείου μας και μετέπειτα οδηγήθηκε στο χειρουργείο. Αποτελέσματα: Η ασθενής χειρουργήθηκε σε πλάγια αρ. (decubitus) θέση με 4 τροκάρς. Η εγχείρηση εξελίχθηκε ομαλά και διεκπεραιώθηκε μετά από 2 &1/2 ώρες. Δεν χορηγήθηκε αίμα ούτε κατά τη διάρκεια του χειρουργείου ούτε μετεγχειρητικά. Σιτίσθηκε τη 1 η μτχ. και έφυγε από το νοσοκομείο τη 3 η μτχ. ημέρα λόγω μικρής ατελεκτασίας δεξιά. Συμπέρασμα: Η λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή είναι μία προχωρημένη ενδοσκοπική μέθοδος που απευθύνεται σε χειρουργούς έμπειρους και στη λαπαροσκοπική και στην ενδοκρινική χειρουργική Στη δεξιά επινεφριδεκτομή είναι πιο εύκολο να βρείς το επινεφρίδιο λόγω της γειτνίασης με την κάτω κοίλη φλέβα αλλά πιο επικίνδυνο λόγω αιμορραγίας. Τα φαιοχρωμοκυττώματα χρειάζονται περισσότερο χειρουργικό χρόνο, κάνουν πιο συχνά αιμορραγία και παρουσιάζουν περισσότερες επιπλοκές. Γι αυτό πρέπει να δίνεται μεγάλη σημασία και στη προεγχειρητική προετοιμασία και κατά τη διάρκεια του χειρουργείου. 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2015 15
8. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΕΚΤΟΜΩΝ ΜΙΑΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ Ι. Μανουράς 1, Ν. Χασεμάκη 1, Δ. Τσάμης 1,2, Ε. Ευαγγελιδάκης 2, Μ. Ματιάτου 1, Γ. Τσολερίδης 1, Α. Αραπάκη 1, Χ. Μαρκογιαννάκης1, Π. Κέκης 1,2, Γ. Ζωγράφος 1, Α. Μανουράς 1 1 Μονάδα Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων, Α Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ.Ν.Α. «Ιπποκράτειο», 2 Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, Αθήνα Σκοπός: Ανάλυση των αποτελεσμάτων των επινεφριδιεκτομών στην κλινική μας από 1/9/2005 ως 31/8/2015. Υλικό-Μέθοδος: Τα δεδομένα των ασθενών καταγράφονται προοπτικά. Αποτελέσματα: Στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν 141 ασθενείς (γυναίκες: 59,6% - ηλικία: 57,6±7,8 έτη). Στις 124 περιπτώσεις (88%) διενεργήθηκε επιτυχής λαπαροσκοπική επινεφριδιεκτομή, σε 5 (3,5%) μετατροπή σε ανοιχτή ενώ στις υπόλοιπες 12 (8,5%) εξ αρχής ανοιχτή επέμβαση. Δύο ασθενείς (1,4%) υπεβλήθησαν σε αμφοτερόπλευρη λαπαροσκοπική επινεφριδιεκτομή λόγω ανθεκτικού έκτοπου ACTH-εξαρτώμενου συνδρόμου Cushing, 59 (41,8%) σε δεξιά και 80 (56,8%) αριστερή επινεφριδιεκτομή. Η τελική διάγνωση ήταν: μη λειτουργικό αδένωμα σε 45 (32,3%), σύνδρομο Cushing 30 (21,6%), φαιοχρωμοκύττωμα 19 (13,7%), σύνδρομο Conn 18 (13%), μονήρης μετάσταση 11 (8%) (6 από Ca πνεύμονα, 2 από Ca κόλου και 1 από Ca ωοθήκης, νεφρού και ουροδόχου) και σπανιότερες ιστολογικές οντότητες σε 16 (11,4%) ασθενείς. Η διάμετρος του όγκου ήταν 5,5±0,7 cm (εύρος: 1-17 cm). Αναλυτικότερα, 81 ασθενείς (57,4%) είχαν όγκο 5 cm, 31 (22%) 5,1-7 cm και 29 (20,6%) 7,1-17 cm. Ο εγχειρητικός χρόνος ήταν 90±7,4 min. Πέντε περιπτώσεις ετερόπλευρης επινεφριδιεκτομής (3,5%) παρουσίασαν μετεγχειρητικά παροδική επινεφριδιακή ανεπάρκεια που απαίτησε τη χορήγηση per os υδροκορτιζόνης για 4-16 εβδομάδες. Δώδεκα περιστατικά (8,5%) εμφάνισαν επιπλοκές: ατελεκτασία, ουρολοίμωξη, επίσχεση ούρων, ρήξη ουρήθρας, κήλη, θρόμβωση μείζονος σαφηνούς, ενδοκοιλιακή συλλογή, διαπύηση και αιμάτωμα τραύματος. Ένας ασθενής με κακόηθες φαιοχρωμοκύττωμα, ένας με σύνδρομο Conn και μία με φλοιοεπινεφριδιακό καρκίνωμα παρουσίασαν υποτροπή (2,1%). Ο μέσος χρόνος νοσηλείας ήταν 2,8±0,5 ημέρες. Συμπέρασμα: Απαραίτητη προϋπόθεση για ικανοποιητικά αποτελέσματα αποτελεί η άριστη συνεργασία ενδοκρινολόγων, ακτινολόγων, χειρουργών, αναισθησιολόγων και παθολογοανατόμων. 16 14 o Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων
9. ΔΕΞΙΑ ΟΠΙΣΘΟΠΕΡΙΤΟΝΑΙΚΗ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΕΚΤΟΜΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΝΟΣΟ VON RECKLINGHAUSEN Α. Κυριακόπουλος, Ε. Πούλιος, Γ. Γιαννόπουλος, Δ. Λινός Τομέας Χειρουργικής, Α Χειρουργική Κλινική, ΔΚΘΑ «Υγεία», Αθήνα Σκοπός: Παρουσίαση μιας σπάνιας περίπτωσης εφαρμογής της οπισθοπεριτοναϊκής τεχνικής επινεφριδεκτομής σε άνδρα με νόσο VonRecklinghausen και φαιοχρωμοκυττώματος μεγέθους 8 εκ στο δεξιό επινεφρίδιο Υλικό-Μέθοδος: Άνδρας 47 ετών παρουσιάστηκε στην Κλινική μας λόγω πρόσφατης δυσκολίας στην βάδιση και παρουσίας όγκου 8 εκ στο δεξιό επινεφρίδιο. Στο παρελθόν ιστορικό αναφέρεται προ διετίας χειρουργική αφαίρεση ενός νευροινώματος από τον αυχένα στο επίπεδο Α5/Α6. Η μαγνητική τομογραφία της αυχενικής μοίρας ανέδειξε υποτροπή του όγκου στον νωτιαίο μυελό με συνοδά συμπιεστικά σημεία, ενώ η μαγνητική τομογραφία της κοιλιάς απεκάλυψε την παρουσία ευμεγέθους όγκου 8 εκ στο δεξιό επινεφρίδιο. Στην φυσική εξέταση του ασθενούς ανευρέθηκαν πολλαπλά δερματικά υποδόρια ινώματα σε όλη την έκταση του σώματος. Ο βιοχημικός έλεγχος του επινεφριδικού όγκου ανέδειξε την παρουσία φαιοχρωμοκυττώματος με ιδιαίτερα αυξημένες τιμές VMA ούρων (11.4mg/24hrs), μετανεφρινών ούρων (937mg/24hrs) και αδρεναλίνης και νορ-αδρεναλίνης ούρων (215μg/24hrs). Ο ασθενής επίσης, υπεβλήθη σε απεικονιστικό έλεγχο που περιελάμβανε ολόσωμη MRI, PET-CT και σπινθηρογράφημα MIBG χωρίς ωστόσο, επιπρόσθετα ευρήματα. Αποτελέσματα: Με την διάγνωση φαιχρωμοκυττώματος επί εδάφους νευροϊνωμάτωσης τύπου 1 και κατόπιν 7ήμερης προεγχειρητικής προετοιμασίας με α-αδρενεργικούς αναστολείς και ενυδάτωση, ο ασθενής υπεβλήθη σε δεξιά οπισθοπεριτοναϊκή επινεφριδεκτομή και έλαβε εξιτήριο σε άριστη γενική κατάσταση την 2 η μετεγχειρητική ημέρα. Η ιστολογική εξέταση επιβεβαίωσε την παρουσία δύο φαιοχρωμοκυττωμάτων μεγέθους 8X6.5 εκ και 1.8X1.5 εκ με αμφότερα να εμφανίζουν σημεία ατυπίας, ki-67<2% και σκορ 7 στο PASS scale. Δύο μήνες αργότερα, ο ασθενής υπεβλήθη σε αφαίρεση πολλαπλών νευροϊνωμάτων από την αυχενική μοίρα του νωτιαίου μυελού τα οποία αποδείχθηκαν καλοήθη. Συμπεράσματα: Η οπισθοπεριτοναϊκή επινεφριδεκτομή μπορεί να εφαρμοστεί και να είναι ασφαλής σε όγκους μεγάλου μεγέθους ακόμα δε και σε περιπτώσεις φαιχρωμοκυττωμάτων που συνοδεύουν σπάνιες νόσους 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2015 17
10. ΤΥΧΑΙO ΕΥΡΗΜΑ ΔΙΟΓΚΩΜΕΝΟΥ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΟΥ ΣΤΗ ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ. ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΜΕΛΗΜΑ ΕΝ ΟΨΕΙ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ; Ν. Κόχυλας, Η.-Δ. Καφετζής, Ν. Ανδρομανάκος Δ Χειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α. «ο Ευαγγελισμός», Αθήνα Εισαγωγή: Το τυχαίωμα επινεφριδίου (incidentaloma) αποτελεί ένα πρόβλημα των σύγχρονων μεθόδων απεικόνισης. Οι σύγχρονες, υψηλής ευκρίνειας αξονικές και μαγνητικές τομογραφίες αναφέρουν πιθανότητα 5-20% ανεύρεσης ενός αδενώματος επινεφριδίου. Τις περισσότερες φορές αποτελεί ένα καλόηθες, μη λειτουργικό ογκίδιο. Εν όψει όμως μιας μείζονος χειρουργικής επέμβασης, υπάρχει φόβος επιπλοκών στο χειρουργείο λόγω ορμονικών διαταραχών. Ιδιαίτερα μία κρίση φαιοχρωμοκυττώματος, που δεν έλαβε την ενδεικνυόμενη προετοιμασία, αποτελεί μια σπάνια αλλά βαρύτατη επιπλοκή. Τόσο όμως η άποψη του κλινικού ιατρού, όσο και του ασθενούς, να μη μείνει στην αβεβαιότητα οδηγεί, σε χρονοβόρες, πολυέξοδες και τελικά αρνητικές εξετάσεις. Υλικό/Μέθοδος: Μελετήθηκαν όλοι οι ασθενείς, που έκαναν εισαγωγή στο νοσοκομείο για ενδοκοιλιακή κακοήθεια, την περίοδο 2014-2015 και υποβλήθηκαν σε προεγχειρητική αξονική τομογραφία για σταδιοποίηση της νόσου τους. Στους ασθενείς που βρέθηκε, τυχαία, αδένωμα ή υπερπλασία επινεφριδίου ακολούθησε λειτουργικός έλεγχος (για cushing, αλδοστερόνωμα, φαιοχρωμοκύττωμα) πριν οδηγηθούν σε χειρουργείο. Αποτελέσματα: Σε 106 προεγχειρητικές αξονικές τομογραφίες για σταδιοποίηση κακοήθειας, βρέθηκαν 25 διογκώσεις των επινεφριδίων και διαγνώσθηκαν, προεγχειρητικά, 18 αδενώματα επινεφριδίου (17%) και 8 υπερπλασίες (7,5%). Η κατανομή των αδενωμάτων ήταν 11 στο αριστερό επινεφρίδιο, 5 στο δεξιό και 2 άμφω. Ως προς το μέγεθος, 12 ήταν 1εκ, τρία 2εκ, δύο 3εκ και ένα ήταν 4,5εκ. Ο λειτουργικός έλεγχος ανέδειξε παραγωγή κορτιζόλης μόνο από το επινεφρίδιο των 4,5 εκ. Αυτό συνεξαιρέθηκε μαζί με την αρχική κακοήθεια και η ασθενής έλαβε θεραπεία υποκατάστασης. Δεν υπήρξε κανένα συμβάν ενδοκρινολογικής φύσης κατά την εγχείρηση ή μετεγχειρητικά σε κανένα από τα υπό μελέτη περιστατικά. Συμπεράσματα: Ο λειτουργικός έλεγχος απέβη αρνητικός σε όλα τα τυχαιώματα πλην του μεγαλυτέρου που ήταν και το λίαν ύποπτο λόγω του μεγέθους του. Όλοι οι ασθενείς επιβαρύνθηκαν με παράταση νοσηλείας και παραπάνω κόστος λόγω του ενδοκρινολογικού ελέγχου. Η αυξημένη διακριτική ικανότητα των απεικονιστικών μεθόδων επέφερε μία έκρηξη τυχαιωμάτων και απαιτείται η θέσπιση κριτηρίων όσον αφορά το ποιά απ αυτά θα παραπεμφθούν για περαιτέρω έλεγχο. 18 14 o Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων
11. ΟΠΙΣΘΟΠΕΡΙΤΟΝΑΙΚΗ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΕΚΤΟΜΗ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕ- ΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ (VIDEO) Γ. Παπαδάκης, Σ. Καλαϊτζής, Σ. Λάσκου, Θ. Καλτσίκης, Γ. Χατζημαυρουδής, Β. Παπαζιώγας, Ι. Κουτελιδάκης, Ε. Χριστοφορίδης Β Χειρουργική Κλινική Α.Π.Θ., Γ.Ν.Θ. «Γ. Γεννηματάς», Θεσσαλονίκη Η λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή φαίνεται να καθιερώνεται ως η μέθοδος εκλογής για εκτομή των επινεφριδίων σε περιπτώσεις ετερόπλευρης αλλά και αμφοτερόπλευρης βλάβης. Περιορισμός υφίστανται για ευμεγέθεις και κακοήθεις εξεργασίες. Η λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί με διακοιλιακή ή οπισθοπεριτοναϊκή προσπέλαση. Σκοπός της παρούσης εργασίας είνα να παρουσιάσει την οπισθοπεριτοναική λαπαροσκοπική προσπέλαση ΥΛΙΚΟ: Παρουσιάζεται η περίπτωση γυναίκας 62 ετών με διάγνωση δίλοβου αδενώματος αριστερού επινεφριδίου διαστάσεων 53 x 70 mm που αντιμετωπίστηκε στη Β χειρουργική κλινική του ΑΠΘ στο ΓΝΘ Γεώργιος Γεννηματάς με οπισθοπεριτοναϊκή λαπαροσκοπική αριστερά επινεφριδεκτομή. Η μετεγχειρητική πορεία ήταν ανεπίπλεκτη και η παραμονή στο νοσοκομείο μετεγχειρητικά ήταν μία ημέρα. Η τελική ιστολογική εξέταση διέγνωσε αδένωμα επινεφριδίου. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Πρόκειται για μία μέθοδο με εύκολή πρόσβαση του επινεφριδίου και ομαλή μετεγχειρητική πορεία του ασθενούς όπως προκύπτει από τη διεθνή βιβλιογραφία με αποτελεσμα να διαθέτει όλο και περοσσότερους θιασώτες. 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2015 19
12. ΝΕΥΡΟΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΟΓΚΟΙ ΠΕΠΤΙΚΟΥ: Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΑΣ Ι. Σπυριδάκης, Α.Μ. Νίξον, Η. Περυσινάκης, Χ. Μεϊδάνης, Π. Θεσσαλονικεύς, Χ. Αγγέλη, Η. Μάργαρης, Η. Τσίπρας, Γ. Ζωγράφος Γ Χειρουργική Κλινική, Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς», Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Η παρουσίαση της εμπειρίας της Κλινικής μας στην σπάνια αυτή κατηγορία όγκων πεπτικού. ΥΛΙΚΟ: Από 1996 έως και το Σεπτέμβριο του 2015 αντιμετωπίσαμε 63 ασθενείς μέσης ηλικίας 59.6 ετών με νευροενδοκρινείς όγκους πεπτικού. Πραγματοποιήθηκε αναδρομική μελέτη των παραπάνω περιστατικών. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Στη μελέτη συμπεριελήφθησαν 18 λειτουργικοί και 45 μη λειτουργικοί όγκοι. Οι μεν λειτουργικοί όγκοι ήταν τέσσερα γαστρινώματα, δέκα ινσουλινώματα, τρία καρκινοειδή και ένας όγκος παγκρέατος με έκτοπη παραγωγή β-lh. Σε δέκα ασθενείς έγινε εκπυρήνιση του όγκου, σε τέσσερις περιφερική παγκρεατεκτομή, σε έναν εντερεκτομή λεπτού, σε έναν διορθική εκτομή και σε δύο ασθενείς RF κατάλυση ηπατικών μεταστάσεων. Μεταξύ των ασθενών με μη λειτουργικούς όγκους δεκατρείς ασθενείς παρουσίαζαν όγκο παγκρέατος και υποβλήθηκαν σε απλή βιοψία έως και παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή. Έξι ασθενείς παρουσίαζαν αιμορραγικούς όγκους λεπτού εντέρου. Οκτώ ασθενείς παρουσίαζαν όγκο παχέος εντέρου και υποβλήθηκαν στην αντίστοιχη κολεκτομή. Τέσσερις ασθενείς με όγκο στομάχου υποβλήθηκαν σε γαστρεκτομή. Δύο ασθενείς με όγκους δωδεκαδακτύλου αντιμετωπίστηκαν ο ένας με τοπική εκτομή και ο άλλος με μερική γαστρεκτομή. Η διάγνωση τέθηκε μετεγχειρητικά σε περιπτώσεις όπως οξεία σκωληκοειδίτιδα, λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή για χολολιθίαση, εντερεκτομή λόγω περισφιγμένης ομφαλοκήλης, και σε δύο ασθενείς με περιτονίτιδα συνέπεια ρήξης κοίλου σπλάχνου στους οποίους ανευρέθησαν ηπατικές μεταστάσεις από νευροενδοκρινικό καρκίνωμα. Από πλευράς μείζονος περιεγχειρητικής νοσηρότητας αντιμετωπίσαμε ένα παγκρεατικό συρίγγιο, δύο πνευμονικές εμβολές, μία ρήξη παγκρεατονηστιδικής αναστόμωσης με επακόλουθη σήψη και θάνατο καθώς και μία επανεπέμβαση για διαφυγή από αναστόμωση εντέρου. Εννέα ασθενείς με μη λειτουργικούς όγκους απεβίωσαν (προχωρημένη ηλικία, μεταστατική νόσος) από 6 μήνες έως 5 έτη μετεγχειρητικά. Οι ασθενείς με λειτουργικούς όγκους είναι εν ζωή και ελεύθεροι συμπτωμάτων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η έγκαιρη διάγνωση και η αντιμετώπιση από ομάδα ειδικοτήτων αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την μακρά επιβίωση των ασθενών με ενδοκρινείς όγκους του γαστρεντερικού συστήματος. 20 14 o Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων
13. ΝΕΥΡΟΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΤΥΠΟΥ MERKEL (MCC) Η-Δ. Καφετζής, B. Τσαγκαλίδης, Η. Οικονόμου, Ζ. Παπαευθυμίου, Ε. Ζιώζια, Γ. Καφετζής, Μ. Τσιμάρας, Ν. Κόχυλας, Ν. Ανδρομανάκος Δ Χειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α. «ο Ευαγγελισμός», Αθήνα Το καρκίνωμα Merkel, αναφερόμενο και σαν νευροενδοκρινικό καρκίνωμα δέρματος. είναι ένας σπάνιος τύπος καρκίνου δέρματος που παρουσιάζεται σαν σαρκοματώδης κηλίδα ή βαθυ-κόκκινο οζίδιο, κυρίως στο πρόσωπο, στο κεφάλι και το λαιμό. Σκοπός της εργασίας είναι: να παρουσιαστούν τα σπάνια αυτά περιστατικά, να συζητηθεί η διάγνωση, πορεία και θεραπεία τους και να εμπλουτισθεί η ελληνική βιβλιογραφία. Υλικό& Μέθοδοι: τα τελευταία χρόνια διαγνώστηκαν 5 ασθενείς με καρκίνωμα Merkel. Οι τρείς ήταν γυναίκες και δύο άνδρες με μ.ο ηλικίας τα 58 χρόνια. Η εμφάνιση της βλάβης ήταν 2 κάτω άκρα, 1 πρόσωπο, ένας ράχη και ένας τράχηλο. Όλοι αναφέρουν έκθεση στον ήλιο ενώ δύο έπασχαν από κατάθλιψη. Σε όλους έγινε χειρουργική αφαίρεση της βλάβης (σε δύο πολλαπλές αφαιρέσεις λόγω μεταστάσεων σε άλλα σημεία). Σε κανέναν δεν μπήκε η διάγνωση προεγχειρητικά. Όλοι παραπέμφθηκαν σε ογκολογικά τμήματα για συμπληρωματική θεραπεία (χημειοθεραπεία, ακτινοβολία), ενώ σε δυο χορηγήθηκε ανάλογο σωματοστατίνης βραδείας δράσης. Στους τελευταίους παρατάθηκε ο χρόνος μετάστασης της νόσου. Αποτελέσματα: Δύο κατέληξαν σε 2 και 5 χρόνια μετά τη διάγνωση. Δύο είναι εν ζωή και για έναν δεν υπάρχουν πληροφορίες. Οι ασθενείς παρακολουθούνται με αξονικές και μαγνητικές τομογραφίες Για μία τελευταία ασθενή έχει προγραμματισθεί PET-SCAN και OCTREOSCAN. Συμπέρασμα: το καρκίνωμα Merkel είναι ένα λίαν επιθετικό καρκίνωμα δέρματος. Η έκθεση σε UV ακτινοβολία και η διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος είναι καθοριστικοί παράγοντες εμφάνισης της νόσου. Η χορήγηση αναλόγων Σωματοστατίνης είναι αμφιβόλου αποτελεσματικότητας. Η έγκαιρη χειρουργική αντιμετώπιση είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία. Η ανακάλυψη του ανθρώπινου ιού polyoma στο 80% των ασθενών με MCC (University of Pittsburg, 2008) φαίνεται να ανοίγει καινούργιους δρόμους στη διάγνωση και θεραπεία αυτής της σπάνιας και θανατηφόρου νόσου. 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2015 21
14. ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ ΑΠΟΛΥΜΑΤΟΣ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ Ι. Επαγγέλης, Λ. Παπαδόπουλος, Μ. Χατζηπέτρου, Ν. Τζανάκης, Ε. Κελλάρης, Η. Χάννα Β Χειρουργική Κλινική, Γ.Ν. «Ασκληπιείο» Βούλας, Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Η παρουσίαση ενδιαφέροντος περιστατικού με οξεία νεκρωτική παγκρεατίτιδα, που αντιμετωπίστηκε επιτυχώς με ολική αφαίρεση παγκρεατικού απολύματος που αφορούσε ολόκληρο το πάγκρεας. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Γυναίκα ασθενής 57 ετών, προσήλθε στα επείγοντα με κλινική εικόνα οξείας παγκρεατίτιδας. Από το ατομικό ιστορικό σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ, αρτηριακή υπέρταση και δυσλιπιδαιμία. Εργαστηριακά ευρήματα: Wbc: 26.600/mm 3, Hct: 49.8%, Glu: 177/dl, Ουρία: 29/dl, κρεατινίνη: 0,7/dl αμυλάση ορού: 3842, αμυλάση ούρων: 27.849. Το υπερηχογράφημα άνω κοιλίας ανέδειξε χολολιθίαση, το χοληδόχο πόρο με δ~ 1cm και μικρή συλλογή υγρού περισπληνικά, υφηπατικά και περιχολοκυστικά. Η αξονική τομογραφία άνω κοιλίας ανέδειξε διαταραχή της αρχιτεκτονικής του παγκρέατος, με έκδηλη διόγκωση αυτού καθώς και παρουσία αρκετής ποσότητας υγρού πέριξ αυτού, ευρήματα σχετικά με οξεία παγκρεατίτιδα σταδίου Ε, βαθμού 4 κατά Balthazar. Στην ασθενή ετέθη άμεσα ρινογαστρικός σωλήνας, ουροκαθετήρας και υποκλείδιος φλεβικός καθετήρας. Η αγωγή της ήταν: ουδέν p.os, υγρά iv, ciproxin x3 και flagyl x3, καθώς και σωματοστατίνη. Κατά την 3η ημέρα της νοσηλείας της ασθενούς έγινε ερευνητική λαπαροτομία, κατά την οποία έγινε αφαίρεση νεκρωμάτων του παγκρέατος με τοποθέτηση παροχετεύσεων από τις οποίες γινόντουσαν ακολούθως καθημερινά πλύσεις (ημίκλειστη μέθοδος Beger), χολοκυστεκτομή και διερεύνηση του χοληδόχου πόρου, με τοποθέτηση σωλήνα Kehr. Η ασθενής οδηγήθηκε στην ΜΕΘ, όπου νοσηλεύθηκε για 9 ημέρες και κατόπιν στην κλινική μας, όπου σταδιακά παρουσίασε επιδείνωση της κατάστασής της με εμπύρετο και λευκοκυττάρωση και οδηγήθηκε εκ νέου στο χειρουργείο την 28η ημέρα της νοσηλείας της. Τα χειρουργικά ευρήματα ήταν καθολική νέκρωση του παγκρέατος και σαπωνοποίηση των γύρω ιστών. Ακολούθησε αφαίρεση ολόκληρου του νεκρωμένου οργάνου με τοποθέτηση εκ νέου παροχετεύσεων για πλύσεις. Μετεγχειρητικά παρουσίασε λοίμωξη του αναπνευστικού η οποία αντιμετωπίστηκε επιτυχώς. Εξήλθε από την κλινική μας μετά από ένα μήνα νοσηλείας σε πολύ καλή γενική κατάσταση με αγωγή με ινσουλίνη. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η έγκαιρη αφαίρεση των νεκρωμάτων του παγκρέατος και τοποθέτηση παροχετεύσεων για πλύσεις, έχει τη χαμηλότερη θνητότητα ανάμεσα στις επεμβάσεις για ασθενείς με οξεία νεκρωτική παγκρεατίτιδα, και παρουσιάζουμε τη συγκεκριμένη περίπτωση, διότι παρά τη δραματική εικόνα της παγκρεατίτιδας, όπου ολόκληρο το πάγκρεας αποτελούσε απόλυμα, η αντιμετώπιση ήταν εξαιρετικά επιτυχής στην κλινική μας. 22 14 o Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων
15. ΝΕΥΡΟΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΟΓΚΟΙ ΠΕΠΤΙΚΟΥ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Γ. Δουλάμη, Ι. Μανουράς, Σ. Σμπαρούνης, Χ. Μαρκογιαννάκης, Π. Κέκης, Κ. Τούτουζας, Δ. Θεοδώρου, Μ. Κωνσταντουλάκης, Γ. Ζωγράφος, Α. Μανουράς Α Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ.Ν.Α. «Ιπποκράτειο», Αθήνα Σκοπός: Περιγραφή των περιστατικών με νευροενδοκρινείς όγκους πεπτικού που χειρουργήθηκαν στην κλινική μας την τελευταία εξαετία. Υλικό-Μέθοδος: Τα δεδομένα των ασθενών με νευροενδοκρινείς όγκους καταγράφονται προοπτικά. Αποτελέσματα: Την περίοδο 1/9/2009 31/8/2015 χειρουργήθηκαν 25 ασθενείς με νευροενδοκρινείς όγκους πεπτικού (γυναίκες:60%-ηλικία:59,6±8,5έτη). Οι διαγνώσεις ήταν: 12 μη λειτουργικοί νευροενδοκρινείς όγκοι (48%), 7 ινσουλινώματα παγκρέατος (28%), ένα καρκινοειδές 12δακτύλου (4%), ένα καρκινοειδές νήστιδας με ηπατικές μεταστάσεις (4%), ένα γαστρίνωμα 12δακτύλου (4%), ένα γαστρίνωμα κεφαλής παγκρέατος (4%), μία πολλαπλή νησιδιωμάτωση παγκρέατος (4%) και μία μονήρης μετάσταση ήπατος από καρκινοειδές πνεύμονα (4%). Σε 6 ασθενείς με μη λειτουργικούς όγκους η εντόπιση ήταν στο πάγκρεας, σε 3 στο ορθό, 1 στον οισοφάγο, 1 στο στόμαχο και 1 στο 12δάκτυλο. Η νόσος ήταν σποραδική στους 24 (96%) ενώ η ασθενής με πολλαπλή νησιδιωμάτωση πάσχει από σύνδρομο MEN I. Η CT και η MRI ανέδειξαν τη βλάβη σε 20 ασθενείς (80%). Το EUS είχε ακρίβεια 100% και ήταν καθοριστικής σημασίας για την επιλογή της κατάλληλης χειρουργικής επέμβασης στο πάγκρεας με τον καθορισμό της απόστασης των βλαβών από τον παγκρεατικό πόρο και τα αγγεία αλλά και τη διενέργεια FNA. Σε 4 ασθενείς (16%) παρουσιάστηκαν μετεγχειρητικές επιπλοκές που αντιμετωπίστηκαν συντηρητικά: έμφρακτο άνω πόλου σπληνός, χαμηλής παροχής παγκρεατικό συρίγγιο και μικρή συλλογή στην κύτη της εκτομής. Οι 8 από τους 12 μη λειτουργικούς όγκους ήταν κακοήθεις. Τα 6 ινσουλινώματα ήταν καλοήθη ενώ το ένα ήταν χαμηλής κακοήθειας. Ο ασθενής με τους πολλαπλούς όγκους στομάχου εμφάνισε υποτροπή σε άλλες θέσεις του στομάχου και υπεβλήθη σε επανεπέμβαση. Συμπέρασμα: Απαραίτητη προϋπόθεση για ικανοποιητικά περιεγχειρητικά και μετεγχειρητικά αποτελέσματα είναι η άριστη συνεργασία ενδοκρινολόγων, ακτινολόγων, γαστρεντερολόγων, χειρουργών, αναισθησιολόγων και παθολογοανατόμων. 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2015 23
16. ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΤΟΚΕΤΟ ΛΟΓΩ ΙΝΣΟΥΛΙΝΩΜΑΤΟΣ Ι. Μανουράς 1, Χ. Μαρκογιαννάκης 1, Γ. Γεωργίου 1, Β. Δαράκη 2, Ε. Παπαβασιλείου 2, Κ. Τούτουζας 1, Γ. Ζωγράφος 1, Α. Μανουράς 1 1 Μονάδα Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων, Α Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ.Ν.Α. «Ιπποκράτειο» Αθήνα, 2 Κλινική Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Νοσημάτων Μεταβολισμού, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου Κρήτης, Ηράκλειο, Κρήτη Εισαγωγή: Τα ινσουλινώματα είναι σπάνιοι όγκοι (3-10/εκατομμύριο πληθυσμού/έτος). Συχνά η συμπτωματολογία είναι ήπια και η διάγνωση καθυστερεί πολλά έτη. Η διάγνωση ινσουλινώματος κατά τη διάρκεια της κύησης συνήθως τίθεται πριν τη 16 η εβδομάδα. Η εμφάνιση συμπτωμάτων υπογλυκαιμίας λόγω ινσουλινώματος κατά την περίοδο μετά τον τοκετό είναι σπανιότερη. Σκοπός: Περιγραφή ασθενούς με σοβαρότατα επεισόδια υπογλυκαιμίας κατά τη λοχεία οφειλόμενα σε ινσουλίνωμα. Παρουσίαση περιστατικού: Ασθενής 41 ετών στον τρίτο μήνα της λοχείας (2 η κύηση) εισάγεται λόγω επανειλημμένων επεισοδίων υπογλυκαιμίας μετά τον τοκετό. Τα επεισόδια περιελάμβαναν ζάλη, εφίδρωση, αίσθημα παλμών, τρόμο, σύγχυση και βυθιότητα που υφίονταν με τη λήψη ζάχαρης. Εμφανίζονταν κυρίως κατά το θηλασμό και τις νυχτερινές ώρες. Οι μετρήσεις σακχάρου στα επεισόδια κυμαίνονταν από 37 έως 40mg/dl. Παρόμοια συμπτωματολογία, μικρότερης εντάσεως και συχνότητας, εμφάνιζε και μετά τον πρώτο τοκετό καθώς και στο πρώτο τρίμηνο της 2ης κύησης, χωρίς όμως περαιτέρω διερεύνηση. Ο εργαστηριακός έλεγχος έδειξε πρωινή τιμή σακχάρου 43mg/dl, ινσουλίνης 7,4μUI/mL και C-πεπτιδίου 2,5ng/ml, ενώ 12 ώρες μετά την έναρξη δοκιμασίας νηστείας το σάκχαρο έπεσε στα 29mg/dl, με τιμή ινσουλίνης 8,5μUI/mL. Τα αντιινσουλινικά αντισώματα ήταν αρνητικά. Η MRI κοιλίας ανέδειξε μόρφωμα 1cm στην κεφαλή του παγκρέατος. Το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα επιβεβαίωσε το μόρφωμα ενώ η FNA αυτού ήταν συμβατή με ινσουλίνωμα. Η απόσταση του ινσουλινώματος από το χοληδόχο και τον παγκρεατικό πόρο ήταν 1,2mm. Λόγω του τελευταίου, η ασθενής υποβλήθηκε σε εκτομή του ινσουλινώματος με επέμβαση Whipple. Άμεσα μετεγχειρητικά εμφάνισε πλήρη ύφεση των συμπτωμάτων και αποκατάσταση ευγλυκαιμίας. Συμπέρασμα: H εμφάνιση σοβαρών υπογλυκαιμικών επεισοδίων λόγω ινσουλινώματος σε γυναίκες κατά τη λοχεία είναι πολύ σπάνια. 24 14 o Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων
17. ΜΕΤΑΣΤΑΣΗ ΦΛΟΙΟΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑΚΟΥ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΧΟΛΗΔΟΧΟ ΚΥΣΤΗ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ Π. Μιχαηλίδης 1, Σ. Βασιλειάδου 1, Π. Πανούσης 1, Μ. Κατσαμάκας 1, Γ. Ευθυμιόπουλος 1, Δ. Γερασιμίδου 2, Γ. Ζαφειρίου 1 1 Α Χειρουργικό-Ογκολογικό Τμήμα, 2 Παθολογοανατομικό Εργαστήριο, Α.Ν.Θ. «Θεαγένειο», Θεσσαλονίκη ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο καρκίνος του φλοιού των επινεφριδίων είναι ένας σπάνιος όγκος με υψηλή επιθετικότητα που μπορεί να συνδέεται με συστηματικές μεταστάσεις. Οι συνηθέστερες θέσεις μετάστασης του όγκου σύμφωνα με τη βιβλιογραφία είναι το ήπαρ, οι πνεύμονες και τα οστά. ΑΣΘΕΝΗΣ: Άνδρας 76 ετών παραπέμφθηκε στο Α Χειρουργικό-Ογκολογικό Τμήμα του ΑΝΘ Θεαγένειο με άλγος δεξιού υποχονδρίου, εμπύρετο και ιστορικό χολολιθίασης και χοληδοχολιθίασης (που αντιμετωπίστηκε με σφιγκτηροτομή προ έτους) καθώς και επαναλαμβανόμενα επεισόδια χολοκυστίτιδας την τελευταία 2ετία. Στον υπερηχοτομογραφικό έλεγχο διαπιστώθηκε έντονη πάχυνση του τοιχώματος της χοληδόχου κύστης. Ο ασθενής υποβλήθηκε δύο φορές σε χειρουργική επέμβαση σε άλλο νοσοκομείο για καρκίνωμα του φλοιού του δεξιού επινεφριδίου και εμφάνιζε σταθερή εικόνα τοπικής υποτροπής στη θέση του αφαιρεθέντος επινεφριδίου χωρίς όμως εικόνα απομακρυσμένης νόσου. Υπεβλήθη σε ανοιχτή χολοκυστεκτομή. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η ιστολογική εξέταση της χοληδόχου κύστης ανέδειξε ένα υποστρόγγυλο μόρφωμα στον αυχένα μεγίστης διαμέτρου 0,9εκ. με μορφολογικά και ανοσοϊστοχημικά ευρήματα που συνηγορούν υπέρ μετάστασης από το γνωστό φλοιοεπινεφριδιακό καρκίνωμα του ασθενούς. Με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα η χοληδόχος κύστη δεν αναφέρεται ως θέση μετάστασης σε ασθενείς με φλοιοεπινεφριδιακό καρκίνωμα. Επομένως ο ασθενής αποτελεί την πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση μετάστασης στο συγκεκριμένο όργανο. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η χειρουργική θεραπεία αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για την αντιμετώπιση του φλοιοεπινεφριδιακού καρκινώματος. Ωστόσο είναι πιθανή η εμφάνιση μεταστάσεων, η έγκαιρη διάγνωση των οποίων, σε συνδυασμό με την κατάλληλη αντιμετώπιση, μπορεί να βελτιώσει την πρόγνωση. 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2015 25
18. ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΜΕ EMR ΝΕΥΡΟΕΝΔΟΚΡΙΝΟΥΣ ΟΓΚΟΥ ΟΡΘΟΥ Σ. Βασιλειάδου 1, Γ. Χατζηνάκος 2, Π. Μιχαηλίδης 1, Π. Πανούσης 1, Μ. Κατσαμάκας 1, Γ. Ευθυμιόπουλος 1, Δ. Γερασιμίδου 3, Δ. Τζιλβές 2, Γ. Ζαφειρίου 1 1 Α Χειρουργικό-Ογκολογικό Τμήμα, 2 Γαστρεντερολογική Κλινική, 3 Παθολογοανατομικό Εργαστήριο, Α.Ν.Θ. «Θεαγένειο», Θεσσαλονίκη ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Οι νευροενδοκρινείς όγκοι (ΝΕΤ) του ορθού είναι σπάνια νεοπλάσματα, η συχνότητα των οποίων παρουσιάζει σημαντική αύξηση τα τελευταία χρόνια, με βάση τα στοιχεία της διεθνούς βιβλιογραφίας, λόγω της ευρείας διάδοσης της προληπτικής κολοσκόπησης. ΑΣΘΕΝΗΣ: Γυναίκα, 63 ετών παραπέμφθηκε στο Ενδοσκοπικό Εργαστήριο της Γαστρεντερολογικής Κλινικής του ΑΝΘ Θεαγένειο, μετά από ανεύρεση υποβλεννογόνιου μορφώματος κατά τον ενδοσκοπικό έλεγχο κατώτερου πεπτικού, στα πλαίσια διερεύνησης άτυπου κοιλιακού άλγους. Το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα έδειξε την παρουσία περιγεγραμμένου, υποηχοΐκού μορφώματος, διαστάσεων 1,8 εκ, που εξορμάται από την τρίτη στιβάδα του τοιχώματος του ορθού (submucosa). Από τον κλινικοεργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο που ακολούθησε, δεν διαπιστώθηκε απομακρυσμένη νόσος. Εξαιτίας της εντόπισης και των διαστάσεων του εν λόγω μορφώματος, διενεργήθηκε ενδοσκοπική βλεννογόνιος εκτομή (EMR). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η ιστολογική εξέταση έδειξε ένα καλά διαφοροποιημένο νευροενδοκρινές νεόπλασμα (Grade II κατά WHO 2010). Δεν υπήρξε καμία επιπλοκή μετά την αφαίρεση και η ασθενής παραμένει ελεύθερη τοπικής ή συστηματικής υποτροπής. Σύμφωνα με τις νεότερες κατευθυντήριες οδηγίες δεν χρειάζεται πρόσθετη χειρουργική επέμβαση και η ασθενής βρίσκεται σε πρωτόκολλο παρακολούθησης. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα ΝΕΤ του ορθού αποτελούν σπάνιες οντότητες που πρέπει να περιλαμβάνονται στην διαφορική διάγνωση των όγκων του ορθού. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες, NET διαστάσεων μικρότερων των 2εκ. δεν χρήζουν μείζονων χειρουργικών επεμβάσεων και πρέπει να αντιμετωπίζονται ενδοσκοπικά. 26 14 o Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων
19 ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΔΙΑΠΕΡΙΤΟΝΑΪΚΗ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΕΚΤΟΜΗ ΓΙΑ ΑΔΕΝΩΜΑ ΑΡΙΣΤΕ- ΡΟΥ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΟΥ Β. Δρακόπουλος, Ν. Ρουκουνάκης, Γ. Κυριακόπουλος, Α. Μπακάλης, Δ. Κωνσταντίνου, Β. Καλατζής, Ε. Δασκαλάκη, Α. Παπαθανασίου, Δ. Μαγγανάς, Σ. Τσόγκα, Σ. Δρακόπουλος Α Χειρουργική Κλινική και Μονάδα Μεταμοσχεύσεων Οργάνων, Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός», Αθήνα Εισαγωγή: Η λαπαροσκοπική επινεφριδιεκτομή αποτελεί πλέον την επέμβαση εκλογής για οποιοδήποτε σχεδόν μόρφωμα των επινεφριδίων, είτε καλόηθες είτε κακόηθες. Παρουσιάζουμε την περίπτωση αριστερής λαπαροσκοπικής επινεφριδιεκτομής για αδένωμα επινεφριδίου. Μέθοδος: Πρόκειται για 72χρονη γυναίκα μετασυμπτωματικό αδένωμα αριστερού επινεφριδίου, τυχαίο εύρημα σε υπερηχογράφημα κοιλίας. Η ασθενής δεν ανέφερε κεφαλαλγία, αίσθημα παλμών,ταχυκαρδία ή τρόμο. Ο εργαστηριακός έλεγχος επιβεβαίωσε ότι επρόκειτο για μη εκκρίνοντα όγκο, ενώ η αξονική τομογραφία κοιλίας έδειξε μάζα του αριστερού επινεφριδίου, 2,9 x 2,2 εκατοστά. Η ασθενής τοποθετήθηκε σε δεξιά πλάγια κατακεκλιμένη θέση. Χρησιμοποιήθηκαν τέσσερα trocars (1 επιγαστρικό 10mm και 3 κατά μήκος του υποχόνδριου τόξου 10mm & 2 5mm), χωρίς τη χρήση αγκίστρου ήπατος. Τα επινεφριδιακά αγγεία απολινώθηκαν, όχι μόνο με τα τυπικά λαπαροσκοπικά clips, αλλά με την επιπλέον χρήση του συστήματος απολίνωσης Hem-o-Lok. Αποτελέσματα: Η επέμβαση διήρκεσε δυόμιση ώρες χωρίς απώλεια αίματος. Η μετεγχειρητική πορεία της ασθενούς ήταν ανεπίπλεκτη και έλαβε εξιτήριο την τέταρτη ημέρα. Η ιστολογική εξέταση έδειξε αδένωμα του φλοιού του επινεφριδίου. Συμπεράσματα: Η λαπαροσκοπική προσέγγιση των επινεφριδιακών παθήσεων θεωρείται ως η επέμβαση εκλογής. Αυτή η καθιερωμένη επέμβαση προσφέρει πλεονεκτήματα συγκρινόμενη με την παραδοσιακή ανοιχτή προσπέλαση, όπως: λιγότερη αιμορραγία, βραχύτερη διάρκεια νοσηλείας, ταχύτερη αποκατάσταση και λιγότερες επιπλοκές. 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2015 27
20. Τυχαία Ανεύρεση Παραθυρεοειδούς σε παρασκεύασμα Ολικής Θυρεοειδεκτομής Α. Δουμουλάκης, Μ. Ησαΐα, Κ. Μπουχάγιερ, Δ. Λαπατσάνης, Σ. Κλημόπουλος Β Χειρουργική Κλινική, Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός», Αθήνα Σκοπός: Η παροδική μετεγχειρητική υπασβεστιαιμία είναι μια από τις συχνές επιπλοκές της ολικής θυρεοειδεκτομής. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνήσει πόσο συχνά αυτή η επιπλοκή οφείλεται σε αφαίρεση παραθυρεοειδών αδένων. Υλικό και Μέθοδος: Ανασκοπήσαμε τις ολικές θυρεοειδεκτομές που διενεργήθηκαν στην κλινική μας τα τελευταία πέντε χρόνια (2010 2014) σε ασθενείς άνω των 14 ετών, χωρίς παθολογία των παραθυρεοειδών και χωρίς προηγούμενη επέμβαση ή ακτινοβολία στον τράχηλο. Καταγράψαμε την τυχαία ανεύρεση παραθυρεοειδούς στο παρασκεύασμα και τη μετεγχειρητική τιμή ασβεστίου την 1 η μετεγχειρητική ημέρα. Στη συνέχεια μελετήσαμε τους παράγοντες φύλο, ηλικία, μάζα θυρεοειδούς και διάγνωση σε σχέση με καθένα από τα παραπάνω γεγονότα. Αποτελέσματα: Σε σύνολο 600 παρασκευασμάτων περιγράφονται παραθυρεοειδείς (1 έως 4) σε 196 ιστολογικές εξετάσεις (32,67%). Η τυχαία ανεύρεση παραθυρεοειδούς στο παρασκεύασμα δε σχετίζεται με το φύλο, την ηλικία του ασθενούς, τη μάζα του θυρεοειδούς ή τη διάγνωση (καλοήθης πάθηση ή καρκίνος). Ομοίως, ούτε η μετεγχειρητική τιμή ασβεστίου δε σχετίζεται με αυτούς τους παράγοντες. Αντιθέτως, η μέση τιμή ασβεστίου την πρώτη μετεγχειρητική ημέρα στους ασθενείς που δεν αφαιρέθηκε παραθυρεοειδής ήταν υψηλότερη (8,52 mg/dl) από την αντίστοιχη τιμή για τους ασθενείς που βρέθηκε παραθυρεοειδής στο παρασκεύασμα (8,13 mg/dl). Λόγω του μεγέθους του δείγματος μπορέσαμε να κατοχυρώσουμε στατιστικά εξαιρετικά σημαντική διαφορά (p<0,0001). Συμπέρασμα: Η παροδική μετεγχειρητική υπασβεστιαιμία μετά από ολική θυρεοειδεκτομή σχετίζεται με την τυχαία ανεύρεση παραθυρεοειδούς στο παρασκεύασμα και άρα τη χειρουργική τεχνική και δεν σχετίζεται ούτε με την πάθηση(ύπαρξη κακοήθειας) ούτε με τη μάζα του θυρεοειδούς. 28 14 o Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων