Παιδική Παχυσαρκία Ορισμός και επιδημιολογία

Transcript

1 Παιδική Παχυσαρκία Ορισμός και επιδημιολογία Ασημίνα Γαλλή-Τσινοπούλου Καθηγήτρια Παιδιατρικής- Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας Δ Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ Νοσοκομείο Παπαγεωργίου Θεσσαλονίκη

2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Υπερβολική και ανώμαλη συσσώρευση λίπους στο σώμα ή σε ορισμένες περιοχές του σώματος, σε τέτοιο βαθμό έτσι ώστε να επηρεάζεται δυσμενώς η υγεία του ατόμου.(who)

3

4 Σήμερα παγκοσμίως έχει αυξηθεί η πρόσληψη ενέργειας από τρόφιμα, τα οποία είναι πλούσια: σε λίπη, αλάτι και ζάχαρη αλλά χαμηλά σε βιταμίνες, μέταλλα και άλλα ιχνοστοιχεία έχει ελαττωθεί η φυσική δραστηριότητα λόγω αλλαγής των συνθηκών διαβίωσης: καθιστικός τρόπος ζωής ή εργασίας, τρόπος μεταφοράς και αστικοποίηση.

5 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ Βάρος( Kg)/Ύψος 2 (m) φυσιολογικού βάρους ενήλικας υπέρβαρος > 30 παχύσαρκος!! Τα κριτήρια δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν αυτούσια στην παιδική και εφηβική ηλικία, καθώς η αύξησή τους δεν έχει ολοκληρωθεί και η σχέση βάρους και ύψους μεταβάλλεται συνεχώς.

6 ΔΕΙΚΤΗΣ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ Yπάρχουν διεθνώς δύο συστήματα που ορίζουν την τιμή αποκοπής του ΔΜΣ σύμφωνα με την ηλικία και το φύλο για τα παιδιά και τους εφήβους Τα κριτήρια WHO (World Health Organisation) Τα κριτήρια IOTF (International Obesity Task Force) World Health Organization. Physical status, the use and interpretation of anthropometry. Expert Committee Technical Report Series No 854. Geneva: World Health Organization, 1995 Cole TJ, Bellizzi MC, Flegal KM, Dietz WH. Estab-lishing a standard definition for child overweight and obesity worldwide: international survey. BMJ 2000; 320:

7 Κριτήρια WHO Υπέρβαρο το παιδί με ΔΜΣ > 85 η ΕΘ Παχύσαρκο το παιδί με ΔΜΣ > 95 η ΕΘ

8

9 ΔΕΙΚΤΗΣ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ

10

11 Προσαρμόσθηκαν στις τιμές των ενηλίκων δηλαδή 25 kg/m 2 (υπέρβαρος) 30 kg/m 2 (παχύσαρκος)

12 Κριτήρια IOTF (International Obesity Task Force) Cole T. Establishing a standard definition for child overweight and obesity worldwide: international survey. BMJ. 2000;320(7244):

13 Ο ΔΜΣ παρόλα αυτά δεν αποτελεί ιδανικό δείκτη μέτρησης του σωματικού λίπους Δεν αντανακλά τόσο το λιπώδη ιστό Δεν αντανακλά την άλιπη μάζα του σώματος Δεν είναι ενδεικτικός της κατανομής του λίπους Η κεντρική ή κοιλιακή παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο μεταβολικών και καρδιαγγειακών επιπλοκών. Δείκτες κεντρικής παχυσαρκίας: Περιφέρεια μέσης Περιφέρεια μέσης/ύψος Περιφέρεια μέσης/περιφέρεια γοφών Η περιφέρεια μέσης (ΠΜ) είναι δείκτης υψηλής ευαισθησίας και ειδικότητας για τη μέτρηση του λιπώδους ιστού και του κορμού, για την αναγνώριση των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών και εφήβων, που βρίσκονται σε μεταβολικό κίνδυνο.

14 Bacopoulou F, Efthymiou V, Landis G, Rentoumis A, Chrousos G. Waist circumference, waist-to-hip ratio and waistto-height ratio reference percentiles for abdominal obesity among Greek adolescents. BMC Pediatr. 2015;15

15 Ποιες είναι οι κρίσιμες περίοδοι για την ανάπτυξη παχυσαρκίας στα παιδιά ΝΕΟΓΝΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΗΛΙΚΙΑ 5-7 ετών ΕΦΗΒΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

16 ΝΕΟΓΝΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Νεογνά με μεγάλο βάρος γέννησης ( ΒΓ>4-4.5 kg) έχουν τάση για παχυσαρκία Nεογνά με χαμηλό βάρος γέννησης έχουν αυξημένο κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη και καρδιαγγειακά νοσήματα στην ενήλικο ζωή.

17 ΗΛΙΚΙΑ 5-7 ετών = Ηλικία της αναπήδησης του σωματικού βάρους (adiposity rebound) Περίοδος απότομης αύξησης των λιποκυττάρων Αν η φυσιολογική αυτή αύξηση γίνει νωρίτερα ή με πολύ ταχύ ρυθμό τότε το παιδί παρουσιάζει πολύ μεγάλο κίνδυνο για παχυσαρκία. Τα λιποβαρή νεογνά αυξάνουν τα λιποκύτταρά τους γύρω στα 3-4 έτη και έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να γίνουν παχύσαρκα

18 ΕΦΗΒΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Αύξηση των λιποκυττάρων και ανακατανομή του λίπους Διατροφικές συνήθειες Η παχυσαρκία των εφήβων κατά 50%-70% παραμένει στην ενήλικο ζωή

19 Σε παγκόσμιο επίπεδο, το 2016 ο αριθμός των υπέρβαρων παιδιών ηλικίας < 5 ετών εκτιμήθηκε ότι ήταν 41 εκατομμύρια (ΠΟΥ) Πάνω από 340 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι ηλικίας 5-19 ετών ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι το 2016 (ΠΟΥ) 1 Swinburn B, Vandevijvere S. WHO report on ending childhood obesity echoes earlier recommendations. Public Health Nutr. 2016;19(01): UNICEF/WHO/World Bank Group - Joint Child Malnutrition Estimates 2017 edition

20 Σε χώρες όπου ο επιπολασμός του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους και της παχυσαρκίας υστερεί, αυξάνονται οι ανισότητες στην οικονομία και την υγεία και τα ποσοστά παχυσαρκίας εξακολουθούν να αυξάνονται μεταξύ των ατόμων με χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Σχεδόν τα ¾ ζουν στην Ασία και την Αφρική. UNICEF/WHO/World Bank Group - Joint Child Malnutrition Estimates 2017 edition

21 USA Data Το , ο επιπολασμός της παχυσαρκίας ήταν 17% σε παιδιά και εφήβους ηλικίας 2 έως 19 ετών.

22 USA Data Από το 1999 έως το 2014, ο επιπολασμός της παχυσαρκίας αυξήθηκε στους ενήλικες και τους νέους. Ωστόσο, μεταξύ των νέων, δεν παρατηρήθηκε σημαντική μεταβολή από το έως το CDC/NCHS, National Health and Nutrition Examination Survey. (NHANES)

23 Συχνότητα υπέρβαρων-παχύσαρκων εφήβων Austria Belgium Czech republic Denmark Finland France Germany Greece Ireland Israel Lithuania Portugal Slovakia Sweden USA Total Lobstein T, Frelut ML 2003 Prevalence of overweight among children in Europe. Obes Rev 4: Boys% Boys% Girls% Girls% Country >85 th >95 th >85 th >95 th

24 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Δείγμα Ελλήνων αγοριών 11,8% παχύσαρκα (n=26.063) 23,25% υπέρβαρα (n=51.170) 35,09% υπερβάλλον σωματικό βάρος (υπέρβαρα ή παχύσαρκα) Δείγμα Ελλήνων κοριτσιών 10,56% παχύσαρκα (n=22.256) 23,74% υπέρβαρα (n= ) 34,29% υπερβάλλον σωματικό βάρος (υπέρβαρα ή παχύσαρκα) Ελένη Κοτανίδου Διπλωματική Εργασία Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Βραβείο Κοινωνικής Παιδιατρικής «Σ.Δοξιάδη» 50 ο Πανελλήνιο Παιδιατρικό Συνέδριο 2012

25 Greece Data Ο επιπολασμός της υπερβαρότητας και της παχυσαρκίας σε παιδιά ηλικίας 1 έως 12 ετών στην Ελλάδα, εμφανίζεται ανησυχητικός, με το 1/3 περίπου των παιδιών να παρουσιάζει υπερβάλλον σωματικό βάρος. Kotanidou E, Grammatikopoulou M, Spiliotis B, Kanaka-Gantenbein C, Tsigga M, Galli-Tsinopoulou A. Ten-Year obesity and overweight prevalence in Greek children: A systematic review and meta-analysis of data. HORMONES. 2013;12(4): doi: /horm

26

27

28 USA Data Οι αναλύσεις έγιναν με βάση τα αντιπροσωπευτικά δεδομένα που συλλέχθηκαν τις τελευταίες τρεις δεκαετίες και τις υποθέσεις παρόμοιου μελλοντικού ποσοστού αύξησης, όπως παρατηρήθηκε στο παρελθόν. Ο επιπολασμός του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους σε παιδιά και εφήβους, θα αυξηθεί 1,6 φορές (έως ~ 30%) έως το % σε ηλικίες 6 έως 11 ετών 31.0 % σε ηλικίες 12 έως 19 ετών Wang Y, Beydoun M, Liang L, Caballero B, Kumanyika S. Will All Americans Become Overweight or Obese? Estimating the Progression and Cost of the US Obesity Epidemic. Obesity. 2008;16(10):

29

30 Διαβητοπαχυσαρκία Διαβητοπαχυσαρκία (diabesity) = παχυσαρκία που συνοδεύεται από οποιαδήποτε διαταραχή της γλυκόζης (αντίσταση στην ινσουλίνη, υπεργλυκαιμία νηστείας, διαταραγμένη καμπύλη γλυκόζης, ΣΔ2) σε αντίθεση με την απλή παχυσαρκία. Diabese youngsters have 3.7 more chances in developing metabolic syndrome compared with the obese. J Endocrinol Invest Sep;33(8): Galli-Tsinopoulou A, Grammatikopoulou M, Stylianou C, Emmanouilidou E, Kokka P, Varlamis G.

31 1 ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΑΘΗΡΟΜΑΤΩΣΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗ ΑΥΞΗΜΕΝΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΩΝ ΠΡΟΘΡΟΜΒΩΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ PAI- 1, ΙΝΩΔΟΓΟΝΟΥ ΚΑΙ VON WILLEBRAND ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Insulin resistance is associated with at least 3-fold increased risk for prothrombotic state in severely obese youngsters Galli-Tsinopoulou A, Kyrgios I, Maggana I, Giannopoulou EZ, Kotanidou EP, Stylianou C, Papadakis E, Korantzis I, Varlamis G. Eur J Pediatr Jul;170(7): Insulin resistance and hyperinsulinemia in prepubertal obese children. Galli-Tsinopoulou A, Karamouzis M, Nousia-Arvanitakis S. J Pediatr Endocrinol Metab Apr-May;16(4):

32 Guideline: assessing and managing children at primary health-care facilities to prevent overweight and obesity in the context of the double burden of malnutrition. Updates for the Integrated Management of Childhood Illness (IMCI). Geneva: World Health Organization; Pediatric Obesity Assessment, Treatment, and Prevention: An Endocrine Society Clinical Practice Guideline. J Clin Endocr Metab

33 Ως παιδίατροι έχουμε ηθικό χρέος και καλούμαστε να παίξουμε σημαντικό ρόλο στην ανατροπή αυτού του φαινομένου, το οποίο αρχίζει ήδη από την παιδική και εφηβική ηλικία να παίρνει διαστάσεις πανδημίας. Ευχαριστώ!